Nhãn Đầu Mùa

Nhãn đầu mùa - Chương 1 phần 1

I

          Bóng đêm u uất đè nặng lên thôn xóm. Mới chập tối một lúc mà tưởng chừng như đã khuya lắm. Tất cả chìm đắm trong không khí hoang vắng yên lặng đến rợn người. Dòng sông Luộc ban ngày xanh trong giờ sẫm màu uốn mình trôi xuôi. Cả những thửa ruộng lúa chín vàng trên cánh đồng Thiện Phiến, những ruộng mía xanh tươi, những cây nhãn ven đường cũng bị xóa nhòa trong bóng đêm đặc quánh. Trên nền trời đen kịt chập chờn mấy ngôi sao cô độc, mờ nhạt như sẽ lặn mất lúc nào không biết. Chỉ có về phía bốt Triều Dương, ánh sáng đỏ quạch từ những lô cốt hắt lên. Một tràng đại liên vẳng đến từ phía rất xa mạn Thái Bình, rời rạc, buồn tẻ như một tiếng nấc dài. Tiếng súng tắt ngấm trong tiếng gió hú lồng lộn từ bờ sông Luộc thổi vào. Cánh đồng mênh mông hoang vắng như càng trải rộng thêm ra.

          Trong làng Thiện Phiến, những ngọn đèn dầu hỏa vặn bé bằng hạt đỗ xanh tỏa sáng lù mù trong những gian nhà tranh bé nhỏ. Không một tiếng chó sủa. Dân làng đã giết hết chó để anh chị em du kích dễ hoạt động và để bảo vệ thôn xóm. Ban đêm bất cứ lúc nào, hễ nghe tiếng chó, giặc đều có thể câu đạn moóc-chê về. Những bóng người thấp thoáng khẽ gọi nhau đi về xóm Giếng. Dân làng vội vã sửa soạn liềm hái gặt đêm. Lúa đã chín vàng trên đồng. Không gặt nhanh, bất ngờ giặc có thể cho quân đi càn, phá hoại mùa màng. Những xe cóc sẽ quần nát những ruộng lúa. Hình ảnh những bông lúa chín mẩy đẹp đẽ, bị dìm trông bùn, ai trông thấy mà không xót ruột. Mới năm kia, vụ chiêm chưa kịp gặt, giặc cho xe về quần nát hơn một trăm mẫu ruộng.

Nhanh lên bà ơi!

Gượm! Tôi dỗ cháu ngủ tí đã!

Bà con đi hết rồi! Còn bắt chờ đến bao giờ?

Tiếng trẻ khóc thét lên trong gian nhà. Người mẹ cầm hái chạy bổ ra sân, còn quay lại dặn với:

          Bướm! Dỗ em cho bu cái! Bà Học ơi! Tôi đi đây! Bà Học ơi!

Không có ai trả lời. Người đàn bà hối hả chạy theo dọc đường ngõ hẹp.

Phía dưới đầu xóm Giếng, mọi người đã tụ tập đông đủ. Họ quay vào từng đám ngồi, đứng lộn xộn. Tiếng cười nói rúc rich râm ran trong đám con gái. Một anh du kích gân cổ rít điếu cày. Đốm lửa lóe sáng. Giọng con gái lảnh lói khó chịu cất lên:

          Gớm! Ông mãnh nào đấy! Có tắt ngay đi không? Nó thấy lửa, nó câu moóc- chê về bây giờ? Tắt đi! Hút ở nhà chửa chán à?

Đám phụ nữ lao xao, phản đối. Tiếng điếu cày lại rít lên sòng sọc như trả lời trêu tức.

          Tắt đi! Tắt đi!

          Hút thuốc thì đã sao? Phụ nữ nhát bỏ mẹ. Chưa chi đã cuống cả lên! Một bóng người con gái bật dậy. Chị ta quay nhìn về đám thanh niên:

          Cậu nào vừa bảo phụ nữ nhát đấy. Đã làm liều còn cãi bừa. Rõ dơ! Đám thanh niên cụt hứng, im bặt.

          Con bé nào đanh đá thế cậu?

          Cái Mơ, cái Mơ nổi tiếng chanh chua chứ còn ai?

Anh chính trị viên xã đội vừa đến làm cắt đứt câu chuyện của đám thanh niên nam nữ đang trêu đùa nhau. Tất cả mọi người im lặng nghe anh nói:

          Du kích đã canh gác cẩn thận. Bà con cứ yên tâm gặt hái. Xã đội xin chịu trách nhiệm về mọi mặt. Nếu lúc làm việc, giặc bất ngờ bắn ra, mọi người cứ nằm nấp ngay chỗ ruộng mình gặt.

Đừng chạy lộn xộn. Anh chị em du kích gặt những thửa ruộng sát ven đường. Đêm nay, chúng ta gặt những thửa ruộng xa này. Mai, ban ngày, gặt nốt những thửa ruộng sát làng…

Đám người tỏa ra khắp nơi. Cô gái tên là Mơ làu bàu khó chịu:

          Cha đời mấy thằng mũi lõ, làm các chị mày mất cả giấc ngủ.

          Chao ơi là chua!

Mấy thanh niên nghịch ngợm chép miệng kêu thành tiếng như là đang ăn mơ thật. Họ đấm vai nhau cười rũ rượi, bước đi. Bóng đêm dày đặc vẫn bưng bít lấy mắt mọi người. Thỉnh thoảng mấy tiếng súng nổ bâng quơ từ xa vẳng đến. Tiếng lưỡi hái đưa nhanh soàn soạt cắt lúa. Vài tiếng ho lạc lõng bật lên. Đám con gái vừa làm, vừa cười đùa trêu chọc nhau:

          Cái Tý nó chả muốn gặt đâu! Đố các cậu nó thích gì?

          Thích gì?

          Nó chỉ thích đi gác với anh Tuấn nó thôi!

Tiếng cười rúc rích quấn quanh những bông lúa trĩu hạt. Hương lúa thơm dịu tỏa nhẹ trong bóng đêm mênh mông. Một số đã bắt đầu gánh lúa về xóm. Tuy đã quen đường, thỉnh thoảng họ vẫn trượt chân ngã xuống ruộng.

- Đỡ hộ tôi lên với. Ướt tiệt rồi!

Khoảng hai giờ sáng một phát đạn moóc-chê nổ bất ngờ sát ven đường cái. Ánh lửa lóe sáng soi rõ những bóng người chạy dạt ra. Mọi người ngừng tay nằm dạt cả xuống. Họ nhớn nhác hỏi nhau:

          Có ai việc gì không?

          Chắc nó biết mình gặt đêm rồi. Về thôi!

Bóng tối vẫn bao phủ mịt mùng. Anh chính trị viên xã đội chạy vội đến chỗ đạn vừa nổ:

- Bà con cứ yên tâm, tiếp tục làm việc. Nó bắn mò đấy thôi. Không ai việc gì cả.

Mười lăm phút trôi qua yên tĩnh. Hơi thuốc súng khét lẹt thoảng trong gió. Giặc không bắn thêm phát nào. Mọi người lại mải mê bắt tay vào việc. Tiếng cười trong trẻo vẫn quẩn quanh trên thửa ruộng những chị du kích trẻ tuổi đang gặt.

Ngày hôm sau, du kích và thanh niên đảm nhiệm gặt nốt những thửa ruộng còn lại. Lúc bất giờ là khoảng quá trưa. Mặt trời vừa ló ra khỏi đám mây, cảnh vật tươi vui rực rỡ hẳn lên. Ánh nắng mênh mông tràn ngập đồng lúa chạy dài ven chân đê đường 39. Dòng sông Luộc lóa nắng óng ánh như một dải bạc lớn. Gió sông mát rượi lồng lộng thổi.

Trên con đường làng Thiện Phiến, từng toán người nhịp nhàng gánh những đon lúa vàng trĩu hạt. Họ rẽ ngoặt vào con đường nhỏ lượn quanh làng. Xa xa bóng những du kích gác nhấp nhô trên bờ ruộng phía bốt Triều Dương. Từng vàng nón lay động như những bông hoa trắng lớn nở trên thảm lúa tươi vàng.

Na đặt gánh dưới bụi cây râm mát. Chỗ này kín đáo, khuất sau những lũy tre. Na lấy nón quạt, bảo bạn:

          Nghỉ tí đã cậu, mệt lắm!

          Gớm! Con gái mười bảy bẻ gãy sừng trâu. Chưa chi mà đã…

Cặp mắt Tý đen láy, tinh nghịch nhìn lên. Một nốt đồng tiền lúm trên đôi má ửng đỏ. Na cười hiền hậu:

- Thì ai dám bì sức với cô! Chỉ có anh Tuấn họa chăng là…

Nghe nhắc đến người yêu, Tý lườm bạn:

- Cái quái lại sắp dở chuyện rồi đấy!

Tý hơn Na một tuổi. Cả hai đều ở trong đội du kích xã Thủ Sỹ. Họ thân nhau từ tấm bé. Tý ở cùng xóm với Tuấn, một thanh niên du kích lầm lì gan dạ. Cả ba người lớn lên sau những rặng nhãn xanh tươi của một xóm nhỏ làng Thiện Phiến. Tý đẹp nhất vùng, nhiều anh trai làng ngấp nghé.

- Nhãn ăn được rồi cậu ạ! Trông ngon quá!

Tay Na đang níu một cành nhãn, rung rung. Rồi quay lại phía sau, phát mạnh vào cánh tay bạn.

- Này, bẻ non các cụ chửi chết!

Nắng lọc qua vòm lá, đổ lấm tấm trên màn áo nâu non bó sát thân hình tròn lẳn của người con gái. Na đưa mắt nhìn Tý ngẫm nghĩ: Con bé vui hát như chim. Không bao giờ nó chịu để yên chân, yên tay lấy một phút. Người ta bảo cái Tý hót như sáo cả ngày. Nó đúng là vô tâm.

Tay Na rời cành nhãn. Vài là nhãn rụng bay trước gió. Ngày nay trên con đường 39 không còn bóng dáng những vòm lá nhãn sum suê, râm mát che bóng cho khách đi đường những ngày nắng gắt. Giặc đã tàn phá, chặt trơ trụi hết cành lá. Chúng bổ gốc lấy thân cây về chấn công sự xây đồn. Con đường 39 trơ trụi bị vết tích xe tăng háp-tờ-rác cầy lên từng quãng. Cây nhãn mé đầu làng còn sống sót lại là chỗ để an hem du kích hội ý hoặc nghỉ ngơi. Một toán người gánh lúa đi qua. Tiếng cười nói vui vẻ vây quanh hai chị du kích.

          Hai cô chưa về à?

          Còn đợi ai đấy?

          Này thằng Tuấn đang đi sau. Nó gửi lời hỏi thăm.

Một thanh niên tiến lên tinh nghịch nhìn Tý:

- Anh chị lại hẹn nhau dưới gốc nhãn rồi!

Tý cười hồn nhiên không chịu kém:

          Chuyện! Thế mà có người mong mãi không được!

Anh chàng bị hụt luôn mấy đám trúng nọc, đỏ tai im bặt, quay ngoắt đi.

Người đi sau cùng là Tuấn. Anh có dáng người khỏe mạnh, đôi vai nở rộng, bước đi chắc nịch như tất cả những người trai đồng bằng đang độ lớn.

Thấy Tuấn, Na ra hiệu cho anh dừng gánh nghỉ:

          Buổi họp thanh niên hôm qua kết quả thế nào anh? Tuấn trả lời thong thả:

          Giờ các tổ văn nghệ cứ chuẩn bị tiết mục trước để mấy hôm nữa thư mùa cái đã.

Nghe nói liên hoan, Tý ríu rít hỏi Tuấn:

          Em thấy nói định tổ chức to phải không anh?

          Ai bảo cô thế?

          Cái Nụ.

Tuấn có vẻ chín chắn:

          Cũng thường thôi! Còn lo việc khác chứ, vây bốt, quấy rối địch…

          Quấy rối thì cứ quấy rối, bao vây cứ bao vây, còn vui cứ vui chứ!

Tuấn muốn đi ngay nhưng bị Tý níu lại hỏi. Tính Tuấn nhút nhát. Anh không muốn nói chuyện với Tý nhiều ở trước đám đông. Anh chỉ thích nhất được thủ thỉ với người yêu dưới gốc nhãn sau nhà Tý trong đêm vắng.

Một người con gái vác đòn càn ở xa đi tới. Thoáng thấy hai người đang nói chuyện, chị đã cất tiếng hò lanh lảnh:

Tình cờ mà gặp nhau đây

Như cá gặp nước, như mây gặp rồng… ơ hò…

Cả bọn phá lên cười. Tý nhận ngay ra Mơ, cùng trong hàng ngũ du kích, có tiếng hay trêu chọc.

Mơ nói bâng quơ:

          Gớm! Đi đâu cũng gặp cả anh lẫn chị!

Hai tai Tuấn đỏ gay. Anh đang lúng túng không biết nên đứng lại hay nên đi. Vừa may mấy bóng người vừa ló lên mặt đê. Tuấn vớ được dịp gọi với:

          Anh Thân ơi! Chờ tôi cùng về với!

Tuấn quẩy gánh vội vã bước nhanh. Một đon lúa rơi ra ven đường Tuấn cũng không kịp đứng lại để nhặt.

          Anh đi đâu vội thế?

Tý phát vào vai Mơ:

          Đùa gì mà đùa dai như đỉa đói!

          Bênh nhau à?

          Không bênh nhau còn bênh ai?

Khi Tuấn gánh lúa đi khuất sau ruộng mía quanh làng, anh vẫn còn nghe tiếng cười đuổi theo tinh nghịch.

*

* *

Trong đêm tối, từng toán người len lỏi qua các xóm về phía cuối thôn. Họ đến địa điểm an toàn, cách đường 39 hơn năm cây số. Nơi đây du kích bảo vệ cơ sở bí mật, dựng nhiều điếm canh, nhiều hàng rào chông. Anh chị em thường gọi đùa là hậu phương tự do của xã.

Mấy chị bá vai nhau cười khúc khích.

          Hôm nay ra mà nghe cái Tý hát.

          Anh Quyền ra vai gì các cậu?

          Đóng vai chính đấy!

Một chị ghé sát tai Mơ thì thầm:

- Con bé này phải lòng thằng Quyền đến nơi rồi!

Mơ đấm lưng bạn nhưng trong bụng cũng thấy thinh thích:

- Ranh con chỉ nói nhảm!

Cả xã này không ai không biết tài văn nghệ của Quyền. Nhà Quyền vào loại khá nhất trong làng. Một số anh em không ưa vì tính Quyền lúc thường hay ba hoa bẻm mép, nhưng lại nhát gan. Thật ra Quyền cũng chả ưa gì vào du kích, nhưng vì say mê Tý, Quyền viện lẽ xin vào tổ văn nghệ của du kích xã. Quyền không lạ gì mối tình giữa Tý và Tuấn. Nhưng sắc đẹp và tính tình hồn nhiên của cô gái dậy thì làm hắn ngẩn ngơ mù quáng. Quyền vẫn cố tình theo đuổi, tin rằng tài văn nghệ của mình sẽ làm Tý phải xiêu lòng.

Hôm nay Quyền vui sướng vì sắp được đóng vai vợ chồng với Tý. Quyền chạy lăng xăng thúc giục ra vẻ đàn anh. Thỉnh thoảng Quyền dừng lại liếc Tý đang hóa trang. Dưới ánh sáng ngọn đèn ba dây, vẻ mặt Tý càng tươi mơn mởn.

- Quái! Sao hai bên má cứ không đều thế này?

Tý soi gương lẩm bẩm. Quyền vội đến sát cạnh:

          Đánh phấn hồng như thế làm gò má cao lên, trông xấu lắm!

          Anh quen tay đánh hộ với!

Mấy đầu ngón tay Quyền mơn man trên má người con gái.

          Đây, chỗ này chưa có.

Tý hồn nhiên kéo tay Quyền dịch xuống. Anh chàng mê mải quên cả kéo màn. Phía ngoài đồng bào đã có người sốt ruột. Mấy chú bé đùa nhau cười nói lộn xộn.

          Không ra mau, bắt đồng bào chờ đến bao giờ?

          Nhanh lên! Không muộn rồi!

Nghe giọng nói gay gắt, Quyền quay lại. Hắn bắt gặp cặp mắt khó chịu của Tuấn đang nhìn hai người. Tuấn trong ban tổ chức đến từ lâu. Nhìn Quyền cứ vớ vẩn quấn quanh Tý, anh thấy bừng bực trong lòng, nhưng cố nhịn. Khi Tý nắm tay Quyền, anh không thể để yên được nữa. Trông gai mắt quá, Tuấn ghét cay ghét đắng con người nói nhiều, làm ít, tính hay bờm xơm.

          Nhanh lên! Không đồng bào ra về bây giờ!

Tuấn nhắc lại lần nữa. Mấy ngón tay ngập ngừng tiếc rẻ rời đôi má mơn mởn. Quyền quay đi, nói to làm bộ tự nhiên:

          Thôi, các cậu sửa soạn ta kéo màn đi thì vừa! Tý vuốt vội mái tóc lẩm bẩm:

          Cứ giục rối lên thế này. Bực quá!

Vở kịch bắt đầu. Tý hát điệu bồng mạc. Giọng của Tý trong vắt và êm đềm như dòng sông chảy giữa mùa xuân. Vở dân ca này do Quyền soạn. Câu chuyện tả cặp vợ chồng trẻ vừa lấy nhau chưa được hai tháng thì có phong trào tòng quân. Anh chồng dùng dằng, người vợ cố nén lòng, an ủi, khuyến khích để chồng yên tâm ra đi.

Điệu bộ Quyền khéo léo diễn tả đúng lúc. Giọng Quyền ấm ngân dài, đôi lúc lắng xuống, thấm nhẹ vào tâm hồn người xem. Cả khu im lặng mê man theo tiếng hát. Một chị du kích xuýt xoa:

- Hay! Hay quá!

Tuấn ngẩn người, bị tiếng hát lôi cuốn. Có tiếng bàn tán thì thầm của mấy thanh niên ngồi cạnh anh.

          Nó hát hay như thế đến mình cũng phải mê nữa là con gái.

Tự nhiên Tuấn sa sầm nét mặt. Trên sân khấu, cặp vợ chồng trẻ đã đến giờ chia tay. Tý quyến luyến nắm tay Quyền không muốn rời. Trong đám người xem có nhiều chị xúc động, mắt hoe đỏ:

- Y như vợ chồng thật ấy nhỉ!

Mơ ngồi bên, tấm tắc khen. Câu nói vô tình như mũi kim đâm vào ruột gan Tuấn. Anh quay ngang bực bội gắt:

          Im cho người ta xem.

Mơ tủm tỉm cười nhìn Tuấn. Chị hiểu nỗi lòng của anh du kích.

Tiếng đại bác đột nhiên nổ dữ dội phía Thái Bình. Chớp sáng vụt lóe lên một vùng bên kia sông Luộc. Trong đám người xem đã có vẻ nhốn nháo.

Nhiều người lộ vẻ lo lắng. Từ góc trái sân khấu nổi lên những tiếng xì xào. Mọi người ngước nhìn những vệt sáng trong tối, tiếp theo là những tiếng nổ giòn mỗi lúc một gần. Có tiếng nói to của đồng chí chính trị viên xã đội:

          Anh chị em du kích cần giữ trật tự cho đồng bào, đề phòng kẻ gian lợi dụng cơ hội để phá rối.

Đề nghị bà con bình tĩnh để tiếp tục đêm vui. Tiếng đại bác nghe giòn nhưng rất xa. Theo quy luật, vào giờ này địch thường bắn vu vơ để uy hiếp. An hem du kích đã canh gác khắp mấy ngả, nếu có hiện tượng địch đi càn du kích cũng sẽ biết trước.

Số người rục rịch định ra về đã ngồi lại. Trên sân khấu, giọng Tý lại cất lên trong vắt. Một loạt súng đại bác lại dội liên tiếp. Quyền lo lắng, tiếng hát đã lạc giọng. Quyền liếc nhanh sang mạn Thái Bình, điệu bộ càng lúng túng. Tiếng cười khúc khích nổi lên trong đám du kích trẻ tuổi:

          Cu cậu bắt đầu mất tinh thần rồi.

          Lại sắp sửa chuồn như lúc mới chống càn thôi! Một chị bĩu môi mỉa mai:

          Con trai gì mà nhát như cáy.

Tiếng đại bác thưa dần, thưa dần rồi ngừng hẳn.

Quyền như vừa trút được gánh nặng. Đóng xong vở kịch Tý xuống tìm Tuấn nhưng anh du kích đã bỏ về từ bao giờ.

*

* *

Ra đến ngõ bà Cần còn quay lại dặn con:

- Bu họp xong còn xuống bà Xã Vang có tí việc. Con cứ đi ngủ trước đi.

Chồng chết từ lúc Tý mới chập chững biết đi, bà Cần chỉ có Tý là con một. Hai mẹ con rau cháo nuôi nhau. Bà đã tần tảo sớm hôm, sống qua những ngày khó khăn của nạn đói năm Ất Dậu và những ngày đầu kháng chiến. Bây giờ Tý đã lớn, giúp đỡ bà nhiều trong việc làm ăn. Cửa nhà đã khấm khá hơn. Bà thương yêu chiều chuộng Tý, vì đó là nguồn hy vọng và an ủi độc nhất của bà.

Tý nhìn mẹ đi ra ngõ. Chị vào lấy dao ra sân chặt mía để ngày mai đi chợ Bốt.Tiếng dao chặt mía đều đều. Tý vừa làm, vừa hát. Dáng người con gái đang độ lớn phơi phới như ngọn lúa xanh đồng bằng đang lên.

Những ngọn mía xếp đống ở góc sân càng nhiều. Có bóng người thấp thoáng qua hàng giậu góc vườn, phía cây nhãn. Một tiếng đằng hắng cất lên. Chị du kích mỉm cười, nét tươi vui hiện ra trong đôi mắt sáng. Chị đi tắt qua luống cải ra ngõ sau.

Tuấn cầm thanh mã tấu. Anh vừa ở vọng gác về. Hai người ngồi bệt xuống đám cỏ dưới gốc nhãn. Những lần trước gặp nhau, thái độ Tuấn thân mật khác hẳn. Hôm nay, nét mặt anh hờ hững. Mấy đêm liền, câu chuyện tối liên hoan dằn vặt anh khổ sở. Tuấn nghi ngờ Tý đã có gì thay đổi. Tự nhiên anh có ý nghĩ so sánh mình với Quyền. Về thành tích chiến đấu rõ ràng Quyền kém anh xa. Nhưng có những mặt Quyền khá hơn, nhất là tài văn nghệ. Giọng hát của Quyền dễ làm xiêu lòng bao cô gái làng, Quyền kể chuyện lại có duyên, các cô cứ sán vào nghe, Tuấn suy nghĩ, lo lắng nhất về chuyện cưới xin. Chưa có điều gì thật chắc chắn bảo đảm bà Cần bằng lòng cho Tuấn lấy Tý. Hai người tuy đã yêu nhau tha thiết, nhưng Tý vẫn phải giấu mẹ, chối quanh. Tuấn biết bà Cần vẫn có ý muốn tìm nơi khá giả để sau này con gái được nhờ. Nhà Quyền vốn giàu có hơn tất cả bà con trong xóm, nên bà đã để ý tới.

Tý vẫn không biết một tí gì về những điều làm cho Tuấn thắc mắc. Chị yên lặng nhìn ra cánh đồng, Tuấn bắt đầu gợi chuyện.

- Tối kịch có kết quà đấy nhỉ?

Anh muốn thăm dò thái độ của Tý. Cặp mắt người con gái nhìn Tuấn hơi có vẻ ngạc nhiên:

          Hôm ấy sao đang xem anh lại bỏ về?

Tuấn lúng túng:

- Tôi về gặp anh Thân bàn tí việc.

Tý tin ngay. Chị vui vẻ khoe với người yêu:

          Đồng bào thích lắm! Bọn cái Mơ, cái Nụ nó cũng bảo thế! Chúng nó thích nhất là nghe anh Quyền hát. Cứ như rót vào tai ấy!

Một bóng mây chợt đến che lấp mặt trăng. Tý không thấy nét mặt Tuấn thay đổi nhanh chóng.

Một cái gì chẹn lấy cổ làm Tuấn khó thở. Giọng Tý vẫn náo nức:

          Anh Quyền ra vai gì cũng hay. Em cho là ngay đội kịch của huyện cũng khó có ai ăn đứt.

Tuấn lặng người. Anh thấy trong lòng tê tái. Hình ảnh hai bàn tay nắm nhau hôm nào lại hiện lên chập chờn trước mắt. Tai anh còn nghe văng vẳng câu nói của Mơ:

- Giỏi thật! Y hệt như vợ chồng!

Một nỗi bực bội ghê gớm cuồn cuộn dâng lên trong lòng. Anh đứng dậy lẳng lặng bước đi. Tý ngạc nhiên mở to mắt.

- Kìa anh Tuấn! Anh Tuấn!

Tuấn vẫn như không nghe tiếng gì. Tý lạ lùng chạy theo nắm áo kéo lại!

          Anh Tuấn! Sao tự nhiên lại về? Tuấn gạt tay Tý không trả lời.

          Hôm nay anh sao thế?

          Chả sao cả. Cô buông ra để tôi đi có việc.

          Em không buông. Anh phải nói rõ tại sao mà anh lại thế?

          Ô hay! Trẻ con thật!

          Ừ, trẻ con… Nhưng nếu anh không nói thì cứ đứng đây đến sáng. Giọng Tuấn dài thượt mỉa mai:

          Giữ làm quái gì? Báu gì? Tôi thì đâu được tài giỏi bằng anh Quyền nhà cô! Tý vẫn ngây thơ:

          Sao anh lại đem ví mình với Quyền? Nó chưa đáng là bạn sơ, không nói là bạn thân…

Tý ngập ngừng, giọng trách móc:

          Sao anh lại dở hơi như thế?

Tuấn nghe hơi mát lòng nhưng vẫn chưa hết bực.

Không hiểu sao tự nhiên anh buột miệng:

- Cô khen nó thì ra mà đi với nó. Hát hay, kịch giỏi, con nhà giàu, muốn gì chả được!

Đến bây giờ Tý mới chợt hiểu. Tuấn ghen với Quyền từ bao giờ mà chị không hay. Tý vừa bực, vừa thương hại. Chị dịu dàng nhận lỗi:

- Khổ quá! Tính em cứ vô tâm như thế. Em có biết đâu!

Đám mây lướt qua, trăng lại sáng vằng vặc. Nét mặt Tuấn tươi tỉnh dần. Nhưng khi anh cười vui vẻ, thì lại đến Tý hờn mát:

          Anh chưa thật hết lòng với em. Chưa chi đã ghen bóng, ghen gió…

Tý cúi mặt yên lặng. Giọng chị buồn bã nghe như hơi gió thoảng qua:

          Anh quên đã bao nhiêu lần sống chết với nhau rồi à?

Tự nhiên Tuấn thấy mủi lòng. Những hình ảnh thắm thiết, những kỷ niệm đau xót trong những ngày chiến đấu gian khổ vụt sống lại. Tất cả đều ghi dấu chân hai người từ bờ đê sông Luộc, bãi mía, nương khoai, con đường 39, đến cả gốc nhãn hai người đang ngồi. Tuấn thấy rõ điều nghi ngờ của mình vừa rồi đã dằn vặt Tý. Anh hối hận, đặt tay lên vai Tý như muốn xin lỗi người yêu.

Tý trở lại vui vẻ, cười nói như thường. Tuấn bồi hồi nhớ lại những ngày qua…

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 1 phần 2

          Vào một đêm đầu thu năm ấy, đồng bằng mênh mông ăm ắp ánh trăng. Trăng rằm rắc vàng trên dòng sông Luộc. Bóng những chiếc thuyền từ từ trôi. Mái chèo đập nước, hất tung những chuỗi hạt trăng óng ánh.

Từng tiểu đội du kích xã Thủ Sỹ đang họp trên đường 39. Ánh trăng mát rười rượi đọng sáng lấp lánh trên rặng nhãn chạy dài ven đường về đến thị xã.

Một hồi còi rúc lên phía Thái Bình. Tuấn nằm trên bờ đê mắt nhìn về phía ruộng theo dõi.

Những nhịp còi ngắn trả lời bên kia ven đồng. Tuấn lẩm bẩm:

- Bảo mãi, vẫn cứ làm sai.

Bóng hai cô em gái nhô lên, chạy ra. Tý đi trước Na. Cả hai người đến gần bên Tuấn. Tý nhìn

Tuấn đầy trách móc, lẩu bẩu:

- Khó quá! Chả nhớ được đâu!

Na ngước đôi mắt ngây thơ nhìn Tuấn.

          Cứ chịu khó, rồi quen đi anh Tuấn nhỉ?

          Phải cô giỏi. Cái gì cô cũng giỏi cả!

          Bao giờ cũng thế, cả trong các cuộc vui chơi, Tý cũng thường tinh nghịch lấn át bạn. Na hiền lành nói nhỏ:

          Đấy! Em có nói gì đâu mà cái Tý nó cũng giận.

Tý lườm Na vùng vằng.

          Thì thôi! Không tập nữa! Tuấn dỗ mãi, Tý mới hết giận:

          Ngày mai tôi chép cho Tý bài hát mới hay lắm!

Cô bé vụt tươi tỉnh, cười ríu rít như chim. Tý mê nhất bài hát. Cả ba tỏa xuống những ruộng lúa ven đường. Tổ liên lạc của đội du kích xã bắt đầu tập ký hiệu. Tuấn làm tổ trưởng. Năm ấy, Tuấn lớn nhất mới mười lăm tuổi. Các em say sưa tập đến khuya mới về. Tý chia tay bạn bên gốc nhãn. Cùng lứa tuổi, cùng xóm nhà sát gần, cả ba thường quấn quýt bên nhau. Như những măng non đâm thẳng, các em thiếu nhi đang độ trưởng thành. Thời gian trôi nhanh. Mấy mùa nhãn đã nở hoa bên bờ sông Luộc.

Tuấn vẫn làm tổ trưởng liên lạc. Có những đêm anh say sưa theo đội du kích tập dượt. Khuya về người mệt mỏi, Tuấn ngả lưng dựa vào gốc nhãn. Quen lệ, Tý đã chờ sẵn, đưa cho Tuấn bát nước chè nóng, tấm mía hay củ khoai. Tuấn im lặng nghỉ, mắt nhìn ra cánh đồng. Xa nhau thì nhớ, vắng nhau thì buồn. Tâm hồn họ trong trắng ngây thơ, chưa hề suy nghĩ về tình cảm yêu đương giữa hai người.

Một buổi sáng, ánh nắng như tắt hẳn trên dòng sông Luộc. Những chiếc ca-nô mở máy phăng phăng chạy như điên như cuồng. Giặc từ thị xã Hưng Yên ồ ạt tiến về các ngả. Tiếng súng đại bác nổ dữ dội. Khói bốc cuồn cuộn trùm lấp xóm làng. Trên đường 39, những cành nhãn trúng đạn xác xơ, gục đổ, hoa nhãn rụng lấm tấm khắp mặt đường. Những dấu giày đinh man rợ giẫm ngang dọc.

Chiến tranh ác liệt xộc đến như một dòng thác lũ. Thời kỳ đen tối bắt đầu. Giặc khủng bố, giết chóc ghê gớm. Suốt ngày, tiếng súng trường ghê rợn nổ cắt nhịp trên bờ sông Luộc. Những xác người bập bềnh trôi giữa dòng nước đục ngầu. Trong làng những đám cháy bốc lên khắp nơi.

Nhân dân kéo nhau đi tản cư. Họ vào Hói, lên thị xã, nhưng ở đâu cũng không yên. Từng đoàn người chăn chiếu, nồi niêu lại kéo nhau trở về. Mấy ngày sau chính quyền, đoàn thể cũng phải lánh sang Thái Bình. Giặc đã lập bốt Ba Hàng, bốt Cao Vân và xây dựng nhiều vị trí chiếm đóng trên đường 39, ven sông Luộc lên thị xã để kiểm soát đường sang Thái Bình. Chúng xây bốt Triều Dương thành bốt chung của quận, án ngữ cả một vùng. Làng Thủ Sỹ nằm lọt trong tuyến chiếm đóng dày đặc của địch.

Lần đầu tiên, Tý hiểu thế nào là chiến tranh tàn khốc. Vành môi cắn chỉ luôn luôn nở nụ cười tươi như hoa giờ mím lại đau xót. Cặp mắt đen láy rưng rưng nhìn xác người gục trên ruộng lúa. Tý vô cùng luyến tiếc nhớ lại những đêm trăng mát rượi vui đùa dưới rặng nhãn chạy dài ven đường. Bóng người thấp thoáng đuổi nhau, tiếng cười nói ríu rít.

Một chiếc xe “díp” vượt qua… lại một chiếc khác. Và tất cả cái gì tươi mát đã mất. Chỉ còn ánh trăng lạnh lẽo tỏa xuống những thôn xóm tan hoang, những mái nhà cháy nham nhở. Những luống rau cải xanh mơn mởn trong vườn nhà Tý bị giẫm nát, in dấu những gót giày đinh tàn bạo.

Hàng rào dâm bụt tan hoang, vương vất những bông hoa đỏ rách nát.

Những hình ảnh đau xót giận dữ hằn sâu trong lòng, cô gái Hưng Yên không sao quên được. Cũng từ đấy, Tý cùng các bạn trong tổ liên lạc thực sự bước vào cuộc chiến đấu gian khổ. Ngày đêm, họ cùng với du kích xã chặn chân thằng giặc, bảo vệ xóm làng.

Tình hình dần dần được ổn định. Mấy lần địch lập tề bị ta phá, dựng lên lại đổ xuống. Giặc cho quân về càn đi quét lại, chọn những người trong lý hương cũ lập ngụy quyền. Địch khó khăn lắm mới tìm được Tổng Lữ, Hương Cựu. Trước sự đe dọa của địch, họ nhận làm nhưng vẫn sợ nhân dân. Qua một thời gian địch cũng nhận thấy họ không còn tác dụng làm tay sai cho chúng nữa. Lúc này phong trào phá tề của huyện Tiên Lữ rất sôi nổi, chính quyền địch ở Thủ Sỹ sụp đổ.

Làng Thiện Phiến nằm trong vòng kiểm soát của giặc, nhưng chính quyền hoàn toàn về ta. Địch thường xuyên uy hiếp bằng quân sự. Nhưng phong trào quần chúng ngày càng lớn mạnh, chính quyền, đoàn thể đã bám sát dân xây dựng lực lượng.

Lẻ tẻ các trận phục kích đã xảy ra trên đường 39. Địch càng hoạt động ráo riết. Trên đường về thị xã, không lúc nào ngớt tiếng xe ì ầm chuyển bánh. Tổ liên lạc ba người được nhiệm vụ theo dõi tình hình địch chuyển quân. Tý luôn luôn bám sát thân đê vào những đêm tối trời. Gặp những đoàn xe địch trong đó có những chiếc chạy bằng xích sắt Tý mới thấy lần đầu tiên; có loại Tý đếm đúng có hai hàng bánh, mỗi bên ba cái, khác hẳn những loại xe thường. Cứ mỗi lần như thế, Tý lại báo cáo cho Tuấn biết tình hình bên gốc nhãn. Chỉ cách khoảng vài ngày sau, một chiếc xe giặc trúng mìn đổ lăn trên đường 39. Và thỉnh thoảng, Tuấn chuyển lời khen của Ban chỉ huy xã đội cho tổ điều tra liên lạc. Cặp mắt đen láy của Tý sáng lên chan chứa niềm vui. Trong khi đó Na dựa lưng vào gốc nhãn cười ngây thơ hiền hậu.

Giặc càng bắn phá, tàn sát không tiếc tay. Ban đêm bóng tối u uất đè nặng lên thôn xóm. Những quả đạn moóc-chê tai ác câu về bất kể ngày đêm.

Những hàng tre bật gốc, cháy sém. Những xác người trúng đạn vắt qua bờ ruộng. Những cành nhãn bị tiện ngang, những vết xe cóc hằn sâu trên đồng lúa. Cảnh chết chóc tàn phá hàng ngày dần dần trở nên quen thuộc với Tý. Chị không còn hoang mang, e sợ như lúc đầu. Tý hiểu rất đơn giản giặc ác hơn quỷ dữ. Nó giết người không ghê tay. Mình không thể chung sống với nó. Muốn sống, phải cầm khí giới quật vào mặt thằng giặc, đuổi nó đi, làng xóm mới được yên vui. Ngoài ra, không có cách nào khác. Chị Hiền đã nhiều lần nói với chị em như thế! Càng ngày, Tý càng thấy điều đó là đúng.

Sau mấy lần xe đổ, Tý trông thấy tận mặt những thằng Tây chết. Những hình thù quái gở nằm co quắp bên đường. Chiếc mũ đỏ thảm hại bị bắn ra bên cạnh. Có thằng bị thương khóc lóc, rên la hèn nhát, Tý chẳng còn thấy thằng giặc ghê sợ như lúc đầu. Chúng có vẻ hùng hổ bên ngoài, nhưng nhiều khi gặp bộ đội chặn đánh là chạy như vịt. Dần dần, Tý làm quen với khói lửa chiến tranh. Cũng đôi lúc, trước những khó khăn gian khổ chồng chất lên đời sống Tý nhớ tiếc những chuỗi ngày tươi vui khi chưa có bóng giặc. Bây giờ đi cắt cỏ, hay đem ngọn mía ra đồng cũng phải đề phòng trông trước, trông sau. Na, Tuấn, Tý gặp nhau dưới gốc nhãn trao đổi tình hình cũng phải cẩn thẩn. Tý đã qua những đêm thức trắng men theo con đường nhầy nhụa xa tít mới bò đến được ven đê, ven cống Triều Dương để dò xét tình hình.

Tý vui sướng khi hiểu được mình cũng đã cùng chị em tham gia công việc đánh giặc giữ làng. Đời sống và tình cảm con người ngày càng hòa hợp với cuộc kháng chiến vĩ đại. Bản tính hồn nhiên, vui vẻ trở lại với cô gái xinh xắn đang tuổi dậy thì. Nụ cười tươi tắn lại nở trên vành môi cắn chỉ. Tiếng hát trong vắt lại vẳng lên quyện vào hàng tre những đêm liên hoan mừng thắng lợi.

Tý say sưa lao vào công tác. Chị len lỏi ven ruộng, bờ đê không kể ngày đêm. Nhiều lúc Tý băng mình dưới trời mưa tầm tã. Những đêm cần liên lạc với bộ đội ở Thái Bình, Tý đã dũng cảm chèo thuyền nan, vượt dòng nước đục ngầu chảy xiết. Có lần bị lộ, giặc đuổi bắn. Đạn lỗ chỗ tung tóe nước quanh chiếc thuyền nhỏ như chiếc lá sen gặp bão lớn giữa dòng.

Một đêm tối trời, Tý trườn người nhô qua thân đê, chị chăm chú nhìn. Đoàn xe của giặc sắp sửa qua phà. Những chiếc xe lớn, buông mui kín mít. Giặc đang chuyển quân ban đêm, sửa soạn trận càn lớn. Một tiểu đội lê dương từ bốt Triều Dương tỏa ra bao quanh bến phà bảo vệ đoàn xe qua sông. Mấy tên tài xế mở cửa nhảy xuống, cười nói xì xồ.

Tý bò nhẹ nhàng về phía bốt giặc sát bến phà để quan sát cho kỹ hơn. Những đêm về cuối tháng, trời tối như mực. Gió lạnh hun hút từ phía sông thổi thốc lên. Tý rùng mình xuýt xoa khe khẽ. Chị xiết chặt vành khăn mỏ quạ áp vào tai cho đỡ lạnh. Tiếng sóng rì rào vỗ vào bờ. Dòng sông mênh mông sẫm màu uốn mình kéo dài về xuôi. Hàng tre ven sông uốn ngọn theo chiều gió, trút lá rào rào. Tý bò được một quãng ngắn, ngã khuỵu xuống mặt đê. Hai tay tê dại hẳn đi. Trống ngực đập mạnh. Má chị áp xuống mặt đất lạnh ngăn ngắt. Cả người rũ rượi không còn muốn nhúc nhắc. Mắt hoa lên không thấy gì. Gió vẫn thổi mạnh hắt vào người Tý hơi lạnh thấu xương.

Tiếng gà gáy nửa đêm đã vang trong xóm. Thỉnh thoảng những loạt pháo hiệu của địch vụt cháy trong đêm tối dày đặc. Đáng lý, giờ này Tý về hội ý từ lâu. Nhưng hôm nay thấy đoàn xe giặc, Tý nán ở lại. Đã mấy hôm liền ngày làm quần quật, đêm lại thức khuya, Tý thấy đuối sức nhiều. Điều đó nhiều lần Tý giấu mẹ. Ở nhà trước mặt bà Cần, Tý làm ra bộ khỏe khoắn, cười nói vui vẻ. Thật tình Tý đã mệt lắm, nhưng vẫn phải gắng gượng đi. Ngay cả Tuấn, chị cũng không cho biết. Tý không muốn bỏ việc một buổi nào. Không nắm được tình hình, bộ đội du kích khó mà đánh địch. Chúng hành động bất ngờ, mình trở tay không kịp. Nhất là những buổi như đêm nay, địch đang tập trung lực lượng để càn quét cướp phá, làm thế nào để dò xét được, loan báo cho nhân dân. Tý chờ giờ phút nguy hiểm này đây. Những ý nghĩ quay cuồng trong đầu óc, giúp Tý thêm sức mạnh vượt qua quãng đê lầy lội, tiến sát bến phà.

Gió đột nhiên đổi chiều, thổi mạnh. Gió rú bên tai ù ù. Hàm răng Tý đánh lập cập. Đầu nặng trình trịch không sao cất lên được. Tý muốn nhích người xuống thân đê để tránh gió nhưng đành chịu. Chân tay tê liệt không còn nhúc nhắc được.

Những vệt đèn pha nhảy múa lung tung trước mặt, mỗi lúc một lan rộng, rồi sau mờ dần, mờ dần. Đôi mắt Tý từ từ nhắm lại.

Như thường lệ, Tuấn chờ Tý bên gốc nhãn để lấy tin tức. Đã khuya không thấy Tý về, anh bồn chồn đi lại. Bóng một người con gái hiện ra ngay chỗ ngoặt làm Tuấn vui mừng. Anh bước nhanh ra đón.

- Anh Tuấn.

Tuấn mở to mắt ngạc nhiên:

          Khuya rồi, cô Na còn đi đâu đấy?

Na cúi mặt cảm thấy hơi khó chịu. Chị buồn bực như người vừa bị hắt hủi. Thật ra Na đến đây cũng vì Tuấn. Tại sao anh ta lại vô tình đến thế. Na buộc lòng phải nói dối:

- Em xuống xóm Giếng có tí việc.

Tuấn vẫn không để ý đến Na. Anh vẫn nhìn ra phía sông Luộc.

- Lạ quá! Sao mãi không thấy cô Tý về?

Na nghĩ thầm trong bụng: Lúc nào cũng Tý, cô Tý! Anh ấy còn để ý đến ai?

- Tôi phải đi đây cô Na ạ! Sốt ruột quá! Nhỡ có gì xảy ra…

Đến lúc này, Na mới nhớ đến công tác, nhớ đến tình bạn. Chị cảm thấy mình không phải với Tý.-

          Anh cho em đi với! Tuấn gạt ngay:

          Thôi, nhờ cô báo cho anh Thân biết.

Tuấn quay người chạy vụt đi. Na đứng lặng người trông theo. Đúng là hai người yêu nhau, hò hẹn với nhau rồi nên mới lo lắng, săn sóc chu đáo đến thế! Mình còn đi yêu Tuấn làm gì? Na bước thẫn thờ về nhà, lòng nặng trĩu.

Trong đêm tối, Tuấn vẫn chạy nhanh.

Bóng anh tổ trưởng liên lạc băng băng qua cánh đồng hướng về Khu Hạnh, phía bốt Triều Dương. Người Tuấn nóng bừng bừng. Trong đầu anh nhiều câu hỏi dần dập: Tý bị địch bắt hay thất lạc? Có bao giờ Tý sai hẹn đâu, nhất là những trường hợp đi lấy tin địch. Tý nhanh chân, nhanh tay, đã nói là làm đến nơi đến chốn. Anh Thân chẳng đã khen Tý ít tuổi mà làm việc có “nguyên tắc quân sự” là gì? Tuấn sốt ruột băng qua ruộng mía, men theo bờ ruộng, bám sát chân đê. Những vệt đèn pha chiếu sáng bốt Triều Dương làm anh chậm bước nghe ngóng.

Mấy chiếc xe đầu đã qua phà, dừng trước cổng bốt. Tuấn cẩn thận cúi thấp người ven đường cái. Anh trườn qua nhanh như một con rắn. Chỉ cánh mấy thửa ruộng ngắn đến khúc ngoặt của con đê. Anh nhìn chung quanh tìm kiếm, nhưng cặp mắt vẫn không rời đoàn xe địch. Anh đếm từng chiếc xe, nhớ kỹ các loại, ước lượng số quân địch nhấp nhô trước bến. Tuấn mở căng đôi mắt. Bóng tối bực dọc bao phủ mịt mù. Tiếng Tuấn khe khẽ hòa trong gió, bắt chước tiếng chim ăn đêm, một ám hiệu của tổ liên lạc thường dùng để báo tin cho nhau.

Tiếng sóng rì rào từ mặt sông vẳng lên. Tuấn đi ngược về phía bốt. Tý vẫn mất hút. Gió lồng lộn hú lên từng cơn dài. Tuấn vội bước đi. Tiếng động cơ nổ mạnh phía bến phà. Đoàn xe lại tiếp tục chuyển bánh sang sông. Tuấn khom lưng bước nhanh. Anh vấp phải một thân người nằm vắt ngang thân đê. Tuấn hốt hoảng cúi xuống nhìn. Tay anh động đến chiếc khăn mỏ quạ. Tuấn giật mình nhưng rồi trấn tĩnh được ngay. Trong bóng tối anh đã biết ngay là Tý. Tuấn sửng sốt gọi khẽ:

- Tý! Tý phải không?

Tý nằm im không nhúc nhích. Tuấn nhìn quanh, lòng vô cùng thương xót. Hơi thở Tý đều đều, Tuấn đoán Tý vừa bị ngất đi vì quá mệt.

Dưới bốt, vệt đèn pha chuyển động. Anh vội vàng bế Tý nấp dưới khúc ngoặt của thân đê. Tuấn ôm Tý ngồi lọt thỏm vào hai bờ đất kín đáo như một cái hang nhỏ. Tuấn quay lưng ra ngoài che gió cho bạn. Đoàn xe địch đã nối tiếp qua phà, băng băng trên đường về Thái Bình. Tiếng động cơ lẫn trong gió lan rộng khắp cánh đồng. Từng loạt đại bác nổ liên hồi dọn đường cho đoàn xe phóng nhanh. Cách khoảng đều đặn, ánh đèn pha quét ngang trên đầu hai người. Khuôn mặt Tý hiện ra hiền hậu như đang trong giấc ngủ ngon. Và khi chiếc xe cuối cùng trong đoàn đã đi xa, tiếng động cơ mất dần trên khoảng đường vắng, Tuấn thong thả xốc Tý lên vai quay về lối xóm.

Trời đã ngừng gió. Tuấn chầm chậm bước trên đường ruộng. Trên lưng anh, Tý vẫn thở đều đều. Hơi thở và những sợi tóc buông nhẹ làm ấm gáy Tuấn. Một ý nghĩ vụt qua: liệu Tý có làm sao không? Tuấn thấy lo ngại cho Tý. Chưa bao giờ Tuấn thấy gắn bó với Tý như lúc này. Nếu Tý chết, không chỉ tổ liên lạc thiếu mất một người, mà riêng Tuấn thấy mình thiếu đi nhiều lắm. Từ bé, có lúc nào cạnh Tuấn không có Tý đâu? Tuấn không cắt nghĩa nổi cảm giác lúc này của mình. Tuấn nhớ câu nói của anh Thân, chính trị viên xã đội dặn dò tổ liên lạc lúc nhận nhiệm vụ:

          Các đồng chí - lần đầu tiên Tuấn sung sướng được nghe gọi là đồng chí - các đồng chí phải coi nhau như ruột thịt, sống chết có nhau vì từ nay chúng ta đã bắt đầu chiến đấu gian khổ.

Tuấn nhẹ bước, tránh xốc mạnh để giữ Tý nằm yên trên vai mình. Tuấn men theo bờ ruộng,

vòng qua khu Việt Hồng, bỏ các xóm Dương Khượng, xóm Cháy rồi quanh về phía sau làng.

Anh chui vào một bụi rậm kín đáo khuất sau gò đất cao. Tuấn nhẹ nhàng đặt Tý lên đám rơm êm, rồi vơ vội nắm rơm đánh diêm đốt lửa sưởi cho Tý. Ánh lửa bốc cháy ấm áp. Hơi nóng tỏa nhẹ chung quanh hai người. Trong ánh lửa hắt sáng, da mặt xanh ngắt của Tý dần dần ửng hồng.

Tuấn sung sướng chắc Tý không chết và ngay lúc ấy Tuấn có ý nghĩ chắc chắn là từ giờ phút này

Tý sẽ gắn bó với mình. Đã từ lâu Tuấn mơ ước được người vợ như Tý. Hai người cùng công tác, chiến đấu, sản xuất trên những nương ruộng, và dưới mái nhà nhỏ xinh xinh.

Tuấn mồ côi cả cha mẹ, anh em không có, chỉ còn một thân một mình. Tý về nhà anh là đem lại cho anh mọi sự tươi vui đầm ấm.

Tuấn vơ thêm những lá nhãn khô đốt to ngọn lửa. Sức lửa nóng đánh tan băng giá thấm vào cơ thể làm Tý dần dần tỉnh lại. Tý từ từ mở mắt ngơ ngác nhìn quanh. Thấy Tuấn ngồi ngay bên cạnh, Tý bàng hoàng. Chị sực nhớ mình bị ngã xuống mê đi khi theo dõi đoàn xe địch qua phà. Chị hiểu Tuấn đã bắt gặp rồi đưa chị về đây. Chưa bao giờ Tý cảm thấy giữa mình với Tuấn gần gũi thân thiết như bây giờ. Tuấn không ngại làn đạn của địch lặn lội ra tận ven sông tìm Tý để đưa Tý về. Không có Tuấn có lẽ Tý đã sa vào tay giặc đêm nay. Tý muốn nói với Tuấn lòng biết ơn sâu sắc, nhưng chị e thẹn không biết mở miệng ra sao. Tuấn thấy Tý lại khẽ nhắm mắt nên cúi xuống gọi:

- Tý, cô Tý!

Tiếng Tuấn thì thầm bên tai. Giọng nói ngày thường sao lúc này Tý nghe âu yếm lạ! Bất ngờ Tuấn khẽ nắm bàn tay Tý sẽ hé mắt nhìn lên, Tuấn vội vàng rút tay về. Tý ngồi thẳng dậy chớp đôi mắt vì chói lửa. Trong giọng nói vui mừng Tuấn vẫn không giấu được sự lúng túng:

          Cô Tý, tỉnh rồi, may quá! Tý ngập ngừng:

          Kìa, anh Tuấn, sao em lại ở đây?

Lần đầu tiên nghe Tý xưng “em”, Tuấn thấy vừa ngượng nghịu vừa sung sướng. Tuấn ngồi dịch ra xa hơn. Giọng anh ngượng ngập:

          Cô bị ngất ở đê, tôi đưa về.

Anh nhìn đi nơi khác và lúng túng khi nói tới chữ “đưa” vì muốn tránh tiếng “cõng” về. Tý vụt hiểu ngay. Cả hai đều e thẹn khác hẳn ngày thường. Họ nhớ lại cử chỉ, ý nghĩ mình vừa qua. Tý lấy ngón chân di di trên mặt đất. Tuấn ngây người quên cả chuyện giục Tý về. Anh ngước nhìn, gặp ngay cặp mắt Tý, đâm lúng túng, chỉ kịp hỏi bâng quơ:

          Cô có làm sao không?

          Em chả làm sao cả, cảm xoàng thôi!

Tý mỉm cười dịu dàng. Gió thổi bay những tàn lửa đỏ lung linh. Trong đôi mắt Tý mở to Tuấn thấy rõ ánh lửa đang nhảy múa…

*

* *

Chiều ngày sau, Tuấn chờ Tý dưới gốc nhãn. Chiếc đòn gánh đặt trên vai. Mắt Tuấn đăm đăm nhìn qua hàng rào dâm bụt. Tý vừa lách người khỏi bờ giậu. Chị lắc đầu nhìn Tuấn:

          Em tìm mãi không thấy đòn gánh. Chẳng biết bu em cho ai mượn mất rồi.

Tý chợt thấy vệt bùn trên vai Tuấn. Chị định bảo Tuấn biết nhưng lại thôi. Tự nhiên câu chuyện Tý thèn thẹn nghĩ đến chuyện mới đêm trước, mình đã ngả đầu trên vai anh chàng, Tý vội nhìn đi nơi khác.

          Hay anh chờ để em đi mượn…

Một ý nghĩ mới mẻ, táo bạo vụt đến trong đầu Tuấn ngập ngừng trao đòn gánh cho Tý.

          Tý cầm lấy mà dùng. Tôi còn cái khác… Chiếc đòn gánh Tuấn tự làm lấy. Đôi mắt đen láy mở to nhìn Tuấn cảm ơn:

          Cho em rồi anh lấy gì mà gánh?

          Tôi sẽ làm cái khác. Chỉ một chốc thôi.

Hai người cùng nhập với anh chị em du kích kéo ra ruộng mía.

Từ hôm ấy, Tý sống trong tâm trạng tươi vui, bừng bừng sức sống. Anh chị em du kích ai cũng nhận thấy sự đổi thay của Tý. Chị làm việc, ca hát suốt ngày và hình như càng xinh đẹp hơn. Bao nhiêu anh trai làng và nhiều thanh niên ở các xã bên bắt đầu mơ tưởng.

Có những đêm Tý nằm thao thức không ngủ được. Hình ảnh anh du kích thân yêu chập chờn len vào những giấc mơ ngắn ngủi và rất đẹp. Tý hay nằm mơ thấy Tuấn nhưng giấu biệt không dám kể với ai. Những chiều đi làm đồng về, Tý rửa đòn gánh thật sạch. Nhìn đòn gánh, Tý lại nhớ đến Tuấn và trong lòng chị niềm vui lại dâng lên dào dạt.

Một buổi sáng Na đến chơi nhà Tý. Bà Cần đi vắng. Hai chị em ngồi nấu cám lợn trong bếp. Vẻ mặt Tý tươi vui phấn khởi. Tý tâm sự với Na về mối tình của mình. Cả chuyện Tuấn cõng Tý

          đê về, chuyện Tuấn đưa đòn gánh cho Tý, Tý kể hết. Trong lớp thanh niên mới lớn ở xã, Na với Tý là bạn thân nhất. Tý tin chắc Na sẽ tán thành vun vén thêm vào. Na cố giữ vẻ mặt bình thản nhưng trong người bàng hoàng, tê tái. Từ lâu, chị đã thầm yêu Tuấn, nhưng vốn tính kín đáo, Na không để lộ cho ai biết. Chị không ngờ Tý cũng không biết và hai người đã ngỏ ý với nhau. Na là kẻ đến chậm. Mối tình đầu trở nên ngang trái, Na hiểu Tý không có lỗi gì.

 

Trong say sưa kể, Tý thoáng nhận thấy những nét ngượng ngập trên vẻ mặt bạn, Tý thông cảm rất nhanh, chị thương bạn.

Những ngày về sau, cả hai đều hết sức tránh những điều gì không hay có thể làm đụng chạm đến tình bạn thân thiết. Họ đều giữ kín không muốn cho Tuấn biết.

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 1 phần 3

Da trời mùa thu xanh ngắt. Ánh nắng dìu dịu trôi trên dòng sông Luộc. Đôi bướm trắng nhẹ nhàng lướt qua đầu Tý và Tuấn lẩn vào hàng rào râm bụt. Một bông hoa sắc đỏ tươi lả xuống vừa chấm khổ vai tròn trĩnh của người con gái. Nghe tiếng chim hót, Tý ngước mắt nhìn lên.

Một con chim mào đỏ chót ở đâu bay đến nghiêng nghiêng đầu xòa cành hót líu lô. Những chùm nhãn đầu mùa trĩu quả soi bóng dưới mặt nước ao trong vắt. Dưới ánh nắng, màu đỏ nhãn trông tươi hẳn lên. Mẹ Tý đã tính đến chuyện đầu tháng sau hái đem ra chợ bán. Tý nhất định sẽ chọn dành cho Tuấn những chùm nhãn to quả ngon nhất. Ánh nắng lấm tấm điểm sáng trên giải khăn mỏ quạ và trên gò má ửng hồng. Càng thấy Tý đẹp, Tuấn càng đo đắn về việc mình sắp làm.

Giọng Tuấn ngập ngừng khác hẳn giọng sôi nổi cương quyết khi anh nói với anh chính trị viên xã đội:

- Tôi định xin vào du kích Tý ạ!

Tuấn nói nhỏ như cố nén bớt xúc động. Anh nhìn di phía khác, vẻ mặt suy nghĩ. Đôi mắt đen láy thoáng hiện vẻ ngạc nhiên. Thật Tý không ngờ. Chị hơi bàng hoàng trước cái tin đột ngột. Câu chuyện rất thông thường của những thanh niên vùng địch hậu – Khi nhỏ ở thiếu nhi, lớn lên vào du kích, chủ lực – lúc này làm cả hai cùng bận tâm, day dứt. Đầu Tý hơi cúi xuống, nét mặt thẫn thờ. Hai người cùng trong đơn vị công tác sát cánh bên nhau, quấn quít như đôi chim cùng tổ. Mối tình đầu trong sáng đã chớm nở dưới vòm lá nhãn quen thuộc. Tuy chưa nói ra nhưng cả hai đinh ninh về cái ngày không xa ấy, ngày mà họ mơ ước sẽ đến: Có thuốc lá, cau tươi, những chùm nhãn ngon lành; bà con thôn xóm quây quần vui vẻ.

Giờ Tuấn vào du kích, rời tổ liên lạc, có nghĩa là họ không còn được gần nhau như trước. Không còn những giờ phút lẩn người vào ven đê, sát bốt giặc, trong cơn nguy hiểm mà họ vẫn vui thích. Hết cả những đêm lộng gió, tiếng súng giặc ì ầm phía xa, hai mái đầu sát vào nhau trao đổi thân mật, thì thầm bên gốc nhãn.

Tý không bao giờ quên đêm liên lạc điều tra bốt Triều Dương chị bị ngất được Tuấn đưa về.

Trong công tác, những phút gặp khó khăn nguy hiểm, sát bên Tuấn. Tý cảm thấy yên tâm. Bây giờ mọi việc đều thay đổi. Tuấn sẽ cùng các đơn vị du kích tác chiến tiêu diệt địch. Hai người sẽ ít gặp gỡ nhau. Tuy có Na bạn thân ở cạnh, nhưng thiếu Tuấn như thiếu hẳn cái gì thân thiết trong đời. Ai là người sẽ chỉ bảo Tý tận tình, uốn nắn những ý nghĩ hành động bồng bột, sôi nổi trong công tác của Tý.

Nhìn nét mặt buồn bã của Tý, Tuấn thấy bồn chồn trong lòng. Không phải anh không biết trước điều đó. Ngay sau khi Tuấn nói chuyện với anh Thân về, đêm ngủ không yên giấc, anh đã nhiều lần ngồi dậy, dựa lưng vào vách suy nghĩ. Trong công tác liên lạc, Tuấn được xã đội luôn luôn khen ngợi. Tổ liên lạc do Tuấn chỉ huy đã hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang, cung cấp cho xã đội và bộ đội chủ lực nhiều tin tức quí báu. Việc xin chuyển sang đơn vị du kích hoàn toàn do ý muốn của Tuấn. Thực tình, anh không muốn xa Tý chút nào. Giữa hai người có một sự gắn bó thắm thiết, tuy họ chưa thổ lộ với nhau. Đôi lúc anh cũng thấy buồn bã, do dự định cứ ở lại tổ liên lạc với Tý. Nhưng tất cả khung cảnh chiến đấu ác liệt của vùng địch hậu, những cảnh giết người man rợ, những thôn xóm trơ trụi tan hoang,  những xác người thân thiết vắt qua bờ ruộng, nhen nhóm trong lòng người con trai mới lớn ngọn lửa căm thù ngùn ngụt. Sức sống tràn trề bồng bột của người con trai cường tráng, đòi hỏi phải gánh vác một công việc gì nặng nề hơn công tác liên lạc đưa tin. Hai bàn tay trai trẻ, rắn chắt như hai gọng kìm, phải xiết chặt lưỡi lê xọc thẳng vào cổ họng quân thù. Đã đến lúc anh phải lao mình vào quật ngã cho giặc những đòn chí tử.

          Anh đã nói chuyện với xã đội chưa?

          Tôi nói với anh Thân và chị Hiền rồi.

          Bao giờ?

Tuấn nói khẽ:

          Mới tối hôm qua.

          Sao anh không nói cho em biết trước?

Đôi mắt đen láy ngước lên trách móc. Tuấn nhìn ra xa. Anh không còn biết trả lời thế nào.

Vành khăn mỏ quạ nghiêng nghiêng… một khóe môi động đậy:

- Anh thì thiết gì cho ai biết!

Qua nét mặt và giọng nói của Tý, ẩn náu những ý yêu thương. Tuấn chưa kịp trả lời, Tý đã hỏi:

          Thế ý kiến xã đội thế nào?

          Cả xã đội, cả Ủy ban cũng đồng ý rồi: Tôi sẽ bàn giao trách nhiệm liên lạc cho người khác. Tôi không nói chuyện trước với Tý vì tôi biết thế nào Tý cũng bằng lòng. Bây giờ, ai cũng muốn cho nhau tiến bộ cả. Anh Thân đã nhiều lần bảo chúng mình phải hy sinh tiêu diệt giặc mới hòng sống lâu dài. Nếu ai cũng chỉ lo thân mình thì bao giờ kháng chiến mới thành công, đời sống chúng ta mới được bảo đảm.

Tự nhiên Tý mỉm cười. Anh chàng khéo vẽ, lại cũng rào trước đón sau! Thấy vẻ mặt Tý đã tươi cười, Tuấn nói thân mật:

          Với lại, vẫn cùng ở làng, có đi đâu xa mà ngại…

Tý đỏ mặt nhìn nhanh Tuấn đã nói đúng điều chị đang thắc mắc.

          Ít lâu nữa, có thể Tý cũng xin vào du kích.

Đôi mắt Tý sáng hẳn lên. Chị cười vui sướng:

          Ừ phải… Lúc nào anh hỏi anh Thân hộ em. Được vào du kích cầm súng đánh giặc thì thích quá.

Tý ngập ngừng nói sẽ như sợ ai nghe mất.

          Được đi đánh giặc ở bên  nhau, còn sợ gì? Thà cùng nhau vào sống ra chết!

*

**

Sau buổi gặp nhau dưới gốc nhãn, sự ngờ vực của Tuấn về Tý với Quyền đã tan hẳn. Tuấn thấy rõ Tý rất mực thủy chung. Tình yêu và ý chí chiến đấu của đôi trai gái lớn dần. Đôi lứa vẫn sống bên nhau những lúc công tác trinh sát, bố trí gài mìn. Tuấn đã chính thức là đội viên du kích.

Nửa tháng sau giặc mở trận càn lớn suốt một vùng mấy huyện. Chúng chia nhiều cánh quân từ thị xã Hưng Yên đổ về. Tin địch càn bay khắp nơi. Các địa phương rộn rã chuẩn bị chống càn.

Bà Căn nghe tin hớt hải chạy về. Bà cuống quít giục Tý thu xếp đồ đạc tản cư. Những cảnh chém giết, đốt phá ở nơi giặc tràn đến làm bà khủng khiếp. Tý đang phơi lá mía ngoài sân, thấy mẹ vào nét mặt kinh hoảng. Tý đã biết ngay là chuyện gì rồi. Tình hình đêm qua Tý đã rõ đầu đuôi. Tý nhìn thấy bao nhiêu xe địch chở về thị xã, quân lính đủ các loại có bọn quái gở mặt đen như trên chảo, rạch ngang rạch dọc. Đủ các cỡ súng, có thứ dài bọc vải kín mít, những tiếng xì xào leng keng, những bóng người qua lại từ bến phà như những bóng ma. Ngay đêm ấy Tý đã gặp anh Thân để báo cáo. Ngay hôm sau có tin địch càn và lệnh chống càn, tản cư gấp rút. Vì thế nét mặt bà Cần hôm nay không làm Tý ngạc nhiên. Tý cũng biết tính mẹ nhút nhát, thường nghe địch càn, đi “pa tui” là cứ hoảng lên. Những lúc đó  Tý thấy thương mẹ và thường không dám làm trái ý mẹ.

          Tý ơi! Vào đây mẹ bảo.

Vừa nói bà Cần vừa vơ mấy chiếc áo nhét vào bị. Tý nghe mẹ gọi vội đứng lên. Na đã vụt chạy vào. Na kéo tay bạn ra góc vườn thì thầm sợ bà Cần nghe tiếng:

          Ở lại chứ! Liên lạc cho bộ đội, du kích.

          Nhất định rồi, liên lạc gì mà có giặc lại bỏ chạy, người ta chửi chết.

Na phủi bụi trên vai áo bạn:

          Không hiểu bu cậu có cho cậu ở lại không?

          Không cho mình cũng cứ ở lại.

          Chốc nữa đến mình, rồi ra trụ sở xã đội gặp chị Hiền, anh Thân nhé!

Na đi tắt về đằng sau phía gốc nhãn. Tý vào nhà. Bà Cần giao cho con gái chiếc tay nải căng phồng. Bà cau có gắt:

- Đeo vào rồi sửa soạn đi. Cái gì mà hai đứa cứ thì thào mãi. Không sợ chết cả nút à?

Tý đặt tay nải xuống chõng, nằn nì:

          Bu ạ! Bu đi thôi! Con ở lại.

Bà Cần giật nảy người:

          Ở lại làm gì? Lại nghe lời cái Na phỏng? Ở lại để mẹ đi một mình à?

Không ai thương con bằng bà Cần. Nhưng chiều con cái gì chứ chuyện này thì không được. Cứ nghe chuyện lính lê dương hiếp dâm phụ nữ mà bà rùng mình. Lần trước ở Nhật Tân, cái Én mười bốn tuổi bị một tên giặc to như con bò mộng hiếp đến chết. Rùng rợn nhất là chuyện bà cụ

Lỡ đã già còn bị bốn tên lê dương cao to, lực lượng thay phiên nhau hiếp đến lúc chết vẫn không buông. Những chuyện ấy còn sờ sờ ra đấy! Con gái bà ở lại làm sao mà thoát khỏi tay chúng?

- Bu cho con ở lại.

Nước mắt Tý chảy vòng quanh. Bà Cần gắt:

          Ruột gan tao đã rối bời lên đây này.

Tý khóc thút thít. Tý nghĩ đến du kích, đến Tuấn, đến Na và Nụ ở lại chống càn. Thấy Tý ngần ngừ, bà Cần giẫm chân dài giọng:

          Thôi, tôi xin cô. Tôi không sung sướng gì đâu. Cô thương tôi với.

Mặc cho mẹ nói, Tý vẫn ngồi im. Chị bực lắm. Ai lại chuẩn bị vào du kích mà giặc đến lại cắp gói đi tản cư, rúc vào nách mẹ để yên thân lấy một mình? Tuấn sẽ nghĩ về Tý ra sao? Tý mím môi lại cương quyết:

          Nhất định con không đi đâu. Bu đi một mình cũng được.

Một tiếng đại bác nổ gần bẻ gẫy những cành cây răng rắc. Tiếng gọi nhau gào thét vang rộn cả xóm làng:

          Nhanh lên, địch sắp tới rồi!

          Sao lại rối rít thế kia? Có du kích bố trí ở xóm Giếng rồi!

Bà Cần không còn hồn vía nào nữa. Bà xách tay nải kéo Tý đi. Tý biết điệu này là không xong rồi. Chị quệt ngang nước mắt bước theo mẹ. Hai mẹ con đi lẫn vào đám người tản cư về Đồng Thiện. Bóng ba bốn người cầm súng chạy vụt qua phía đầu làng. Tý nhận ra có Tuấn, chị ngừng bước trông theo. Bà Cần ngọt ngào dỗ:

          Thôi! Đi đi con.

Trên đường thỉnh thoảng Tý quang nhìn về những bãi mía xanh xanh của làng Thiện Phiến nơi du kích khu Hạnh đang bố trí chống càn. Từng bụi cây bờ ruộng, bóng những người du kích nhấp nhô, ẩn hiện.

Đến sẩm tối, mấy tràng đại bác lộng óc nổ tiếp nhau ven đê sông Luộc phía gần thị xã Hưng Yên. Mẹ con Tý cùng một số đồng bào Thiện Phiến tản cư đến một làng công giáo Đồng Thiện. Bà Cần nghĩ tiếc mãi đàn gà chưa kịp nhốt, những chùm nhãn sai quả chắc sẽ không lọt khỏi tay bọn cướp nước.

Tý loanh quanh hết vào nhà lại ra ngõ. Bữa cơm đến cũng chẳng thiết ăn. Tin tức truyền đến càng làm chị nóng ruột. Nghe nói một anh du kích bị thương nặng, mấy người chết. Tý lo ngại chưa hết buồn lại bực vì một chuyện khác. Có người kể lại một thanh niên trong lúc du kích đang bám sát giặc lại lủi trốn. Cậu cả vội quá không kịp xuống hầm bem, rúc ngay vào bụi. Du kích tưởng địch định lia một băng đạn. Sợ quá cậu vội vàng bò ra, mồm kêu xin tha chết. Hóa ra “người nhà” cả. Mấy cô gái Đồng Thiện đeo thánh giá cười khúc khích. Họ kháo nhau anh chàng ấy cũng mới vào tổ văn nghệ du kích, dát như cáy nhưng lại hát hay. Nghe qua Tý biết là Quyền, Tý không lấy làm lạ vì Quyền vốn tay ăn chơi, tính nhút nhát vào văn nghệ du kích cũng chỉ vì muốn chạy theo các cô gái. Ngữ ấy thì biết đánh chác gì? Tý phải lo lắng nhiều nhất là tin mấy du kích bị thương và hi sinh. Nếu trong ấy có Tuấn thì làm thế nào? Ruột Tý như lửa đốt. Chị oán trách mẹ bắt phải tản cư và tự tránh cả mình hèn yếu nghe theo mẹ. Tý thấy xấu hổ. Trong phút nguy hiểm nhất chị đã bỏ anh Thân, chị Hiền, bỏ Na, Nụ bỏ các bạn đang chiến đấu, bỏ Tuấn để giữ lấy thân mình! Bây giờ Tý mới hiểu cứ cúi đầu theo mẹ là không đúng.

Trời tối hẳn. Tiếng súng nổ thưa thớt hơn. Có tin địch tập trung lẻ tẻ từng chặng đường 39 để rút về Thái Bình. Chúng bị bộ đội mạn Phủ Cừ, Kim Động đánh gẫy một mũi càn. Các cánh quân khác bị du kích quấy rối tiêu hao. Địch bỏ lại nhiều đồ đạc dọc đường. Xe kín mui chở lính bị thương, chạy sau những toán quân lếch nhếch, mệt mỏi. Tuy thế về mạn đằng đông, pháo sáng của địch vẫn đan lửa trong khoảng tối. Súng nổ ran.

Tin tức về giặc càn, du kích chặn đánh, tin địch rút lui… cứ tới tấp bay về chưa biết hư thực làm cho Tý không yên lòng. Chị nảy ra ý nghĩ đi theo mẹ đến nơi tạm trú cho mẹ yên trí rồi tìm cách trốn về. Chị biết nguy hiểm, nhưng tự tin ở kinh nghiệm đi liên lạc trong đêm tối và những chỗ cần phải tránh như cây đa Năm Thân, dốc Cao Vân, chợ Ba Hàng… Tý sẽ vòng đồng ruộng thôn Đoài rồi đi thẳng lên. Chị chỉ sợ mẹ biết chạy theo giữ lại.

Nền trời sáng hơn vì những chòm sao chi chít. Bàn chân Tý băng băng vượt qua bờ ruộng, giẫm bừa lên những gai góc và những bụi cỏ rậm bên đường đi. Đầu Tý nóng bừng. Chị đi một hơi đến gần khuya không nghỉ. Tý sắp sẵn những việc sẽ làm: Gặp chị Hiền, anh Thân yêu cầu được đi cứu thương. Sau đó chị sẽ tìm gặp Tuấn và chắc Tuấn sẽ ngạc nhiên vui sướng thấy người yêu đột ngột trở về. Ý nghĩ trên đã tăng thêm sức mạnh khiến Tý quên cả nỗi mệt mỏi, gian nguy. Chị qua đường cái men theo bờ ruộng. Một phát đại bác nổ gần làm tung đất. Tý vội nằm xuống nghe ngóng chung quanh. Một lát sau Tý bò dậy bước mau. Khoảng đồng mênh mông vắng lặng. Phía xóm không một tiếng động. Hàng tre cao vươn mình thành những vệt đen sẫm trong bóng tối.

Tý cẩn thận leo lên thân đê. Trước mặt chị hiện rõ lũy tre của làng Thiện Phiến. Những vệt lửa cháy chỉ còn thoi thóp. Gió sông Luộc thổi mạnh, một cây luồng đang cháy bỗng rực lên và vụt tắt rất nhanh. Tiếng súng nổ rời rạc phía xa, Tý đoán giặc đã rút lui nhưng dân làng vẫn chưa về, sợ giặc phục kích. Ở một vài địa phương đã xảy ra chuyện đáng tiếc đưa đến những tổn thất nặng nề.

Tý băng qua mặt đường, men theo mấy gốc nhãn và bắt đầu đi trên những con đường nhỏ của cánh đồng Thiện Phiến. Đất mát dưới bàn chân. Đột nhiên một nỗi lo sợ ghê gớm vò xé tim Tý. Nước mắt vòng quanh, Tý lo lắng nghĩ đến Tuấn. Không hiểu trong cuộc chống càn ác liệt vừa qua, Tuấn có làm sao không? Tý hiểu Tuấn gan dạ, xông xáo, đánh giặc giỏi. Rất có thể anh bị thương, hay… biết đâu anh đã hy sinh? Điều làm chị xấu hổ, ân hận nhất là chị đã không ở lại chia sẻ nỗi nguy hiểm với đồng đội và người yêu. Không có gì đẹp đẽ và cao quí bằng hình ảnh đôi lứa cùng kề vai chiến đấu bảo vệ xóm làng. Tý sẽ yểm hộ cho Tuấn, cùng Tuấn di chuyển trận địa và nổ súng quật ngã quân thù. Tý sẽ đem những mệnh lệnh chiến đấu xuống các tổ du kích và báo những tin tức nóng hổi lên ban chỉ huy. Sự việc đáng lý phải diễn ra như thế nhưng vì hèn yếu nghe theo mẹ, Tý đã rời bỏ hàng ngũ của mình.

Một quả bom mới nổ hồi tối đào thành hố sâu cắt ngang quãng đường. Tý phải đi vòng ra phía ruộng. Không khí vẫn còn khét lẹt mùi thuốc súng, mùi rơm rạ, tre pheo bị cháy. Hình như có bóng người thấp thoáng ở lũy tre ven làng và biến nhanh vào trong đêm tối. Hoang vắng, yên lặng đến rợn người. Tý không dám đi thẳng vào xóm Giếng. Chị cẩn thận đi vòng về phía sau, nơi có nhiều bụi cây rậm và những rặng nhãn xum xuê. Khi Tý cúi mình tránh một cành nhãn thấp, chị giật mình đứng lại vì chợt nghe tiếng rên rỉ khe khẽ từ trong bóng tối vẳng ra. Tý đúng sát vào cây nhãn đề phòng nghe ngóng. Tiếng rên có lúc cắt quãng, lịm hẳn đi, rồi lại nổi lên. Một giọng nói yếu đuối thoảng qua như hơi thở:

 - Khát quá! Khát quá!

Tý vui mừng. Đúng ta rồi! Giọng nói nghe quen quen nhưng lúc đầu chưa phân biệt ngay được. Chị dè dặt, nhón chân bước lại gần. Trong bóng tối, Tý vẫn chưa thấy gì. Tý mạnh bạo hơn. Điệu này chắc là bộ đội hay du kích bị thương rồi! Chị lên tiếng gọi se sẽ:

          Ai bị thương nằm đây?

Tiếng rên im bặt. Không có tiếng trả lời. Tý nhắc lại lần này to hơn. Có tiếng hỏi lại mệt nhọc:

          Ai?

          Tôi là người làng… Tôi là Tý…

Một giọng nói gắng gượng to lớn, gần như reo lên mừng rỡ:

          A cô Tý! Cô Tý… Tuấn đây!

Tý ngơ ngác như mơ ngủ. Chờ đến khi Tuấn nhắc lần nữa, Tý mới biết là mình không nhầm.

Tý nhảy bổ lại chân gò. Tuấn cố ngẩng dậy.

          Anh bị đạn ở đâu?

          Ở chân.

Tý dịu dàng đỡ lấy bàn chân đẫm máu của Tuấn lấy dây lưng buộc chặt lại, rồi nhìn tuấn nghẹn ngào:

          Em định ở lại với các anh chống càn, nhưng bu em cứ bắt đi… Em phải trốn về, chắc anh cũng hiểu…

Tuấn im lặng gật đầu. Anh hiểu Tý đã phải tản cư theo sự cưỡng ép của mẹ. Tuấn kể vắn tắt lại trận đánh vừa qua. Lúc đầu du kích có đánh lẻ tẻ, nhưng sau, thế giặc mạnh quá xã đội cho rút lui. Mỗi người phân tán đi mỗi nơi. Tuấn bất ngờ bị đạn lạc vào chân lúc định vượt tắt đồng. Vết thương không nặng nhưng khó đi đứng được ngay. Anh lê ra đến cồn cỏ nằm náu mình. Máu ra nhiều lại đuối sức vì hai ngày đêm liền quần nhau với giặc. Tuấn mệt quá, lịm thiếp đi. Vừa lúc anh tỉnh dậy thì Tý đến. Tý tỏ ý muốn đưa Tuấn về nhà. Ngoài này sương lạnh, Tuấn đã yếu, nên anh bằng lòng. Hình như lúc tối, giặc đã rút lên đê đóng. Để cẩn thận Tý về thăm dò trước. Nhà Tý giặc đốt phá hết. Nền đất còn nóng đầy những tro bụi. Một chiếc cột nhà leo lét cháy đứng trơ trọi.

Nhà Tuấn không việc gì, Tý quay trở lại để đưa Tuấn về nhà anh. Tuấn quàng tay qua vai Tý. Tý dìu Tuấn khó nhọc lê đi. Gió đồng về khuya hun hút, nhưng Tuấn không thấy lạnh. Tý đỡ Tuấn dựa lưng vào gốc nhãn. Chị dướn cao người với hái những chùm nhãn đầu mùa trĩu quả đưa lại, dịu dàng:

          Anh ăn đi!

Những hỏa pháo vụt sáng ở bên kia bờ sông Luộc. Trông xa những cục lửa đỏ lơ lửng bay lên, lướt qua màn sao óng ánh.

Về đến nhà, Tý thức để trông cho Tuấn ngủ. Một lát sau, chị thiếp đi lúc nào không biết. Trong giấc mơ, Tý thấy mình đang chèo thuyền qua sông Luộc đưa tin cho bộ đội. Giặc bắn đuổi theo. Chiếc thuyền nan chòng chành lật ngược hất tung chị giữa dòng sông nước cuồn cuộn chảy. Tý hoảng hốt, bàn tay chới với đưa lên. Một bóng người thanh niên vạm vỡ lao xuống dòng sông kéo tay đưa chị vào bờ…

Một quả đại bác nổ bên kia sông làm Tý chợt tỉnh. Cặp mắt đen láy từ từ hé mở. Tý mỉm cười thèn thẹn. Bàn tay nhỏ nhắn của chị đang nằm gọn trong bàn tay khỏe mạnh, âm thầm như của anh thanh niên trong giấc mơ. Tuấn đắm đuối nhìn. Một vì sao đổi ngôi chạy dài thành một vệt sáng về hướng bắc. Tý âu yếm ngả đầu vào ngực anh du kích.

Nhãn đầu mùa - Chương 2 phần 1

II

Chiếc xe díp đang phóng nhanh trên đường, đột nhiên hãm phanh ken két, dừng lại chỗ rẽ vào chợ. Mấy người đàn bà hốt hoảng chạy dạt vào bờ cỏ. Một chiếc thúng đổ ụp giữa đường gạo bắn tung tóe. Tiếng cười ồ ồ khả ố bật lên trong xe. Ba thằng lê dương ngất ngưởng, mở cửa bước xuống. Chúng thản nhiên bá vai nhau đi.

Chợ đang đông buổi. Tiếng cười nói ồn ào nổi khắp nơi. Hàng hóa la liệt bày trong các dãy hàng xén. Những bao thước Cô-táp, Bát-tô nằm gọn trong ô kính. Vài tên dõng đeo súng nghênh ngang len vào đám đông. Chúng vừa ở cửa hàng ăn ra, mặt đỏ gay, sặc sụa hơi rượu.

Tý ngồi ở dãy hàng gạo, chị bán mớ nếp bà Cần vừa xay sáng nay. Na ngồi cạnh, bấm bạn chỉ cảnh trước mắt. Một tên dõng trẻ măng đang hung hăng gây sự, dạo đập vỡ tráp thầy bói, đòi tiền lại cách mấy hôm thầy bói gieo quẻ đoán hắn phát tài. Hắn khấp khởi chờ. Cuối cùng, đánh bạc thua lại bị phạt cúp lương.

          Thằng già láo, bói với toán gì? Chỉ nói bậy!

          Thưa, cháu cứ theo quẻ cháu đoán, có sao nói vậy.

          Tôi cạch mặt ông ra. Oan tiền lắm!

Hắn nói xong nguýt dài ông thầy bói. Tý vừa buồn cười, vừa giận. Chị vốn không tin bói toán. Nhưng nhìn người thầy bói mò mẫm đậy lại nắp tráp, tự nhiên Tý thấy thương hại và căm ghét tên dõng. Bọn chúng từ trước vẫn hay quấy nhiễu nhân dân. Những cảnh như thế thường xảy ra ở chợ Cống Dốc Đá này.

          Cứ như ông tướng con ấy!

Na hằn học, lườm nguýt theo tên dõng đi mất hút lẩm bẩm:

- Thì chả tướng con là gì?

Na định nói thêm câu nữa nhưng im bặt. Chị vừa thấy ba thằng lê dương rẽ qua chỗ hàng rau, đi về phía hai người. Chúng nhâm nháy cười đểu giả chỉ trỏ hai cô hàng gạo trẻ tuổi. Na cắp thúng bước vội vã bảo bạn:

          Tớ về trước.

Chị lẩn vào đám đông. Na sợ nhất bị mấy thằng quỷ xứ tròng gẹo.

Ba chiếc mũ đỏ đội lệch đểu cáng giăng hàng trước mặt cô gái quê xinh đẹp. Tý đành ngồi lại tuy trong bụng đã thấy ngài ngại.

- Con gái! Con gái tốt.

Mấy thằng báo nhau giọng ồ ồ, lơ lớ. Sáu con mắt trắng đã nhìn hau háu như muốn nuốt trửng cả thân hình tròn lẳn của người con gái. Một tên xà xuống. Những ngón tay to như quả chuối mắn hất hất những hạt gạo trắng:

- Bao nhiêu?

Tý không trả lời. Mặt chị đỏ ửng như người say rượu. Một tên lê dương có vết sẹo chạy dài sần sùi trên má, ngắm cô hàng gạo trẻ đẹp. Bất ngờ hắn đặt tay lên vai Tý, Tý hốt hoảng gạt phắt tay đứng dậy. Chị lùi lại một bước. Ba thằng lính cười sặc sụa. Mấy chiếc mũ đỏ ngất nghểu như muốn bay khỏi đầu chúng.

Đồng bào xung quanh uất ức trước cảnh gai mắt. Một anh du kích nắm chắc đòn gánh, nghiến răng như muốn nhảy vào quật ngã ba thằng kẻ cướp. Trước thái độ của Tý, bọn chúng không giở được trò gì. Tý uất ức lặng người, nhìn theo ba tên giặc đang nghênh ngang đi ra phía cổng chợ, bước lên xe. Vành môi Tý mím chặt. Một giọt nước mắt căm hờn trào ra từ từ hằn trên má.

Đứng bóng. Tý về chợ. Chị gặp Hiền đang ngồi nghỉ chân cạnh gốc nhãn bên đường. Hiền vừa đi họp hội nghị Tỉnh đội về. Hiền là một nữ du kích có dáng người mảnh dẻ, tính chín chắn, ít nói. Chị vào Đảng từ trước khi chị lên Hưng Yên, do Thân giới thiệu. Từ ngày đi du kích, Hiền làm công tác chính trị, lãnh dạo chị em. Hiền hơn Tý bốn tuổi, đúng vào hàng chị trong số phụ nữ mới lớn lên ở xã. Hiền nàh nghèo lại có mẹ già ngoài sáu mươi tuổi. Cuộc đời khổ cực từ bé tạo cho Hiền đức tính nhẫn nại, chín chắn, nhưng cũng làm cho tâm hồn chị già đi trước tuổi. Tý quý mên Hiền như chị ruột. Hiền hay săn sóc giúp đỡ các cô bạn ít tuổi. Dân làng thương Hiền ngày đêm lặn lội công tác.

- Hô nay Tý làm sao thế? – Hiền hỏi.

Tý từ từ đặt gánh xuống bờ cỏ. Nét mặt chị bực bội khó chịu vì việc vừa qua. Hiền hơi ngạc nhiên. Tất cả những lần trước, hễ gặp là Tý cười nói như chim. Đã nhiều lần Hiền mắng yêu cô gái nhỏ cứ thấy mặt là thấy cười.

Tý ngồi cạnh Hiền kể lại cho chị việc xảy ra ở chợ, Hiền chăm chú nghe. Chị thấy rõ tâm hồn cô gái mới lớn còn ngây thơ nhưng đã hừng hực căm thù. Hiền an ủi bạn:

- Quân quỷ sứ ấy nó có từ ai? Nhưng nó trêu ghẹo mình, thì mình phải làm gì để trị nó chứ?

Hiền vui vẻ kể lại những chuyện nghe được ở hội nghị Tỉnh, chuyện chị Phúc đánh Tây ởNhật Tân, bắt sống được một tên đội, chuyện nữ du kích các huyện phục kích lật đổ xe Tây… Tý nghe Hiền kể như muốn nuốt lấy từng lời. Tý mỉm cười, đôi mắt sáng lên đen láy. Những nét vui tươi lại hiện dần lên.

Ánh nắng đổ dài bóng thân cây ngang đường. Hiền kể sang chuyện du kích ở một xã Kim Động, có phụ nữ tham gia, dùng mưu đánh tan một tiểu đội giặc.

Biết giặc hay đi qua quãng đường số 7 vào thị xã, du kích giả dạng đưa người ốm lên nhà thương tỉnh. Hai anh bộ đội cắp xi-ten nằm trong cáng. Mấy khẩu súng trường giấu kín dưới lượt chiêu. Năm chị quảy gánh đi sau vô tình như người cùng đường, một tiểu đội tuần tiễu của giặc đi ngang. Chúng chặn lại hỏi giấy. Mấy tên nháy nhau cười toe toét, chỉ trỏ các cô gái trẻ đi sau. Cơ hội đã đến. Hai đồng chí bộ đội nổ súng trước. Đạn xi-ten từ trong cáng bay ra cắm vào đầu hai tên giặc. Du kích vớ súng trường bắn tiếp theo. Mấy tên đi đầu gục ngay. Bọn sót lại bị đánh bất ngờ không kịp bắn trả lại, chạy tán loạn. Năm chiếc đòn gánh trên tay các chị du kích vung lên quật mạnh vào đầu bọn giặc. Những chiếc mũ bay khỏi đầu lăn trên mặt đường. Đòn gánh vẫn tới tấp vụt xuống. Có tên vứt súng giơ tay hàng. Những tên khác run rẩy nằm chổng vó kêu van và bị du kích bắt sống. Kết quả, riêng chị em hạ được ba tên, chết một, bắt sống hai. Các chị thu súng, lấy dây thừng trói nghiến chúng giải về. Vài phút sau giặc cho quân tiếp viện nhưng du kích đã biến mất. Chúng hậm hực kéo mấy xác chết về. Nhân dân các vùng chung quanh khâm phục, đồn tin “Phụ nữ đòn gánh đánh giặc” làm chị em Kim Động càng nức lòng phấn khởi.

Nghe tới đây, Tý cười giòn tan. Chị sung sướng như chính tay mình đã quật gục bọn giặc. Chị có cảm tưởng các bạn gái đã rửa nhục cho mình. Tý thích nhất đoạn thằng giặc nằm chổng vó còn chắp tay vái lia lịa các chị du kích.

Hiền kể xong, Tý như còn tiếc rẻ, muốn nghe nữa. Tự nhiên Tý nghĩ ngay đến những chiếc đòn gánh của các bạn gái anh dũng ở Kim Động. Trong tâm hồn cô gái mười bảy rào rạt dâng lên niềm cảm xúc mới mẻ. Câu chuyện Hiền kể đã để lại một ấn tượng sâu sắc trong đầu óc Tý. Không hiểu sao, Tý bật ra ý nghĩ so sánh và tự đặt cho mình câu hỏi: có thể làm như chị em Kim Động được không? Họ có nhiều điểm giống Tý và trước hết cũng chỉ là những cô gái bình thường của thôn xóm đồng bằng:

          Các chị ấy bao nhiểu tuổi hở chị?

          Bằng tuổi em thôi.

Một ý nghĩ vụt qua, mắt Tý sáng lên. Tý nắm tay Hiền lắc lắc:

          Liệu em có vào du kích được không hở chị?

          Cái đó tùy em.

          Em định nói với chị, với anh Thân từ lâu, cho em vào du kích với chị.

Hiền cười sung sướng. Lần này họp ở tỉnh về, chị có nhiệm vụ phát triển nữ du kích. Người đầu tiên chị chú ý là Tý. Hiền có dự định gần gũi nói chuyện với Tý để Tý tự nguyện tự giác xin tham gia. Chị không ngờ Tý có thể nhanh chóng hiểu ý mình và đã có sẵn ý định vào du kích từ lâu. Chị thân mật nhìn Tý:

          Em nghĩ kỹ chưa? Vào du kích gian khổ lắm. Sống chết với giặc, lặn lội, vất vả nhiều…

Tý gật đầu cương quyết:

          Em định từ lâu chị ạ! Mấy em cũng chịu được. Đấy, chị xem, lâu nay em làm liên lạc, có việc gì mà em quản ngại!

Tý nói nhanh hơn, giọng đanh thép:

- Còn chết thì sợ gì! Miễn giết được nhiều Tây. Em thích nhất là được đập thẳng vào mặt nó.

Đôi mắt Tý ngời sáng. Hiền âu yếm nhìn Tý. Lòng chị cán bộ du kích như nở hoa. Hiền rất vui lòng, nhưng tính Hiền bao giờ cũng chín chắn, cẩn thận:

          Em cứ yên tâm. Ngày mai chị báo cáo với xã đội, với đồng chí Thân để cho em vào hàng ngũ chiến đấu.

Tý nắm chặt tay Hiền:

          Nhưng liệu xã đội có đồng ý không?

          Để nói chuyện đã chứ! Còn về lâu về dài, em cứ muốn xong ngay sao được!

          Nhưng cơ mà… em sốt ruột lắm, chị nói ngay cho em…

Hiền bật cười. Đôi khi Tý vẫn có tính như trẻ con, Hiền nói cho Tý yên trí:

 

          Chị chắc thế nào cũng được…

Tý sung sướng sửa lại quang gánh cùng Hiền ra về. Tý mong đi gặp ngay Tuấn để khoe với người yêu, nỗi xúc cảm rào rạt trong lòng. Chị muốn có cánh để bay đi cho chóng.

*

* *

Chuyện Tý vào du kích đã đến tai bà Cần. Bà thương con gái, lại ham công tiếc việc. Mấy ngày đầu Tý mê tập dượt người rộc hẳn đi, quên ăn quên ngủ. Việc nhà cũng sao nhãng. Luôn luôn bên bờ ruộng sau hàng tre, Tý nhoài người, trườn nấp. Chị hãnh diện được giắt quả lựu đạn bên lưng, Tý thích nhất được dùng chiếc đòn gánh. Chị cầm hai tay phạt ngang, phạt dọc mạnh mẽ. Có ngày mê tập chị quên về nhà, thường ở lại nhà Hiền hay Nụ. Bà Cần lo ngại thấy con ngày càng gầy yếu.

Ở đồng về bà quăng chiếc vồ đập đất long cán xuống sân. Thấy Tý, bà nói to như quát:

- Tý! Bu hỏi, ai cho mày vào du kích?

Chị tái mặt ngơ ngác, không hiểu sao chị đã giấu kín mà mẹ cũng biết, lại ra mặt can ngăn. Tý không ngờ lúc vắng nhà, Quyền đã lần sang ton hót xúc xiểm bà Cần. Anh chàng thất vọng vì thái độ mình không làm cho Tý mến. Anh thấy rõ Tý đã yêu Tuấn và mọi người đã coi đó là chuyện tất nhiên. Quyền chỉ còn hy vọng bấu víu vào bà Cần. Biết bà thương con lại nhút nhát và có cảm tình với mình, Quyền đã thủ thỉ to nhỏ:

          Ai đời cô Tý nghe người ta rủ rê đã vào du kích rồi!

Bà Cần ngơ ngác:

          Ai bảo anh thế? Sao nó không nói gì với tôi cả?

          Bà đã to bằng anh Tuấn, chị Hiền à?

          Tuấn à? Thằng Tuấn rủ rê con tôi đi du kích phỏng?

          Thì còn ai nữa! Cho dễ quấn quýt với nhau mà. Người ta bảo như cu em. Đánh chác gì không biết chỉ thấy đàn đúm với nhau suốt ngày.

          Trời ơi, thế có khổ tôi không? Mà việc nó với thằng Tuấn thì tôi đã biết gì đâu?

Quyền làm ra vẻ ái ngại:

          Bây giờ đời sống mới, người ta có coi bố mẹ vào đâu mà hỏi với han. Với lại con gái vào du kích thì theo kịp người ta thế nào được. Họ khỏe như vâm ấy.

Quyền gãi đúng chỗ:

          Còn việc nhà việc cửa nữa, chứ nay tập, mai tập thì lấy gì mà ăn? Rồi Tây đến lại không bỏ xác có ngày…

Bà Cần tức lộn ruột lên. Bà ước gì có mặt Tý ngay lúc đó…

Nghe mẹ nạt nộ, Tý lúng túng chưa biết nên làm thế nào. Bà Cần xỉa xói:

          Từ rày tao cấm tiệt. Để tao lên gặp xã đội, gặp anh Thân. Con gái lớn rồi phải lo ăn lo làm. Trói con gà chưa xong, lo đi đánh Tây. Nghe cứ lộn cả ruột…

Tý im bặt. Chị hiểu ý của mẹ. Tý nhớ lại lần càn trước, bà Cần bắt phải tản cư. Chị đã nhượng bộ mẹ lúc đầu. Bây giờ Tý đã khôn lớn. Tý không thể bị động với mẹ mãi như ngày xưa với mẹ mãi như ngày xưa. Cái cảnh chị em Kim Động đánh Tây lại hiện ra trước mắt, Tý thấy rõ con đường đi tới, không có gì ngăn cản được mình.

Tý nhớ đến cặp mắt tin tưởng, vui sướng của Tuấn khi nghe Tý được vào du kích và những tiếng nói chân thành cởi mở của người yêu.

          Hôm nay thì lên xã đội xin rút ra du kích rồi ở nhà. Chiều còn đi đập đất.

Giọng bà Cần bớt gay gắt. Thấy Tý im lặng, bà tưởng con đã vâng lời theo. Bà nhắc kéo léo:

          Thôi, không để bu lên nói chuyện với xã đội cho. Chắc các anh cũng hiểu cảnh neo người của mình mà để cho con ở nhà giúp mẹ.

Tý ngẩng mặt nhìn mẹ lắc đầu, cặp mắt ráo hoảnh:

- Con không xin ra. Bu làm gì thì làm.

Trong tiếng nói bình thường nhưng lộ rõ quyết tâm sắt đá, bà Cần bất ngờ lồng lên:

          A, con này giỏi! Đồ bất hiếu! Không nghe lời tao thì đi đâu thì đi, xéo đâu thì xéo…

Tý không đợi nhắc đến lượt thứ hai. Chị bước ra khỏi cửa chạy về xóm nhà chị Hiền. Bà Cần giận dữ trông theo. Tý đi không hề quay đầu lại.

*

* *

Bà Cần thức vào khoảng sáng tinh mơ. Quen tay bà kéo chiếu đắp sang cho Tý. Mảnh chiếu xê xích rơi vào chỗ trống. Bà Cần mở choàng mắt, chợt nhớ ra chuyện Tý đã bỏ đi.

Một tiếng gà gáy sớm cất lên phía vườn bên. Tự nhiên bà Cần thấy mủi lòng. Tình thương con rào rạt nổi dậy trong lòng người mẹ. Từ bé đến giờ tuy Tý đã lớn, nhưng chưa bao giờ hai mẹ con xa nhau liền mấy ngày. Tính Tý ương bướng nhưng chịu khó làm ăn, bao nhiêu việc nặng nhọc trong nhà Tý đều gánh vác cả. Bà Cần biết con xinh đẹp nhất làng, có nhiều người nhòm ngó, nhưng bà tin con đứng đắn vì không thấy những điều tiếng không hay. Điều bà bực bội nhất là Tý không chịu nghe lời bà. Việc gì Tý cũng làm theo mình.

Chuyện Tý vào du kích, sau lúc chửi mắng, bà thấy thương thương. Bà không sợ con hư hỏng, mà chỉ sợ mất công việc nhà, nhất là thương con vất vả đêm hôm và lo cho con những lúc nguy hiểm phải va chạm với súng với đạn.

Bà Cần lúi húi dậy nhóm bếp. Ngọn lửa bắt đầu cháy, soi sáng căn nhà chật hẹp, ẩn hiện một vẻ trống trải buồn tẻ mênh mông. Giá lúc này Tý ở nhà đã nghe tiếng hát và tiếng cười giòn giã của nó rồi! Bà Cần băn khoăn, hối hận tự mình đã gây ra chuyện để tình mẹ con bị va chạm.

Đêm nay là đêm thứ ba, Tý giận mẹ vẫn chưa chịu về. Lúc đầu cũng tưởng con gái bỏ đi một buổi về nhớ nhà, nhớ mẹ, lại đến lẻn vào cổng sau. Có ngờ đâu lần này Tý ra gan với mẹ, nhất định không chịu về. Không thể cưỡng được nỗi nhớ và thương con. Bà Cần đành đến nhà Hiền.

Bà chắc Tý không dám ở đâu khác đấy.

Hai chị em đang ngồi chẻ lạt. Thấy bóng mẹ, Tý bỏ dao chạy biến vào buồng. Hiền bước ra niềm nở:

          Mời bà vào, Tý đang ở đây. Bảo cô ấy về mấy hôm nay, nhưng cô ấy chưa chịu về. Định trưa nay cháu đến thưa chuyện với bà. Nhà có hai mẹ con, mà để lủng củng coi sao tiện.

Bà Cần giữ thái độ lạnh nhạt. Nghe Quyền nói chính Hiền rủ rê con mình vào du kích. Những lúc giận dữ bà tưởng có thể đến nhà Hiền làm oang lên. Nhưng nghĩ lại bà thấy không tiện. Hiền có tiếng đứng đắn, dân làng ai cũng mền yêu. Gây sự với Hiền chỉ mang lỗi vào mình. Vì thế bà đưa mắt nhìn quanh nhà không nói gì. Hiền hiểu ý vồn vã:

          Mời bà ngồi chơi, Tý đang nằm trong buồng. Để cháu bảo cô ấy ra…

Bà Cần ngăn lại:

          Thôi chị ạ! Tôi nói chuyện với chị cũng được rồi. Nó nghe hay không mặc kệ nó.

Rồi bà kể lể:

          Chị tính, con rứt ruột đẻ ra, ai mà chả thương. Tôi có một mình nó, tôi muốn cho nó sung sướng, mở mày mở mặt với thiên hạ, nên mới khuyên răn… Tôi chỉ bực nó còn dại quá, không biết nghe lời… Làm gì cũng không bàn bạc thiệt hơn với mẹ.

 

Hiền tưởng thế nào bà Cần cũng xin TÝ ra khỏi du kích. Nhưng chị ngạc nhiên, thấy bà không đả động đến. Bà chỉ nói những nỗi lo lắng về Tý ương bướng không coi ý mẹ vào đâu. Chị không biết bà Cần đã lên gặp Thân, gặp xã đội mấy lần. Và Thân đã lựa lời, nói rõ cho bà những điều hơn lẽ thiệt. Bao nhiêu suy nghĩ thắc mắc lâu nay được trút bỏ bà đã thấy trong người nhẹ nhàng và không còn có lý gì để phản đối nữa.

          Cô Tý vào du kích, thì có làm sao? Vào du kích là để giữ làng, giữ nước như tất cả mọi người. Du kích cũng là nhân dân, con của nhân dân. Cô Mơ, cô Nụ, cô Hiền họ vào du kích cả đấy, họ có sao đâu? Còn chết thì chả vào du kích vẫn cứ bị bom đạn như thường. Ấy, muốn không chết nên càng phải đánh Tây! Vào du kích đánh giặc giỏi, mà trách giặc cũng tài. Bà xem kháng chiến mấy năm rồi, mà du kích có chết mấy đâu? Trái lại, người thường lại bị tàn sát nhiều. Còn việc làm ăn, thì ngay ở xã này du kích sản xuất cũng có kém gì thiên hạ?

Anh Thân đã lấy nhiều việc hàng ngày trong xã để giảng giải cho bà Cần bớt lo ngại và thấy việc làm của Tý là đúng. Nhưng bà vẫn chưa thừa nhận cho Tý vào du kích trước mặt mọi người.

Giờ đây ngồi trước Hiền, bà vẫn giữ thái độ không đứt khoát:

          Chị cũng biết nhà neo người, em nó còn nhỏ dại, chứ không phải tôi không thương con. Chị dạy bảo nó…

Tiếng khóc thút thít từ trong buồng đưa ra. Tự nhiên bà Cần mủi lòng. Nước mắt ở đâu cứ trào ra ràn rụa.

          Bu ơi! Bu!

Bà Cần không còn giữ được thái độ lạnh nhạt lúc đầu. Không kịp hỏi ý kiến Hiền, bà bước ngay vào buồng, ôm lấy con nức nở.

          Con đi du kích thì đi. Nhưng việc gì phải bỏ cửa bỏ nhà? Con làm khổ con, khổ mẹ.

Tý ôm chặt lấy mẹ gục đầu vào lòng. Trong tình thương mẹ, và sự hối hận đã làm mẹ buồn phiền, bừng lên một niềm vui vì cuộc đấu tranh thắng lợi.

*

* *

Tý vào du kích đã lôi cuốn theo cả Mơ và Nụ. Ba chị em được phân công tổ chức những chị em trong làng. Sau những ngày tập dượt, họ học tập đưa tin, tình báo, cứu thương. Ngày sản xuất đêm đến cùng anh em du kích bố trí đánh mìn, quấy rối giặc. Họ thích môn bắn tỉa, khi vây bốt Nờ, bốt Cao Vân. Mắt những người con gái long lanh theo dõi từng tên địch ra sông lấy nước. Những phát đạn đầu tiên của chị em làm chúng kinh hoàng. Tin tức nữ du kích các nơi đánh giặc làm nức lòng họ. Nhóm ba người không rời nhau. Những đêm tối trời, họ đi dò xét tình hình địch ở bốt, nấp kín ven đê theo dõi địch chuyển quân. Tý và Nụ quen thuộc, thông thạo công việc như việc nhà. Kinh nghiệm mấy năm làm liên lạc giúp họ hiểu biết cách hành quân của địch.

Hôm nay, ba chị du kích trẻ tuổi ngồi nói chuyện bên bờ giếng. Lát nữa mới họp, họ quẩy vội ít nước. Trăng rằm tròn vành vạnh in bóng trong nồi nước. Tý tinh nghịch búng tay. Mặt trăng sóng sánh tan vỡ theo gợn nước. Gió sông thổi mát rười rượi. Xóm Giếng im lặng. Những bụi chuối cài vào nhau san sát. Những ngọn tre thì thầm lay chuyển theo chiều gió.

Một tràng liên thanh đột nhiên nổi lên giòn giã phía bốt Triều Dương. Mơ không quay mặt lại, lẩm bẩm:

          Bắn cái con mẹ nó mà cứ bắn mãi.

Nụ đập vai bạn thật thà:

          Con gái, con lứa gì mà hay chửi bậy thế?

Tay Nụ bị hất đi, Mơ cong cớn:

          Phải tôi chỉ có thế thôi! Đối với giặc mà còn đòi tử tế?

Tý bật cười:

- Sao cậu hay cáu thế?

Mơ chưa kịp trả lời. Một anh chàng trẻ tuổi, đeo súng đi qua cất tiếng vui vẻ:

          Các chị chưa đi họp còn ngồi đây làm gì?

Chờ anh du kích đi một quãng. Mơ dài giọng nói theo:

- Các chị ngồi hóng mát, em cứ đi trước đi.

Tý cười rũ rượi. Nụ cau mặt có vẻ không bằng lòng. Một câu đáp vẳng lại không kém phần tinh nghịch:

          Thật chua như mơ.Vừa vừa chứ, không thì đến bỏ ế, không ai dám rước đâu!

Mơ sà xuống bên cạnh Tý liến láu:

          Đấy, thằng Hân đấy? Chính mồm nó nói xấu chúng mình. Nó bảo phụ nữ chỉ tổ quấn chân thôi, chả được tích sự gì. Nó nói ngang như cua, thế mà cả tổ du kích vỗ tay cười. Chúng nó chỉ

được cái xuyên tạc để dìm dập phụ nữ.

Mơ dằn mạnh đe dọa:

          Được rồi! Thế nào tớ cũng làm một vố cho nó biết tay…

Nụ im lặng không nói gì, Nụ cũng khó chịu trước thái độ một số anh em. Nhưng lối chanh chua bốp chát của bạn Nụ vẫn không đồng tình. Câu chuyện Mơ vừa nói làm Tý phải suy nghĩ. Nó là câu chuyện phổ biến trong hàng ngũ du kích xã Thủ Sỹ. Không những thế còn lan rộng ra cả nhân dân. Nhiều người bĩu môi không tin tưởng khi nhắc đến nữ du kích trong việc đánh giặc, giữ làng. Mới hôm qua câu nói của mụ xã Vang, mẹ Quyền vẫn còn văng vẳng bên tai khi sang chơi nhà mẹ Tý.

          Bà xem thật đã đến lúc đổi đời. Con gái gì mà tập bắn súng, chuyện trò, đi lại với con tai tự nhiên? Tôi sống đã gần năm mươi, chưa thấy cảnh nào nhố nhố nhăng nhăng như thế này. Họ đưa con gái vào du kích để dễ đàn đúm với nhau. Bày trò tập tành như thế chứ đánh với chác gì! Tôi thì tôi cấm tiệt cái thằng Quyền… Không lo có đứa ễnh bụng ra rồi xấu mặt cả lũ.

Nghĩ lại Tý vô cùng bực bội. Vì quá nể mẹ, nếu không Tý đã đốp chát cho mụ xã Vang mấy câu. Điều Tý phải suy nghĩ là ngay anh em du kích cũng coi phụ nữ không ra gì. Tý còn nhớ buổi họp chung ở đình Ba Xã hôm nọ, bọn con gái vẻn vẹn có sáu, bảy chị em ngồi quây quần với nhau. Đám con trai vừa đông, vừa tinh nghịch lợi dụng lúc chưa tới giờ, hò nhau lại tấn công phụ nữ.

          Ô hay, mấy cô bé ở đâu lại lạc vào đây?

          Chỗ người ta họp chứ có phải chợ của các cô đâu?

Hân láu lỉnh cười ra giọng kẻ cả:

          Các cậu không biết. Xã đội cử họ đến điếu đóm cho chúng mình cũng tốt chán!

Tiếng cười ha hả, tiếng vỗ tay nhôn nao, làm Na, Nụ và mấy chị khác đỏ mặt, quay đi. Mơ ngồi mặt lạnh như tiền. Bọn nam giới càng được thể.

          Hôm nào đi tỉnh mua mấy khẩu tuyn ở hành mã để trang bị cho các cô… Cho các cô đi đánh giặc châu chấu.

          Cứ chịu khó, bắt được giặc, anh cho giải về oai chán!

          Ngoan rồi anh cho đi làm liên lạc, gả chồng cho.

Tiếng cười đùa ầm ỹ. Mơ tự nhiên bật dậy, mặt hơi vênh, nhìn bọn thanh niên, hai mắt sắc lóng lánh:

          Phải, chị em chúng tôi thì hèn kém thế, chứ đâu có cái tài đánh giặc chúi vào bụi như các anh. Lần nhanh như chuột ngày. Nam giới giỏi thế đấy!!

Tý cười chảy cả nước mắt. Chị biết Mơ nhắc đến Quyền, mấy anh chàng ắng họng.

          À con bé nó xỏ mình!

          Con sâu làm rầu nồi canh. Chuyện này chỉ tại thằng Quyền. Nó làm xấu lây cả anh em du kích. Quyền tự ái, đỏ mặt sấn xổ đứng lên:

          Không đùa đâu! Chỉ được cái nói xấu người!

Những tiếng xì xào vang dậy…

          Thằng Quyền lại tự ái rồi!

          Chúng tôi không ăn không nói có. Không ư, chuyện rúc bụi cả làng xã ai còn lạ gì?

Mọi người cười. Mơ thấy mũi nhọn đã chĩa về bọn con trai. Chị ngồi xuống ghế nhởn nhơ, kiêu hãnh như người vừa thắng trận.

Chuyện đến tai Thân. Trong cuộc họp anh xã đội nhắc anh chị em không nên đùa quá và phải bỏ thái độ coi khinh phụ nữ gây hiềm khích, chia rẽ giữa nam nữ đội viên.

Dù sao, Tý cũng phải nhận sở dĩ có ấn tượng không tốt ấy vì trong chiến đấu chị em chưa đạt được thành tích gì. Mơ thì như thông cảm những suy nghĩ của Tý trong lúc này. Chị đứng dậy nắm đòn gánh, vẻ ngang ngạnh:

- Phải đánh mạnh cho họ biết tay. Gan dạ chúng mình có thua gì họ?

Ba chị em quẩy gánh ra về. Con đường làng trắng xoá ánh trăng. Mấy chiếc nồi đung đưa, nước sóng sánh.

Về khuya, tất cả nam nữ du kích tập trung ở đình Ba Xã. Thân điều khiển buổi họp. Anh có dáng người cao lớn, cặp mắt sắc và nước da ngăm đen. Anh có công lớn trong việc xây dựng cơ sở du kích xã Thủ Sỹ, và luôn luôn gần gũi anh em. Trong công việc đồng áng, anh vẫn là người giỏi nhất, không lúc nào anh ngơi tay làm. Tính nết hiền hoà đứng đắn, vì thế anh được du kích và bà con yêu mến.

Hội nghị chuyển sang phần khác, Thân phổ biến mấy vấn đề của chi uỷ xã đã họp bàn, nhận định tình hình địch lúc này chưa co vào hẳn, tuy chúng rút một vài nơi như Nờ, Cao Vân nhưng lại tập trung đông ở Triều Dương. Địch thường tổ chức càn trên quy mô lớn. Cần mở rộng phong trào du kích xã và tăng cường hoạt động quấy rối địch, thi đua giữa nam và nữ du kích…

Sau những phút thảo luận sôi nổi, mọi người đều náo nức quyết tâm đánh địch. Cuộc họp giải tán, số chị em du kích ở lại. Hiền trình bày ý kiến chị em muốn giết giặc lập công. Chị nhắc lại sáng kiến của Tý đã đề nghị. Tý hay cắt cỏ ven đường, thường thường cách khoảng một tuần lễ lại thấy một toán quân toàn dõng chuyển trên đường 39. Đến ngang Thiện Phiến, chúng dừng lại nghỉ ở đầu dốc. Một tên đội béo lùn, mặt lúng đầy mỡ hay mon men đến mấy cô cắt cỏ ven đường giở trò chòng ghẹo. Có lúc say gái, hắn bỏ chỗ bọn dõng một quãng xa. Tên đội đã lân la đến cạnh Tý mấy lần. Theo ý chị có thể bắt sống được. Kế hoạch đem thảo luận tỉ mỉ, chị em tham gia thảo luận sôi nổi. Phải tính đến chuyện đề phòng bọn dõng sau khi tên đội đã bị bắt. Dự kiến của Tý và Mơ có vẻ phiêu lưu: Họ định giấu vũ khí bên lề cỏ và khi nhử được tên đội đến nơi đã bố trí, có thể túm đến cổ rồi lùi xuống ruộng, dắt nó về làng. Hiền không tán thành. Làm như thế nhất định lộ, bọn dõng biết sẽ bắn theo. Hiền đưa kế hoạch khác, chị em tán thành. Hiền nhận nhiệm vụ báo cáo lại với xã đội và đợi chủ trương. Chị em ra về. Trong tâm tư mọi người đều rộn lên ý nghĩ giết giặc lập công, để trả lời cho những ý nghĩ xem thường, xem khinh phụ nữ của các bạn du kích nam giới.

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 2 phần 2

Nắng đổ trên dòng sông Luộc. Mặt nước hắt sáng, phản chiếu như một tấm gương lớn. Toán quân địch đi càn về mệt mỏi, lếch thếch trên đường đê. Chúng dừng lại dưới bóng mát hàng cây ven đường. Bọn dõng ngồi dựa vào nhau. Mấy đứa nằm gối đầu trên báng súng lim dim mắt, ngủ gà, ngủ gật. Có đứa ngồi róc mía, ăn bên những vỏ đồ hộp vứt bừa bãi.

Đội Hiệp mở phanh áo ngực, lấy khăn chấm mồ hôi. Chiếc mũ vành rộng đội hất ngược. Hắn nới dây khẩu tống-xông đeo lên vai, nòng súng chúc xuống đất. Chợt xa xa có tiếng hát vẳng lại:

Rủ nhau xuống biển mò cua

Lên ngàn hái quả mơ chua trong rừng,

Ai ơi! Chua ngọt đã từng

Non xanh nước biếc xin đừng quên nhau…

Đội Hiệp tự nhiên quay mặt ra phía có tiếng hát. Điệu xa mạc trong vắt ngân cao. Thoáng nghe cũng biết là tiếng hát của người con gái còn trẻ. Mắt tên đội mở to, sáng hẳn lên giữa buổi trưa nắng, tiếng hát vang đến mát như hơi nước một sáng hè. Đội Hiệp vội vã đưa ống nhòm lên mắt. Trong ống kính hiện ra bóng một cô gái quê tươi trẻ đang đi lên đường. Đến bóng cây mát, cô ngã đòn gánh bắt đầu cắt cỏ ven đê. Chung quanh vắng lặng không một bóng ngưởi. Đội Hiệp ngây nhìn rồi đi dần về phía cô gái.

- Sao cô em lại cắt cỏ giữa trưa nắng thế này? Nghỉ tay một tý.

Hắn cố ý uốn giọng ồm ồm cho có vẻ ngọt ngào, tình tứ. Tý ngước cặp mắt đen láy nhìn lên, dịu dàng khép nép.

- Chào bác!

Đội Hiệp tít mắt cười hềnh hệch:

          Sao lại gọi bác làm người ta già đi? Tôi không bằng lòng. Tôi chỉ đáng tuổi anh cô em chứ mấy?

Tý đỏ mặt bẽn lẽn cúi xuống, mỉm cười. Đội Hiệp càng ngắm càng mê. Hắn đã qua nhiều vùng, nhưng chưa được thấy một cô gái quê nào xinh đẹp dịu dàng và ngây thơ như thế.

          Sao trưa nắng mà không đội nón, nhức đầu chết!

Đội Hiệp tỏ vẻ ái ngại. Hắn nhìn dải khăn mỏ quạ buông lơi trên đôi vai tròn tròn. Tý vừa cắt cỏ vừa trả lời lễ phép:

          Cháu đi làm như thế này, nó quen đi bác ạ!

Tên đội ngồi phịch xuống bờ cỏ. Hắn cười ra vẻ không bằng lòng, gắt yêu cô gái:

          Đấy, đã bảo mà! Cứ gọi bác xưng cháu làm người ta đâm ngượng!

Tý vờ ngượng nghịu quay mặt lên đê. Đội Hiệp thoáng thấy một nốt đồng tiền lúm trên gò má mơn mởn.

          Cô em năm nay bao nhiêu tuổi?

          Em mười bảy.

Đội Hiệp gật gù. Thái độ lễ phép ngoan ngoãn của Tý khác hẳn thái độ những cô gái buôn bán hắn quen. Hắn bám sát:

          Tên em là gì?

          Là Mơ!

          Ồ Mơ à! Cái tên nghe hay quá nhỉ! Tý làm ra vẻ ngây thơ thành thật:

          Trước tên em là Tân. Nhưng hồi nhỏ tính em thích ăn mơ, hay trèo mơ nên bu em đổi tên là Mơ. Sau nhà em có một cây mơ sai quả lắm!

          Ừ tôi cũng thích ăn mơ. Mơ ngon lắm!

Hắn cười, cặp mắt lộ vẻ thèm khát nhìn chòng chọc vào bộ ngực cô gái xinh tươi. Tý biết ý quay sang phía khác.

          Mơ đã ở riêng chưa?

          Em đang ở chung với bu em…

          Bu ở đâu?

          Bu em đi ăn giỗ bên quê ngoại đến tối mới về.

          Nhà có ai không?

          Mỗi mình em. Đi cắt cỏ em phải bỏ nhà, khép cửa lại đấy.

Đội Hiệp không ngờ tình thế lại đưa lại nhiều thuận lợi cho mình. Hắn sung sướng như mở cờ trong bụng:

          Nhà em ở đâu nhỉ?

Tý giơ tay chỉ gian nhà tranh ở sát ven đường. Một vườn mía bao bọc xung quanh. Đội Hiệp lướt nhanh đôi mắt thăm dò. Cả xóm không thấy một bóng người qua lại.

          Các bác đi qua, dân làng họ sợ, tản cư đi tất cả.

          Ồ! Có gì mà sợ, bà con cả thôi!

Đội Hiệp chớp chớp mắt nhìn vườn mía rồi nhìn Tý:

          Khát quá! Nóng bức thế này, cô em đưa tôi về nhà xin ngụm nước thì tốt quá! Tý làm bộ ngần ngại không muốn đi. Tên đội tưởng Tý sợ mất việc nên năn nỉ:

          Một tý rồi lại ra ngay mà. Cô em dễ bảo nhé!

Tý có vẻ miễn cưỡng gật đầu, đặt đòn gánh lên vai. Đội Hiệp nhìn thích chí.

Tý đưa Hiệp rẽ xuống bờ cỏ, đi qua ruộng dâu. Hiền nấp ở đây giả làm người hái dâu để theo dõi tình hình. Lúc này, Tý thấy vững dạ hơn. Tý đã lừa được con hổ đói vào tròng. Nhưng sau đó Tý lại phấp phỏng lo sợ anh Thân và Tuấn ở xa, nhỡ đội Hiệp giở trò thì mình Tý đối phó thế nào? Đầu tý nóng lên. Tai và mắt bừng bừng. Đã đến giờ phút quyết định.

Đội Hiệp tin chắc đã lừa được cô gái nên thích chí bước nhanh, cố ý chạm vào vai Tý. Tý ý tứ né sang một bên. Tên đội ỡm ờ phẩy nhẹ dải khăn mỏ quạ:

          Gớm chui vào đâu mà lắm bụi thế này? Đề anh phủi cho.

Tý lo lắng đưa mắt nhìn về phía đê. Chưa thấy động tĩnh gì. Tim Tý đập nhanh. Tý biết chắc quanh đây có bao nhiêu du kích sẵn sàng chờ bảo vệ mình. Chị cố trấn tĩnh.

Mấy hàng mía che khuất bóng hai người. Đội Hiệp quan sát chung quanh. Muốn cẩn thận hơn, hắn lên đạn tiếng quy-lát lách cách.

Đội Hiệp cẩn thận đảo mắt nhìn đằng sau. Bụi mía chạy dài, vắng ngắt. Hắn tính toán nếu không ổn thì phải có kế tháo thân. Hắn nghĩ ngay đến ruộng mía vì thấy có vẻ an toàn nên quay lại bên Tý.

          Cô Mơ ơi! Làm gì cho đỡ khát được bây giờ?

Tý ngơ ngác nhìn lên. Tự nhiên chị thấy sờ sợ vì cứ nhìn cặp mắt đội Hiệp cũng biết hắn đang mưu tính chuyện gì. Tý chỉ một bụi mía xanh tốt:

          Thế để em đi bẻ mía ăn ngay cho đỡ khát vậy!

Đúng ý, tên Đội gật đầu ngay. Một tia vui ánh lên trong đôi mắt đen láy. Tý đến bên đội Hiệp vờ mượn con dao. Đội Hiệp đang móc túi, bỗng Tý tỏ vẻ sợ sệt sờ tay vào khẩu súng. Giọng ngây thơ chị hỏi:

          Súng gì thế này bác?

          Tông-sơn! Súng Đức.

          Nó có nổ không bác? Em sợ lắm!

          Không việc gì!

Tý mủm mỉm cười, má lúm đồng tiền, hơi có vẻ làm nũng:

          Nhưng còn đạn thì em ngại lắm!

Trước vẻ mặt thật thà của cô gái xinh đẹp, Đội Hiệp không còn nghĩ gì khác hơn. Hắn nhìn chung quanh một lượt và để yên lòng cô gái, hắn rút băng đạn cho vào bao và nhìn Tý có vẻ ngộ nghĩnh phì cười. Tý đưa đội Hiệp đi lần vào bụi mía, thân cao che lấp. Đội Hiệp hơi chột dạ, hắn đứng lại nhìn chung quanh. Bốn bề im lặng. Thỉnh thoảng có tiếng lá khô cọ vào nhau loạt soạt theo từng cơn gió nhẹ. Tý giữ vẻ tự nhiên, cúi người sờ vào một gốc mía to. Đội Hiệp nhìn thân hình mềm mại của người con gái, mắt long lên, đỏ như mắt cá chày. Trong người như có lửa ngùn ngụt cháy. Hắn quên hết ý nghĩ ngờ vực vừa qua. Bất thình lình như con thú dữ vồ mồi, tên đội chạy rất nhanh, nhảy xô vào định ôm Tý. Tý hốt hoảng tránh vội sang một bên. Tên đội vồ hụt. Cả thân hình phốp pháp đè gãy bụi mía. Đã có ý đề phòng, suýt nữa Tý vẫn bị nó tóm được. Chị lo sợ không biết anh Thân và Tuấn có theo đúng kế hoạch bố trí ở đây không? Hay lại để Tý một thân một mình đứng trước miệng hùm. Vẫn im lặng. Đáp lại ý nghĩ của Tý chỉ có tiếng gió nhẹ lướt trên đầu ngọn lá. Tý thấy rợn người. Chị nhớ ra cần nói to làm hiệu để du kích bố trí nghe tiếng.

Cơn hăng đang nỗi lên. Đội Hiệp lồng lộn đuổi theo. Hắn giẫm bừa vào các luống mía. Tý tinh ý chạy sâu hơn nữa vào đám mía đan dày. Tên đội kịp đảo người lao vào ghì chặt tay Tý. Miệng hắn không ngớt lảm nhảm:

- Cô em! Cô em!

Tý văng mạnh tay, gọi to hốt hoảng:

- Anh Tuấn! Anh Tuấn!

Nghe tiếng kêu, một thanh niên vạm vỡ từ cuối vườn mía ào lên nhanh như một trận gió. Lá mía rơi tả dạt sang hai bên. Tuấn vác kiếm xông đến. Anh giận dữ sôi người, bàn tay nắm chặt đốc kiếm. Tuy chưa được lệnh anh Thân, Tuấn đã lao đến sát người tên đội, thanh kiếm giơ cao. Anh đã chú ý theo dõi tên đội từ khi bước vào vườn mía nhưng cố nán chờ theo kế hoạch. Với Tuấn, không phải riêng chuyện một tên địch đuổi bắt chị du kích. Đây là việc người yêu mình đang nguy khốn. Tuy Tuấn biết mình ở thế chủ động và Tý đã khéo léo theo kế hoạch dử địch vào tròng, nhưng lúc này chậm tay, Tý có thể bị nguy hại.

Tý lần vào sau bụi mía, đội Hiệp điên cuồng vì lỡ cơ hội, khi thấy Tuấn, mắt hắn trợn trừng, long sòng sọc. Tên đội đột ngột chuyển người. Một cái đá mạnh bất ngờ vào tay anh du kích làm thanh kiếm văng ra xa. Hắn quay mũi súng nhưng không kịp. Tuấn đã chẳng còn biết đau liều lĩnh xô vào. Hai người vật lộn, lăn qua các luống mía huỳnh huỵch. Những khóm mía gãy răng rắc, tàu lá bết xuống đất. Tý đứng ngoài lo sợ cho người yêu. Nhìn hai thân hình quay lông lốc, Tý hốt hoảng. Anh Thân và du kích vẫn chưa thấy đâu? Tuấn và đội Hiệp quần nhau cướp khẩu súng. Tý nhìn chung quanh, sực nghĩ, bẻ ngay cây mía to phang túi bụi vào đầu đội Hiệp. Tên đội văng súng. Tuấn lợi thế, dùng khuỷu tay hất mạnh vào ngực kẻ thù. Đội Hiệp hự lên một tiếng, buông anh du kích, lùi về phía sau. Tý nhặt súng, cả hai người xô vào tên giặc hung dữ. Đội Hiệp núng thế, giơ tay hàng cùng lúc anh Thân và Hân tới. Cả bọn rút nhanh về cuối làng mang theo tên đội dõng. Bọn lính trên đê vẫn không hay biết điều gì.

Trên đường đi, đội Hiệp ngoan ngoãn theo lệnh Tý điều khiển.

- Lạy chị! Chị tha chết cho em…

Tên đội mặt tái mét giọn run run. Tý cười giễu cợt:

- Sao? Chị à? Chú em khuôn phép quá nhỉ? Chú em có thèm mơ nữa không?

Vẻ mặt Tý bình thản như thường. Đội Hiệp cúi gằm mặt không trả lời. Tý giao tên đội cho du kích đưa xuống hầm beng chờ ngày giải huyện.

*

* *

Mấy ngày liền theo chủ trương của Chi uỷ xã, xã đội Thủ Sỹ đã có kế hoạch đề phòng địch trở lại quấy rối vì việc tên đội dõng bị mất tích. Khắp xóm làng, du kích bố trí, từng nhóm thông tin trinh sát theo dõi tình hình địch trên bốt. Tuấn tích cực nhất. Anh sung sướng được thấy rõ kết quả việc làm của người yêu. Luôn luôn thanh kiếm trong tay và quả lưu đạn giắt trên lưng. Tuấn nằm chờ ở hầm bí mật bên dốc đường phòng bọn dõng đi càn quyết trả thù. Anh sẽ nổ tiếng súng đầu tiên để báo hiệu cho du kích trong làng. Tuấn đợi đã mấy ngày nhưng tình hình không có gì thay đổi.

Chẳng bao lâu, tin chị du kích trẻ tuổi xã Thủ Sỹ dùng mưu bắt sống tên đội dõng lan nhanh cả một vùng mấy xã. Đồng bào trầm trồ khen ngợi. Các bà mẹ lắc đầu không ngờ. Nhân dân Thiện Phiến đã thấy tin tưởng ở chị em nữ du kích. Phía nam du kích không còn đùa cợt chế giễu như trước. Họ tin chị em có đủ gan dạ giết giặc lập công.

Nhà bà Cần hôm nào cũng có người ra vào để hỏi chuyện Tý. Nghe những câu khen ngợi, cảm phục con mình, bà thấy mát lòng mát ruột:

- Gớm, con bé thế mà gan dạ thật! Mười bảy tuổi đầu đã bắt được dõng!

Chuyện xa chuyện gần đều đến tai bà Cần. Bà cảm thấy vinh dự thay cho con. Một buổi chiều đồng chí chủ tịch xã đem giấy khen của Huyện đến:

          Lần đầu xã ta có phụ nữ lập thành tích đặc biệt. Cô Tý làm vẻ vang cho du kích đấy! Bà Cần vui vẻ rót nước mời mọi người.

          Cứ thế này thì kháng chiến nhất định thành công đồng chí ạ! Ai cũng một lòng theo Cụ cả. Hôm nọ chị Hiền nói mà đúng: người lớn làm việc lớn, bé làm việc bé. Trăm khe đổ vào một nguồn, bọn Tây nó lắm súng cũng chả chống lại được.

Bà ngừng lại suy nghĩ rồi nhìn ông chủ tịch tươi cười:

          Tôi biết thế này thì mấy lần trước nó đi càn cũng chẳng tản cư làm gì, người ta lại nói cho. Ở nhà giúp việc cho cán bộ, du kích như bà Quảng ấy cũng chẳng sao. Số chết thì ở đâu cũng chết, phải không ông?

Giọng nói của bà Cần không giấu được sự kiêu hãnh của người mẹ có con được khen ngợi. Đã từ lâu bà Cần cũng muốn có dịp nói cho xã đội, hay anh Thân rõ sự tình, kẻo bà mang tiếng với người ta là nhát gan hay nghe theo mụ xã Vang rủ rê, chỉ nghĩ đến chuyện lo yên thân mình.

Thực ra bà không phải sợ Tây đến mức như sợ cọp. Những lần trước giặc càn, ai cũng hò nhau đi tản cư. Uỷ ban, xã đội cũng kêu gọi đồng bào phân tán của cải, đi đánh giặc. Từ khi bà Quảng ở lại nguỵ trang hầm cho du kích thấy được yên lành, mới lác đác có các bà khác ở lại: Mẹ Lâm, mẹ Liễn, bà cả Lầu v.v… Chẳng qua bấy giờ bà Cần chưa có hầm bí mật và thật tình bà chưa tin vào du kích đó thôi.

Nghe bà Cần, đồng chí chủ tịch xã rất phấn khởi. Không ngờ bà Cần tiến bộ nhanh đến thế. Người đàn bà ngăn con vào du kích, bây giờ lại tính đến chuyện hợp lực đánh Tây. Tinh thần người dân hậu địch càng ngày càng trưởng thành. Người cán bộ thêm vững dạ tin tưởng.

Tổ phụ nữ phấn khởi hơn cả. Chị em vui sướng đã lập được công. Phong trào du kích mở rộng. Tý giới thiệu Na vào. Đề nghị của Tý được xã đội chấp nhận, vì chính chị xã đội phó đã chú ý đến Na từ lâu. Mấy năm nay trong công tác Na tỏ ra bền bỉ, chịu khó, trung thành. Có lần Na được biểu dương trong toàn thể anh chị em du kích khi đưa tin kịp thời về trận càn Nội Năng. Tý vui sướng có thêm người bạn thân yêu từ nhỏ cùng trong tiểu đội với mình. Cũng như thời thơ ấu, hai người lại quấn quít bên nhau. Thỉnh thoảng có mặt Tuấn. Bộ ba lại sống lại những ngày trong sáng dưới rặng nhãn đêm trăng. Tình bạn trong chiến đấu thêm vững bền. Họ chia cho nhau từ củ khoai đẵn mía.

Dạo này Mơ gặp Hân luôn. Từ hôm Tý lập công, Mơ ríu rít cười nói suốt ngày. Miệng cô bé cứ liến thoắng, dáng điệu nhởn nhơ như chính mình đã bắt sống được Đội Hiệp. Gặp anh chàng du kích trẻ tuổi tinh nghịch, Mơ nhớ lại buổi họp kiểm điểm ở đình Ba Xã. Chị nghĩ đến những lời trêu đùa, khinh miệt hôm nào. Giọng Mơ ra vẻ đứng đắn nhưng vẫn lộ ý giễu cợt:

          Đồng chí Hân này! Bao giờ mới cho chị em chúng tôi mượn khẩu < tuyn > ở hàng mã đấy? Hoài của! Giá hôm ấy có rồi, cái Tý nó còn bắt thêm mấy thằng dõng luôn để nhờ các anh giải huyện một thể đấy!

Mơ cười kiêu hãnh. Hân bị tấn công đột ngột đâm lúng túng, bực bội, nhưng Hân vẫn giữ vẻ thản nhiên.

          Hôm ấy có thằng Tuấn nên mời bắt gọn. Cô còn bé nên không biết đấy! Sự đời bao giờ cũng thế, phụ nữ phải có dính tí con trai vào mới làm nên chuyện.

Thấy mặt Mơ ửng đỏ, Hân thích chí cười sằng sặc chạy vụt đi. Mơ nhìn theo Hân cau có:

          Đồ phải gió!

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 2 phần 3

Họ gặp nhau ở chỗ rẽ vào nhà Hiền.

Mơ bá vai Tý cùng đi. Na, Nụ và một số chị em khác đi cạnh: Tâm, Ngoan, Ngọ, Tân. Những chị em này đều vào du kích sau ngày bắt sống Đội Hiệp. Họ bàn tán sôi nổi về cái tin đặt tên gọi cho đội nữ du kích.

Do sự phát triển sôi nổi của phong trào nữ du kích khắp nơi trong toàn tỉnh, nhất là hai huyện

Kim Động và Tiên Lữ, Tỉnh đội Hưng Yên có sáng kiến đặt cho nữ du kích cái tên là du kích

Hoàng Ngân. Hiền vừa đi họp ở tỉnh về có nhiệm vụ phổ biến lại sự thay đổi đó.

Tiếng cười nói ríu rít lan đi các ngõ. Ít lúc sau họ đến nhà Hiền. Cả tám chị du kích ngồi quây lại trên mảnh sân. Họ ngang lứa tuổi nhau, người nhiều nhất là Tâm cũng chưa quá hai mươi. Tất cả đều đang độ dậy thì. Vóc người nào cũng khoẻ mạnh tròn lẳn. Tý ngồi cạnh Mơ. Những thanh kiếm sáng loáng giắt ngang người. Màu áo nâu non làm tăng vẻ rắn rỏi, duyên dáng của các nữ du kích.

Mặt trăng như chiếc đĩa dát vàng treo lơ lửng giữa bầu trời trong vắt. Mùi hương hoa cau nhè nhẹ thoảng trong gió. Những lá tre in hình trên nền đất khẽ lay động nhịp nhàng.

Tiếng súng ban đêm ùn ùn về mạn Bắc nhưng không ai để ý. Mấy ngày nay tình hình địch yên tĩnh. Theo trên phổ biến, chúng đang sắp sửa thực hiện một kế hoạch mới. Chúng đang lo đối phó với ta về mặt Trung du. Trước mấy ngày địch tăng viện quân cho bốt Triều Dương, bốt Bạt và Thị xã. Chúng sợ ta phối hợp với chiến dịch Trung du để diệt bốt. Nhưng chỉ một ngày sau, quân giặc lại rút đi ngay. Ở Triều Dương chỉ còn một đại đội toàn dõng. Tàu bay địch ngày đêm ầm ì trên không về mạn Thái Bình, vận tải lương thực cho quân đang bị vây ở Vĩnh Phúc. Như thường lệ, mỗi buổi sáng, một vài loạt liên thanh từ bốt Triều Dương quạt vu vơ. Chập tối ít loạt đại bác từ Bản hay Thị xã dội về. Thỉnh thoảng ban ngày mới có một vài cuộc chuyển quân từ Thái Bình sang Thị xã Hưng Yên. Có thể địch cho nơi này đã < Bình Định > xong, là khu an toàn rồi, hay bị đánh ở mặt trận Trung du nên đã co vòi lại? Câu hỏi đó làm quần chúng xôn xao. Trong du kích càng bàn tán nhiều. Có người hả hê cho địch bị thua đau nơi khác nên kém thế. Có người quá lo xa, đoán chúng đang định một kế hoạch gì? Ở đâu cũng thấy bàn tán.

Bước vào đầu cuộc họp, Hiền đã nói rõ tình hình theo nhận định của Tỉnh đội. Chị mang tin mới cho chị em: Địch đang nguy khốn ở mặt trận Vĩnh Phúc. Quân ta đã giải phóng nhiều bốt ở đồng bằng, làm rung chuyển cả hệ thống phòng ngự của địch. Chúng hoảng hốt cho quân từ Hà Nội đi cứu viện… Hiện nay thế địch đang núng, ta có thể có thắng lợi to. Cũng vì tình hình mới, tỉnh đội Hưng Yên thảo luận việc bố trí kế hoạch phối hợp, mở rộng phong trào dân quân du kích, Hiền đi thằng vào vấn đề, giải quyết ngay những tư tưởng thắc mắc.

          Ta được tin thắng trận, phấn khởi rồi. Bây giờ chị em mình phải cố gắng nhiều hơn. Trước hết theo chủ trương của Tỉnh, mở rộng phong trào nữ du kích lấy tên là Hoàng Ngân. Xã ta Chị uỷ cũng quyết định lấy tên Hoàng Ngân để đặt cho đội du kích xã.

Hiền ngừng nói, lấy ra một tài liệu in li-tô ghé vào bên đèn, Hiền đọc tiểu sử của chị Hoàng Ngân.

Qua giọng đọc, chị em thấy hiện lên trước mắt hình ảnh người con gái đầy nghị lực mới mười năm tuổi đã rời bỏ cuộc sống sung sướng của thị thành để quyết tâm đi theo cách mạng.

Được vinh dự kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông dương, người nữ đảng viên rất trẻ và dũng cảm ấy đã say mê hoạt động, lăn lộn trong đám quần chúng lao động cực khổ trên đất Hải Phòng.

Lần đầu bị bắt được tha về, mẹ chị khóc và dỗ chị nên về hẳn gia đình, chị Hoàng Ngân đã trả lời cương quyết:

          Con yêu mẹ, nhưng bây giờ con đã là con của Cách mạng rồi. Còn sống, con còn làm Cách mạng…

Hiền ngừng đọc để giở trang sau. Mấy chị em du kích ngây người, tâm tư bị lôi cuốn theo dòng chuyện kể, Mơ dựa vào vai Tý im lặng. Khác hẳn ngày thường, chưa một lần nào chị chịu ngồi yên, không nghịch ngợm, táy máy. Tý ngồi hơi nghiêng mặt. Những sợi tóc mai buông lơi trên má. Chị lặng người ngẫm nghĩ. Câu nói của chị Hoàng Ngân với mẹ đã làm Tý xúc động và tự nhiên chị nghĩ ngay đến mình. Chị tiếc không có lý lẽ để phân tích với mẹ.

Hiền đọc tiếp:

          Chị Hoàng Ngân vào tù ra tội, suốt đời tận tuỵ chiến đấu không mệt mỏi cho Cách mạng. Khi bị giam trong Hoả Lò Hà Nội, chị cùng các đồng chí tổ chức lãnh đạo chị em đấu tranh chống chế độ hà khắc của nhà tù. Có lần chị đã lấy thân mình đỡ ngọn roi song quấn vào mặt một chị khác ngã ngất dưới nên xi-măng. Chị xông lên giữ tay tên cai ngục, bị nó đá ngã quay xuống đất, máu trào ra miệng. Lóp ngóp bò dậy, chị lại xông lên cùng chị em hò la đấu tranh.

Sau cách mạng tháng Tám, qua nhiều công tác khác nhau, cuối năm 1947 chị được tín nhiệm bầu làm Bí thư Trung ương lâm thời đoàn phụ nữ cứu quốc Việt Nam. Trách nhiệm chị thật nặng nề trước lịch sử phong trào phụ nữ…

Tý giật mình, rưng rưng nước mắt. Các chị du kích cũng không giấu nỗi cảm động khi nghe đến đoạn chị Hoàng Ngân ốm chết:

          Trong căn nhà sàn thiếu ánh sáng của rừng Việt Bắc, chị Ngân làm việc ngày đêm không nghỉ. Chị mất vào một ngày tháng bảy sau trận ốm ngắn ngày. Trên đường cáng đến quân y viện gặp trời đổ mưa to, chị em đem chị vào đình làng gần đấy. Vừa đặt võng, thấy mắt chị nhìn thẳng, lờ đờ. Chị mấp máy môi còn muốn dặn điều gì, nhưng không nói rõ tiếng. Chị tắt thở vào quãng hai giờ chiều, giữa quê hương của Cách mạng Tháng Tám.

Về đoạn cuối, giọng Hiền nhỏ dần, nghẹn ngào như tiếng nấc. Đôi mắt chị cán bộ hoe hoe đỏ. Ánh trăng mát lạnh soi sáng nét mặt thẫn thờ của các chị du kích. Nụ cúi xuống đưa ngang vạt áo. Tý khóc thút thít. Chị vô cùng nhớ tiếc và cảm phục người nữ đảng viên Cộng sản đã suốt đời quên mình cho Cách mạng. Trong đêm trăng đồng bằng bát ngát những chị du kích trẻ tuổi vẫn như còn thấy đâu đây bóng dáng người con gái dũng cảm, từ từ nhắm mắt giữa màn mưa trắng núi rừng Việt Bắc. Chị Hoàng Ngân đã chết. Tinh thần chị xứng đáng là người đảng viên cộng sản.

Tiếng nói thường ngày của chị cán bộ du kích lúc này sao nghiêm trang một cách lạ:

          Chị Ngân đã hy sinh vì dân tộc, vì tương lai chị em phụ nữ. Đoàn thể cho chúng ta được mang tên chị là một vinh dự lớn. Chúng ta phải làm sao xứng đáng với chị…

Những giọt nước mắt ngập ngừng rơi trên gò má Tý. Câu chuyện của chị Hoàng Ngân như một tia sáng chiếu rọi vào tâm hồn Tý. Tý cảm thấy trong người có sự thay đổi mới mẻ. Bà mẹ và gia đình đã ngăn trở chị Hoàng Ngân bước vào đời sống cách mạng, nhưng chị đã gạt bỏ tất cả. Cùm kẹp tra tấn, bệnh tật không làm người nữ đảng viên cộng sản lùi bước.

Tý nhớ lại mấy năm từ khi còn bé làm liên lạc cho đến giờ, chị cũng đã trải qua ít nhiều gian khổ. Đã có những đêm liền đi sương, nằm đất, cũng có khi vào chết ra sống, nhưng so với chị Hoàng Ngân thì thật kém xa. Chị bị tù đày, vất vả cực nhọc để đấu tranh với giặc, còn gay go hơn hoàn cảnh của mình nhiều. Tý còn có tự do. Chị Hoàng Ngân phải lén lút hoạt động bí mật, khó khăn gấp trăm nghìn lần không nản chí. Tý hay tự ái bỏ nhà trốn đến chị Hiền như khi xin vào du kích. Tý càng thấm thía tấm gương sáng của chị Hoàng Ngân. Tý nguyện kiên quyết noi theo tinh thần đấu tranh không mệt mỏi của chị.

- Giờ chị em cho ý kiến!

Không cần phải thảo luận thêm. Tất cả đều đồng ý từ nay đội mang tên nữ du kích Hoàng Ngân. Chị em chia tay nhau ra về, giữ trong mình hình ảnh đẹp đẽ của người nữ chiến sĩ Cộng sản Đông Dương.

Bà Cần lẳng lặng đổ nước vào ấm đặt lên bếp. Cử chỉ bà chậm chạp khác hẳn ngày thường. Mấy hôm nay, Xã Vang nhờ người đánh tiếng hỏi Tý cho Quyền. Tháng trước, mỗi lần nghe mụ Xã nói bóng gió ướm hỏi, bà Cần chưa có chủ định nên cứ lảng ra. Sự thật, bản thân bà cũng không biết nên dứt khoát thế nào. Bà giấu kín không cho con biết.

Đêm qua Tý đi họp quá nửa đêm. Khi tý về, bà Cần đã đi ngủ. Mờ sáng, Tý đã dậy đi làm cỏ lúa. Bà Cần thương con, càng thấy mến phục Hiền. Chị cán bộ đã đi sát uốn nắn khuyên bảo Tý nhiều, nên đối với công việc nhà dù bận hoặc mệt đến đâu, Tý vẫn cố gắng làm trọn.

Ấm nước sôi sủi bọt trào ra ngoài lật nghiêng hẳn nắp. Bà Cần vội vàng dập tắt lửa. Tiếng người nói lao xao ngoài cổng làm bà để ý quay ra. Xã Vang ăn mặc chững chạc bước vào. Một người nhà bưng chiếc quả đỏ đi sau. Mụ Xã toét miệng cười, niềm nở:

          Gớm! Chả bao giờ thấy bà chị ngơi tay. Mời bà chị lên đây ta nói chuyện.

Bà Cần hơi sửng sốt. Bà không ngờ Xã Vang làm nhanh đến thế. Dù sao, việc trăm năm của con cũng phải thận trọng. Xã Vang nhìn quanh nhà, quệt tay trên cặp môi thâm nhiều kẽ nứt:

          Cô Tý đi đâu?

          Cháu đi làm cỏ từ sớm.

Người nhà Xã Vang đặt chiếc quả đựng buồng cau lên giường. Xã Vang xoa tay cố lấy giọng thân mật:

          Hôm trước tôi đã thưa chuyện với bà chị về việc cháu Quyền. Mình là hàng xóm láng giềng, tối lửa tắt đèn có nhau. Tuy là hai nhà nhưng cũng như một. Bây giờ việc của hai cháu thành, hai nhà càng thân hơn. Ấy nó phải cái duyên, cái số với nhau thế nào, chứ bên Nhật Tân khối đám gọi cho, mà nó nhất định không ưng. Như cái Nây vừa xinh, vừa ngoan ngoan là…

Mụ ngừng nói để dò xét. Bà Cần chưa tỏ rõ thái độ, cứ nhìn ra sàn, vẻ suy nghĩ. Bà lưỡng lự chưa biết trả lời thế nào, Xã Vang lại tiếp tục nói:

          Tôi thấy hai đứa thật vừa đôi phải lứa. Cái Tý chịu thương, chịu khó, dễ bảo, ai cũng phải mến. Còn anh Quyền nhà tôi thì chắc bà đã biết. Tính cháu hiền lành lại vui vẻ. Cháu ra ngoài không chịu thua kém ai. Hay diễn kịch, hay hát, ai cũng khen. Tính cháu lại thương người, có phép đáo để…

Thật ra bà Cần cũng chẳng lạ gì Quyền. Bà con làng nước, khối người xì xào bàn tán về lối lêu lổng của hắn. < Đứa nào vô phúc mới lấy phải thằng Quyền. > Điều đó làm bà suy nghĩ. Bà dè dặt đáp:

          Bà có lòng thương đến cháu thì thật quý hoá. Nhưng việc này để xin với bà thư thả đã. Tôi sẽ thưa chuyện sau…

Xã Vang không tỏ chút gì khó chịu. Mụ biết chỗ yếu của bà Cần. Ở mãi bên nhau, chả cần phải tinh ý lắm mới hiểu tính bà tham của và hay nể người. Mụ nhả miếng bã trầu, vứt ra sàn đủng đỉnh nói:

          Tôi nghĩ trước sau rồi cũng thế thôi. Đằng nào thì rồi cũng là con cháu nhà mình. Đã thương chúng nó thì thương cho trót. Đấy, tình cảnh nhà tôi bà cũng chẳng lạ gì. Tôi cũng chẳng sống được bao lâu… Cửa nhà, vườn ruộng, bạc tiền rồi cũng giao cho chúng nó trông nom, thu vén với nhau. Thời buổi này, mình sống ngày nào lo cho con cái xong xuôi, mình nhẹ nợ ngày ấy.

Bà Cần ngồi lặng người, bối rối. Xã Vang đã nói đúng. Suốt đời túng thiếu có một mụn con gái, bà chỉ có một mong mỏi tha thiết nhất là gả con gái vào nơi có của để đời nó khỏi vất vả, mình già yếu có chỗ nương tựa. Quyền là con một, được mẹ chiều chuộng, nhà Quyền lại sẵn bạc sẵn tiền. Tý về làm dâu cũng được sởn sơ. Có con cái cũng đỡ nheo nhóc. Thấy bà Cần thừ người, Xã Vang nhích gần hơn, dịu giọng:

          Với lại, mình là cha mẹ phải nghĩ đường xa. Cô ấy thì còn dại, mà con gái có thì. Không lo gây dựng có chốn để tập làm ăn, cứ lêu bêu như thế này ngộ nhỡ nhàng thì làm thế nào? Không lẽ cứ gậy gộc du kích suốt ngày à? Bà cứ nghĩ mà xem, liệu bà có sống đời mà nuôi cho cô ấy đi gánh vác việc nước?

Rồi ghé lại bên tai bà Cần, Xã Vang giọng to nhỏ:

- Với lại con gái hơ hớ thế kia mà sa vào tay Tây thì còn gì? Gả chồng, chồng nó sẽ lo cho nó!

Câu nói quái ác của Xã Vang như một cật nứa sách lách vào ruột gan bà Cần. Tất cả những nỗi đe doạ, lo lắng lâu nay về sự hoạt động của Tý, những hình ảnh ghê gớm, chết chóc của chiến tranh, lúc này bùng dậy, quay cuồng trong đầu óc bà. Bà thấy Xã Vang nói có lý. Làm mẹ, bà phải có trách nhiệm, lo lắng, xây dựng cho con. Sống có hẹn, chết bất kỳ. Nếu để cho Tý hư hỏng, lỡ lứa hay sa vào tay Tây, hoặc đói rét, cùng khổ, bà sẽ mang tội với bố Tý, bà sẽ ân hận suốt đời. Bà thấy nhà Quyền cửa cao nhà rộng, vào đấy, Tý sẽ sung sướng tấm thân. Bà chỉ lo ngại tính cách lêu lổng của Quyền. Nhưng bà tin tưởng Quyền có thể thay đổi tính nết trước cảnh vợ đẹp, con ngoan. Trăng đến rằm thì tròn. Trước mắt bà chả có chán vạn thanh niên ăn chơi nhưng nhờ có vợ tần tảo, khuyên nhủ đêm ngày, họ đã trở nên những người làm ăn chí thú.

Riêng một điều làm bà do dự là tính ương bướng của Tý. Chưa chắc Tý đã chịu nghe ngay. Và tránh làm sao cho người khỏi nói ra nói vào là bà ham của.

Bà Cần ngập ngừng:

          Tôi chưa hỏi ý cháu, thành chưa dám nhận lời. Bà để thư thư cho đã…

Xã Vang biết bà Cần cũng đã có chiều bằng lòng. Mụ gạt ngay điều thắc mắc ấy:

          Ới giời, bà chị cứ quá lo xa! Việc gì phải hỏi ý con cái thêm phiền! Thời buổi nào cũng vậy thôi. Cha mẹ đặt đâu con phải ngồi đấy chứ!

Thấy bà Cần do dự im lặng, mụ cười xuê xoa lấy lòng, trong bụng nắm chắc phần thắng:

          Cháu Tý cũng dễ bảo, nết na, bà chị lo gì! Bà chị cứ nhận lời đi cho em vui lòng. Để hai nhà đi lại cho thân mật.

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 2 phần 4

Cả đêm Tý không ngủ được vì chuyện Xã Vang đến xin cưới. Chị dằn vặt, bực bội với mẹ. Bà Cần thấy con phờ phạc, như người mất hồn. Bà thương Tý nhưng vẫn giận con dại dột không nghe lời mẹ.

Tý ngồi yên lặng, gục mặt vào hai bàn tay. Bà Cần cất giọng dịu dàng dỗ:

          Bu cũng muốn cho con sung sướng, chứ có phải vùi dập con đâu? Nhà người ta căn cơ, có gia bản, về sau có con cái cũng đỡ vất vả. Nó lại là con một…

Tý không ngẩn đầu lên, trả lời mẹ, giọng cứng rắn:

- Tôi không cần cái thứ căn cơ ấy! Cái lối hà tiện vắt cổ chảy ra nước, cả làng ai còn lạ gì?

Bà Cần ngồi lặng người. Bà yên trí sáng nay Tý không giận dỗi như hôm qua. Bà hiểu tính con, lúc nào đã thốt ra xưng < tôi > với mẹ là lúc đã bực bội lắm.

          Con một cũng chả thiết! Của cải cũng chả cần. Giặc nó đến đấy, rồi bê cả ruộng vườn, cả nhà ngói, cây mít mà chạy? Cứ làm lấy mà ăn không nhờ vào ai là được!

Bà Cần như giẫm phải lửa. Bà cố kìm nỗi giận dữ cho khỏi bùng lên. Không ngờ, Tý hôm nay dám đối đáp với mẹ chan chát như thế. Bà giơ tay chỉ vào mặt con gái:

          À, con này giỏi thật! Nuôi mày nhớn để mày miếng một miếng hai với mẹ mày như thế à? Đến lúc đổi đời rồi, con chẳng coi cha mẹ vào đâu cả?

 

Bà ngừng lại một lát:

- Tý! Tại sao mày không bằng lòng? Không bằng lòng nó thì bằng lòng ai?

Tý biết tình thế lúc này không thể lùi được nữa. Chị ngẩng lên nhìn mẹ, nước mắt lưng tròng, nhưng giọng nói cương quyết:

- Tôi không bằng lòng ai cả. Tôi còn ít tuổi, chưa muốn đi ở riêng…

Bà Cần bĩu môi, nhìn con. Bà hiểu phần nào tâm trạng Tý muốn từ chối chỉ vì mục đích khác:

          Còn đợi đến bao giờ? Cứ tưởng là bé bỏng lắm đấy! Như người ta thì có con bế, con bồng rồi…

Bà ngẩng lên, hai hàm răng sít lại:

          Hay lại phải lòng, phải bề thằng nào rồi? Thằng Tuấn nó bỏ bùa mê thuốc giống cho mày rồi phỏng?

Tý thấy đau nhói ở tim. Chị lặng người khi nghe mẹ nhắc đến Tuấn. Tý muốn giấu kín không cho mẹ biết ngay, sợ gây thêm rắc rối cuộc tình duyên của hai người. Tý mở to đôi mắt nhìn mẹ:

          Tôi không biết ai cả. Tôi không lên năm, lên ba gì mà dễ ăn phải bùa mê. Bu muốn làm sao thì làm, tôi nhất định không…

Bà Cần nóng tiết đứng bật dậy như chiếc lò xo, đến trước mặt Tý xỉa xói:

          Mày đi đâu thì đi! Ra khỏi nhà này cho tao. Xéo ngay…

Tý đứng dậy mặt đỏ gay gắt. Chị bước nhanh vào buồng, xách buồng cau, xăm xăm bước ra, định đem đến nhà Quyền. Bà Cần chạy theo giằng lại:

- Thế này thì mày bôi tro, trát trấu lên mặt tao rồi! Sao tôi khổ thế này hở trời!...

Bà nằm vật ra giường khóc hu hu. Tự nhiên, Tý cũng nức nở. Bà Cần đập tay xuống chiếu kể lể không ngừng. Cơm sớm rồi đến cơm tối, Tý gọi mẹ không dậy, không ăn. Suốt ngày bà Cần đắp chiếu nằm khóc sụt sùi. Ruột gan Tý như mớ bòng bong. Đêm đến dưới ánh đèn leo lét, nghe mẹ kể lể, Tý thấy đau xót trong lòng. Chị giận bà Cần tham của, nhưng Tý hiểu rất rõ vì mình mà mẹ phải khổ sở, khóc lóc không nguôi. Có người con nào, không xót xa trước những dòng nước mắt của người mẹ thực bụng thương mình, dù là một tình thương không phải lối?

Tý lo sợ mẹ buồn bực quá, sinh ốm yếu, liệu có bề gì thì ân hận suốt đời. Hình ảnh Tuấn luôn hiện lên dằn vặt Tý, nhưng tình thương mẹ không bờ bến đã lấn át, không cho phép Tý nghĩ đến nông nỗi riêng tư. Tý đến bên mẹ nói giọng đầy nước mắt:

          Thôi! Con xin bu, con xin bu! Để con nghĩ kỹ đã…

*

* *

Trên con đường vắng, Tý lủi thủi một mình, gánh hai mớ dây khoai lang làm giống.

Gió chiều từ phía sông Luộc lồng lộng thổi vào. Tý dừng lại đổi vai. Tiếng súng từ bốt giặc lẻ loi tắt ngấm giữa khoảng đồng vắng. Những con đường quanh đồng nhoà dần trong bóng tối bắt đầu đổ xuống. Bóng người con gái nhỏ bé trên con đường heo hút. Lòng chị buồn rười rượi. Tý đột nhiên mở to mắt nhìn ngang. Một dáng người đàn ông vạm vỡ vác cuốc đang lững thững đi về phía mình. Tim Tý đập mạnh, vẻ mặt thoáng hiện nét bối rối. Đúng Tuấn rồi! Tuấn đi cuốc ruộng xếp ải về. Cuộc gặp gỡ bất ngờ gợi lên một cảm xúc mạnh mẽ. Hai chân Tý như gắn chặt xuống đất để chờ Tuấn đến. Hôm xảy ra chuyện dạm hỏi, Tuấn lên huyện đội dự lớp huấn luyện du kích ngắn ngày, Tý bị ốm mấy hôm. Đến nay đã sáu bảy ngày hai người mới gặp nhau. Tý buồn mong mỏi gặp Tuấn để cởi mở nỗi u uất.

Trên huyện về được tin Tý nhận trầu cau nhà Quyền, Tuấn lặng người vì đau đớn. Mới đầu, Tuấn không tin. Nhưng sau Na đến tận nhà kể tỉ mỉ cho Tuấn nghe những việc xảy ra, Tuấn bàng hoàng cả người. Anh cho Tý là kẻ phụ bạc.

          Lúc đầu cái Tý nó không bằng lòng. Sau bà Cần khóc lóc, mắng chửi, doạ nạt, bỏ cơm nước, nằm bệt mấy hôm, nó đành phải nghe. Anh tính, phận làm con biết làm thế nào? Tý nó nghĩ rằng thà phụ tình còn hơn mang tội bất hiếu!

Tuấn tối sầm cả mặt. Một nỗi chán nản ghê gớm xâm chiếm tâm hồn anh. Nét mặt anh càng trở nên lầm lì. Đã mấy lần anh định đến ngay gặp Tý nhưng lại thôi. Tuấn suy nghĩ miên man. Anh quên làm sao những lúc cùng Tý trò chuyện ở dưới gốc nhãn những đêm sáng trăng. Và nhất là ánh lửa lung linh bốc cháy vào một đêm không lạnh – đêm mở đầu cuộc tình duyên giữa hai người. Tuấn chưa ngõ ý với Tý về chuyện cưới xin, nhưng anh dự định đến đầu mùa nhãn năm sau, bán nhãn có tiền sẽ sắm sửa trầu cau nhờ người đến dạm hỏi. Tất cả anh em du kích đều biết chuyện, ai cũng thấy họ hợp lứa đôi. Tình yêu đằm thắm của Tý làm anh tin chắc Tý sẽ một dạ trung thành. Trong cuộc chiến đấu gian khổ, mối tình ngày thêm gắn bó. Anh có ngờ đâu những sự ngang trái xảy ra giữa hai người.

Gặp Tý, Tuấn thấy lúng túng, vừa giận, vừa thương. Anh thầm trách Tý đã sớm quên mối tình gắn bó và không muốn gặp mặt Tý nữa. Nhưng nhìn hình dáng Tý lủi thủi trong bóng chiều, trong lòng Tuấn rào rạt một tình thương mênh mông. Dù sao Tuấn cũng không tin là Tý đã yêu Quyền mà quên mình. Giữa hai người vẫn còn những sợi dây ràng buộc.

Tý từ từ bước lại gần. Chị đã cố trấn tĩnh nhưng vẫn thấy xót xa tủi cực. Chị nghẹn ngào, ứa nước mắt lúc giáp mặt Tuấn.

          Anh… Anh…

Tý không nói được hết câu, bật lên khóc nức nở. Tuấn lặng người nhìn hai vai Tý rung nhè nhẹ trong mảnh áo nâu. Bao nhiêu sự bực bội oán trách khinh ghét đều tiêu tan hết và anh cảm thấy rất rõ mình vẫn còn yêu Tý như lúc chưa xảy ra chuyện gì. Tuấn đăm đăm nhìn dải khăn mỏ quạ hỏi nhỏ:

          Tý đi đâu về?...

Giọng Tuấn vẫn thân mật như xưa. Tý không trả lời. Nước mắt vẫn ứa ra, Tý hổ thẹn cúi đầu. Tý thấy thấm thía câu của Mơ, khi nói đến mối tình trắc trở. Tại Tý hèn nhát không dám đấu tranh. Còn Tuấn bao giờ cũng một lòng chung thuỷ, thực bụng thương yêu Tý.

          Anh… Anh… Lỗi tự em… Làm thế nào? Em chết mất!

Bị xúc động quá mạnh, Tý khóc to hơn. Tuấn xích lại gần. Anh đặt tay lên vai Tý an ủi.

          Thôi… Tý đừng khóc nữa.

Đột nhiên, Tý hất tay Tuấn ra:

- Em khổ quá!... Ai biết cho em bây giờ?

Tý quay mặt rất nhanh, xốc gánh lên vai. Chị vừa gánh vừa đi như chạy. Tiếng khóc nức nở bay trong gió đồng. Tuấn lặng nhìn theo bóng người yêu mờ dần rồi khuất hẳn vào rặng tre đầu xóm.

Suốt đêm Tý không ngủ. Hình ảnh Tuấn với khuôn mặt hiền lành, buồn bã lại chập chờn hiện ra.

Một thanh niên thường xông lên hàng đầu trong trận đánh, đã liều thân cứu Tý lúc nguy hiểm, gắn bó tha thiết với Tý qua bao nhiêu thử thách, khó khăn, con người như thế có thể phút chốc lìa xa sao đành? Giờ đây Tý thấy rõ mình thương mẹ, chiều ý mẹ như vậy là không đúng. Không ai lạ gì tính chất đanh ác, bủn xỉn của mụ Xã Vang. Về làm dâu nhà mụ, cứ nắm chắc làm quần quật suốt ngày, vùi đầu vào việc nhà, đừng nói gì đến chuyện hoạt động du kích. Quyền thì Tý hiểu từng kẽ tóc, chân tơ. Con người chỉ biết ăn chơi, có cái mã ngoài nhưng trong lòng thì dát như cáy, không thể là người bạn đời của mình. Tý không thể đặt Quyền ngang với Tuấn, rồi phụ Tuấn, vùi dập tất cả những hình ảnh, những ước mơ thân yêu. Bao nhiêu ý nghĩ nổi dậy chập chờn. Tý nhớ lại mình là nữ du kích Hoàng Ngân. Câu chuyện dũng cảm phấn đấu với khó khăn, ngang trái của chị Hoàng Ngân Hiền kể lại hôm nào, còn in sâu trong trí nhớ của Tý. Và câu nói của Hiền gặp Tý khi được biết chuyện Xã Vang dạm hỏi, còn văng vẳng bên tai:

          Vợ chồng là chuyện của hai người. Cha mẹ chỉ giúp đỡ khuyên bảo, đúng thì mình nghe, không đúng mình không nghe. Đó là quyền của mình! Bây giờ không có cái lối cha mẹ đặt đâu, con ngồi đấy nữa. Thêm vào đó bao nhiêu lời bàn của anh chị em du kích, nhắc nhủ Tý, vạch cho Tý thấy mình đã nhu nhược, không quyết tâm đấu tranh. Tý hiểu mẹ tham của và Xã Vang vẫn quen lối lấy của loè người. Chị thấy rất rõ giữa chị và Tuấn đã có một sự ràng buộc chặt chẽ, không thể chỉ vì chiều mẹ mà dứt khoát được với nhau. Còn sống còn chiến đấu, chị phải kiên quyết gìn giữ mối tình của hai người. Hình ảnh Tuấn gắn liền với hạnh phúc và nhiệm vụ chiến đấu, đi đôi với đời sống tập thể lớn lao. Tý hiểu tình yêu chính đáng của mình và chị thấy không lẻ loi. Còn anh Thân, chị Hiền, và nhiều anh chị em khác đã đồng tình… Và sâu xa hơn là tình yêu chung thuỷ của Tuấn.

Thái độ Tý đã rõ rệt. Sáng mai, lúc đi làm đồng, chị tạt qua nhà anh chính trị viên xã đội. Chị nói với Thân hoàn cảnh của mình, định nhờ Uỷ ban, chính quyền can thiệp. Thân giải thích sắc lệnh tự do kết hôn. Không ai có quyền phá cuộc hôn nhân chính đáng và cưỡng ép chị phải lấy một kẻ không yêu. Cuối cùng anh khuyên Tý nên lảm thế nào để giữa mẹ con đừng gây ra xích mích, không lợi cho quan hệ trong nhà. Tý càng vững dạ tin tưởng.

Bị Quyền thúc giục, mụ Xã Vang lân la đến bà Cần bàn chuyện chọn ngày ăn hỏi. Nhân tiện để xem thái độ bà Cần thế nào, vì mụ đã nghe nhiều dư luận về chuyện giữa Tý với mẹ.

Xã Vang đang nói chuyện trên nhà, vừa lúc Tý vác cuốc ở ngoài đồng về. Chị lững thững đi xuống bếp, không chào hỏi mụ, thản nhiên như không. Xã Vang không ngờ bẽ mặt, ngồi lặng im.

Nghe tiếng mẹ gọi lên, Tý biết lúc này là lúc quyết định cho hạnh phúc cả đời mình. Mụ Xã Vang thấy Tý gượng cười, thân mật:

          Sao hôm nay cô về muộn thế? Tý trả lời lạnh nhạt:

          Vì tôi đi làm cỏ đồng xa

Xã Vang có vẻ không bằng lòng. Nhưng không biết nói gì, đành ngồi im. Bà Càn tươi cười để lấy lòng mụ.

          Tý! Ngồi đây bu bảo. Bà Xã đã chọn ngày hai mươi tháng bảy này là ngày tốt để làm lễ dạm hỏi. Tiện đây hỏi ý con xem, cái gì có mẹ, có con bàn bạc vẫn hơn.

Tý trả lời không chút dè dặt:

          Con đã nói với bu mấy lần rồi! Con không bằng lòng. Bu đem trả trầu cau cho người ta. Con đã nhất định như thế!

Chị quay nhìn thẳng mặt Xã Vang:

          Có bà ở đây tôi cũng thưa chuyện luôn. Tôi đã không bằng lòng là không bằng lòng...

Lúc này Tý thấy mình hoạt bát lạ. Chị không ngờ mình có thể mạnh bạo đến thế? Những khi suy nghĩ, Tý đã tự đặt cho mình những lý lẽ, câu nói để đối phó với Xã Vang. Giọng Tý nóng nảy bực bội:

          Thiên hạ không thiếu gì người, bà nên đi hỏi người khác cho hợp với bà hơn. Tôi đã không ưng thì có về nhà bà cũng chả êm đẹp gì. Mất lòng trước nhưng được lòng sau bà ạ!

Xã Vang điếng người. Nét mặt mụ xám nhợt hẳn đi. Bà Cần không ngờ con mình lại liều lĩnh đến thế. Bà chỉ con gái, giọng gay gắt:

          Con kia! Mày không được vô lễ! Con nhà mất nết. Mày coi mẹ mày không ra cái gì à? Tý vẫn giữ vẻ mặt tự nhiên, không sợ sệt.

Biết ngồi lại thêm bẽ mặt, Xã Vang lẳng lặng ra về không nói một câu để mặc cho hai mẹ con bà Cần tranh cãi.

Bà Cần vật mình, đập tay xuống chiếu. Bà khóc lóc kể lể. Lần này Tý vẫn thấy thương mẹ nhưng đã có chủ định, nên chị quyết tâm không để lộ sự yếu đuối nhượng bộ như trước kia. Bà Cần nước mắt chảy dài kể lể:

          Mày không bằng lòng thì mày nói ra đầu ra đũa. Mày bốp chát vào mặt người ta, làm bẽ mặt tao. Tao còn sống làm sao được nữa hở trời?

Bà vội đi thẳng vào buồng, đắp chiếu nằm như người lên cơn sốt.

Tối hôm ấy, Hiền và Nụ đến thăm bà. Liền những ngày sau, Thân, Hân và mấy anh du kích cũng đến chơi. Qua mấy lần nói chuyện thân mật, bà Cần đã suy nghĩ nhiều về những lời nói của họ:

          Bà nghĩ xem ép dầu, ép mỡ, ai nỡ ép duyên. Của đi đằng của chứ của không thể thay được người! Thời buổi này ai nỡ đi chuốc cái ngữ lười biếng, chỉ thích ăn chơi. Anh Quyền thì cả cái làng này ai còn lạ gì? Suốt ngày chỉ thích đàn đúm, hát xướng, thấy việc là trốn như rắn mồng năm! Làng nước có ai ưa thích?

Bây giờ, bà Cần mới nhận rõ xuýt nữa bà đã để khổ cho con. Bà con trong làng ai cũng khinh ghét mụ Xã Vang. Trước kia, vì chỉ nghĩ đến nhà ngói cây mít của ăn của để nên bà chưa nhận ra. Mặt khác, bà cũng chưa hiểu ý con. Bây giờ, bà mới biết khi Tý đã nhất định không chịu thì đe dọa cũng không lay chuyển được con. Tý đã lớn khôn. Ý kiến của Tý hợp với bà con trong xóm và được mọi người tán thành. Cố ép Tý chỉ làm mẹ con xa lìa nhau, và mang tiếng là người tham của.

Thấy thái độ mẹ đã chuyển, Tý sung sướng vô cùng. Cứ mỗi lần nghĩ đến Tuấn, nghĩ tới vẻ mặt buồn bã của Tuấn một chiều nào, Tý lại thấy xót xa. Chị muốn gặp ngay Tuấn để báo tin vui. Tý vội vã đi nhanh về xóm Giếng.

Nhãn đầu mùa - Chương 3 phần 1

III

Chợ bốt Triều Dương đang đông buổi.

Chợ nằm ngang trên ngã ba con đường đi Phủ Cừ gần bến phà sang Thái Bình, cách bốt Triều Dương khoảng non nửa cây số.

Những dòng người quang gánh kĩu kịt từ các nơi đổ về. Ngay ngã ba đường gần cửa chợ, mấy tên dõng đeo súng đứng nghênh ngang hách dịch hỏi giấy đồng bào.

Dòng người tạm thời bị nghẽn lại, tỏa ra, chen chúc hai bên vệ đường. Chúng xem giấy qua loa, có đứa chưa biết chữ cũng nạt nộ có vẻ ta đây. Mấy cô gái vùng Thủ Sỹ đội khăn mỏ quạ nháy nhau cười tinh nghịch khi thấy tên dõng cầm thẻ đọc ngược. Một cô trẻ tuổi láu lỉnh đến sát tên dõng, giọng nửa nũng nịu nữa giễu cợt:

- Thôi! Thầy xem mãi! Cho em giấy mau còn mua bán để về kẻo cháu khát sữa.

Tiếng cười khúc khích nổi lên. Tên dõng hơi lúng túng vì bao nhiêu cặp mắt chung quanh nhìn nó như có ý chế giễu:

          Đây! Thôi đi!

          Cám ơn thầy!

Toán con gái ríu rít gồng gánh đi về phía chợ. Giữa tiếng cười nói lao xao, một giọng nói chanh chua vẳng lại:

          Rõ khéo! Nhìn vào tờ giấy như nhìn bức vách. Cứ ấm ớ ta đây! Mơ cười như nắc nẻ. Tý đập vai Mơ chặn ngang:

          Con bé này! Vạ mồm, vạ miệng bây giờ!

Tiếng cười rộ hẳn lên làm tên dõng đỏ tai khó chịu. Hắn hậm hực gắt gỏng một bà cụ đang chậm chạp móc túi lấy giấy. Biết bị trêu trọc bóng gió, nhưng hắn không làm gì được. Chợ cơ man nào là người, câu nói bâng quơ biết ám chỉ ai? Tuy mới đòi về, hắn cũng biết tiếng gái vùng này không phải tay vừa. Giây vào thêm dại mặt.

Hai người len lỏi đi giữa chợ. Mơ bước cạnh Tý càu nhàu:

- Chúng nó chỉ khoét chuyện. Giấy với chả tờ.

Đã lâu nay, giặc thua liên tiếp các nơi. Chúng luôn luôn bị phục kích trên đường 39. Giặc rút khỏi bốt Nờ, bốt Ba Hàng. Nằm giữa đồn bốt kiên cố, bọn giặc vẫn cảm thấy rất rõ một sợi dây vô hình nhưng hết sức vững chắc đang ngày đem xiết lại quanh cổ chúng. Để trả thù, giặc cho lê-dương, dõng khủng bố các chợ. Chúng bày đặt ra chuyện kiểm soát giấy tờ gây khó khăn cho việc làm ăn buôn bán của đồng bào.

Cứ mỗi phiên chợ, một tiểu đội dõng kéo ra từ sáng sớm. Chúng chia làm bốn tổ. Hai tổ canh gác, kiểm soát giấy tờ ở đầu và cuối chợ. Hai tổ sục sạo vào chợ nhũng nhiễu đồng bào. Thấy hơi khả nghi, chúng lục lọi, khám xét, bắt về đồn tra hỏi.

Bán xong mớ cám, Tý kéo Mơ sang phía hàng rau để rủ Na cùng về. Mới sáng sớm trời đã oi bức khó chịu. Trong không khí ồn ào, hỗn độn, ánh nắng như càng gay gắt thêm lên. Tý lấy khăn lau mồ hôi. Hai má chị ửng đỏ. Những sợi tóc ướt đẫm dính vào bên má. Đến quãng vắng người, Tý đứng dừng lại nghỉ. Mơ bấm tay bạn thì thầm:

- Kìa! Cậu trông!

Tý quay lại. Một tên dõng đang đứng chăm chú nhìn mình. Tý chợt nhớ ra tên này từ sáng đến giờ đã lẽo đẽo đi theo hai người... Chị thoáng thấy đôi chút lo ngại, nhưng Mơ vẫn vô tâm, tinh nghịch đưa mắt liếc Tý rúc rích ý bảo:

- Chắc cu cậu mê rồi!

Tý vốn ghét cay ghét đắng bọn dõng cậy thế Tây ức hiếp đồng bào. Nhưng lần này không hiểu sao, chị không thấy bực tức mà có ý thương hại. Có lẽ vì tên dõng còn trẻ quá! Mặt nó non choẹt, bấm ra sữa. Thằng bé vào loại choai choai mới lớn, chắc mới bị cưỡng ép đi lính. Tên dõng trông lạ mặt. Vì chỉ trong vòng không đầy nửa năm, giặc sợ binh biến, đổi bọn dõng soành soạch từ nơi này qua nơi khác. Tý mỉm cười ranh mãnh nhìn tên dõng:

- Anh nhìn gì thế?

Tên dõng tươi tỉnh nét mặt bước lại gần. Không ngờ được cô gái xinh xắn tỏ ra có cảm tình, hắn vui vẻ:

- Sao? Cô có nhìn tôi cô mới biết tôi nhìn cô chứ?

Mơ buông một câu lơ lửng, khẽ nguýt:

- Sao? Sao ở trên trời ấy à! Rõ vớ va vớ vẩn...

Tên dõng bị đôi mắt đen láy của cô gái xinh đẹp xóm Đoài hút mất hồn, nên không để ý câu nói chế giễu của Mơ. Hắn xoắn xuýt bên Tý, ân cần mời hai người vào hàng nước. Tý ra hiệu cho Mơ vào theo. Tên dõng vào chuyện:

          Các chị ở vùng đâu ta?

          Cũng vùng quanh đây thôi.

Tên dõng tự giới thiệu là Vân. Hắn hỏi hết chuyện này đến chuyện khác. Thái độ Tý niềm nở, đậm đà. Từ lâu chị đã có ý định riêng với bọn dõng bốt Triều Dương. Mơ sốt ruột muốn về, nhưng Tý đã kín đáo ra hiệu ở lại. Từ trước anh Thân, chị Hiền luôn luôn nhắc anh chị em du kích chú ý đến công tác địch vận. Tý cho đây là dịp tốt đẻ làm đúng chủ trương của trên. Tý lấy trong túi chiếc khăn tay bọc trầu. Chị mở khăn lấy một miếng trao cho Vân dịu dàng nói:

          Mời anh xơi trầu

Vẻ vui sướng hiện rõ trên nét mặt Vân. Hắn nhìn hàm răng trắng đều đặn của chị du kích

          Chị răng trắng mà cũng ăn trầu?

Tý mỉm cười ý nhị. Nhưng Mơ đã liến thoắng:

          Trầu chạm ngõ của chị ấy đấy anh ạ! Má Tý bừng đỏ:

          Cô này lúc nào cũng đùa được.

Tên dõng cười theo vẻ miễn cười. Tý gói khăn lại:

 

          Chị ấy đến hay trêu người! Không phải đâu anh ạ! Nguyên tôi có người chị gái mới chạm ngõ hôm qua...

Tên dõng lại vui vẻ đùa cười. Dù không có căn cứ nào, hắn vẫn muốn tin lời Tý là thật. Chị du kích sực nghĩ, thấy thèn thẹn nhớ lại buổi dạm hỏi hôm qua, khi thấy Tuấn ngượng nghịu bước vào nhà. Bạo như Tý mà cũng phải trốn biệt vào buồng. Chị em tinh nghịch lôi ra bằng được.

Mặt Tý đỏ như gấc. Tuấn lúng túng quay hỏi chuyện anh Thân. Từ giờ phút ấy hạnh phúc đã thật đến với hai người. Hôm nay nghe nhắc lại, Tý vừa vui sướng vừa e thẹn.

Vân lân la:

- Định nhờ các chị để ý xem trong làng có ai làm mối cho một người.

Mơ nheo mắt tinh nghịch:

- Anh đi làm việc quan thiếu gì! Chắc tìm cả vùng này cũng chẳng có ai xứng đáng với anh. Ai đời đũa mốc lại đòi chòi mâm son bao giờ?

Biết bị trêu chọc, mỉa mai, hai tai Vân nóng bừng. Mơ vẫn chưa chịu buông tha:

          Con gái vùng này đoảng lắm anh ạ! Chả được tích sự gì...

Nước sông đổ lẫn nước ngòi

Con gái Thủ Sỹ cầm roi dạy chồng.

Nghe Mơ ví von, Tý không nín được cười. Vân không ngờ bị dồn vào thế bí, ngồi đực mặt, câm như hến.

Tý định lựa lời nói cho Vân đỡ ngượng, nhưng mấy tiếng súng nổ liên tiếp làm chị giật mình. Ba người ngơ ngác nhìn ra. Đám người xô rạt ra tứ phía, rồi lại đổ dồn vào. Tiếng trẻ con khóc, tiếng gọi, tiếng chửi hỗn loạn, ầm ầm tưởng như vỡ chợ. Tiếng còi rúc, tiếng thằng cai ngụy binh hô tập hợp lính, lẫn tiếng chửi rủa của đồng bào. Vân vội vàng chạy vụt đi. Khắp nơi tiếng nói lao xao, giận dữ.

          Nó lại khủng bố rồi!

          Nó bắn anh ta gãy chân

          Cha đời quân ăn cướp độc ác!

Tý và Mơ khó nhọc lắm mới len vào được đám đông. Chị rùng mình hoảng hốt nhìn thân hình anh thanh niên nằm vật lịm trên nền chợ như một xác chết. Mái đẫm trớt ống quần loang ra từng vũng nhỏ. Chân bên phải gần như gẫy lìa trông thấy cả xương. Khuôn mặt anh nhợt nhạt, hai mắt lờ đờ hé mở nhìn lên. Hai thằng tây mũ đỏ, mặt mũi hung ác đeo súng đứng cạnh. Chính hai thằng kẻ cướp ấy là thủ phạm vụ khủng bố dã man.

Một tiểu đội dõng chuyên gác chợ tập hợp nhanh chóng vây quanh. Chúng lăm lăm cầm súng, nét mặt lầm lì. Trong số ấy, Tý thấy có cả Vân.

Vòng người xô lại mỗi lúc một đông. Những cặp mắt thương xót chuyển sang căm thù. Không khí sôi sục, căng thẳng như trước cơn giông bão. Những câu nói gằn mạnh bật lên giữa đám đông:

          Không thể để nó giết mình mãi thế được!

          Phép đâu có phép thế? Nó muốn giết ai cũng được à?

          Anh em đánh bỏ mẹ nó đi! Muốn ra sao thì ra!

Mơ cau mặt nhìn người thanh niên bị nạn. Lòng chị xót xa như bị dao cắt. Chỉ cần chờ một tiếng hô, Mơ sẽ là người đầu tiên lăn xả vào băm vằm thằng giặc.

- Bà con đừng làm liều. Chỉ hại đến thân. Thế nào rồi cũng bắt nó phải đền;

Tý chợt nhận ra tiếng Hiền. Chị xã đội phó đến chợ vừa sau lúc xảy ra chuyện. Hiền đứng cách Tý một quãng ngắn, chỉ còn trông thấy đôi mắt và chiếc khăn mỏ quạ bạc màu. Tiếng Hiền vẫn rành rọt:

          Mình làm ẩu nó được dịp khủng bố thêm. Ta khiêng anh ấy lên đồn đòi bồi thường và vạch tội ác của chúng.

Nhiều người tán thành cách giải quyết hợp tý. Kinh nghiệm đối với bọn giặc ở vùng tạm chiếc này không còn ai lạ gì. Lối chống đối bằng vũ lực chỉ để cho giặc tàn sát không tiếc tay. Bài học đau đớn ở chợ Liễu Phủ Cừ năm ngoái còn sờ sờ ra đấy!

Những cặp mắt nhìn về phía chị xã đội phó với vẻ đồng tình. Dòng người vẫn vây quanh chuyển động như những đợt sóng. Trước không khí phẫn nộ sôi sục của quần chúng, hai tên lê dương lo sợ nhớn nhác nhìn nhau. Chúng hớt hả cố lách ra về. Tý len đến bên Hiền sẽ hỏi:

          Anh ấy có người nhà đi theo không chị?

Hiền lắc đầu ghé sát tai Tý nói nhỏ. Một chiếc võng của đồng bào chuyển đến. Ba chị du kích nhẹ nhàng đặt anh thanh niên lên cáng. Giọng Hiền nghẹn ngào đau xót:

          Máu chảy ruột mềm... người mình với nhau cả. Không đùm bọc lấy nhau còn trông chờ vào ai... Bà con ta đi cả...

Mọi người đều nghe theo. Chị đội phó dẫn đoàn người cuồn cuộn kéo về phía bốt Triều Dương. Bọn dõng đứng ngơ ngác nhìn theo không dám ngăn cản. Vân đứng sững sờ như người mất hồn, mắt không rời dòng người đi vây quanh chiếc võng cáng xa dần.

*

* *

Nụ mới đi học ở tỉnh về. Chị vui sướng được tin bà Cần đã bằng lòng gả Tý cho Tuấn. Mơ kể vanh vách những chuyện lý thú ngày chạm ngõ. Tý cười đấm Mơ thùm thụp. Nụ cười vui vẻ bảo Tý:

- Thôi ! Thế là giờ cô hết thắc mắc nhé!

Tối, Nụ đến nhà Tý. Bà Cần đi vắng. hai người tha hồ tâm sự. Tý kể cho Nụ nghe tình hình du kích xã trong tháng gần đây. Nam du kích thắng lợi có thành tích trong vài trận đánh mìn phục kích trên đường 39. Hoàn, Giếng, Viễn hy sinh. Mấy cậu khác bị thương nặng phải đem đi bệnh viện. Riêng chị em Hoàng Ngân phối hợp đóng vai trò rất phụ trong mấy trận lẻ tẻ đều không đáng kể. Phải hai lần mầy mò chôn mìn đêm đều thất bại.

Nụ nhắc những thành tích đánh giặc với những sáng kiến kỳ lạ của chị em du kích Hoàng Ngân ở các huyện Ân Thi, Kim Động. Chị ao ước chị em xã nhà cũng thi đua giết giặc được như thế!

Đôi mắt Tý đen láy sáng lên nhìn Nụ không chớp. Câu nói của Nụ hợp với ý định của Tý ôm ấp bấy lâu nay. Từ hôm được chính mắt thấy cảnh khủng bố bắn giết của giặc ở chợ bốt Triều Dương, mối căm thù quân cướp nước âm ỷ trong người Tý càng thêm sâu sắc. Tý nảy ra ý nghĩ táo bạo đánh tập kích tiêu diệt tiểu đột dõng gác và những thằng lê dương hay ra quấy ở chợ.

Nụ chăm chú nghe. Vốn tính cẩn thận, Nụ bàn nên để nghiên cứu tỷ mỷ.

Mấy phiên sau, hai chị em đều có mặt để nghiên cứu tình hình. Trong óc Tý đã phác họa một kế hoạch bao vây đánh táo bạo.

Hôm nay ở chợ về, Tý gặp Tuấn dưới gốc nhãn. Nét mặt Tuấn vẫn lầm lì như trước. nhưng trong lòng anh vô cùng phấn khởi.

- Bu hôm nay sang Nhật Tân phải không?

Đang chăm chú nhặt cỏ may ở gấu quần, Tý nghe tiếng ngẩng lên. Đôi mắt chị tinh nghịch nhìn Tuấn.

          Bu nào cơ?

Biết Tý trêu mình nhưng anh vẫn như thường không tỏ vẻ khó chịu.

          Anh hỏi bu nào cơ?

Tý nhắc lại. Từ ngày chạm ngõ, lần đầu Tuấn bạo dạn gọi bà Cần bằng bu. Anh lấy giọng tự nhiên, gọi cho nó quen đi. Không ngờ cô bé tinh nghịch lại lấy cớ để trêu chọc.

          Chỉ được cái hay hỏi vặn! Tý vẫn cười tươi tắn:

          Thì em biết đâu? Em phải hỏi cho rõ chứ! Tuấn nhìn thẳng mặt Tý:

          Còn bu ai nữa? Chỉ được cái khỏe trêu người!

Tý cười giòn tan. Hai vai tròn lẳn rung nhè nhẹ.

Đầu Tý nghiêng nghiêng, múi khăn mỏ quạ chạm vào má Tuấn. Anh du kích vui vẻ cười theo.

Anh cảm thấy niềm vui đầu tiên giống như cặp vợ chồng mới cưới sống đầm ấm bên nhau. Tuấn hiểu thấm thía hạnh phúc tươi sáng của đời mình. Bao nhiêu chàng trai trong xã không khỏi ghen tỵ khi thấy cô gái xinh dẹp xóm Đoài ngày đêm họ mơ ước sắp thành vợ Tuấn.

- Hình như xã đội sắp khai trừ thằng Quyền phải không anh?

Lòng Tuấn đang vui bỗng đột nhiên khó chịu. Trước mặt anh du kích lại hiện ra nét mặt trai lơ với con mắt cười đĩ thõa. Tuấn đã có lúc âm thầm cay đắng, lúc giận dữ sôi người ,trước chuyện Quyền cậy thế có của cứ sấn sổ vào phá mối tình đầu của hai người. Anh vừa khinh ghét, vừa bực tức khi Tý cho biết dù bà Cần đã trả trầu, Quyền vẫn cố tình đeo đuổi. Lâu nay biết chắc không lấy được Tý, Quyền thất vọng chán đời, đâm phát ngang. Hắn bỏ gác, bỏ họp hành. Quyền đã có những câu ngang ngang đã giọng bất mản. Ngay trong một buổi họp du kích toàn xã Quyền đã ngang nhiên đả kích Hiền, lời lẽ láo xược. Một số anh em nóng tính đòi đuổi Quyền ra ngay khỏi cuộc họp. Quyền thâm thù Hiền vì chị đã giảng giải cho bà Cần bằng lòng để Tý được tự do lựa chọn. Và như thế là Quyền trượt.

          Ai bảo cô thế?

          Cái Na bảo em sáng nay Tuấn nói chậm rãi:

          Mới có ý kiến chị Hiền đề nghị xã đội

          Ý kiến xã đội thế nào anh?

Tuấn nhìn Tý có vẻ dò xét:

          Anh Thân chưa quyết định. Còn chờ báo cáo đoàn thể. Tý nói giọng bực tức:

          Còn chờ gì nữa? Để nó chỉ tổ vướng chân. Nó chỉ chuyên phá ngang, cái hạng con nhà giầu ăn bám cha mẹ chả được tích sự gì?

Một niềm vui sướng tràn ngập lòng anh du kích. Thái độ dứt khoát của Tý quét sạch trong người anh tất cả nỗi nghi ngờ, thắc mắc. Trước kia đã bao lần Tuấn khổ sở khi thấy Tý tỏ vẻ khen ngợi không hết lời tài văn nghệ của Quyền. Hai người đã có lúc rủ rỉ nói với nhau những chuyện gì mà anh không biết.

Ánh nắng xuyên qua vòm lá nhãn đọng từng đốm sáng không đều trên dệ cỏ trước mặt. Anh du kích chia tay người yêu lòng chan chứa niềm vui.

... Tối Tý rủ Nụ đến gặp anh chính trị viên xã đội. Hai người vui vẻ như chm mới sổ lồng. Thân chăm chú nghe. Giọng Tý náo nức say sưa như giọng người con gái được dịp kể một chuyện thích thú. Nói xong, Tý ngước mắt nhìn Thân chờ đợi. Anh chính trị viên khen ngợi tinh thần chiến đấu tự tìm địch để đánh của Tý. Nhưng anh cũng vạch rõ những điểm thiếu sót về phía mình, chưa đánh giá đúng mức lực lượng, sức phản kháng của giặc. Ngay cả chuyện nắm địch tình cũng chưa thật là chắc.

Trước ý kiến xác đáng của Thân, Tý đâm lúng túng. Nụ ngồi im, đành chịu. Hai tai Tý dần dần ửng đỏ. Tính tự ái bắt đầu nổi dậy.

          Tôi thấy phải cân nhắc cẩn thận. Chưa thể đánh ngay được.

Câu kết luận của anh chính trị viên xã đội đột ngột như một thùng nước lạnh dội xuống đống than hồng. Tý cảm thấy trong người dội lên một sức phản ứng mạnh mẽ. Tý rơm rớm nước mắt. Chị nhìn thẳng mặt Thân cương quyết:

- Em, Nụ với mấy chị em nhất định làm được!

Thân không lạ về thái độ của Tý. Anh cười thân mật:

          Cô lấy lý gì mà bảo thế? Giọng Tý vẫn sôi nổi:

          Chúng nó chủ quan nên đánh được.

Lý luận của Tý không còn gì hơn. Thân vui thích trước chí quyết tâm giết giặc của Tý. Chị luôn luôn chủ động đi tìm địch đánh. Chính tinh thần xung phong dũng cảm của Tý có ảnh hưởng tốt, lôi kéo thúc đẩy chị em trong đội.

          Tôi sẽ đưa thảo luận lấy ý kiến chung của ban chỉ huy xã đội. Chắc cô cũng biết đấy, du kích xã nhà bao nhiêu lần bị thất bại vì bệnh chủ quan. Cần phải nghiên cứu thật tỉ mỉ. Trong lúc này, cô Tý chú ý khai thác thêm thằng Vân để lấy tài liệu đầy đủ. Cứ thường xuyên báo cáo với chị Hiền.

Nét mặt tý dần dần tươi tỉnh. Chị đã bắt đầu thấy có hy vọng. Tý đưa mắt kín đáo liếc Nụ tỏ ý vui mừng. Trước khi ra về, Tý còn “dọa” anh chính trị viên một câu cuối cùng:

          Chúng em đã ban với nhau kỹ rồi! Cái Tâm, cái Na, cái Mơ đã bằng lòng cả. Nếu xã đội không đồng ý chúng em cứ đánh. Tội vạ về sau xin chịu cả.

Thân cười xòa, nụ cười dễ dãi của người anh cả. Trong thái độ bướng bỉnh của Tý vẫn có cái gì đáng mến. Tý còn giao hẹn thêm:

          Đấy! Em nói hết rồi! Không về sau xã đội lại trách là không báo cáo trước.

*

*  *

Nhãn đầu mùa - Chương 3 phần 2

Mấy phiên chợ sau, Tý đều gặp Vân ở nhà mẹ. Do nhà mẹ ngay phố chợ là cơ sở tốt để điều tra tình hình địch. Bọn dõng hay la cà uống nước, hút thuốc nhiều khi nói lộ những tin tức trong đồn.

Càng ngày Vân càng say đắm xoắn xuýt Tý. Phiên chợ nào bận đến mấy hắn cũng tìm cách lẩn ra chợ gặp mặt cho bằng được. Thái độ Tý vẫn niềm nở thân mật, nhưng hết sức đứng đắn. Trước mặt chị du kích gan dạ, Vân chỉ là một thanh niên non dại, ngờ nghệch bị cưỡng ép đi lính. Khác hẳn số đông ngụy binh hách dịch thấy phụ nữ là dở trò đểu cáng tán tỉnh, Vây say Tý như điếu đổ nhưng Vân tỏ vẻ chân thật, đôi lúc hơi ngớ ngẩn. Tý thấy thương hại hơn là thù ghét. Chị hiểu Vân đi nhầm đường cũng chỉ vì bọn giặc.

Những lúc gặp Vân ở nhà mẹ Do, khi Tý kín đáo ra hiệu, mẹ đã ý tứ lảng đi nơi khác để hai người tự do trò chuyện. Tý gợi ý khéo léo và Vân đã nói thật tất cả những điều biết được về tình hình trong đồn.

          Lương anh có đủ tiêu không? Sống có dẽ chịu không? Vân thở dài đánh sượt

          Chán lắm! Chả ăn thua gì cả.

Vân kể lể. Lương tháng có dôi ra được một ít lại nướng vào sóc đĩa cả. Tháng nào cũng phải vay nợ. Khi ở nhà Vân ghét cờ bạc. Nhưng từ ngày bị bắt vào lính, bị chúng bạn lôi kéo, hắn đâm máu mê đua đòi anh em. Vân xem Tý như người thân không thiếu điều gì. Hắn phàn nàn đã mấy lần bị thằng cai Bân bạt tai, phạt vô lý. Cai Bân ác có tiếng. Bọn lính đứa nào cũng ghét nhưng đều sợ. Cai Bân kình địch với cai Làng. Hai thằng ganh nhau gây thế lực. Cai Bân được lên quan một che chở. Vân kể tỉ mỉ tình hình, khả năng bọn chỉ huy, những mâu thuẫn trong nội bộ chúng, đời sống và tâm trạng chán chường của bọn dõng.

Qua câu chuyện sơ hở của tên ngụy binh trẻ tuổi Tý đã nắm được khá chắc về địch tình, những tài liệu không những cần thiết cho việc chuẩn bị trận đánh nay mai mà còn liêu quan đến huyện đội, tỉnh đội nữa.

Vân buồn bã khi nhắc đến tình cảnh gia đình. Quê ở Hà Nam, nhà chỉ có mẹ già. Hai anh em trai, người anh bị giặc bắn chết ngay giữa chợ hồi năm ngoái để lại vợ dại, hai con thơ. Nhà nghèo, quanh năm chỉ trông vào mấy sào ruộng. Cũng vì không đủ tiền đút lót cho tên lý trưởng tề, nên Vân bị cưỡng ép đi lính. Bà mẹ khóc lóc thương con nhưng đành chịu. Vào lính ít lâu, được thấy tận mắt những cảnh thối nát trong quân đội giặc và kiếp sống bạc bẽo của kẻ đánh thuê, Vân đâm chán đời. Cứ mỗi lần sau trận càn, thấy tụi bạn bị chết, bị tàn tật, bị giặc bạc đãi, hắn phập phồng lo sợ đến lượt mình. Vân biết nếu ở lại thế nào cũng có ngày mất mạng.

Quê Vân vừa giải phóng. Vân nhớ mẹ vô cùng, muốn bỏ về nhưng không dám. Thỉnh thoảng Vân thấy những thằng bạn vá cả súng trở về với chính phủ kháng chiến. Nhiều lúc vì lời tuyên truyền phỉnh nịnh dối trá của bọn chỉ huy, Vân đâm hoang mang không hiểu như thế có bị tội không. Tý lựa lời an ủi. Chị thực tình ái ngại cho tình cảnh đáng thương của Vân. Sau khi hỏi ý kiến chị Hiền và nắm chắc có thể giác ngộ Vân, Tý giải thích rõ chính sách khoan hồng của chính phủ. Trước Vân đã bao nhiêu người lầm đường hối cải. Họ được chính phủ giúp đỡ trở về quê làm ăn, đoàn tụ với gia đình.

Những điều Tý nói làm Vân hết lo lắng. Hắn thấy yên tâm hơn. Tý đã cất hộ vân hòn đá đè nặng trên vai trong bao năm tháng.

Những ngày sau, Vân không hề đả động đến chuyện vợ con. Tự nhiên hắn cảm thấy quý nể người con gái xinh đẹp làng Thiện Phiến.

          Này các cô nào ăn mía. Mía ngọt lắm!

Tý đang đi cạnh Na nghe tiếng nói quay lại. Tên cai ngụy binh đang nhai mía nhồm nhoàm nhìn hai người. Tý biết cai Bân chỉ huy bọn dõng gác chợ Triều Dương, nó vào loại đẫy người, hai mắt to sâu, trắng dã thâm hiểm dưới cặp lông mày rậm. Vân đã cho Tý biết khá đầy đủ về tính tình và lý lịch cai Bân. Chỉ về vùng này chưa đầy hai tháng, hắn đã khét tiếng về trêu ghẹo phụ nữ, nhũng nhiều đồng bào.

          Vào ăn mía đã các em! Vội mấy! Na lẩn lại đằng sau. Tý cười tươi tắn:

          Cám ơn bác! Chúng tôi đang vội.

Cai Bân đổi giọng sàm sỡ:

- Vẽ! Các cô lại làm khách chứ gì?

Tý dắt Na đi sang phía hàng thịt. Thằng cai ngụy binh cười tít mắt nhìn theo. Na mua thêm mớ rau giục Tý về. Chị ngại nhất phải đứng nói chuyện với ngụy binh giữa chợ, sợ đồng bào dị nghị.

Na đòi về ngay, lo phải gặp lại thằng cai dõng có bộ mặt đểu cáng. Nhưng chị ra quá ngã ba chợ, ngay giữa đường cái, cai Bân đã có mặt tự bao giờ. Có lẽ thằng quái này đã bí mật theo dõi định dở trò trêu ghẹo. Na hơi hoảng, nhưng Tý vẫn bình tĩnh. Tên cai ngụy hai tay chống nạng, súng lục đeo trễ bên hông, khuy áo ngực để hở trông rõ những nét chạm trổ, đứng ngáng trước mặt hai cô gái.

Nó hất hàm hỏ Tý trống không, giọng nửa đùa nửa thật, ra vẻ dọa nạt:

- Mua thức ăn cho Việt Minh phải không?

Tý cười cũng trả lời trống không

          Việt Minh ở đâu mà mua?

          Các cô là gớm lắm! Liên lạc với Việt Minh hàng ngày còn vờ vẫn!

          Ngay các bác làm việc quan tài giỏi mà cũng không biết Việt Minh ở đâu nữa là chúng tôi dốt nát.

Cai Bân biết mình bị chửi mát. Giá người khác thì phải biết tay hắn. Nhưng trước cô gái xinh xắn tự nhiên hắn dịu đi. Định bụng làm thế nào chiếm cho được người con gái có nụ cười tươi như hoa ấy.

          Cô đi với ai đẹp thế?

          Chị dâu mới cưới của tôi đấy!

          Còn cô ở riêng chưa?

Một ý nghĩ thoáng hiện trong đầu óc tên lính đánh thuê. Và đột nhiên hắn trở nên nghiêm giọng:

          Các cô đưa xem giấy.

Tý hơi lúng túng. Nhưng dù sao cũng không thể không đưa. Cai Bân khó nhọc lắm mới đọc xong: “Trần Thị Tý 18 tuổi - thôn Thiện Phiến”

Cai Bân điềm nhiên bỏ thẻ vào túi áo.

- Cô với cô kia vào bốt thổi cơm rồi mới được lấy thẻ.

Đến giờ Tý mới biết âm mưu thâm độc của cai Bân. Nó định bắt vào bốt để có dịp tròng ghẹo.

- Thôi bác cho chúng tôi về. Đang vội.

Tý nhanh nhẹn đưa tay rút ngay hai cái thẻ trong túi tên dõng. Cai Bân hấp tấp định nắm ngay lấy bàn tay nhỏ bé của cô gái nhưng không kịp. Tý đã rút tay về.

- Thôi chào bác!

Tý ẩy vai Na vội vã bước đi. Cai Bân đứng tưng hửng nhìn theo tiếng rẻ như vừa đánh mất vật gì quý giá.

Tý cười bảo Na:

          Cứ để bác đấy! Thế nào cũng có phen cho bác một đòn gánh.

*

* *

Đội du kích họp thảo luận kế hoạch trận đánh ngay dưới bóng mát gốc nhãn trong vườn nhà Hiền.

Đêm qua chi ủy cũng đã thông qua chủ trương, giao cho Thân và Hiền trực tiếp lãnh đạo. Phương châm của hội nghị đề ra giải quyết nhanh gọn, hết sức tránh thiệt hại cho đồng bào. Mặt chuẩn bị phải làm thật tốt, chu đáo.

Nắng chảy lấp loáng trên những tầu lá chuối góc vườn. Hiền vẽ sơ đồ chợ bốt Triều Dương trên mặt đất. Chiếc que trong tay chị xã đội phó vạch ngoằn ngoèo thành con sông Luộc chảy ven chợ Đường 39 chạy song song đến quãng bến phà sang Thái Bình dính liền vào sông Luộc. Hiền vẽ vòng tròn nhỏ đánh dấu hai gạch chéo; vị trí chợ Triều Dương.

Cặp mắt đen lay láy của Tý rời sơ đồ nhìn mọi người. Chị nói rành rọt về qui luật của địch, về mặt canh tác, tập hợp, tuần tiễu trong chợ:

          Tiểu đội dõng chia làm bốn tổ. Hai tổ gác đầu, cuối chợ. Hai tổ xục vào giữa chợ. Bọn này không bao giờ ở lại một chỗ nào nhất định. Chúng đi lung tung thường thường la cà ở dãy nào có gái đẹp để tán tỉnh tròng ghẹo...

Cai Bân chỉ huy tiểu đội dõng chuyên trách về canh phòng chợ. Khí giới chúng có cả súng trường, súng lục, tiểu liên.

Tý trầm ngâm nhìn sơ đồ giây lâu rồi thong thả nói từng tiếng rắn chắn:

- Giờ tôi báo cáo kế hoạch

Theo Tý dự định, sáng ra chợ, chị em tản mạn khắp nơi chưa cần tập hợp. Thế nào thấy Tý ra, cai Bân cũng bám sát tản chuyện. Chị đề nghị cho Tâm cùng đi để chờ hiệu lệnh hạ thủ cai Bân. Thằng này khỏe mạnh, liều lĩnh, phải có người gan dạ, có sức mạnh mới hạ nổi. Tâm được kết nạp sau, nổi tiếng vì tinh thần xung phong dũng cảm trong những trận chống càn.

Tý nói tiếp:

          Tôi cho chờ đến khoảng trưa. Bọn lính tập hợp ở gốc bàng trước chợ để về. Lúc ấy cai Bân đan bị chẹt cổ ở giữa chợ. Bọn lính mất chỉ huy như rắn không đầu, dễ hoang mang, ta quây đánh gọn nhất.

Tý đưa mắt kín đáo liếc nhanh. Trên nét mặt những anh chị em theo dõi phần lớn tỏ vẻ đồng tình. Riêng Mơ có vẻ sốt ruột, mấy lần giơ tay định cắt ngang.

Giọng Tý say sưa phấn khởi. Chị trình bày đã hết. Riêng chuyện sử dụng Vân trong trận đánh, Tý phải giữ kín đến phút cuối cùng. Ngoài Thân, Hiền ra không còn ai biết. Rất có thể nhân cơ hội tốt, Vân sẽ vác súng trở về hàng ngũ kháng chiến. Mấy cái đầu gật gù tỏ vẻ tán thành.

- Tôi xin có ý kiến.

Mơ nói nhanh, thái độ sốt ruột. Na bấu vai Nụ mỉm cười. Ai cũng biết trước ý kiến của Mơ thế nào cũng có điểm ngang ngạnh, liều lĩnh.

          Tôi cho là chị Tý cẩn thận quá! Chỉ có một tiểu đội dõng chết nhép mà làm như phải đánh mấy “dem” (G.M) lê dương không bằng. Không phải phải độn thổ cho thêm nhọc. Cũng chẳng cần phải chờ nó tập hợp ở gốc bàng làm gì? Ra đến nơi cứ thấy là đánh. Hai Hoàng Ngân một dõng, hai người đánh một, chẳng chột cũng què!...

Tiếng cười nổi lên có vẻ chế giễu. Có cả tiếng đằng hắng. Nhưng vẻ mặt Mơ vẫn như không.

          Chỉ cần vài nam du kích đi ngoài đề phòng. Họ chẳng cần nhúng vào. Đến chống cần, đánh nhau với Ma-rốc, tây mũ đỏ chẳng sợ, nữa là mấy thằng ngụy chết nhép!

Mặt Mơ hơi ngẩng lên kiêu hãnh. Nụ vặn lại:

          Thế mấy thằng tây mũ đỏ ở chợ thì sao?

          Thì đánh!

Mơ trả lời rất gọn không có chút lúng túng.

          Thế bọn giặc trong bốt kéo ra thì sao?

          Thì đánh!

Mơ cong cớn trả miếng. Tâm thấy thái độ Mơ đâm bực gắt:

          Lại đánh?

Một câu nói dấm dẳn, nghịch ngợm không biết của ai vừa cất lên làm Tý xuýt bật cười:

          Nhưng lấy ai mà đánh?

          Du kích chứ còn ai?

Na mủm mỉm cười nhẹ nhàng

          Hoàng Ngân thì còn đánh dõng. Nam du kích không cần thì lấy ai mà đánh? Mơ đâm lúng túng, hai tai ửng đỏ. Không có một ai bênh vực chị.

          Gớm! Nói cứ như trạng ấy! Sao không đề bạt lên chủ lực làm chỉ huy tiểu đoàn? Để ở du kích xã phí đi!

Hân ngồi ở góc sân nói nhấm nhẳn, bâng quơ. Tiếng cười đột ngột nổi lên như phá. Hân với Mơ cứ như mặt trăng với mặt trời. Cứ hòa hoãn với nhau ít lâu lại lủng củng ngay, tuy trong bụng hai người đã thầm yêu nhau. Tiếng cười rộ lên hết đợt này đến đợt khác. Thấy Mơ cau có, nét mặt Hân câng câng, mọi người càng cười. Mơ vùng vằng đứng dậy định bỏ về, nhưng Tý đã nắm vai kéo xuống.

          Anh em ta đùa một tý. Cậu hay trêu chọc người khác thì sao? Thân phải đứng lên vỗ tay ra hiệu trật tự:

          Các đồng chí nhớ chúng ta chỉ còn có một ngày chuẩn bị. Không thể kéo dài thêm, dễ lộ. Huyện đã chỉ thị như thế! Phải họp nhanh còn bao nhiêu việc.

Mơ ấm ức ngồi cạnh Tý. Chị chưa chịu, định bụng tìm cách len vào một câu bàn ngang mới thôi. Cuộc họp chuyển sang những vấn đề chủ yếu. Mọi người tranh luận sôi nổi. Rất nhiều ý kiến trái ngược nhau. Một anh nửa đùa nửa thật nói thẳng là không tin tưởng ở lực lượng phụ nữ có thể giữ vai trò chính trong trận đánh.

Thân tổng kết và bổ sung nhiều ý kiến xác đáng làm con người ngang ngạnh như Mơ cũng phải công nhận là đúng. Anh đề nghị một số nam du kích đánh lối độn thổ, nấp dưới hố đào ở thân đê nghe hiệu lệnh sẽ lên chắn đường không cho bọn giặc rút lui về bốt. Anh dự kiến nhiều mặt, nhiều cách đối phó với mọi tình huống khác nhau. Thân nhấn mạnh việc phát động được lực lượng quần chúng cùng tham gia trận đánh. Khí thế mạnh mẽ của nhân dân cùng đánh giặc với du kích sẽ làm quân thù phải khiếp sợ, chóng tan rã.

Khoảng một giờ sau, cuộc họp bế mạc. Hiền lấy chân gạt cát xóa bản đồ. Chị em du kích gấp rút sửa soạn, chọn những đòn gánh cứng nhất. Tý trở về nhà, nghĩ đến việc sắp làm, lòng vui sướng, miệng hát như chim sơn ca. Chị giấu hẳn không cho mẹ biết.

Đến quá nửa đêm, Thân chỉ huy du kích đem cuốc ra chợ đào hầm độn thổ. Bốn bề vắng lặng êm ả. Trong bóng tối toàn du kích lặng lẽ đi kéo dài những cái bóng không đều, tiến ra phía bờ sông Luộc.

*

* *

Tý đang lúi húi sửa soạn trong buồng. Chị moi quả lựu đạn giấu kín dưới đáy thùng khoai, bỏ vào rổ lấy vỉ buồm đậy lên trên. Quả lựu đạn chị lấy trộm của xã đội để dùng trong trận đánh. Tý giấ cả Tuấn, sợ Tuấn biết ngăn cản. Suốt đêm Tý ngủ không yên, nằm mong trời chóng sáng. Tuy đã dự nhiều trận đánh, nhưng sao lần này Tý vẫn thấy thao thức. Tý không có ý thức rõ rệt của người chiến sĩ mơ ước chiến công trước lúc lên đường ra trận. Nhưng Tý thấy xao xuyến và lòng tràn ngập vui mừng. Chị hình dung thắng lợi sau trận đánh và tin vào kế hoạch đã bố trí, tin vào tinh thần anh chị em du kích. Niềm tin vững mạnh đến nỗi có lúc Tý đã như muốn reo lên. Cặp mắt sáng mở to nhìn trong đêm tối về phía xa xa, khoảng trời đen lấp lánh một vì sao.

Những niềm vui chỉ thoáng hiện. Một cảm xúc nặng nề xâm lấn lòng cô con gái khi Tý nghĩ tới cái ngày giặc tràn tới Hưng Yên, cũng vào đêm tối rời như hôm nay. Những toán xe địch hắt sáng trên đường đê sông Luộc, ì ầm chuyến về bến đò sông Thái. Chúng dội đại bác suốt đêm, chặt đứt những rặng nhãn sai quả. Tý nhớ hình ảnh cái Thắm, bấy giờ bằng tuổi Tý đã bị mảnh đạn đại bác xén gọn bên vai nằm quằn quại bên đứa em nhỏ ngạt thở vì sức ép. Rồi bà Nhỡ bị giặc hiếp, nhà Hai Khoan bị cháy và bác Ban, người nông dân còn ít tuổi, lưng gù như gãy gập xuống, lom khom dắt đứa con chạy loạn. Tuy không còn nhớ rõ, nhưng Tý lại thấy hiện ra giống hệt như hai cho con bác Ban, cái cảnh bố con Tý hồi năm bảy năm về trước. Bấy giờ Tý còn nhớ, gặp nạn đói khủng khiếp, nhà không còn bát ăn phải dỡ từng tấm liếp mái tranh bán lấy tiền ăn đường. Ông Cần dẫn Tý đi một phương xa chạy đói. Bà Cần ở lại nai lưng kéo cày làm thuê cho địa chủ để kiếm bữa ăn qua ngày. Trên đường đi vì đói ông Cần đã chết gục dọc đường để lại một mình Tý bơ vơ. Nhờ gặp người quen, Tý được trở về nhà với mẹ.

Những hình ảnh cũ thoáng hiện càng làm Tý thêm thao thức và sực nghĩ đến trận đánh ngày mai. Một niềm vui dồn lên làm ngời sáng cặp mắt cô con gái.

Lần đầu tiên đội ngũ du kích Hoàng Ngân giữ vai trò chủ yếu trong trận đánh tương đối lớn, so từ trước đến giờ. Tý đoán trước trận đánh cũng sẽ gay go chứ không dễ dàng như một số anh chị em đã tưởng.

Theo ý của ban chỉ huy xã đội, việc chuẩn bị như thế có thể gọi là tốt, kế hoạch cụ thể, sát tình hình. Tuy nhiên vẫn phải đề phòng chuyện bất ngờ xảy đến.

Tý chợt nhớ đến Vân. Có thể nói tên ngụy binh này chị đã nắm chắc. Nhưng liệu chuyến này Vân có dám vác súng trở về hàng ngũ kháng chiến không? Vân sẽ giúp gì cho trận đánh?

Càng ngày, Tý càng hiểu rõ du kích phải hoạt động thật nhanh chóng, bất ngờ. Và như thế không phải là làm bừa, làm ẩu. Công việc điều tra địch tình lại càng phải cẩn thận, chu đáo. Qua kinh nghiệm bản thân, được chị em giúp đỡ, anh Thân, chị Hiền dìu dắt, dần dần Tý đã bỏ được lối làm việc phiêu lưu. Trước kia chị rất hăng hái, sốc nổi nhưng cũng rất chủ quan. Mấy lần phục kích giật mìn vì không tính toán kỹ, bị lộ, thất bại, xuýt bị bắt. Có lần vì Tý sơ hở làm ảnh hưởng đến trận đánh, hai bạn bị thương, mấy anh du kích giặc đuổi chạy bạt sang mãi cánh đồng Nhật Tân, xuýt bị bắt sống. Xã đội kiểm thảo nghiêm khắc, Tý nhận lỗi khóc lóc, bỏ cơm mất một ngày. Chị em phải an ủi động viên. Chỉ hai hôm sau, Tý lại vui vẻ công tác. Chị tìm cách cố sửa chữa tính sốc nổi của mình.

Trằn trọc mãi vẫn không ngủ được, hết ngồi lại nằm, Tý nghĩ miên man đến bao nhiêu chuyện cũ cho đến lúc trời sáng hẳn.

          Gớm! Sáng bảnh mắt ra rồi! Cô nương vẫn chưa chịu dậy cơ à?

Tý mỉm cười nghe tiếng Mơ lanh lảnh ở đầu ngõ. Con bé lúc nào cũng bông đùa. Tý nói vọng ra:

          Vào đây! Chờ tớ với

Tý xếp vội mấy mớ rau cải vào rổ. Chị tin chắc đi cạnh cai Bân không thằng dõng nào dám kiểm soát giấy tờ.

          Thế nào, đi chứ! Kềnh càng mãi!

          Xong rồi! Đi thôi!

Mấy chị du kích Hoàng Ngân kéo nhau vào trong sân. Họ đem quang gánh như người đi đong thóc. Mơ đem theo dây khoai, mỗi đầu gánh lủng lẳng một mớ con trông đến buồn cười. Mơ cười ranh mãnh nhìn chị em:

          Hôm nay, ngày lành tháng tốt, làm lễ đưa dâu bà “Cai Tý” Tý đấm lưng Mơ thùm thụp

          Cái quái! Nói nhảm quen mồm!

Tâm lầu bầu:

- Hết khôn, dồn ra dại!

Cả bọn ríu rít kéo nhau ra khỏi ngõ. Một bà mẹ đứng ở ngã ba đường cất tiếng hỏi:

          Các chị đi đâu mà vui thế?

          Chúng con đi chợ đây!

Lên đến đường cái. Mơ vui vẻ reo lên:

          Gớm! Mới sáng mà chợ đã đông nghịt người.

Từng tốp người gồng gánh đi về phía chợ Triều Dương. Các chị Hoàng Ngân đi lẫn lộn với đồng bào. Na bàn với Tý nuôi chung một ổ gà để dành đến Tết. Mơ sốt ruột muốn đi nhanh đến chợ Tâm lầm lì quẩy gánh bước theo.

Phía bên phải, một chiếc thuyền căng buồm trôi trên dòng sông Luộc.

*

* *

Hai chiếc máy bay lượn vòng mấy lần qua chợ, bay về phía Hà Nội. Chợ vẫn họp ồn ào đông đúc. Ở đây gần bốt giặc, chưa bao giờ bị ném bom. Đồng bào Thân nhiên nhộn nhịp mua bán.

Hiền đứng ở dãy hàng xén nhìn theo hai chiếc máy bay giờ chỉ là hai chấm đen mờ dần giữa khoảng trời xanh bao la. Lều bên cạnh, Thân đeo tay nải kề cà ngồi hút thuốc. Trông anh chính trị viên xã đội như người lái tơ ở các chợ.

Một thằng dõng đeo súng nghênh ngang đi qua. Thằng này lực lưỡng, chuyện hạ thủ phải tính cẩn thận.

Ánh nắng lóe sáng trên mặt dãy tủ kính hàng xén. Mặt trời đã lên cao. Chợ càng ngày càng đông. Không khí oi bức, huyên náo. Hiền lấy vạt áo lau mồ hôi đổ ròng ròng trên má. Chị lách đám đông người đi vòng quanh chợ xem tình hình.

Hai anh du kích vừa ngả hai vác mía xuống nền đất. Họ kín đáo đưa mắt nhìn Hiền. Chị xã đội phó len về phía cửa chợ. Hiền đưa mắt nhìn quanh. Chị vô cùng sốt ruột. Đến giờ chị vẫn chưa thấy bóng Tý với mấy chị em cùng tổ đâu cả. Hôm phân công giữa Thân với một đồng chí trong ban chỉ huy xã đội có sự mâu thuẫn. Anh ta không tán thành để Mơ cùng tổ với Tý. Mấy cô ít tuổi vừa nghịch vừa tếu nhất đội lại đi với nhau dễ làm ảnh hưởng xấu đến kế hoạch chung. Chủ trương Thân ngược lại. Anh cho Mơ ngang ngạnh nhưng rất hăng hái khi chiến đấu. Qua mấy trận chống càn vừa mệt mỏi vừa bị thương nhưng chưa bao giờ chị rời bỏ chị em. Tý vui đùa nhưng nổi tiếng gan dạ. Hiền đứng về phía Thân. Chị thấy anh ta còn thành kiến khi đánh giá vai trò của chị em, còn coi thường phụ nữ. Hiền vẫn rất tin tưởng chị em du kích. Nhưng cho đến giờ chị lại đâm ngờ vực. Có khi mấy cô vui đùa quá quên cả kế hoạch cũng nên. Chị xã đội phó đi ngược lại một vòng. Từng nhóm nhỏ nữ du kích phân tán các nơi. Có chị đang đong gạo, mua rau. Theo kế hoạch họ không tập hợp sớm để giặc khỏi nghi ngờ. Mãi đến gần cuối chợ. Hiền mới gặp Mơ, Tâm. Không biết đến tự bao giờ, hai “cô ả” xếp quang gánh ở ngoài và vào hàng bún riêu. Mơ đang gọi thêm bát nữa. Thấy Hiền đến. Mơ buông đũa đứng dậy. Hiền vừa mừng, vừa ngạc nhiên vì không thấy Tý với Na đâu cả.

          Chị vào ăn với em bát bún đã!

Mơ thì thầm báo cáo tình hình. Tổ của Tý vừa ra đến dãy phố đã gặp Cai Bân chờ ở đấy. Nó bám sát Tý kéo vào hàng nước nói chuyện. Tý đưa Na cùng vào để Mơ với Tâm gặp Hiền báo cáo. Cho là đang còn sớm. Mơ rủ Tâm vào hàng bún riêu. Vừa ăn, Mơ vừa liến láu kể hết chuyện này đến chuyện khác:

          Chị ăn bát nhé! Em còn tiền đây!

          Thôi! Tôi vừa ăn cơm ở nhà rồi!

Chị xã đội phó kéo hai người ra ngoài. Hiền giao nhiệm vụ cho Mơ liên lạc với Tý để đưa Cai Bân về phía sau chợ. Cứ lần chần để nó ở dãy phố, khi bắt đầu trận đánh nó có thể chạy đến gốc bàng chỉ huy tiểu đội dõng chống cự lại, gây thêm nhiều khó khăn. Mơ định hỏi thêm nhưng Hiền đã nhanh tay kéo hai người vào trong lều.

Từ phía trước mấy tên lê dương say rượu bá vai nhau nghênh nganh đi đến. Hiền biết đây là gánh nặng thêm cho trận đánh. Chị thấy Thân đang đeo tay nải theo sau bọn giặc. Hân vác đòn gách lên vai đi cạnh. Qua lều, Hân nhìn vào bắt gặp đôi mắt Mơ đang trông ra. Mơ còn bực mình vì câu nói châm biếm của Hân trong cuộc họp hôm qua. Hân mỉm cười thân thiện định làm lành, nhưng bị ngay đôi mắt sắc của Mơ kèm theo một cái nguýt dài. Hân vẫn thản nhiên cười tinh nghịch nhìn lại. Mơ quay phắt người nhìn sang phía khác.

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 3 phần 3

Phải khéo léo lắm. Tý mới đưa được Cai Bân vào chợ. Hắn cứ nhất định níu lấy Tý ở lại hàng nước. Hắn chớt nhả:

- Này! Mai tôi xuống nhà chơi đấy nhé! Nhân tiện thăm cụ luôn thể.

Cai Bân tít mắt cười đểu giả, đắc ý về câu nói ý vị của mình. Tý gật đầu vui vẻ:

- Vâng! Mời bác xuống chơi!

Chị cười thầm biết Cai Bân nói khoác. Có dử kẹo hắn cũng chẳng dám đi đâu. Phong trào du kích lên mạnh, giặc không còn dám đi ăn mảnh như trước kia. Mặt trời đã lên cao. Tý sốt ruột nghĩ đến kế hoạch. Bóng Mơ đi ngang qua trước cửa hàng. Tý đứng lên nói:

          Tôi phải mua bán để về.

          Vội mấy! Cô cần mua gì?

          Mua khăn mặt. Giá tiện bác chọn hộ cho một cái đèm đẹp. Bác bao giờ chả thạo hơn. Biết người, biết của…

Cai Bân đang trên đà tán tỉnh, vui sướng khi được Tý cất lời khen. Không phải giục đến câu thứ hai Cai Bân đứng dậy đi ngay. Vào đến chợ, Tâm với Na theo sát.

Đã gần tới giờ tập trung, bọn dõng len lỏi đi về phía cây bàng, Tý liếc ngang bất chợt thấy Vân. Tên dõng trẻ tuổi kín đáo đưa mắt nhìn Tý tỏ vẻ thông cảm. Hắn bước cạnh một tên đứng tuổi. Thoáng nhìn Cai Bân, Vân vội vã quay mặt đi, vờ không biết. Sắp đến dãy hàng xén. Tý gặp Hiền đi ngược lại. Chị xã đội phó đi sát ra hiệu sẵn sàng. Tâm, Ngọ và mấy chị em khác theo Hiền đi về phía gốc bàng. Tý hồi hộp. Cai Bân sà vào hàng dịnh chọn khăn mặt. Tý lo lắng. Giờ đã đến rồi! Hạ thủ ngay ở đây, giữa chợ lộn xộn khó đánh, lại gần gốc bàng, Cai Bân vẫn có thể chạy về với tiểu đội dõng được. Tý nảy ra sáng kiến. Chị mỉm cười quay sang phía Cai Bân:

          Cô định mua khăn bông hay khăn có hoa?

          Em phải gửi chị Tình đưa cái này về trước cho bu em, kẻo bu em chờ. Tiện bác đi với em!

Đi!

Lần đầu tiên, Cai Bân được nghe tiếng “em” êm ái từ đôi môi tươi thắm thốt ra. Cai Bân không ngờ Tý lại thân mật đến thế!

          Đi! Đi bác!

Tiếng người con gái nhỏ nhẹ nũng nịu mộ cách dễ thương, Cai Bân thích chí không còn nghĩ gì. Hắn quên cả giờ bọn dõng tập hợp để về bốt.

Chợ vẫn ồn ào, tấp nập. Không ai biết có chuyện quan trọng xảy ra. Các chị Hoàng Ngân cũng đã luẩn quẩn sát cây bàng. Thân đưa mắt liếc nhanh quan sát tình hình. Hai anh du kích giả làm người bán mía đã sẵn sàng. Bó mía tháo rời để lấp trên thanh kiếm cho dễ rút. Hai thằng lê-dương đang ngồi xổm bỡn cợt chị hàng mía. Thân nghển người nhìn ra phía cây bàng lần cuối. Tất cả đã sẵn sàng chờ lệnh tiến đánh. Anh lén đến sát hai thằng lê-dương. Thân nhanh nhẹn rút khẩu súng lục giấu trong tay nải. Khẩu súng chiến lợi phẩm do huyện đội tặng. Thân bắn chỉ thiên. Tiếng súng nổ đột ngột làm cả chợ nhớn nhắc. Thân bắn phát nữa xuyên vào lưng tên giặc. Thằng lê-dương hăng máu lăn sả vào cướp khí giới. Vì đi chơi bất ngờ, chúng không mang súng. Hai du kích rút kiếm lao đến. Cả chợ nhộn nhạo, ầm ầm trong tiếng chửi rủa, la khóc. Những tiếng hô đáng nổi dậy khắp nơi. Tiếng Thân, tiếng Hiền hét to, át cả:

- Đồng bào nằm xuống! Nằm cả xuống!

Hàng trăm thứ tiếng từ ngay trong nhân dân bật lên hưởng ứng:

          Đồng bào nằm xuống, cho du kích đánh giặc!

Phía chợ ven sông, sáu du kích hất tung mái hầm ngụy trang nhảy lên. Tuấn, Hân, Bảo vác súng chạy vào giữa chợ. Ba anh còn lại chạy tắt ngay ra đê, chẹn đường rút lui của giặc về bốt.

          Nằm xuống mau lên không đạn lạc.

          Bà con ơi! Nằm xuống!

Những đám người nằm chồng lên nhau hỗn độn, cạnh những gánh hàng đổ tung tóe. Một chị hàng xén cuống quýt vơ vội tá khăn ấn vào bồ. Có đám người đã nằm xuống, còn nhỏm dạy chạy để tránh xa chỗ đánh nhau. Nhiều tiếng hét đồng tình bật dậy từ đám đông:

          Các anh đánh bỏ mẹ nó đi!

          Đánh cho tiệt giống ức hiếp!

          Đánh bỏ mẹ quân ăn cướp!

Có cả tiếng con gái lảnh lói, khó chịu xen vào:

          Anh này con trai, con lứa gì cũng lẩn trốn.

          Ra mà đánh giặc với du kích đi.

          Đàn ông thế có đem bỏ rọ, trôi sông.

Bụi bay mù mịt khó thở. Tiếng la hét càng ầm ầm, dữ dội như đang trong cơn giông bão.

Trong đám người nằm tránh đạn, hai bóng thanh niên lực lưỡng vác đòn gánh xông ra.

Hai tên lê-dương xô đến gần Thân, bị du kích lấy kiếm xỉa vào lưng. Một tên tránh lấy tay gạt kiếm. Lưỡi thép xả xuống qua lần áo, lóc hẳn miếng thịt, máu chảy tung tóe. Nó điên cuồng xông đến lần nữa.

Tên giặc thứ hai bị trúng đạn ở ngực lồng lên dữ tợn như con hổ vồ mồi. Nó say máu không sợ chết. Thân bắn phát thứ hai hụt, anh giơ súng bắn luôn phát thứ ba nhưng súng tắc. Tên lê-dương đã đến sát. Thân nhảy lùi lại.

          Anh để tôi.

Tuấn nhảy sổ đến, cả báng súng theo đà chạy có sức mạnh ghê gớm quật đúng ngực tên giặc.

Nó “hự” lên một tiếng, kêu rống như bò bị chọc tiết. Hai tay lông lá ôm lấy ngực, người lảo đảo.

Một trận mưa báng súng của hai anh du kích trẻ tuổi dội xuống người tên giặc cho đến khi nó chỉ còn là cái xác chết mềm nhũn. Một thằng hốt hoảng bỏ chạy, Tuấn đuổi theo ngay. Tên sống sót điên cuồng, liều lĩnh bất ngờ cướp được thanh kiếm. Nó sấn sổ bước lên chém mạnh. Hân trở súng, lấy báng đánh bật lưỡi kiếm lên. Thằng lê-dương dùng sức mạnh làm hai tay Hân tê dại tưởng chừng bong gân. Thằng giặc chém liều nhát thứ hai. Hân chỉ kịp khẽ né mình, thanh kiếm hớt mất một miếng thịt trên bả vai, máu chảy đầm đìa. Hân không nao núng về vết thương, tiến đến sát thằng giặc. Một thanh kiếm từ phía sau loang loáng ánh mặt trời chém sâu vào cánh tay thằng lê-dương. Nó nhăn mặt bỏ rơi khí giới.

Hân bồi thêm một báng súng vào giữa mặt. Tên giặc hoa mắt. Trời, đất, lều quán đảo ngược xoay tròn. Cả thân hình núc ních những thịt ngã quật xuống nền chợ như thân cây bật rễ trong cơn giông bão.

          Hoan hô! Hoan hô du kích!

          Hoan hô du kích giết được hai thằng giặc mũi lõ!

Tiếng hoan hô nổi dậy từ đám người nằm ngổn ngang trên mặt đất. Ai cũng vui mừng phấn khởi. Thêm mấy thanh niên tự động vác đòn gánh lao về phía bọ dõng tập hợp ở gốc hàng.

Hân mệt lả, lao đao buông mình ngồi phệt xuống nền chợ. Máu ra tím sấm nửa thân áo. Thân cúi xuống đỡ anh dậy, lo ngại:

          Mệt lắm không?

          Cứ kệ tôi! các anh ra gốc bàng giúp chị em đi! - Hân trả lời gắng gượng, cây súng để nằm bên mình. Thân lúng túng chưa biết xử trí thế nào. Từ đám đông hai chị hàng xén chạy nhanh đến:

          Các anh để anh ấy mặc em. Chúng em sẽ đưa về làng, các anh ra đánh giặc đi!

Một chị cởi khăn bịt đầu buộc tạm vết thương cho Hân:

          Về đâu anh?

          ...Thiện Phiến…

Hai chị hàng xén dìu Hân ra phía sau chợ.

Quanh dãy hàng gà, cuộc vật lộn giữa Tuấn và thằng lê-dương trở nên ác liệt. Hai thân hình lực lưỡng quấn chặt vào nhau lăn như khúc gỗ đè nát những bu gà. Những cột lều mỏng manh gẫy ngang, mái lá đổ xuống cả người Tuấn ê ẩm, đầu óc tê dại, mặt xây sát nhiều vết. Một dòng máu tươi từ giữa đỉnh đầu chảy hoen đỏ bên má. Anh đã bị thương, đầu đập phải viên đá lúc vật lộn. Tuấn nghiến răng, dùng hết sức bóp chặt cườm tay thằng giặc không cho nó bóp cổ mình. Mũi anh ngột ngạt vì mùi mồ hôi nồng nặc kinh tởm. Anh nhất định không buông tha thằng lê-dương vì anh hiểu nó đang liều chết chống cự để trốn thoát về đồn.

Tuấn vác súng đuổi theo nhưng không dám bắn vì chợ đang đông, sợ trúng phải đồng bào. Anh du kích nhất định bám sát tên giặc, những bóng người vội vã nằm giạt hẳn xuống. Thằng giặc mất tinh thần luống cuống chạy quanh. Từ trong đám người những quang gánh được những bàn tay bí mật tung ra giữa lối đi. Thằng lê-dương vướng phải ngã sấp xuống. Tuấn chạy sau vấp phải mất đà, ngã sang bên, khẩu súng buột tay văng đi. Không một phút chậm trễ, Tuấn chồm lên đè chặt thằng lê-dương không cho nó đứng dậy chạy. Cuộc vật lộn lại tiếp diễn.

          Vào giúp anh ấy một tay.

          Phải bắt sống lấy thằng Tây.

          Thằng mũi lõ mệt rồi bà con ơi!

Một giọng đàn ông khàn khàn đáp lại:

          Nó còn khỏe, vào nó đâm chết.

          Ngữ đàn ông thế chỉ có tài rúc nách vợ. Không biết xấu hổ. Vào đi bà con ơi!

Một chị hàng rau còn trẻ nói xong đứng dậy dẫn đầu. Mấy người chạy theo. Tuấn hết sức lật tên giặc xuống. Anh nằm lên trên ghì chặt lấy cổ không cho tên giặc cựa quậy. Năm, sáu người lăn sả vào đè chân tay thằng lê-dương. Một chiếc đòn gánh luồn đè ngang cổ. Thằng giặc thở khò khè, mắt trợn ngược như sắp chết. Tuấn ngồi dậy, mắt anh hoa lên, mệt gần đứt hơi. Anh ngăn không cho mọi người xúm đánh tên giặc. Một anh du kích hớt hải chạy đến.

          Chết! Cậu bị thương rồi à? Có nặng không?

          Không việc gì, nhẹ thôi!

          Cậu phải về nghỉ đi. Và buộc thuốc ngay.

          Thôi! Mặc mình. Cậu giải thằng này về trước đi. Mình còn ra giúp sức chị em.

Tuấn nghĩ đến người yêu. Anh đứng dậy, nhặt súng chạy về phía tiểu đội dõng.

Khi đến gần cuối chợ, nghe tiếng súng lục nổ, Tý lùi lại sau. Cai Bân còn ngơ ngác chưa hiểu chuyện gì đã bị Tâm quật đòn gánh vào cánh tay phải bại hẳn đi. Tâm chú ý đánh ngay đòn phủ đầu để hắn không sử dụng được súng lục. Mơ phang liên tiếp xuống vai tên Cai dõng. Chị đã dùng tận lực, Mơ yên trí bị đánh bất nó sẽ gục ngay. Nhưng Cai Bân sức khỏe như trâu chỉ hơi lảo đảo, đã dùng tay trái rút súng lục định bắn. Tâm nhanh mắt vội vàng lia ngay đòn gánh trúng cổ tay. Khẩu súng lục buột khỏi, bắn tung vào đám người nằm lổn ngổn giữa chợ. Một tiếng nổ gọn bắn lên khoảng không. Mơ mím môi tiếp luôn một đòn gánh vào giữa mặt. Cai Bân chớp chớp mắt, máu tươi chảy tung tóe nhuộm đỏ mặt. Nó liều lĩnh lao đến ôm lấy Tâm định bóp cổ.

Bị phản công bất ngờ, Tâm lúng túng. Chị phải buông đòn gánh để chống cự. Hai bên giằng co nhau, Tâm nắm chắc cườm tay Cai Bân đẩy ra không cho bóp cổ. Đã mấy lần chị văng mạnh để quật ngã Cai Bân nhưng không nổi, sức khỏe của nó thật dẻo dai. Tâm đành chịu giữ thế giằng co để cầm cự.

Lưng Cai Bân phơi ra như tảng thịt. Mơ cứ nhắm lưng nó phang đòn gánh liên tiếp. Tiếng Cai Bân thở hồng hộc hòa lẫn tiếng đòn gánh quật xuống phần thịt bật lên. Mơ chú ý lia ngang đòn gánh vào đầu gối mấy cái thật mạnh cho nó ngã quỵ. Cai Bân dần đuối sức, thở như người sắp hết hơi. Tâm nghiến răng lấy đà văng mạnh. Cai Bân buông tay lảo đảo như người say rượu. Mơ quật đòn gánh trúng giữa gáy. Một tiếng động khô cắc bật lên. Tay Cai dõng vật xuống giẫy chết. Tý đứng nhìn Cai Bân nằm im như khúc gỗ. Theo kế hoạch chị có trách nhiệm đưa Cai Bân vào địa điểm bố trí và sau đó làm công tác liên lạc chung cho toàn bộ trận đánh.

Tý lăm lăm cầm quả lựu đạn ở tay. Chị chạy vụt đi báo tin cho chị Hiền biết.

*

* *

Phía gốc bàng, cuộc chiến đấu diễn ra khá gay gắt. Đây là trọng điểm của trận đánh. Hiền trực tiếp chỉ huy. Bọn dõng uể oải, mệt nhọc đứng quanh quẩn gốc bàng chờ tập trung, không ngờ đã bị bao vây gọn. Vân đeo súng nét mặt nghĩ ngợi, nhìn về phía bờ đê.

Từ hôm nói chuyện với Tý, Vân thấy bớt lo lắng. Chị du kích đã an ủi, khuyến khích làm giảm nhẹ nỗi thắc mắc giày vò Vân ngày đêm. Ít nhiều Tý đã vạch cho Vân con đường thoát. Và hắn yên lòng chờ đợi, tin tưởng.

- Này! Cái gì mà ngẩn người ra như thế? Chắc con nào thu hút mất hồn rồi phải không?

Một bàn tay khô kệch đập lên vai Vân. Tên lính dõng đã đứng tuổi vẻ mặt thâm hiểm cười khả ố:

          Tôi hơi rức đầu bác Thiêm ạ!

Thiêm làm tay sai đắc lực cho cai Bân. Vân không ưa gì hắn nhưng vẫn thấy sờ sợ, Thiêm hay nịnh hót, xúc xiểm báo cáo ngầm. Hắn đã thù ai thì tìm mọi cách làm hại bằng được.

Một toán phụ nữ quang gánh riu rít nói chuyện sắp đến gần. Nét mặt bọn dõng tươi tỉnh hẳn lên. Mấy thằng hau hấu nhìn. Thêm mấy cô còn trẻ từ trong chợ đi ra, hạ gánh gần gốc bàng, lấy nón quạt mát.

Vân chợt thấy Hiền đang đứng trong đám phụ nữ, trong vài buổi gặp mặt nói chuyện với Vân, Tý đi cùng với Hiền. Vân định cất tiếng gọi, Hiền đã kín đáo ra hiệu và quay đi nơi khác. Vân chợt hiểu. Chuyện Tý đi sát Cai Bân lúc nảy không thể không liên quan đến việc mấy toán phụ nữ đang ngồi, đứng quây tròn lấy tiểu đội dõng. Tự nhiên Vân thấy bồn chồn. Hắn vừa mừng vừa phập phồng lo sợ.

Một tên dõng buông tiếng chớt nhả:

          Này! Cô em đứng gần đây quạt mát luôn thể. Cho anh nhờ với

          Kìa! Lại quạt mát cho “nhà” đi em!

Chị đứng bên bông đùa làm mấy tên dõng cười tít mắt.

- Nào! Lại đây em quạt cho!

Cô gái trẻ tuổi táo tợn phe phẩy chiếc nón. Tiếng cười giòn giã bật lên. Bọn dõng quên hẳn mệt, bá vai nhau cười ngặt nghẽo. Mấy chị ngồi quanh bên ngoài đã cầm đòn gánh đứng dậy, ý chừng định đi. Bọn dõng vẫn đùa nghịch, riêng tên Thiêm đưa mắt nhìn chung quanh, nét mặt thoáng vẻ nghi ngờ. Hắn được bọn bạn ở nơi khác vừa mới đổi đến kể chuyện bên Kim Động, Phù Cừ nữ du kích Hoàng Ngân dùng đòn gánh đánh giặc ngay giữa chợ. Du kích hoạt động, biến hóa như ma, không sao đón trước được để đề phòng. Thiêm nhìn quanh một lần nữa. Rõ ràng là nhiều phụ nữ có đòn gánh ngồi vây quanh bọn hắn. Người nào người ấy trông có vẻ nhanh nhẹn, sắc sảo cả!

          Này! Vân. Chú ra khám hỏi giấy mấy con kia xem.

Thiêm ghé tai ảo nhỏ, nhưng Vân đã gạt đi:

          Mấy con bán gạo ấy mà! Phiên nào tớ chả gặp. Có gì mà xét cho mất công.

Thiêm cau mặt định gắt Vân, nhưng tiếng ồn ào hỗn độn trong chợ làm Thiêm và cả bọn dõng ngơ ngác. Những chiếc nón vứt nhanh xuống đất. Hàng loạt đòn gánh vung lên loang loáng dưới ánh mặt trời, tới tấp phang vào bọn dõng:

          Này! Quạt này! Quạt này!

          Quạt cho “nhà” này! “Nhà” này!

Tiếng đòn gánh khô cấc quật vào báng súng bật lên. Tiếng kêu hốt hoảng lo sợ, thất thanh.

Một thằng dõng bị luôn hai cái quật đúng vào giữa gáy rú lên rùng rợn:

          Ối giời ơi.

Chiếc mũ hất ngược bên vành rơi xuống đất. Tên ngụy gục theo. Thiêm lùi lại một bước lên đạn, giơ súng ngắm bán lại Hiền. Nhưng Vân đứng bên đã nhanh tay nắm bả vai Thiêm giật mạnh. Nòng súng nghếch lên trời. Một tiếng nổ dữ dội, đạn bắn lên không.

- Á! Thằng này làm phản. Tao giết mày!

Thiêm gầm lên ghê rợn. Hắn định dùng báng súng quật Vân, nhưng mấy chiếc đòn gánh liên tiếp phạt mạnh trúng cánh tay làm cho Thiêm phải bỏ rơi khẩu súng. Thiêm thu người dùng hai tay đỡ đòn. Vân vác khẩu súng chạy lần ra phía sau. Mấy chị du kích xô đến. Tiếng Hiền quát to:

          Người mình đấy! Chị Mận đưa anh ấy về trước!

Vân hấp tấp chạy theo chị du kích. Trận đánh vẫn diễn ra mỗi lúc thêm dữ dội.

Bị đánh bất ngờ, bọn dõng đâm luống cuống. Chúng hoảng hốt sợ có bộ đội phối hợp với du kích chiến đấu.

Cai Bân bị vây giữa chợ. Bọn dõng không người chỉ huy như rắn mất đầu. Những chiếc đòn gánh vẫn tới tấp vụt xuống. Các chị du kích càng đánh càng hăng. Hiền vừa đánh, vừa động viên chị em. Thoạt đầu, du kích tưởng diệt địch gọn trong mười phút, không ngờ vấp phải sức phản kháng mạnh mẽ. Qua những phút hoang mang, bọn dõng bắt đầu chống đỡ. Sát quá không kịp lên đạn, cũng sợ bắn nhầm nhau, chúng dùng báng súng phang văng mạng.

Không thấy bộ đội mà toàn phụ nữ, chúng bớt hốt hoảng. Bọn dõng còn hy vọng kéo dài trận đánh, Tây ở đồn sẽ ra tiếp viện.

Tiếng đòn gánh liên tiếp đập vào báng súng chan chát. Những bóng người xoắn vào nhau, xoay như chong chóng, bụi đất tung mù. Những tiếng thở hồng hộc, tiếng thét khủng khiếp của tên dõng bị trúng đòn. Mơ, Tâm hạ xong Cai Bân vác đòn gánh đến giáp sức. Hiền bị một báng súng vào tay tê dại, văng mất đòn gánh. Chị phải lùi lại mấy bước. Hiền nghiến răng chịu đau, nhặt đòn gánh lên, xông vào. Thấy bóng Thân, Tuấn vác súng lao đến, Hiền phấn khởi kêu to:

          Bộ đội đến rồi

Hai anh du kích cầm ngang súng chạy như bay:

          Xung phong!

          Xung phong!

Phía sau, một đám đông người vác đòn gánh, gậy gộc ào ạt xô đến như một cơn lốc dữ dội.

Mặt đất rung chuyển dưới hàng nghìn bước chân chạy rầm rập. Tiếng thét loạn xạ, dữ dội ầm ầm như trong cơn giông bão:

          Xung phong!

          Xung phong!

Bụi đất mù mịt cuộn theo đám người. Khí thế dũng mãnh của quần chúng cùng du kích sát cánh đánh giặc làm bọn dõng mất hẳn tinh thần, không còn nghĩ đến chuyện chống cự. Chúng quăng súng chạy toán loạn. Thêm mấy thằng bị đòn gánh gục xuống giãy đành đạch. Hai cánh tay run rẩy đưa lên xin hàng. Mặt thằng lính đầm đìa những máu. Bàn tay Hiền giật lại gạt ngang chiếc đòn gánh của Mơ định quật xuống thằng dõng đang nằm quằn quại dưới đất. Mái tóc Mơ xõa tung. Chị bị thương ở đầu. Một dòng máu chảy lan xuống bên má. Mơ hăng máu nghiến răng xông vào vụt liên tiếp không để ý đến vết thương.

Những chiếc mũ rộng vành rơi ngả nghiêng trên đường 39. Bên bờ đầm đầy bèo, mấy bóng áo ka-ki vàng xạm lủi nhanh như cuốc. Một thằng mất trí vội vã nhảy xuống. Hai cánh tay giơ cao chìm dần, mất hút giữa khoảng bèo xanh.

Phía chợ, Hiền, Thân đang chỉ huy anh chị em thu súng ống chuẩn bị rút lui. Nụ lấy vạt áo buộc tạm vết thương cho Mơ, Mơ dựa vào gốc bàng nét mặt mệt nhọc. Tuy vất vả và mất sức nhiều nhưng trong lòng Mơ hân hoan pha chút tự hào. Chị muốn tỏ cho mọi người biết “con bé lém lỉnh hay trêu chọc thường ngày nhưng vào trận cũng dũng cảm chẳng kém ai”. Cả tiểu đội dõng tan tác, tơi bời bị tiêu diệt gần hết.

          Tý đâu?

Thấy vắng mặt Tý, Hiền lo ngại hỏi. Mơ ôm cánh tay bại hẳn đi nhăn nhó:

- Tý đuổi thằng dõng về phía bốt…

Không kịp hỏi ý kiến ai, Tuấn vội vã vác súng lao di.

Trên đường 39, xê về phía bến đò, tên dõng đang co cẳng chạy thục mạng. Tý dai dẳng bám sát. Mặt chị ửng đỏ. Mồ hôi vã như tắm, Tý quyết tâm bắt sống cho bằng được. Chị hăng máu chạy không biết mệt. Gió từ mặt sông thổi bay tà áo. Tý ham đuổi quá cũng không để ý tình hình trận đánh diễn biến ra sao?

Định đến báo tin cho chị Hiền biết, bắt gặp thằng dõng chạy trốn về đồn, Tý vội đuổi theo.

Mấy lần đã đụng đến người tên dõng lại vồ hụt. Tý uất ức mím môi cố vượt lên. Hai chân thằng dõng như muốn quàng lên cổ. Tay Tý đã nắm được tà áo sau. Những ngón tay bám chặt không rời:

- Đứng lại!

Tên dõng hốt hoảng nghiến răng, liều lĩnh lao đi. “Soạt…” tiếng vải xé gọn trên không khí. Chiếc áo ngụy binh rách đứt đôi. Một mảnh vải nằm gọn trong tay chị du kích trẻ tuổi. Tý càng bực mình cố bám sát.

- Tý! Tý! Quay lại!

Tý không nghe tiếng vẫn chạy. Tuấn hộc tốc lao đến nơi. Anh nắm vai Tý kéo mạnh!

- Quay lại mau!

Đến giờ Tý mới ngẩn người nhận ra chị đang lao về phía bốt, những nguy hiểm đang đón đợi mình. Hai người chạy quay lại phía chợ. Tuấn chạy sau cố ý che chở cho người yêu. Anh lo đạn trong bốt bắn ra.

Phía Triều Dương, tên dõng chạy về đến bốt thở không ra hơi, ngả lưng vào tường, mặt nhợt nhạt như người sắp chết. Thân áo sau mất một nửa hở cả lưng. Nó cố đứng dậy, chỉ theo bóng chị du kích đang chạy trên đường 39 đe dọa:

          Ranh con! Thế mà hôm nào nó cũng leo lẻo bắt chuyện với mình. Được rồi! Mày sẽ biết tay ông!

*

* *

Cũng từ hôm ấy, bọn giặc ở bốt Triều Dương bỏ lệnh khám giấy chợ. Nhân dân được tự do đi lại mua bán.

Lê dương, ngụy binh ra chợ không còn thái độ hống hách, nhũng nhiễu như trước. Lối đánh nhanh chóng, bất ngờ của du kích làm chúng e dè. Thằng nào đi một mình cũng sợ mất mạng. Không còn thằng nào dám nghĩ đến chuyện đi ăn mảnh. Vân được chính quyền cấp giấy cho về quê làm ăn với mẹ. Trước khi đi, hắn không quên cảm ơn Tý đã vạch cho hắn con đường sống.

Khắp vùng người ta trầm trồ khen ngợi thành tích giết giặc của du kích Thủ Sỹ, đặc biệt chị em Hoàng Ngân. Tỉnh đội tổng kết, rút kinh nghiệm phổ biến cho các nơi học tập. Riêng chị em trong xã vô cùng phấn khởi. Thêm năm cô tình nguyện gia nhập đội nữ du kích Hoàng Ngân. Mẹ Thân, mẹ Vui ở xóm Giếng rủ nhau vào hội Mẹ chiến sĩ.

Một tuần sau, Thân nhận được giấy khen của Tỉnh đội cấp cho nam nữ du kích Thủ Sỹ có thánh tích tiêu diệt giặc. Riêng Tý được tuyên dương trong xã đội vì đã có công điều tra địch tình, chuẩn bị tốt cho trận đánh và lôi kéo giác ngộ một ngụy binh đem theo khí giới về hành ngũ kháng chiến.

Nhãn đầu mùa - Chương 4 phần 1

IV

Chị xã đội phó bực tức khi thấy Quyền có ý phá ngang trong hội nghị.

Xã đội họp mở rộng thảo luận vấn đề thực hiện nghị quyết của tỉnh đội. Lúc này hình thức du kích chiến tranh đã tiến lên một bước mới. Giặc bỏ một loạt những đồn bốt có công sự kiên cố. Phải phát động phong trào đua trong du kích, chủ động tìm giặc đánh. Hầu hết anh chị em đều tán thành chủ trương của trên, riêng Quyền phản đối. Hắn cho là không cần thiết, chỉ vẽ vời cho thêm chuyện, ôm lấy cái nhọc vào thân. Quyền nhấn mạnh du kích không phải bộ đội chủ lực, chỉ cần giữ làng của mình là đủ rồi.

Giữ được làng cũng đã lao dao lắm rồi! Chưa nói chuyện chạy sang xã khác. Với lại sang xã khác dễ làm cho du kích người ta tự ái. Như thế còn coi du kích xã bạn ra cái quái gì?

Tiếng phản đối xôn xao nhiều lần làm cắt quãng câu nói của Quyến. Mấy lần Thân phải đề nghị anh em giữ trật tự. Quyền ngồi xuống. Nhiều người đòi lên phát biểu ý kiến. Những câu nói lộn xộn nổi quanh dưới mái đình:

          Làm sao lại chia xã bạn với xã ta?

          Ở đâu không là giặc?

          Phối hợp để đánh giặc mà lại là khinh người! Phát biểu ngang như cua thế mà nghe được?

Tiếng Mơ lảnh lói cất cao, trùm lên tất cả:

          Nói làm gì cho mỏi mồm, việc ta, ta cứ làm. Người rúc bụi cứ việc rúc. Cái ngữ đàn ông ấy không bỏ rọ trôi sông còn để làm gì?

Tiếng cười, tiếng vỗ tay đồng tình nổi lên như phá. Thân giơ tay, gào khản cổ kêu gọi trở lại trật tự mà không được.

Hoan hô ý kiến cô Mơ chua hơn mơ.

Quyền giận run người, mặt tím bầm lại, hắn uất ức vì mất sĩ diện trước đám đông người. Thế này, thì còn ai xem hắn ra quái gì nữa? Cái con ranh con thật đáng ghét! Tức nước thì vỡ bờ. Không chịu được nữa, Quyền đứng dậy nhìn về phía Mơ sừng sộ:

          Này! Đừng nói láo quen mồm. Không xong với tôi đâu!

Mơ chưa kịp trả lời. Ở góc đình Hân đã đứng lên gay gắt:

          Xin mời ra khỏi hội nghị. Đến đây mà phá à?

Hân có vẻ bênh Mơ ra mặt. Nhiều người đồng ý với Hân. Thân vội vã can ngăn. Hân đã ngồi xuống theo ý Thân. Nhưng Quyền vùng vằng bước ra khỏi đình cau có:

- Không họp thì thôi! Không cần.

Hắn đùng đùng bỏ về mặc dù Thân đã ngăn lại. Mơ ngấm nguýt nhìn theo:

- Cho về cho khuất mắt đi. Báu gì cái của ấy mà giữ lại?

Thân nghiêm khắc phê bình thái độ Mơ và Hân. Lời nói như thế chỉ tổ làm cho người ta tự ái khó tiếp thu. Hân nóng nảy, tự động đuổi người. Một số anh chị em phụ họa theo cũng không đúng, và chỉ gây thêm mâu thuẫn trong nội bộ hàng ngũ du kích mà thôi. Ý kiến Quyền sai, cần phân tích uốn nắn chứ không thể đả kích một chiều. Hân nhận lỗi.

*

* *

Mưa dầm dề, sùi sụt kéo dài suốt ngày này sang ngày khác. Bầu trời âm u thấp hẳn xuống tưởng như giơ tay lên có thể với được. Mây đen nặng trĩu nước vần vũ khắp trời. Trên cánh đồng xã Ái Quốc, hai bóng người con gái đang lần từng bước đi trên những bờ ruộng con trơn như mỡ.

Trời vừa tạnh một lúc, lại bắt đầu ào ào đổ mưa xuống. Gió đồng lồng lộng thôi, hắt mưa vào mặt rát như bị roi quất.

Tâm đi trước, mười đầu ngón chân bám chặt lấy mặt đường. Chị luôn luôn phải lấy tay vuốt nước ở mặt để trong cho rõ lối. Quần áo sũng nước dán chặt vào người.

          Tâm ơi! Chờ với!

Tâm đang chăm chú bước, chợt nghe tiếng Mơ gọi tên mình vội vã. Một tiếng động nước mạnh ngay đàng sau làm Tâm quay lại. Mơ vừa ngã xuống ruộng đang lồm cồm bò dậy. Tiếng Mơ càu nhàu lẫn trong tiếng gió.

- Con mẹ nó! Lại ngã!

Tâm phì cười. Mơ loay hoay mãi mới bước lên được, lại trượt chân lần nữa, ngã dúi xuống. Tâm quay lại giơ tay kéo Mơ lên. Mặt Mơ tái nhợt, môi thâm tím. Cái rét đang thấm vào xương tủy, cào cấu cơ thể ghê gớm. Khắp người Mơ nổi da gà, hàm răng đánh lập cập vào nhau. Tâm còn khỏe hơn. Chị nhìn mắt bạn lo ngại:

- Cậu rét lắm phỏng?

Mơ mệt nhọc gật đầu không trả lời. Cả hai đã dầm nước mưa từ sáng đến giờ, hơn mấy tiếng còn gì? Tâm động viên bạn.

          Gắng tý nữa! Đến gốc đa chân gò sẽ trú lại.

Hai người lặng lẽ bước đi. Mưa vẫn đổ xuống từng đợt trắng xóa cả cánh đồng. Gió buốt óc lồng lộng thổi, Mơ phải bám sát sau lưng Tâm để tránh gió.

Từ sáng tinh mơ đến giờ, hai người mới được mấy củ khoai lót dạ. Họ đã phải băng qua mấy cánh đồng rộng, men theo những con đường nhỏ để tránh con mắt kiểm soát của giặc.

Mơ, Tâm tiếp tục điều tra tình hình của An Tảo chuẩn bị cho trận đánh. Vấn đề này do Tâm và Mơ phát hiện. Hai người thường đi chợ qua. Mấy lần họ thấy bọn giặc bắt một số đồng bào làm phu, ra chùa An Tảo phá gạch để về xây bốt chùa Bản.

Chùa An Tảo nằm ven đường 38, cách bốt chính chừng ba cây số. Lực lượng của chúng thường thường có một tiểu đội dõng với vài thằng lê-dương do một tên cai Tây lai chỉ huy. Chúng ở trong chùa, một mặt coi phu, một mặt kiểm soát giấy tờ nhân dân qua lại. Thỉnh thoảng chúng lại sục vào chợ quấy nhiễu!

Một số phụ nữ dễ coi đi qua không may gặp phải chúng đều bị bắt đem về bốt hãm hiếp.

Những người đi chợ, hàng họ bị giữ lại, cướp đoạt trắng trợn. Nhân dân quanh vùng xem như cái gai chọc vào mắt, ngày đêm muốn nhổ đi. Ngay chỉ mới phiên trước, hai chị hàng vải đã bị chúng tóm được đưa về bốt chùa Bản, chúng giở trò đểu giả. Một chị không chịu được nhục đã cắn lưỡi tự tử.

Tâm, Mơ vô cùng uất ức khi nghe tin cái chết oan uổng của người bạn gái. Cứ nhìn bộ mặt của chúng vênh váo vác ra chợ, Mơ nghĩ ngay đến trận đánh Triều Dương.

Mơ bực bội đứng trên đường 38, nhìn toán đồng bào còng lưng gánh gạch, đá về bốt chùa Bản, dưới những trận mưa roi của bọn cướp nước. Tất cả anh chị em du kích trong vùng đều không lạ gì vị trí quan trọng của bốt chùa bản. Ở đây, giặc có cả đại bác 75 ly yểm hộ cho bốt Triều Dương và một số đồn bốt chung quanh. Những khẩu đại bác kiểm soát cả một quãng đường dài trên hai con đường 38, 39.

Sau mấy phiên chợ, hai chị du kích đề nghị xã đội cho đội nữ du kích bố trí diệt giặc ở chùa An Tảo. Vấn đề đưa ra hợp với chủ trương của tỉnh ủy nên được chi bộ thông qua ngay. Công việc chuẩn bị gấp rút mọi mặt. Từ Thủ Sỹ đi tắt ngang phải qua mấy cánh đồng rộng mới sang đến nơi. Điều kiện đánh khó khăn hơn Triều Dương. Triều Dương là chợ, du kích có thể trà trộn vào đồng bào, dễ dàng bố trí trận đánh. Việc điều tra nắm quy luật và địch tình cũng dễ hơn.

Chùa An Tảo đứng trơ trọi giữa cánh đồng cách làng gần nửa cây số. Việc bố trí phục kích rất khó khăn. Từ trong chùa giặc có thể kiểm soát cả một vùng rộng lớn. Du kích không thể cùng một lúc ở mọi mặt tiến vào. Ngay cả lúc rút lui, địch ở bốt chùa Bản biết có động, có thể bắn đại bác chặn đường.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, chị em du kích Hoàng Ngân vẫn nêu cao gương quyết tâm tiêu diệt địch, thi đua với các xã bạn. Công tác điều tra địch tỉnh giao cho Tâm, Mơ chịu trách nhiệm. Họ phải đi từ sáng tinh mơ, tránh chỗ giặc kiểm soát. Hai chị em giả làm người mua dâu. Cái gay go nhất là ban ngày không làm thế nào để lại gần. Thấy phụ nữ là chúng vờ hỏi giấy, đem về bốt hãm hiếp. Biết dựa vào quần chúng, Mơ đã nắm được một số tin tức cần thiết. Tuy nhiên về địa hình sẽ diễn ra trận đánh, chị không muốn dò hỏi đồng bào địa phương. Mơ bàn với Tâm phải vào tận nơi xem xét.

Chiều tối, giặc rút hết về chùa Bản. Mơ, Tậm gội suông đêm, băng qua mấy cánh đồng, lẩn tránh các trạm gác của bọn tề ác mấy lần chung quanh, bò vào chùa.

Đêm tối như bưng lấy mắt. Cả mấy gian chùa hoang vắng, tường bị phá nham nhở. Về công sự có một trạm gác giặc mới lập phía trước và chiếc hào, lúc cần có thể tạm nấp để bắn, ngoài ra không có gì khác. Khi hai người rút về đến nhà, trăng về cuối tháng mới lên. Họ mệt mỏi nằm vật xuống ổ rơm thiếp đi. Chỉ ngày hôm sau, họ lại tiếp tục điều tra ban ngày.

Hôm nay là buổi cuối cùng. Theo chỉ thị của chi ủy phải giải quyết nhanh chóng kẻo để chậm giặc phá xong rút về chùa Bản là lỡ mất cơ hội tốt.

          Tớ đói quá cậu ạ!

Giọng Mơ run run tan trong gió. Tâm không nghe thấy vẫn cắm cúi bước. Cái đói, giá rét hợp với nhau hành hạ Mơ ghê gớm. Chân tay chị bải hoải, rã rời. Cứ mỗi cơn gió thổi qua, Mơ lại run lên bần bật. Chị mím môi cố sức chịu đựng. Tâm cũng mệt, nhưng sức khỏe dẻo dai hơn Mơ. Chị vừa thương hại, vừa buồn cười. Cái cô bé lém lỉnh nhất làng, hót như khướu, giờ đây đang càu nhài nhăn nhó:

          Mấy thằng trời đánh ấy! Đem chém chết đi! Nó làm khổ mình!

Xong việc, về đến nhà người Mơ tái ngắt, run bần bật như lên cơn sốt rét. Tý và chị em phải lấy rơm đốt lên cho ấm. Mơ thay quần áo, nằm đắp chiếu vừa run, vừa nguyền rủa bọn giặc.

*

* *

Gió đông hun hút thổi, lạnh ngăn ngắt. Cơn mưa vừa tạnh nhưng trời vẫn xám đục. Cả cánh đồng rộng vắng không một bóng người. Những hàng tre co ro thu mình trước gió. Một cánh cò trắng trao mình đậu xuống bờ ruộng.

Trong chùa An Tảo, hơn ba chục đồng bào bị giặc bắt đang nai lưng phá tường, gánh gạch. Những thân hình gầy guộc cúi gò người dưới trận mưa roi. Những mảnh áo tả tơi, run bần bật trước cơn gió lạnh cóng người.

Những bức tường phá dở đứng chênh vênh, màu gạch dỏ loét. Mấy thằng dõng đeo súng đứng vênh váo, thái độ hách dịch, quát mắng đồng bào.

Trong hậu cung, một thằng cai lê-dương đang ngồi lên pho tượng phật bằng gỗ kê làm ghế. Nó chỉ huy bọn dõng ở đây. Một vệt sẹo chạy dài bên má càng làm bộ mặt nó thêm dữ tợn. Từ sáng đến giờ tên giặc luôn luôn cáu bẳn, đã vô cớ đánh bị thương hai người. Hắn cầm con roi da vung vẩy, thèm khát nghĩ đến người con gái trẻ tuổi trong những trận càn bên Thái Bình.

Phía ngoài, trời lại mưa lác đác. Có tiếng thằng dõng đứng gác léo nhéo gọi bên ngoài:

- Xếp! Xếp! Mời xếp ra ngay có việc!

Thằng cai lê-dương vội vã bước ra. Dưới mái tam quan, mấy thằng dõng đang xúm quanh ba người con gái trẻ tuổi hỏi giấy. Cả ba đều lạ mặt, chắc người ở vùng khác. Hai con mắt sâu hoắm, xanh như mắt mèo của thằng cai lê-dương hau háu nhìn. Ba người con gái mang quang gánh, quẩy, dó không. Tên cai hất hàm hỏi, giọng ồ ồ, lơ lớ:

          Chúng nó ở đâu?

          Bẩm xếp chúng nó đi mua dâu qua đây.

Tên lình đưa mấy cái thẻ ra. Thằng cai xem qua loa, rồi giở ngay giọng nạt nộ:

          Giấy tờ giả không cho đi được. Phải giữ lại.

Tên dõng xun xoe:

          Bẩm xếp đúng. Con cũng thấy nhiều chỗ khả nghi.

Nó quay ra nhìn mấy người con gái hách dịch:

          Chúng mày đem giấy tờ giả. Quan ra lệnh giữ lại.

Ba chị du kích Hoàng Ngân lo lắng đưa mắt nhìn nhau. Na dũng cảm chiến đấu, nhưng sợ nhất khi phải sa vào tay bọn giặc. Chị thường bảo Tý, nếu cần sẽ tự sát chứ không chịu để cho chúng nó làm nhục. Riêng Mơ vẫn bình tĩnh. Chị nhìn thẳng mặt tên cai:

- Giấy tờ này xã cấp cho chúng tôi. Các ông bảo không thật thì còn biết lấy ở đâu?

Mơ gan góc nhưng giờ đây không khỏi lo ngại. Việc tổ mật vừa xuất quân đã bị bắt làm ảnh hưởng đến toàn bộ kế hoạch. Tất cả mọi việc bố trí đều sai hết. Con người nổi tiếng lầm lì chắc chắn như Nụ cũng có phần bối rối. Nụ là tổ trưởng. Chị liếc nhanh nắm địa hình. Nếu làm ẩu, đánh ngay nhất định thất bại. Đánh phải chờ liệu cách đối phó.

          Chúng mày gớm lắm! Chúng mày đi do thám cho Việt Minh. Việt Minh chuyên dùng đàn bà, con gài làm do thám.

Thằng cai lê-dương lớn tiếng ra lệnh:

          Đem giam chúng nó vào trong chùa. Chiều giải bốt để tra hỏi.

Na bàng hoàng như vừa nghe tiếng sét đánh. Chị nhìn hai bạn cầu cứu. Mơ nắm chắc đòn gánh, đưa mắt liếc Nụ dò hỏi. Chỉ cần chị tổ trưởng gật đầu, Mơ sẽ phang ngay đòn gánh vào mặt thằng quỷ dữ. Nụ khẽ lắc đầu ra hiệu. Chị là người đầu tiên ngoan ngoãn quẩy quang gánh vào sân chùa. Na, Mơ nặng nề bước theo. Bọn dõng xúm quanh như đàn ruồi.

Đồng bào làm phu ngơ ngác nhìn lên. Cặp mắt họ lo lắng, thương sót cho số phận mấy người con gái không may sa vào tay giặc. Một người đàn bà đang xếp gạch ngậm ngùi, nước mắt lưng tròng.

Cả mấy gian chùa phá phách thông thống không còn chỗ giam riêng. Chúng để mấy chị du kích Hoàng Ngân ngồi với bà hàng bánh đa ở chỗ nhà trai. Thằng cai lê-dương chăm chú nhìn Na. Thế nào con bé thùy mị, xinh xinh này cũng không thoát khỏi tay nó. Thằng giặc mong chóng tối. Nó vung vẩy roi cà vạt, đi lại trong sân, dáng điệu sốt ruột.

Hai thằng dõng xúm quanh mấy chị du kích Hoàng Ngân tán ngẫu.

*

* *

Tổ của Tý nằm trong một xóm cách chùa An Tảo không đầy một cây số.

Tiêng mưa rơi lộp độp trên tầu lá chuối ở ngay bên vách. Gió thổi hàng tre rào rào. Tý với tay lấy đòn gánh dựa bên mình. Cái cử chỉ này, từ lâu đã thành thói quen đối với chị. Tý quý chiếc đòn như anh bộ đội yêu quý súng. Nhớ mãi buổi chiều tươi nắng, dưới vòm nhãn sai quả, Tuấn đã thân mến trao tặng Tý. Chiếc đòn gánh luôn luôn ở bên Tý như bóng với hình theo chị qua những trận ác liệt, những đêm phục kích công đồn. Những ngày mùa cánh đồng lúa chín vàng, những phiên chợ sáng đông buổi, chiếc đòn gánh nhịp nhàng uốn dẻo trên vai chắc lẳn của Tý. Tý quý mến gìn giữ, vì nó là kỷ niệm là hình ảnh đậm tình của người yêu.

Chỗ cầm tay của chiếc đòn gánh đã lên nước bóng loáng. Cạnh đòn gánh hằn lên những vết sây sát, dấu tích những cuộc chiến đấu ác liệt. Hôm nay, Tý lại mang nó theo trong trận đánh chùa An Tảo. Tự nhiên Tý nhớ đến Tuấn. Chắc lúc này Tuấn cũng sốt ruột chờ tin Tâm mang về.

          Này chị! Thế nhỡ lúc mình đang đánh trong chùa, nó đem quân từ bốt Bản sang bao vây thì sao?

Câu hỏi của Lam cắt đứt ý nghĩ trong đầu óc Tý. Lam là du kích xã bên được cử đi theo trận đánh để học tập. Lần đầu tiên ra trận, tính Lam hơi dát, nên cứ phập phồng lo sợ. Chị ở trong tổ của Tý.

- Thì phải đánh cho gọn. Xong rút ngay.

 Câu trả lời chưa làm cho Lam đủ tin. Chị xoay sang mặt khác. Từ lúc nãy đến giờ, Lam cứ hỏi loanh quanh mãi.

- Thế nhỡ nó kháng cự mạnh, mình không diệt được gọn thì làm thế nào hả chị?

Tý buột miệng cười, thắc mắc của Lam không phải là không có lý. Nhưng cái lối cứ “lục vấn” mãi thế thì có trời mà trả lời ổn thỏa được hết?

          Lam cứ yên tâm. Trước khi đánh, xã đội phải nắm tình hình địch chắc chắn. Có nắm phần thắng thì xã đội mới cho đánh chứ!

Tý cũng chỉ biết trả lời được đến thế! Chị nghiệm bản thân thì rõ. Cứ phải qua nhiều trận đánh, tự nhiên mất dần lo lắng, thành tin tưởng hơn lên. Lam không hỏi thêm nữa. Chị dựa vào vách trong ra ngoài chờ đợi. Đầu óc Lam vẫn linh tinh bao nhiêu ý nghĩ lo ngại.

Nửa giờ sau Thân đến. Anh chính trị viên xã đội đi với Tâm. Nét mặt anh có vẻ lo lắng. Thân vừa nhận được tin tổ một bị bắt do Tâm báo về.

Tuấn, Thân, Hân họp để tìm ra nguyên nhân. Có thể nói ngay bước đầu kế hoạch đã bị thất bại, làm việc bố trí lực lượng trận đánh sai lạc hẳn đi.

Theo dự kiến, tổ một đến trước sẽ vờ trú mưa dưới mái tam quan. Nếu bọn lính có hỏi thì cứ nói chuyện lằng nhằng chờ tổ hai, tổ ba cùng lên. Có giấy tờ hợp lệ chúng có gây sự, quát hỏi, cứ kéo dài thời giờ. Cả ba tổ phối hợp bao vây mặt trước. Tổ cuối cùng do Thân chỉ huy sẽ đi vòng đằng sau chùa, chặn đường rút lui của giặc. Đợi lúc có hiệu lệnh sẽ cùng đánh thốc vào. Ngoài ra, có một tổ du kích địa phương trà trộn trong đồng bào bị bắt làm phu sẽ đánh đòn bất ngờ ngay sau lưng giặc làm chúng hoang mang.

Thân cau mặt suy nghĩ. Cứ như tình thế này, kế hoạch sẽ bị đảo lộn cả. Nếu nó cho giải ngay tổ một về chùa Bản thì không còn tìm cách gì cứu vãn được nữa. Lực lượng du kích đã bị sứt mẻ ngay từ đầu,

Tuấn lầm lỳ không nói, nhưng Hân nóng ra mặt. Anh nghĩ đến tổ nữ du kích trong đó có Mơ. Số phận những người con gái sa vào tay giặc. Hân không còn lạ gì. Anh bồn chồn ngồi đứng không yên, Thân nhắc lại:

- Chúng mình thử tìm nguyên nhân tại sao lại sớm thất bại?

Tuấn nói ngay:

          Tôi cho chỉ tại cả tổ có ba người thì hai trông dễ coi. Như thế có khác gì mình đem mỡ đặt trước miệng mèo.

Thân vỗ tay đánh tét một cái vào đùi kêu lên:

- Ừ! Phải.

Cái việc rõ ràng như bàn ngày thế mà trước kia không ai nghĩ đến. Mơ có vẻ kháu khỉnh, còn Na trông cũng xinh xinh. Đặt con gái hơ hớ trước mặt bọn quỷ sống, chuyện bị bắt là tất nhiên, không sao trách được. Thân đau sót nhận khuyết điểm của mình. Sau khi trao đổi chung. Thân đưa ra hướng giải quyết ngay để kịp thời đối phó. Hai tổ hai và ba sáp nhập làm một do Tý làm tổ trưởng cấp tốc lên đường. Các chị du kích vội vã đem quang gánh đi về phía chùa An Tảo.

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 4 phần 2

Bà hàng bánh đa đặt chiếc quạt nan rách hấp háy đôi mắt kèm nhèm nhìn ba chị em trẻ tuổi. Trên đường đến chợ, bà vị thằng dõng bắt gặp kéo vào bán bánh trong chùa An Tảo. Bà đã ngoài năm mươi, ăn mặc lôi thôi rách rưới nên bọn chúng cũng chẳng thèm để ý. Bà thương hại lo lắng cho mấy người con gái số không may.

          Các chị ở đâu ta?

Nụ nói dối ở huyện khác, đi qua vùng này mua dâu. Bọn dõng xô vào cướp những chiếc bánh đa mới quạt xong. Chúng chửi nhau chí choé. Bà hàng cũng biết trước đừng có hòng gì đòi tiền bọn này. Một thằng lính vẻ mặt đểu cáng cứ ngồi sát vào người Na. chị bực mình ngồi lấn sau Mơ.

          Các cô em trông kháu tệ!

          Thôi! Cô mình, sắm sửa khăn gói rồi về với anh.

Tiếng cười nổi lên khả ố. Mấy cái mặt vênh vác, lắc lư trông càng đáng ghét. Một cái miệng ngoác ra để lộ mấy cái răng vàng:

          Mẹ kiếp! Lấy chồng lính bốt là tiên. Lấy chồng cày cuốc là duyên con bò… Hì… hì.

Mấy thằng lính dõng đấm lưng nhau thích chí cười nghiêng ngả. Chúng thứ nhất thấy Na, cô gái xinh nhất bọn hai má ửng đỏ thẹn thùng nhìn xuống đất. Nét mặt Mơ vẫn thản nhiên như không. Nụ bực tức, lầm lì quay ra phía khác.

Thằng cai đang ngồi hút thuốc ở hậu cung. Nó chẳng thèm để ý đến vhuyeenj bọn dõng đang xúm quanh trêu ghẹo phụ nữ. Ở đây, cảnh ấy là thường, với lại cũng chẳng ăn thua gì. Nó chỉ mong chóng tối.

Bọn dõng được dịp lăn xả vào. Hai thằng len nhau ngồi sát Mơ. Khác hẳn Na, nét mặt Mơ vẫn bình tĩnh như thường. Chị cũng chả thèm tránh. Mơ có tiếng bạo dạn. Ngày thường đi đường, gặp anh chàng nào có vẻ đưa mắt nhìn lấm lét, không đứng đắn, Mơ mở to mắt nhìn lại, kỳ đến khi cậu ta phải đỏ tai, lảng đi mới thôi. Riêng với bọn dõng. Mơ không thèm chấp, chỉ đợi dịp quật vào mặt. Thấy mơ trẻ nhất bọn, thằng dõng cúi sáp nhấp nháy:

          Cô này ít tuổi. Chắc hẳn chưa có gì? Thôi ở lại đây với anh quách! Mơ chưa kịp trả lời, một thằng khác giơ tay cắt ngang:

          Ô hay cái anh chàng này lạ thật? Anh trông gà hoá cuốc. Rõ chán! Sao vợ tôi anh lại nhầm ăn người? Vợ anh ngồi đây kia mà! Rõ bêu!

 Nó giơ tay chỉ Na đang cúi mặt xuống đất, mặt đỏ ửng. Cả bọn cười sằng sặc đấm vai nhau:

          Đây là vợ tao.

          Láo! Vợ tao.

          Không phải! Vợ mày kia! Vợ mày đang quạt bánh đa. Ha! Ha! Ha!

Một thằng dõng giơ hai tay lên trời, cười rộ lên:

          Chả phải của thằng nào cả.Thằng nào đụng vào ông đánh què chân. Vợ tao tất! Vợ tao tất! Tiếng phản đối nhộn nhạo như một lũ điên:

          Thằng này láo! Đồ tham ăn! Đòi vợ tất!

          Thằng nào ăn một mình giã bỏ mẹ!

          Hì! Hì! Vợ ông, ông nhận. Không được đụng vào.

Chúng bỡn cợt xô đẩy nhau. Bàn tay tên ngụy binh chớt nhả nắm vào vai Mơ. Không nể nang gì, chị hất ra ngay. Lợi dụng lúc bị bạn xô nghiêng ngả, một thằng thò tay véo Na một cái thật đau. Na kêu “Ái” vùng đứng dậy. Chị vừa lo lắng, vừa bực mình. Cứ cái đà này, giặc đưa về bốt chùa Bản là chết cả. Na ngong ngóng trông ra phía trước. Chị mong sao các tổ đến kịp mở trận đánh cứu chị em ra.

Ngoài đồng trời vẫn đổ mưa trắng xóa. Na thất vọng. Cho đến giờ vẫn chưa thấy bóng ai.

Mơ thấy rậm rật trong người như đang ngồi trên đống lửa. Chị điên tiết, nóng nảy muốn cầm đòn gánh phang ngay, rồi muốn ra sao thì ra, nhưng chị còn ngại cái Nụ ở đây. Nụ là tổ trưởng. Dù sao cũng phải chờ lệnh Nụ.

Trong ba người, Nụ bình tĩnh hơn cả. Không phải chị không căm ghét trò chơi đểu giả của bọn lính, nhưng Nụ cầm chắc làm ầu bây giờ chỉ có đâm đầu vào chỗ chết. Chị tin tưởng Thân không thể bỏ rơi chị em. Mặc kệ bọn lính trêu ghẹo, chị đưa mắt nhìn quanh, nắm địa hình trong chùa, trong óc phát họa trước cả trận đánh, sẽ bố trí phối hợp thế nào với các tổ bên ngoài. Ba chị du kích mỗi người một tâm trạng, cũng đều nóng lòng chờ đợi các tổ đến sau. Nhưng có một không ngờ ở ngay sát họ, trong đám đồng bào làm phu, có những người cũng nôn nóng, sốt ruột khôngkém. Đấy là tổ ba người du kịch địa phương. Chuyện phối hợp chỉ riêng Thân biết. Phải giữ bí mật trước khi đánh và cả sau lúc kết thúc để về địa phương họ khỏi bị giặc ở bốt chùa Bản khủng bố. Theo kế hoạch, chờ lệnh phát hỏa họ sẽ tiến đánh sau lưng giặc. Hành động này còn có tác dụng lôi kéo nhân dân cùng tham gia chiến đấu. Lúc rút lui họ trà trộn cùng đồng bào chạy tản về các làng không ai biết. Anh tổ trưởng vô cùng băn khoăn trước cảnh ba người con gái bị bắt. Tuy chưa gặp mặt lần nào, nhưng chỉ nhìn qua dáng điệu, anh cũng đoán biết ngay là các chị nữ du kích Hoàng Ngân. Anh thắc măc không hiểu tại sao họ lại bị bắt sớm như thế? Không có cách gì hơn, anh đành cứ đợi.

Mưa vẫn ào ào đổ xuống từng đợt.

Thằng cai vẫn vung vẩy roi cà vạt đi lại trong hậu cung. Nó cũng chẳng thiết gì đốc thúc công việc. Trong đầu thằng giặc đang hiện lên những cảnh khoái lạc đêm nay.

Trên thềm nhà trai vẫn tiếp tục diễn ra cuộc bỡn cợt đểu giả của bọn lính. Thằng gác ngoài tam quan thèm khát nhìn vào bên trong. Nó mong chóng đến giờ đổi gác để vào gỡ gạc đôi chút.

Nụ vẫn lầm lì, gan góc. Na lo lắng, e thẹn. Riêng Mơ vẫn cứ đối đáp chan chát chẳng chịu câu nào. Mơ bực tức quá nên quên cả gìn giữ. Đã nhiều lần, Nụ sợ bọn dõng tự ái phát khùng không có lợi, ra hiệu can ngăn, nhưng Mơ không nghe. Mơ cho đằng nào cũng bị bắt rồi, chửi được câu nào cứ chửi, sau muốn ra sao thì ra? Bọn lính quá quen những cảnh này, không lấy thế làm tức. Trái lại, khi một thằng bị sỏ ngọt chúng lại cho thú vị, cười rộ lên vơi nhau.

          Thôi sửa soạn khăn gói về với tôi đi mình!

Thằng dõng có răng vàng chớt nhả quyện ngang má Mơ. Chị lấy tay gặt phắt:

          Bác cứ nói thế! Em được hai cháu rồi! Ngây sau em cũng định cho cháu đi lính bốt đấy bác ạ

Tiếng cười rộ bật lên. Tiếng vỗ tay bôm bốp.

          A! Ghê chửa! Ghê chửa!

          Nó chửi xỏ anh ẹm ạ!

Thằng beo như lợn ỉ lè nhè, nói nửa đùa, nửa thật:

- Nó bảo như thế hóa thằng Độ là con nó rồi còn gì? Bêu! Bếu! Xấu cả mặt!

Bọn dõng đấm vai nhau cười to hơn. Có thằng khoa chân múa tay như sắp hóa dại. Thằng Độ bực tức mặt đỏ gay, định gây sự. Bỗng nhiên cả bọn giật mình nhìn ra phía trước.

Tiếng súng lên đạn lách cách, tiếp theo tiếng hô giật giọng:

- Đứng lại! Quay đằng sau. Quay!

Bọn dõng ngơ ngác nhìn nhau, đoán sắp xảy ra việc gì quan trọng.

          Quay đằng sau. Tất cả lên đây!

Bọn lính bỏ mấy chị du kích Hoàng Ngân ùa ra xem. Thằng cai lê-dương cũng lộp cộp bước ra.

Nó không hiểu chuyện gì. Ngoài tam quan, mũi súng trường của tên lính gác chĩa hẳn xuống dọa nạt mấy nếp nhăn mỏ quạ đen sẫm đang chuyển động ngay trước chân gò. Đang đứng gác thằng dõng chợt thấy mấy người con gái từ phía sau định đi vòng qua trước cửa chùa. Hình như họ đi đâu có việc qua đây, gặp mưa nên định vào chùa trú nhờ dưới mái tam quan. Thoáng thấy bóng tên lính gác, mấy chị định lẩn trốn:

- Lên đây khám giấy! Không ông cho một phát bây giờ?

Tiếng thằng dõng quát to át cả tiếng mưa đang ào ào đổ xuống. Mấy người con gái dùng dằng không muốn lên. Một chị quẩy ganh định trốn ra phía sau. Đến lượt thằng cai lê-dương lên tiếng. Nó vui sướng điên người, không hiểu sao hôm nay, vớ được nhiều món bở thế? Đến đêm, bọn giặc ở bốt chùa Bản tha hồ ma phè phỡn.

          Bắt chúng nó lên đây!

Thằng cai lê-dương ra lệnh. Mồi đã đến tay, đời nào chịu nhả! Hai thằng dõng xộc xuống. Nhưng toán phụ nữ đã thong thả đi lên, dáng điệu sợ sệt. Hình như họ biết tình hế có trốn cũng không được. Cả bọn là bốn người con gai trẻ tuổi.

Trong nhà trai, khi nghe tiếng quát tháo bên ngoài, các chị du kích Hoàng Ngân biết là tổ bạn đã đến. Một niềm hy vọng phấn khởi sáng lên trong ánh mắt mọi người.

Nụ thở dài như người cất được gánh nặng trên vai. Chị biết thời cơ đã đến. Na đăm đăm nhìn ra phía trước. Cô gái nhu mì, xinh cắn nhất bọn như người vừa được sống lại. Chị tin có thể thoát khỏi tay bọn giặc, và lại mở cuộc tấn công. Mơ mở to mắt giận gữ nhìn ra ngoài. Chị đã nắm chắc đòn gánh trong tay. Sự căm ghét cuồn cuộn trong lòng. Chưa bao giờ, chị phải chịu tròng ghẹo, ức như hôm nay. Mơ biết chắc nếu đánh bây giờ, sức khỏe chị sẽ tăng lên gấp bội.

Giọng con gái trong trẻo, thanh thanh đã cất lên ở phía ngoài tam quan. Rõ ràng là tiếng Tý. Bọn dõng đã kéo cả ra ngoài. Đồng bào làm phu cũng xôn xao nhìn ra. Tổ du kích địa phương cầm chắc cuốc, xẻng trong tay. Họ đang ở thế dự bị chiến đấu.

Nụ kín đáo ra hiệu. Cả bọn ra sát bức tường tam quan làm như tò mò xem có chuyện gì? Mơ đã nhìn thấy Tý. Cả bốn chị quần áo đều ướt đẫm, mặt tái mét run lên vì rét. Tý đứng ngay trước thằng cai lê-dương. Chị đưa mắt kín đáo nhìn nhanh vào trong chùa xem tình hình. Những tia vui hiện lên trong đôi mắt đen láy, khi nhận ra ba người bạn gái đang đứng sát cửa tam quan. Tý bắt gặp cặp mắt ranh mãnh của Mơ hiện ra trong khoảng tường trống. Chị mừng nhất là các bạn chưa bị giải tán đi. Thằng cai lê-dương ngây người nhìn khuôn mặt trái xoan của Tý. Mưa, rét không làm giảm bớt vẻ tươi tắn, xinh đẹp của người con gái dậy thì. Chiếc áo cánh nâu ướt sát vào người làm nổi lên bộ ngực cao đầy đặn.

          Ở đâu đến đây?

          Chúng tôi ở Đồng Thiện. Lê Bãi lên trên này mua dâu.

Thằng dõng có tuổi đứng lên nạt nộ:

          Chỉ nói láo! Ờ mãi Lê Bãi, Đồng Thiện mà lên tận đây mua dâu. Nói có chó nó nghe được?

          Tôi ở Lê Bãi thật mà!

Nét mặt Tý vẫn giữ vẻ ngây thơ, hồn nhiên trước đôi mắt sâu hoắm của thằng cai lê-dương. Tâm, Ngọ đứng đằng sau đã tham gia nhiều trận đánh nên bình tĩnh. Các chị không lạ gì cách đối đáp khéo léo của Tý. Vấn đề bây giờ là làm sao kéo dài thời gian đề chờ tổ cuối cùng đến, phối hợp mở trận đánh.

Trong toán chỉ có Lam là lo sợ hơn cả. Tim chị đập thình thịch như muốn nhảy tung khỏi lồng ngực. Lam đứng sát Tý như để có chỗ dựa chắc chắn, bớt lo ngại.

          Đưa giấy đây xem nào?

Tý thong thả móc túi lấy giấy đưa thẳng cho thằng cai lê-dương. Tên giặc loay hoay xem qua rồi đưa cho thằng dõng. Thằng lê-dương mù chữ, nhưng tên dõng cũng không hơn gì? Tý cười thầm khi thấy thằng dõng lúng túng cầm ngược tờ giấy. Tý giật ngay cái thẻ lại:

          Thôi! Để tôi đọc cho.

Hai tai đỏ gay, tên lính ngượng nghịu chống chế một cách ngây ngô:

          Đàn bà con gái mà cũng biết chữ?

Tý cố ý để khỏi bật lên tiếng cười. Chị làm ra vẻ nghiêm trang cất giọng đọc:

- Lê Thị Mận, mười tám tuổi, ở Đồng Thiện.

Sau bức tường tam quan, Mơ lấy vạt áo che miệng cười khi nghe Tý xưng tên là Mận, Nụ im lặng theo dõi cả bọn lính đứng ngớ mặt ra nghe. Một thằng mặt mũi non choẹt hòi ngớ ngẩn:

- Sao lại Mận nhỉ? Nghe hay nhỉ?

Tý cười:

          Vườn nhà tôi khối mận. Với lại tính tôi thích ăn mận.

Thằng cai lê-dương nghe chừng bàng hoàng vì đôi môi tươi và hàm răng trắng đều đặn của chị du kích. Hai mắt xanh lè hau háu, nó cất tiếng ồ ồ:

          Lên đây làm gì?

          Tôi mua dâu. Nhân tiện đi Cao Cương mua thuốc. – Tý giơ cao cái chai trước mặt thằng giặc.

          Mua thuốc gì?

          Thuốc tê thấp.

          Mua cho chồng phải không?

Thằng cai lê-dương cười hềnh hệch, đểu cáng. Nét mặt Tý vẫn hồn nhiên, Tý lắc đầu nũng nịu:

          Không, mua cho mẹ tôi. Tôi chưa có chồng. Tôi còn bé. Mắt thằng giặc nheo lại dâm đãng:

          Còn bé gì? Tốt! Tốt rồi!

Bọn dõng, thằng nào cũng ngây người trước vẻ mặt hồn nhiên tươi trẻ của Tý. Thằng lê-dương hất hàm hỏi mấy chị đứng sau:

          Còn mấy đứa kia ở đâu?

          Chúng tôi ở cùng làng với chị này!

          Đi đâu?

          Cũng đi mua dâu.

Thằng cai lê-dương định ra lệnh bắt tất cả bốn người giam vào chùa, tối đem về bốt luôn thể, nhưng tên dõng đã giơ tay chỉ xuống cánh đồng. Trong làn mưa lúc này đã thưa dần ngay phía trước mặt trông ra, có bóng mấy người con gái đang đi về phía cửa chùa. Họ đi cách nhau một quãng ngắn. Tất cả có bốn người. Một thằng đứng bên buộc miệng thốt lên nguyền rủa:

- Lại mấy con đĩ con nữa. Cha mẹ nó hôm nay vỡ tổ hay sao mà lắm thế?

Tý đưa mắt nhìn Lam. Chị biết ngay tổ Thân. Anh chính trị viên chỉ huy tổ cuối cùng. Thân, Tuấn, Hân ăn mặc giả làm con gái. Hân người nhỏ nhắn ăn mặc dễ coi hơn. Tuấn lực lưỡng mặc vào chật chội tưởng chỉ khẽ cựa mình là nứt tung áo. Thân cao lêu đêu như cây sào. Hiếm có chị nào cao như thế đề mượn quần áo mặc cho vừa vặn. Anh mặc ngắn cũn cỡn trông đến hay. Hân đang sốt ruột về Mơ cũng phải lăn ra cười. Thứ nhất, mấy cái khăn vuông quấn vụng về trên đầu không ra lối khăn mỏ quạ, mà lại giống đặc nhà sư. Khẩu tiểu liên của anh em đem theo kín đáo giấu sát nách, tà áo phủ lên trên. Khi tổ anh đến gần cửa chùa, thằng cai lê-dương thoáng chút ngờ vực. Cái hiện tượng ba toán con gái cùng một buổi sáng xuất hiện đều đi về phía chùa một cách không bình thường, làm nó phải suy nghĩ. Tên cai lê-dương dược nghe nhiều chuyện về những sang kiến kỳ lạ táo bạo của du kích trong các trận đánh. Một số bạn của nó đã chết hoặc chết hụt vào tay du kích. Hiện tượng đáng ngờ này phải coi chừng. Nó cau mặt suy nghĩ. Bất thình lình, nó cướp giật ngay khẩu súng trường của thằng gác lên đạn, nhằm thẳng toán con gái đi giữa đồng bóp cò. Tý tái mặt lo sợ cho các đồng chí. Chị cũng lúng túng không biêt xử trí cách nào. Có nên giật súng ngay hay để tổ Thân đến sát mới phối hợp chiến đấu. Tổ của Nụ trong sân cũng giật mình chưa biết nên đối phó cách nào? Thằng lê-dương đã bắn phát thứ hai. Hai viên đan xé không khí, xuyên qua màn mưa, bay rít trên đầu mọi người. Thân lo lắng. Cũng may không trúng ai. Anh không ngờ đã bị lộ sớm, giặc đã băn phủ đầu. Thân sa vào tình thế lúng túng bị động. Tiến hay lùi đều dở cả. Cư liều lĩnh xông lên trong một địa hình bất lợi không có chỗ ẩn nấp, có khác gì đưa thân mình ra làm bia đỡ đạn. Nhưng lùi cũng không kịp nữa vì đang trong tầm súng, chúng bắn theo sẽ trúng. Điều quan trọng hơn hết là nếu rút lui nhất định thêm tổ Tý bị bắt gọn. Và như thế kế hoạch sẽ hoàn toàn thất bại. Thân mím môi nhìn lên. Chưa bao giờ anh bị xô đẩy vào tình huống éo le như bây giờ.

Trên tam quan, sự việc diễn ra nhanh chóng. Tý liếc nhanh. Tình thế không thể lùi được nữa. Nhanh như cắt, Tý vươn người quật chiếc chai vào mặt tên giặc. Một tiếng “đốp” nổi lên, tiếp theo tiếng thét rùng rợn. Chiếc chai vỡ tan tành, nhựng mảnh vụn cắm vào mặt thằng giặc. Như người say sóng, nó đánh rơi súng, lảo đảo lấy tay ôm mặt. Máu trào ra đầy mặt, trông gớm ghiếc như mặt tên hung thần. Tý đã liều mình đối phó với tên cai lê-dương để toàn đội giành thế chủ động.

Được dịp, tổ Thân cấp tốc vòng ra sau chùa đánh tập hậu. Tý nhanh nhẹn rút từ trong túi ra một gói tro bếp lẫn bột ớt tán nhỏ. Thằng lê-dương bị Tý đánh gào lên dữ tợn như con hổ bị đạn. Mắt nó quắc to, tráng qua lần máu, hai tay lông lá cũng đỏ lòm máu, nó nhảy xổ vào định bóp cổ Tý.

Tý nhảy tránh sang một bên, ném gói tro vào thẳng mặt tên giặc. Bụi tro với ớt bay mù mịt, xộc cả vào mắt mũi, mồm nó. Nó cảm thấy như tắc thở, hai mắt mù tịt, sót, nhức nhối buốt đế tận xương tủy, không còn trông ra cái gì. Tro sộc vào cổ họng làm nó sặc sụa không kêu thành tiếng.

Một trận mưa đòn gánh quật vào người tên giặc. Thằng lê-dương mắt nhắm nghiền, hai tay quờ quạng giữa khoảng không, rống lên như con bò bị cắt tiết. Những mảnh chai vụn cắm lổ chỗ đầy trên mặt. Bọn dõng bị đánh bất ngờ không còn kịp nghĩ đến chuyện cứu thằng lê-dương. Chúng cho chùa An Tảo sát bốt Bản là khu an toàn, Việt Minh không bao giờ dám bén mảng đến, nên trong giờ nghỉ, bọn dõng dựng súng trong chùa. Trận đánh quá đột ngột trong tay không khí giới, chúng đâm hoang mang, chạy đổ xô vào trong chùa định lấy súng.

Nhưng chỉ mới vượt qua được bậc tam quan, bọn dõng đã bị tổ một phối hợp với tổ du kích địa phương đón đánh. Mơ quật ngay đòn gánh vào xương ống chân thằng Độ, hậm hực nguyền rủa:

- Này mình! Này mình!

Thằng dõng kêu oai oái ngã lăn người một vòng trên sân chùa. Mơ nhảy đến bồi thêm một gậy nữa, nhưng nó đã lăn người tránh được. Chiếc đòn gánh giáng xuông nền gạch bật lên. Tay Mơ tê dại.

Sáu, bảy thằng chịu đòn liều lĩnh ùa vào cướp súng chống cự. Cũng vì không chuẩn bị trước, tổ Nụ kéo hết ra tam quan, bị lật đánh bất ngờ, không tính đến chuyện tước súng ngay bọn dõng. Tổ một vác đòn gánh hăm hở đuổi theo.

Phía ngoài, Tý tìm hết cách hạ mau tên giặc để kéo vào tiếp viện bên trong. Thằng lê-dương hăng tiết như một con trâu điên. Tính chuyện hạ nó nhanh chóng không phải dễ. Hai mắt không trông thấy gì, thằng giặc vẫn chưa chịu bó tay, nó gầm thét, quờ hai tay chực tóm lấy mấy chị du kích để bóp cổ. Trước lúc giãy chết, sức khỏe tên giặc tăng lên khủng khiếp. Những chiếc đòn gánh quật vào người nó như đập vào bị bông. Lam bị tuột đòn gánh tái mặt lùi xa ra. Hai tay Tý rã rời không còn muốn nhấc lên nữa. Chị suýt bị hai bàn tay hộ pháp của nó nắm được. Tý phải luồn người tránh. Mải đánh, Tý quên mất khẩu súng trường tên giặc hốt hoảng ném ra xa lúc bị đập cái chai vào mặt. Cho đến giờ, chạy đi nhặt chiếc đòn gánh Tý mới để ý đến. Chị vội vã nhặt, lên đạn. Tâm, Ngọ đang quần nhau với tên giặc vẫn không biết gì cả.

- Các chị lùi ra xa.

Tý nói to. Nòng súng trường đã chĩa thẳng vào ngực tên lê-dương. Hai chị du kích tránh rạt sang hai bên. Tý mím môi bóp cò. Giải khăn mỏ quạ phủ lên báng súng. Hai tiếng nổ liên tiếp bật dậy. Thằng giặc thét rùng rợn, hai tay ôm lấy ngực, lảo đảo như người say rượu. Máu tươi ồng ộc trào ra. Tý bình tĩnh bồi thêm phát nữa. Phải đến phát thứ ba, thằng lê-dương to như cont trâu mộng mới gục xuống như thân cây bật gốc.

Đôi mắt chị du kích long lanh vui sướng. Ngọ phấn khởi reo lên. Tý đang hăng sức quên cả mệt định đem cả tổ vào tiếp viện bên trong. Nhưng tiếng đạn xé không khí rít bên tai làm chị giật mình, liền theo tiếng súng trường nổ trong chùa. Tiếng Tuấn thét:

- Tý! Nằm xuống!

Chị du kích lăn người trên bãi cỏ nhanh như con rắn để tránh đạn. Chị biết có tên dõng đang nấp trong sân chùa bắn mình.

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 4 phần 3

Khi tổ Thân ập vào phía sau đúng lúc bọn dõng đã cướp được súng chống cự. Tuấn nhảy qua bức tường thấp vào trong, vừa vặn lúc thằng dõng giơ súng ngắm bắn Tý. Anh vội vã bắn ngay phát đầu tiên để cứu sống người yêu. Tên dõng ngã vật xuống sân chùa.

Thoát chết Tý bật dậy, đưa cả tổ vào trong.

Cuộc chiến đầu diễn ra ở phía hậu cung lan sang nhà trai. Du kích, nhân dân quần nhau với bọn ngụy binh chạy quanh những hàng cột lớn.

          Muốn sống thì bỏ súng hàng đi!

          Bỏ súng hàng mau!

Một người đàn ông đứng tuổi vác xẻng phang liên tiếp, miệng quát ầm ĩ, sáng sớm ông ta bị thằng cai lê-dương vô cớ đánh tàn nhẫn, bên mặt còn thâm tím. Những chiếc xẻng, cuốc, đòn gánh phút chốc trở thành khí giới đánh giặc. Đồng bào căm giận vì vị đánh đập, hành hạ lâu nay, vùng lên, sát cánh cùng du kích chiến đấu. Một số ít các cụ, các bà thừa dịp bỏ chạy xuống cánh đồng, về làng. Quang gánh vất ngổn ngang khắp nơi.

Thỉnh thoảng nghe nổ giòn giã một tràng tiểu liên xen lẫn tiếng súng trường ngắn, gọn. Trong ánh sáng mờ mờ của gian chùa, những bóng người xoắn lây nhau hỗn độn chung quanh hàng cột.

Tiếng đòn gánh đập vào báng súng chan chát, tiếng khô gọn của đòn gánh phang vào hàng cột, tiếng giày đinh rầm rập trên sàn gạch, tiếng rên rỉ, nguyền rủa, tiếng hét xé trời, cậu với tiếng van xin cầu cứu, tất cả hổn độn, hòa lẫn trong tiếng nước mưa đổ xuốn mỗi lúc một to.

Sau một lúc cầm cự, tinh thần bọn dõng tan rã trông thấy. Xác hai thằng ngụy binh gục vào nhau góc chùa như người đang ngủ say. Một thằng quẳng súng rên rỉ, quỳ xuống giơ hai tay xin hàng.

Mơ, Tý vác đòn gành đuổi theo tên Độ đang cuống cuống chạy trốn. Thằng này vào loại đều cáng nhất bọn. Nó bỡn cợt Mơ trắng trợn, khả ố, Mơ uất ức nhưng đành chịu. Khi vào trận đánh, Mơ để ý định cho nó bài học xứng đáng. Chị cứ đánh xoắn lấ tên Độ không rời nửa bước.

Biết không thể chống cự được, Độ vác súng toan chạy trốn về đồn. Nhưng chỉ ra đến gần tam quan, hai chị du kích đã băng qua bức tường thấp chặn đường.

Trong màn mưa trắng xóa, hai chiếc đòn gánh lại tới tấp quật xuống, vung lên. Tên dõng luống cuống, vội vã rẽ ngoặt sang bên cạnh. Mơ, Tý đuổi theo. Bí quá, nó nhảy bừa xuống cái giếng cạn ở ngay bên phải. Hai chiếc giày đinh chôn chặt xuống bùn không còn cựa quậy được. Nước giếng đục ngầu lên cao vừa đúng ngực. Miệng giếng hẹp, đứng trên bờ bất cứ chỗ nào đều có thể vươn đòn gánh đến nơi. Mơ chạy đến đầu tiên. Chị vụt liên tiếp vào đầu, vào vai thằng dõng.

- Này! Mình này! Mình về với tôi này!

Cứ mỗi lần phang đòn gánh, Mơ lại nguyền rủa.

Thằng Độ giơ tay run rẩy, đưa khẩu súng lên đỡ. Nó không còn tránh được vào đâu. Nó van xin rền rĩ:

- Em lạy các chị! Em biết tội. Các chị tha cho em!

Mặt nó nhăn nhó thảm hại. Nước mưa xối xả đổ xuống, chảy qua đôi mắt trợn tròn mất tinh thần. Mái tóc bệt nước mưa xoắn vào nhau như một chùm rễ cây. Cơn giận chưa nguôi, Mơ vụt thêm vài cái nữa:

          Mình này! Mình này!

          Em biết tội em rồi! Em cắn cỏ lạy các chị!

Thằng dõng như muốn khóc. Giọng nó lạc hẳn đi. Tý nắm tay Mơ ngăn lại. Chị Hiền đã dặn Tý nhiều lần về thái độ đối xử với ngụy binh. Tý đưa ngang đòn gánh đỡ đòn. Hai thanh tre đập vào nhau khô các.

          Thôi Mơ! Tha cho nó!

          Tha gì? Đánh cho tiệt cái giống Việt gian đi!

Giọng Mơ lanh lảnh vang trong tiếng nước mưa. Hai mắt chị quắc lên nhìn thằng dõng.

- Em xin các chị! Lạy các chị!

Thằng dõng run như cầy sấy. Nó mếu máo van xin. Chiếc súng trường trên tay nặng như hòn đá tảng.

          Em còn con thơ. Chị tha chết cho…

Mơ chống đòn gánh xuống thành giếng ra lệnh:

- Ném khẩu súng lên bờ…

Thằng dõng làm theo, hai tay vẫn run rẩy giơ lên. Nó chưa dám nhúc nhích.

          Mày đã chừa tội làm tay sai cho giặc chưa?

          Em chừa rồi!

 Tý đã nhặt khẩu súng cầm ở tay. Mơ dúi chiếc đòn gánh vào trán tên dõng mấy cái:

- Phải bỏ về với vợ con ngay. Lần sau cứ đi lình ngụy thì liệu…

Tên dõng như người sống lại, van lạy rối rít. Mơ ra lệnh nghiêm nghị:

          Đi lên!

Phải khó khăn lắm nó mới nhích đến sát bờ giếng. Mấy lần trèo lên, lại tụt xuống. Nó vừa sợ, vừa mệt.

          Thôi! Đưa tay đây! Chỉ có lên bờ giếng mà cũng không nổi, còn đánh chác gì? Thế mà cũng lính với tráng!

Mơ càu nhàu. Tý đứng bên nghe nói không sao nhịn được cười. Thằng dõng cúi mặt sợ hãi. Nó vẫn giơ hai tay lên trời. Mơ ra lệnh lần nữa:

- Thôi bỏ xuống! Ai khiến mày giơ tay?

Hai người giải tên dõng qua bậc tam quan. Trận đánh kết thúc nhanh chóng. Cả tiểu đội dõng tơi bời tan tác mỗi đứa một nơi. Một thằng ngụy bị thương nhảy qua tường chạy trốn. Hân định bắn theo, nhưng Thân ngăn lại. Hân bực bội ngạc nhiên. Tổ du kích địa phương phân tán cùng với đồng bào về các làng. Anh chị em chia nhau thu súng ống rút lui. Mấy gian chùa hoang vắng không một bóng người. Trên sân quang gánh, cuốc thuổng, mũ lính ngụy ngổn ngang. Trước cửa tam quan, xác thằng lê-dương nằm lù lù như con trâu mộng. Thằng Độ được tha cám ơn rối rít.

Du kích rút nhanh xuống cánh đồng. Lúc đi ai cũng nhẹ nhàng giờ về mang trên vai những khẩu súng nặng. Suốt từ sáng dầm mưa đánh giặc, người nào bụng cũng lép xẹp. Ai cũng thấ mệt mỏi không còn muốn bước.

Mới ra đến cánh đồng một quãng ngắn, đúng như lời Thân dự đoán, giặc câu moóc-chi-ê ra định cắt đường du kích rút lui. Tiếng đạn nổ ùng oàng, nước bắn tung tóe khắp nơi. Du kích lội lõm bõm trong mưa. Thân, Tuấn đã được tham dự những trận đánh lớn với chủ lực nên nắm được quy luật bắn đạn moóc-chi-ê của giặc. Hai người hướng dẫn anh chị em vừa chạy vừa tránh. Có lúc họ nằm rạp xuống, sặc sụa nước. Mơ luôn mồm nguyền rủa. Cái điều lội ruộng, đánh đạn như thế này còn gay hơn đánh giặc. Người nào cũng như sắp đứt hơi.

Giặc ngừng bắn. Anh chị em du kích thở phào khoan khoái. Tý đi vào toán sau. Chị thở không ra hơi, hai khẩu súng trường trên vai nặng như hai hòn đá tảng. Chị đã chiến đấu dẻo dai suốt trận đánh. Chị bảo Na đi cạnh mình:

- Nghỉ tí đã. Tớ mệt quá rồi!

Mơ nghe tiếng quay lại. Hai chân không còn muốn bước nhưng Mơ cứ trêu chọc:

          Anh Tuấn ơi! Cái Tý nó kêu mệt. Nó bảo anh quay lại cõng nó. Mau lên! Không nó nằm ăn vạ đây này!

Hai tai Tuấn đỏ ửng. Anh cắm cúi bước đi. Mọi người kể cả Tý cũng rũ ra cười. Riêng Na cảm thấy khó chịu. Chị không muốn thấy cảnh đùa cợt ghép Tý với Tuấn diễn ra trước mắt. Có cái gì như kim châm buốt nhói đến ruột gan. Mơ định đùa câu nữa nhưng những tiếng tiểu liên, tiếng súng trường lại nổ giòn giã phía chùa An Tảo. Những viên đạn xé không khí bay trên đầu mọi người. Trông xa thấp thoáng bóng mấy thằng giặc cúi chạy lom khom trên bờ ruộng.

Thân biết bọn giặc đóng ở bốt chùa Bản đang đuổi theo. Anh ra lệnh cho mọi người chạy nhanh tạt vào rặng tre đầu làng. Tiếng súng vẫn nổ theo. Đang đà say sưa phấn khởi với thắng lợi vừa qua, mọi người nhất trí đề nghị được đánh chặn bọn giặc. Thân không đồng ý. Anh phân tích những điều bất lợi nếu bị lôi vào một trận chiến đấu bất ngờ có nguy cơ bị bao vây và bị tiêu diệt. Mọi người lại đang đói mệt, vì mới bị hao phí sức lực trong trận đánh vừa qua, chưa kịp hồi phục. Thân yêu cầu một người gan dạ ở lại bắn cản chân, đánh lạc hướng giặc. Tuấn và Na cùng giơ tay tình nguyện. Khi nghe ý kiến Thân, mọi người đều thấy Tuấn xứng đáng được cử ở lại làm nhiệm vụ này, nhưng tất cả đều ngạc nhiên khi thấy Na giơ tay. Tý đăm đăm nhìn bạn, và chị thông cảm rất nhanh. Chị thấy vừa ái ngại vừa buồn. Na cúi mặt ngượng ngập, hình như chị biết mọi người đã đọc được ý nghĩ thầm kín của mình. Chị vẫn thích được dịp gần gũi Tuấn tuy chị hiểu điều đó là không nên và vô ích. Có thể nay mai, hai người sắp cưới đến nơi rồi!

Thân ra lệnh:

- Tất cả mọi người đều rút nhanh. Chỉ cần mình Tuấn ở lại.

Thân đưa thêm cho Tuấn một số đạn và hai quả lựu đạn. Anh trao đổi kế hoạch với Tuấn và chạy tiếp theo toán du kích. Tiếng súng vẫn nổ giòn giã và những luồng đạn vẫn quét về phía bụi tre rào rào. Tuấn luôn luôn thay đổi vị trí. Anh bắn vài phát rồi chuyển sang nơi khác. Tuấn ném hai quả lựu đạn. Bọn giặc không biết rõ lực lượng du kích, đành dừng lại, không dám ồ ạt tiến quân. Dần dần, Tuấn cuốn hút cả hỏa lực về phía mình, ngược hẳn hướng rút lui của du kích. Khi ước đoán mọi người đã trở về yên ổn, anh nhanh nhẹn chạy về cuối làng, lội hai con ngòi, băng qua cánh đồng. Tuấn về chậm mất chừng hai giờ so với các bạn.

*

                                                             * *

Toàn đội du kích tập hợp đông đủ ở nhà đồng chí chủ tịch xã. Có người vội vã về thay quần áo xong lại đến ngay. Ủy ban đã tổ chức liên hoan du kích thắng trận trở về. Buổi sáng, anh em ở nhà đi úp nơm được khối cá tươi. Các mẹ, các chị đến giúp làm gỏi khao du kích.

Đám thanh niên nam nữ, quây quần ngồi nói chuyện quanh đống lửa. Ngoài trời, mưa vẫn rơi tầm tã. Trong nhà, không khí thân mật, ấm áp rộn ràng. Phía giữa, một cành cây cháy nham nhở, hàng nghìn những bụi đỏ li ti bay lên. Tiếng cười rúc rích chạy quanh đám du kích trẻ tuổi.

Những vành khăn mỏ quạ nghiêng nghiêng duyên dáng. Câu chuyện xoáy vào trận đánh. Một thanh niên ở nhà tinh nghịch hỏi Na:

          Làm sao mà đề nó bắt gọn cả tổ? Na nhìn Nụ cười:

          Còn làm sao nữa? Kế hoạch bố trí thế cơ mà!

          Tý nữa thì chết ráo!

          Hỏi anh Thân thì biết.

Anh chính trị viên xã đội đang ngồi nói chuyện với Hiền ở góc nhà. Hiền bị ốm nên không tham dự trận đánh. Chị gắng gượng đến thăm, hỏi tin tức anh em. Nghe nhắc đến tên, Thân quay lại phía đám đông. Anh nói nho nhỏ tự nhận khuyết điểm:

          Chủ quan, Chủ quan quá! Hôm nay cô Tý không sáng ý đánh ngay thằng Tây, cứ cứng nhắc theo đúng kế hoạch thì hỏng bét, cơ chừng thất bại lớn.

Thân nhích lại gần anh chị em. Anh biết những lúc này trao đổi, rút kinh nghiệm cho các trận đánh sau rất tốt. Lối xử lý linh động và dũng cảm trong tình thế cấp bách của Tý được đem ra bàn bạc. Ai cũng thấy nếu không đánh ngay nhất định không tránh khỏi thất bại. Mọi người thầm phục Tý.

Lối giải quyết của chị nhanh chóng, có vẻ táo bạo nhưng vẫn đúng chỗ, khác hẳn lối cứng nhắc của Nụ và phiêu lưu nguy hiểm của Mơ.

          Chỉ tí nữa hôm nay vô số anh khóc…

          Cũng khối cô bỏ cơm…

          Như ai?... Như ai?...

          Hân… Hân…

          Mơ… Mơ…

Tiếng cười giòn giã nổi lên khắp nơi. Không khí vui nhộn hẳn lên. Mấy chị du kích cười đỏ ửng mặt. Tiếng nói râm ran, giọng ồ ồ của thanh niên lẫn tiếng nói trong trẻo, thanh thanh của con gái. Các bà mẹ ngồi nghe đám thanh niên vui đùa lòng như thấy trẻ lại. Một cơn gió lạnh thổi vào. Những bụi lửa đỏ lung linh bay lên. Tiếng lửa cháy reo vui tí tách.

Tý đang ngồi noi chuyện với mẹ ở góc nhà. Thấy con về yên lành, bà Cần ôm chầm lấy Tý sung sướng. Một giọi nước mắt âm ấm từ từ lăn lăn trên gò má dăn deo. Tý ngả đầu vào vai mẹ:

          Con đã nói bu đừng lo.

          Đâu? Bu có lo đâu?

          Kìa! Dơ không? Du kích đi đánh giặc về lại rúc vào nách mẹ làm nũng! Tý đưa mắt lườm Mơ. Cô gái chanh chua cất tiếng lanh lảnh:

          Bác đừng lo bác ạ! Chúng cháu thì cho vào cối giã cũng không chết.

Đúng! Toàn của đứt dây trên trời rơi xuống cả…

Một câu nói trêu chọc từ đám thanh niên xen vào. Tiếng cười rộ lên như phá. Có tiếng phụ nữ phản đối lao xao:

- Cậu nào ấu vừa vừa chứ.

Mơ giữ thái độ đàn chị không thèm chấp, quay sang nói với bà Cần:

          Giờ Tý nó thắng trận rồi! Bác thưởng cho nó bác ạ! Bà Cần ngơ ngác không hiểu ý Mơ. Mơ cười lém lỉnh:

          Cái Tý nó nói với cháu rồi! Nó bảo nhờ cháu thưa với bác cho chóng tổ chức không sốt ruột lắm!

Tý quay lại đấm lưng Mơ thùm thụp. Tiếng cười chạy quanh đám trai gái. Những câu nói đồng tình trong đám cả nam lẫn nữ làm Tý đỏ mặt.

          Cho chúng nó tổ chức thôi cụ ạ!

          Anh chàng Tuấn ít mồm, ít miệng nhưng trong bụng ý chừng sốt ruột lắm đấy!

          Thằng ấy tầm ngầm, tầm ngầm mà đấm chết voi. Nó không nói, nhưng xui cái Tý nói. Khôn gớm!

          Thôi! Hôm nay thắng trận, lại sẵn liên hoan, đề nghị xã đội, ủy ban tuyên bố luôn. Tiếng tán thành ủng hộ rầm rầm:

          Đồng ý! Đồng ý!

Tiếng cười nói nhộn nhạo, tiếng vỗ tay làm át cả tiếng mưa gió bên ngoài.

          Sẵn quan viên hai họ! Hoàng Ngân họ gái du kích họ trai. Lại sẵn cỗ nữa. Tuyên bố thôi!

          Ông chủ tịch đâu rồi?

          Đề nghị ông chủ tịch ra tuyên bố.

          Chú rể đâu? Chú rể đâu?

          Chú rể ra bắt tay cô dâu đi!

Hân nắm tay Tuấn lôi ra bằng được. Nhưng Tuấn khỏe hơn cố sức ghìm lại. Hân loay hoay mãi vẫn không lôi được Tuấn. Cả mặt mũi, tay chân Tuấn đỏ rực lên như người say rượu. Anh thẹn chín người. Khi mới nghe Mơ khơi ra, anh đã vội lẫn vào đám đông nhưng vẫn không xong. Tuấn định bỏ sang nhà khác nhưng bị bao nhiêu bàn tay giữ lại.

          Lôi nó ra!

          Giữ nó lại không nó trốn. Cái Tý lại bỏ cơm ăn vạ bây giờ.

Hai người lôi kéo nhau. Tuấn ngượng chín người nhưng trong bụng vẫn thấy sung sướng. Rõ ràng tất cả anh chị em đều muốn vun vén vào cho anh. Không khí vui nhộn càng huyên náo hơn. Mỗi người nói một câu. Bà Cần không còn nghe ra ai nói câu gì. Ai hỏi sát tận nơi, bà chỉ biết cười hiền hậu:

-Cái đó tùy các em. Với lại còn nhờ đoàn thể.

Chưa bao giờ lòng bà mẹ vui sướng mở rộng như lúc này. Qua những câu nói bông đùa, vui nhộn của đám thanh niên nam nữ trẻ tuổi, bà Cần cảm thấy rất rõ các bạn Tý, ai cũng một lòng xây dựng hạnh phúc cho con mình. Cứ mỗi khi nhớ lại thuở xưa lúc bà làm bạn với ông Cần thật là nhàm ngán. Hai người đã bằng lòng nhau, nhưng chung quanh còn bao nhiêu kẻ ngứa miệng gièm pha. Bây giờ khác hẳn. Trong chiến đấu, người ta càng thương yêu đùm bọc lấy nhau, muốn ai cũng được sung sướng. Bà âu yếm vuốt tóc Tý đang ngồi sát cạnh mình. Má chị du kích Hoàng Ngân ửng lên như quả đào vừa độ chín. Cặp mắt đen ánh lên một niềm vui trong sáng. Đã mấy năm nay, Tý lớn lên trong đại gia đình du kích. Chị say mê gắn bó với đời sống tập thể lành mạnh. Ở đây đối với Tý cái gì cũng có ý nghĩa thân thiết. Tiếng cười đùa vẫn nổi dậy quanh bếp lửa ấm cúng. Đám thanh niên vẫn chưa buông tha Tuấn. Một anh chàng sốt ruột chờ gỏi cá, đứng bật dậy nói oang oang:

- Còn lâu mới có cơm. Tôi có ý kiến: Giờ nam nữ bình quyền, cô Tý bắt tay anh Tuấn trước…

Tiếng vỗ tay rào rào tán thành. Không phải đợi nhắc đến câu thứ hai, Tý đứng vụt dậy đi về phía Tuấn. Lòng chị rào rạt niềm vui. Hai tai Tuấn đỏ bừng. Anh giật khỏi tay Tý vùng chạy ra hè, rồi nhảy bổ ra sân dưới trời mưa tầm tã.

          Bêu! Con trai mà nhát như cáy!

          Thanh niên năm ba còn phong kiến!

Tiếng cười giòn tan, tiếng Mơ lanh lảnh đuổi theo anh du kích ra tận ngõ.

Nhãn đầu mùa - Chương 5 phần 1

V

Toán du kích đi trong ánh trăng.

Đường 39 bị cắt ngang, xẻ dọc, cỏ mọc rải rác từ hai ven bờ lan vào mặt đường, nhưng chưa bao giờ họ cảm thấy thênh thang rộng rãi như lần này.

Những tên giặc độc ác, man rợ hơn quỷ dữ đang co quắp, run rẩy trong những đồn cốt kiên cố, trong hàng rào dây thép gai. Du kich đồng bằng lớn mạnh liên tiếp quật cho giặc những đòn chí mạng. Từng đợt, từng đợt một, những bốt nhỏ rụng dần. Vành đai giặc co hẳn lại.

Đường 39 lâu nay vằng bóng giặc. Bốt Triều Dương đang bị bao vây chặt chẽ. Du kích chờ bộ đội chủ lực về náo nức đợi ngày nhổ bốt.

Hiền mới đi họp tỉnh về. Theo chủ trương trên, xã phát động phong trào thi đua chống hạn giữa đội nữ du kích Hoàng Ngân và nam du kích về cứu lúa cho đồng bào. Trời lâu nay không mưa. Lúa cấy xuống thiếu nước bị nghẹn đứng.

Tý đi cạnh Na. Gió sông lồng lộng thổi. Ánh trăng mát rượi tãi bạc lên khắp cánh đồng. Tiếng đại bác rất xa từ mạn Hải Phòng vẳng lại.

Từ ven đường, mắt Tý bắt gặp bóng cây nhãn còn lại đứng trơ trọi. Chị nhớ những đêm trăng sáng, đường 39 chạy dài giữa hai rặng nhãn xanh tốt. Tuấn hướng dẫn Tý, Na làm công tác kiên lạc. Cả ba còn ít tuổi chỉ biết vui đùa nghịch ngợm, chưa biết lo nghĩ gì. Mới đấy mà nhanh thật! Trên mảnh đất Hưng Yên đau khổ và anh dũng, mấy mùa nhãn đã nở hoa.

Từ những em liên lạc bỡ ngỡ, non nớt họ đã trở thành  những chiến sĩ du kích gan dạ. Tý âu yếm nhìn theo người yêu, Tuấn đang đi đằng trước. Một chiếc đòn gánh nằm trên khổ vai to rộng của Tuấn. Chị sung sướng tự hào vì hạnh phúc tươi đẹp của hai người đã xây dựng trong chiến đấu.

Đến dốc Đá, cả đám người chia làm ba toán. Thân chỉ huy một tiểu đội bố trí sát bốt Triều Dương, bảo vệ cho anh chị em tát nước. Tiểu đội thứ hai lên gác ngả bốt Cao Vân đề phòng địch đánh úp, theo quyết định của chỉ ủy, xã đội phải bố trí cẩn thận. Sự thật giặc không còn dám đi khủng bố lặt vặt như trước.

Dưới ánh trăng, những khẩu súng, những chiếc đòn gánh, thuổng cuốc, những bàn tay giơ cao vẫy vẫy:

          Tát nước khỏe vào!

          Các cô cứ yên tâm gánh nước tưới mậu, đã có chúng tôi gác cẩn thận, vô phúc thằng nào lảng vảng đến đánh què chân.

Một giọng con gái nhấm nhẳm đáp lại:

- Thôi xin ông, gác cho khéo, liệu mà ngủ quên, nó vớ được lại khổ người ta phải đi chuộc!

Tiếng cười rúc rích nổi lên trong đám nữ. Thân phải giục mãi anh em mới dứt ra được. Toán du kích đã kéo đi vế phía bến phà.

Hiền phân phối từng tổ bắt tay vào việc. Đám người vui vẻ tỏa ra các nơi. Mấy thanh niên lực lưỡng vác cuốc sửa lại con mương dẫn nước vào hẳn cánh đồng làng. Tuấn ngồi xuống bờ đường buộc lại dây gầu. Du kích tát nước từ mấy bậc, lấy nước sông Luộc, lợi dụng con hào xẻ qua đường 39 cho chảy vào mương. Anh cởi áo đề bên cạnh. Gió sông mát lạnh làm Tuấn dễ chịu.

Toán nữ du kích đua nhau ào qua mặt đường tỏa xuống bờ đê. Họ lợi dụng tất cả mọi thứ có thể gánh nước được. Có chị có sáng kiến lấy thúng lót ni-lông gánh nước. Những chiếc nồi vục xuống mặt sông kéo lên. Ánh trăng xao động lấp lánh. Bóng những người con gái mềm mại in trên dòng sông. Tiếng nước đập vào bờ sóng sánh. Mấy chị đến sau bị ứ lại sát bờ. Tý vui vẻ gọi Na:

          Gớm! Mau lên cho người ta múc.

          Làm gì mà vội mấy?

          Giục cái gì mà rối rít lên thế?

Một chị đứng dưới càu nhàu. Tý cười tươi tắn:

- Na! Tiện tay múc hộ tớ luôn thể!

Na chưa kịp trả lời, những câu nói trêu chọc đã vây quanh Tý:

          Thôi đi cô! Xuống mà múc.

          Anh Tuấn! Anh Tuấn đâu rồi!

          Ngữ này làm nũng chồng phải biết! Tý nheo mắt nghịch ngợm, đối đáp:

          Không làm nũng chồng thì làm nũng hàng xóm à?

 Mơ định chêm vào câu nói trêu chọc nhưng đột nhiên tiếng đại bác nổ dữ dội phía bên Thái Bình. Mọi người nhìn sang bên kia sông nghe ngóng. Trong đêm vắng tiếng súng nổ vẳng đi rất xa.

          Nó bắn đi đâu?

          Kệ xác nó!

Hiền vừa đến sau. Chị gánh hai nồi đồng. Hiền thân mật bảo chị em:

          Thôi! Mau đi các chị!

Những dáng người con gái nhanh nhẹn leo lên mặt đường, sẽ về phía đồng mầu. Tiếng cười rúc rích bay theo.

Tuấn đang tát nước với Hân. Anh có tiếng làm khỏe, tát một lúc khá lâu vẫn chưa thấm gì. Hân trái lại đã thấy mệt. Thân hình Tuấn lực lưỡng, lấm tấm mồ hôi, bóng nhẫy.

Toán con gái vừa đến nơi. Họ mới ở đồng mầu tưới xong nước lại trở ra. Tý đưa mắt nhìn Tuấn. Anh chàng vô tình vẫn không biết. Chị biết tính Tuấn hay ngượng trước đám đông, nên thấy chị anh đã lờ đi. Nhưng bọn con gái nhất định không buông tha. Chỗ nào có hai người là họ quây vào trêu cho Tuấn phải đỏ mặt, tía tai bỏ chạy mới thôi. Một giọng nói dấm da dấm dẳn tấn công Tuân:

          Kìa! Cái Tý đâu rồi? Không ra tát nước đỡ tay cho anh Tuấn nghỉ?

          Con bé tệ thật! Thấy người ta làm mệt lại cứ lờ đi!

Tý định quẩy gánh chạy xuống bến, nhưng bị Mơ giữ lại. Mơ gọi Hân:

          Anh Hân ơi! Ra em hỏi này!

Hân đang mệt được dịp dừng ta, bỏ ngay xuống. Mơ nháy mắt tinh nghịch:

          Anh gánh nước với em, đề cái Tý nó tát nước cho.

Hân không phải đợi nhắc đến câu thứ hai. Cũng như Tý, anh thấy thích thú được làm việc cạnh người yêu. Hân đỡ gánh của Tý quẩy theo Mơ.

          Tát nước khỏe vào Tý nhé!

          Tát mau chốc về gốc nhãn tha hồ chuyện trò.

          Ông phải hoạt bát thế nào, không cái Tý nó bắt nạt mất thôi!

Tuấn thấy ngượng nghịu lúng túng. Tý thản nhiên như không, cầm lấy dây gầu. Chị mỉm cười dịu dàng bảo Tuấn:

- Anh tát với em một lúc.

Tiếng nước rào rào đổ xuống mặt đường. Hàng trăm nghìn giọt nước lấp lánh ánh trăng trong suốt như thủy tinh tung tóe bắn lên. Bóng hai người chuyển động nhịp nhàng. Cánh tay họ dẻo dai hất đều theo nhịp dây. Tuấn càng tát càng khỏe. Tự nhiên, Tuấn nghĩ đến cảnh đầm ấm của đôi vợ chồng trẻ mới cưới tát nước đêm trăng.

Dáng người thon lẳn của Tý hiện ra trong ánh trăng mát rượi, vành khăn mỏ quạ lay chuyển đều đều. Cách khoảng đều đặn, khuôn mặt tươi tắn của Tý lại khẽ ngẩng lên, dịu dàng ngả về sau.

Đôi lúc Tý mỉm cười âu yếm nhìn Tuấn. Hình ảnh cuộc sống tương lai hiện ra gần gũi, giản dị và trong sáng. Sau ngày cưới họ sẽ vừa đánh giặc vừa sản xuất với anh chị em. Cả hai đều khỏe mạnh, chịu khó ham làm. Họ đổ mồ hôi vun vén cho cây lúa. Những mũi súng du kích sẵn sàng chống giặc bảo vệ mùa màng. Và điều Tý mong muốn nhất được gửi ra hậu phương cho bộ đội chủ lực những hạt lúa hai sương một nắng của đôi vợ chồng trẻ mới cưới, của đồng bào địch hậu.

Tý đã được gặp những anh bộ đội hiền lành, vui tính trong những ngày đơn vị hành quân vào sâu vùng tạm chiếm. Tý vừa thương xót, cảm phục các anh chịu đựng gian khổ.

          Mệt chưa? Nghỉ tay lúc đã!

          Chưa. Em chưa mệt.

Dưới bến nước, mọi người mải mê làm việc. Bóng những chị du kích vẫn tỏa khắp cánh đồng. Thỉnh thoảng về phía bốt Triều Dương, bốt Cao Vân, những tràng đại liên hồng hộc rú lên. Thời kỳ nào, tinh thần binh lính địch vững, chúng mặc kệ cho du kích gọi loa. Dạo này giặc đã hoang mang. Tháng trước, hai ngụy binh vác súng ra hàng. Giặc phải bắn súng để làm át tiếng loa địch vận của du kích.

Ven đường cặp trai gái vẫn tát nước đều đều. Ánh trăng mát rượi chảy theo dòng nước đổ chan hòa trên mặt ruộng.

*

* *

Một cánh cò trắng lấp lánh giữa khoảng trời xanh thẳm bao la. Nắng chói sáng trên dòng sông Luộc.

Đã sang tháng sáu. Những cây bưởi trong làng đã trĩu quả. Hai người ngồi nói chuyện dưới gốc nhãn. Trưa mênh mông vắng lặng. Tý ngửa mặt nhìn những chùm nhãn đầu mùa lẩn trong vòm lá, lòng rào rạt niềm vui. Dưới ánh nắng rực rỡ, những chùm nhãn ngon lành màu vỏ trông tươi hẳn lên. Năm nay nhãn được mùa. Cả vùng những cây nhãn sót lại đều sai quả.

Tý nhớ lại cách đây mấy ngày, lúc gặp nhau ở buổi làm đồng. Tuấn khéo léo định nhắc đến chuyện cưới. Hai tai anh chàng đỏ tía. Kể ra như thế đã là khá lắm. Tý chưa tỏ thái độ gì, vì còn phải chờ mẹ.

          Nhãn năm nay sai quả quá!

Câu nói của Tuấn cắt ngang những ý nghĩ đang lởn vởn trong đầu óc Tý. Như chợt nhớ ra, Tý vui vẻ reo lên:

          À, tý nữa quên. Hôm kia, bu bảo em năm nay thế nào cũng để phần cho anh một chùm nhãn đầu mùa ngon nhất.

Tuấn cảm động vui sướng. Lần đầu tiên, Tuấn thấy bà Cần đặc biệt chú ý săn sóc đến mình.

Trog vùng bị tàn phá này, thứ sản vật rất thường đồi với Hưng Yên khi xưa giờ trở nên rất quí.

          Để em lấy ít quả anh ăn.

Tý đã đứng dậy lách qua hàng giậu. Tuấn vội ngăn:

          Để ít lâu nữa. Lấy sớm hoài đi! Tý đã với cây sào.

          Ăn ngọt lắm rồi! Mình ăn chứ đi đâu mà phí?

Tiếng mình Tý nói vô tình nhưng Tuấn nghe sao đầm ấm lạ! Cử chỉ hồn nhiên thông thường của Tý đã nói lên sâu sắc tình yêu chân thật đối với anh. Tý ngửa mặt nhìn lên ngọn cây. Những giọt nắng lọt qua vòm là điểm sáng trên gò má mơn mởn. Cặp mắt người con gái lim dim vì chói nắng. Tý vặn tay giật mạnh. Tiếng cành cây gẫy khô cắc bật lên. Chị hạ sào đưa chùm nhãn cho Tuấn:

- Anh cầm hộ em.

Chị đưa sào định lấy chùm nữa.

          Thôi Tý! Một chùm bao nhiêu quả ăn chán rồi! Tý lắc đầu:

          Ăn thua gì? Em ăn nhiều! Mình em phải ăn hai từng ấy! Anh cứ kệ em!

          Nhỡ bu biết, bu mắng chết.

Tý ngừng tay nhìn Tuấn, giọng ngạc nhiên:

          Đời nào bu mắng! Thế hóa ra bu quý chùm nhãn hơn anh, hơn em à? Ai bảo anh thế? Không lấy cho anh ăn, bu mắng em thì có!

Giọng Tý thân mật trách móc, Tuấn đành chịu. Tý lấy thêm chùm nhãn nữa, trở ra ngồi cạnh Tuấn. Chị giằng lấy chùm nhãn trong tay Tuấn đem đổi:

          Anh ăn chùm này quả to hơn.

Hai người ăn thong thả. Không hiểu sao, tự nhiên cả hai đều nhớ lại đêm chống càn, cũng ở chỗ này, Tý cũng hái những quả nhãn đầu mua cho Tuấn ăn. Cũng là đêm vào đầu tháng sáu, dưới vòm trời óng ánh đầy sao, hai người đã thổ lộ tâm tình với nhau. Tình yêu nhú mầm bên gốc nhãn, nảy nở qua năm tháng chiến đấu quyết liệt, gắn bo hai người với nhau, không gì chia cắt nổi.

Đôi mắt Tuấn thoáng vẻ suy nghĩ lẵng lẽ nhìn Tý. Dưới chân hai người, những hạt nhãn đen láy nằm lẫn lộn trên đám cỏ xanh. Tuấn nói nhỏ giọng không tự nhiên:

- Tý ạ! Tôi có việc muốn bàn với Tý.

Gò má chị du kích ửng đỏ dần. Tý biết Tuấn định nói đến chuyện gì. Chị mân mê quả nhãn trong tay. Nói đến việc hệ trọng nhất đời người con gái, Tý cảm động hồi hộp, tim đập hơi nhanh.

          Tôi đã nói với anh Thân, chị Hiền nhớ đến thưa chuyện với bu để định ngày tổ chức…

Tuấn ngập ngừng im bặt. Phải cố gắng lắm anh mới nói được đến thế! Tý e thẹn nhìn xuống, ngón chân di trên mặt đất. Vốn tính hồn nhiên, lại biết trước điều Tuấn sẽ nói với mình, nhưng không hiểu sao Tý vẫn không thể giữ lòng mình bình tĩnh như lúc thường. Trong người cô gái dậy thì xao động một cảm giác là lạ, khó tả. Tý đột nhiên trở nên ngượng ngập. Tay chị vân vê tà áo.

Một tiếng chim khuyên thanh thanh từ cành nhãn cất lên bay trong nắng. Tuấn vẫn nhìn phía trước:

- Thế ý Tý thế nào?

Tý chưa trả lời ngay. Một phút trôi qua ngẫm nghĩ, chị nói nhỏ nhẻ:

- Cái ấy tùy bu em.

Tý không dám tỏ thái độ quyết định trong việc hôn nhân. Tuấn muốn biết ý Tý rõ ràng.

Thời gian chạm ngõ đã lâu, Tuấn muốn lo liệu cho xong một bề. Tý đáp cho Tuấn vũng dạ:

- Em xem ý bu chắc bằng lòng… Với lại em biết bu quý anh lắm!

Đôi mắt anh du kích sáng lên niềm vui sướng. Tuấn khoan khoái như người đi xa vừa tới đích.

Buổi tối, Tuấn đến trình bày với Thân việc cưới xin. Anh chính trị viên hoàn toàn tán thành.

Anh còn định vận động anh em du kích ủng hộ, tổ chức lễ cưới thật chu đáo.

Thân với Hiền cùng với các bà mẹ đến nhà Tý vào buổi sáng sớm. Tý vắng nhà. Được bạn báo trước, Tý lánh mặt sang nhà Mơ. Cô bạn đáo để nhất định bắt Tý về. Tý giãy nảy không chịu. Mơ chê Tý phong kiến.

Bà Cần đon đả mời khách. Trên khuôn mặt già nua của người mẹ, hiện lên những nét mặt tươi vui. Hiền đi thẳng ngay vào việc. Câu chuyện từ lâu đã rõ ràng. Cả làng, cả xã này không ai tán thành, vun vén cho cặp trai gái vừa đôi, phải lứa. Các mẹ vui vẻ góp thêm chuyện.

Càng ngày bà Cần càng hiểu và thương Tuấn. Tuấn mồ côi từ nhỏ, phải tự làm lấy để nuôi thân, không sống bám vào ai. Tuấn đứng đắn, chịu thương chịu khó. Anh nói ít làm nhiều. Khác hẳn với Quyền ba hoa, bẻm mép. Công tác Tuấn sốt sắng, tích cực, việc đồng áng anh làm chẳng kém người. Tý thật đã biết chọn lựa.

Trong câu chuyện với Thân, tự nhiên bà nhắc đến chuyện mẹ con mụ Xã Vang. Bà bây giờ đã đổi khác nên cái nhìn cũng không còn như xưa. Bà cười, thái độ cởi mở, chân thật:

          Tôi ngẫm cái cơ này, nước nhà đến thời phấn chấn thật. Nhờ cụ Hồ, nhờ các anh chị khuyên bảo, các em nó bây giờ đứa nào cũng khá cả. Ấy, cái Tý thế mà nó tinh hơn tôi. Cứ như tôi thì cái thời ấy đến mắc thật. Tôi tưởng người ta cũng hiền lành phúc hậu. Ai ngờ nó quỷ quái đến thế!

Đến bây giờ bà càng thấy chuyện hôn nhân, cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy là không đúng. Nếu lúc ấy Tý không nhất định giãy ra, và các anh chị em không lựa lời khuyên giải, thì cô con gái yêu của bà đã vớ hải người chồng bê tha, đàng điếm. Càng về sau, mẹ con Xã Vang càng lộ rõ bộ mặt gian dối, quỷ quyệt. Quyền sau khi bị thất tình đâm đổ đốn. Hắn lăng nhăng với một cô hàng xén phố chợ, bị bà mẹ cô ta chửi mất mặt ngay giữa phố. Dạo này hắn lâm vào cảnh chè rượu bê tha, chuyên về nhà ăn cắp tiền.

Bà Cần rùng mình khi nghĩ đến chuyện nếu con gái không may lấy phải người chồng như thế. Cuối năm sau trận đánh chùa Cao, bà Cần đi đến chỗ dứt khoát. Tý đem trả lễ vật. Mụ Xã vang ức lên đến tận cổ, nhưng đành chịu, chỉ nói vài lời mát mẻ.

Tý bây giờ không phải như Tý ngày xưa. Gây sự với Tý chỉ có thiệt.

Càng tiến bộ, bà Cần càng căm tức dã tâm của mụ Xã Vang. Mụ đã gièm pha, nói xấu du kích, nhất là chị em Hoàng Ngân. Điều rõ ràng là mụ làm thế chỉ có lợi cho giặc.

Sau khi trả lễ, mụ Xã Vang lồng lộn nói xấu bà Cần:

          Ối giời! Thời buổi đổi đời đến nơi rồi! Già mà không chót đời. Ai lại gần sáu mươi, hai thứ tóc trên đầu còn tấp tểnh học đòi du kích, cũng công tác…

Nhừng lời nói không cánh đã bay đến tai Tý và anh chị em. Mụ Xã Vang bị đem ra cuộc họp xóm kiểm điểm.

Hôm nay, nghĩ đến chuyện Tý với mẹ con Xã Vang bà Cần nhắc đi nhắc lại:

          Thật là may cho em nó, may cho tôi… Bà cười nét mặt rạng rỡ hẳn lên:

          Giờ thì nhờ đoàn thể, nhờ bà con dân làng. Cái Tý là con tôi, nhưng bây giờ lớn rồi, nó là con của đoàn thể.

 

*

* *

Trời đã chớm thu.

Đồng bằng kéo dài bát ngát trong thảm lúa xanh rờn dưới vòm trời bao la màu xanh ngắt. Nắng đã dịu đi, rắc những khoảng sáng không đều trên những rặng nhãn sai quả.

Một tràng đại liên đột ngột nổ giật giọng phía bốt Triều Dương. Tiếng đạn nổ âm vang rất xa trong không khí buổi sáng sớm. Hai con cò đậu ở rặng tre sợ hãi bay lên. Nắng lấp loáng trên đôi cánh trắng…

Tuấn giật mình thức giấc. Anh vươn vai từ trên chõng tre bước xuống. Mắt Tuấn nhấp nháy cay sè không sao mở ngay ra được. Đêm qua tiểu đội Tuấn bao vây, quấy rối bốt Triều Dương từ khoảng nửa đêm cho đến gần sáng. Theo chỉ thị huyện đội, du kích thay phiên nhau quấy rối làm cho địch mệt mỏi, hoang mang. Các chị Hoàng Ngân đêm nào cũng gọi loa địch vận. Anh chị em thì thầm rỉ tai nhau, có lẽ chủ lực về đến nơi rồi! Thỉnh thoảng đã có đồng chí quân báo đến sát đồn giặc nghiên cứu rồi lại đi. Trong toàn tỉnh, phong trào du kích chiến tranh phát triển mạnh mẽ như sóng cuộn. Tin du kích thắng giặc ở Ân Thi, Kim Động, Phù Cừ luôn luôn dội về.

Tuấn bước ra sân. Gió sớm từ đồng đưa vào làm anh thấy bớt mệt. Tuấn chợt nhớ ra sáng nay hẹn đến gặp anh Thân. Chỉ mấy hôm nữa đến ngày vui rồi. Công tác cứ bù đầu, không còn mở mắt ra được. Xã đội đã có ý kiến để hai người nghỉ việc, lo liệu việc cưới xin, nhưng họ nhất định không nghe. Tuấn rửa mặt bên chiếc vại con màu da lươn đặt dưới gốc bưởi. Anh lấy chiếc cào cỏ dựng ở vách vội vã bước ra ngõ. Nói chuyện với Thân xong, anh đi luôn ra ngoài đồng làm cỏ lúa. Đến đầu xóm Giếng. Tuấn gặp Mơ đi với Na từ phía nhà Tý lại. Quần áo hai người lấm đầy bụi. Chưa đến nơi Mơ đã reo lên:

- A! Chú rể đây rồi!

Mơ nói tự nhiên như chỗ không người. Na nhìn Tuấn hỏi:

          Anh đi làm cỏ đấy à? Tuấn trả lời thật thà:

          Tôi đến anh Thân có việc.

Đôi mắt Na thoáng vẻ buồn:

- Việc gì cần thế?

Na thừa biết chuyện nhưng cứ hỏi. Mấy hôm nay, Na sống trong một tâm trạng vô cùng phức tạp. Na thực tình quý mến Tý, cùng vui với hạnh phúc tốt đẹp của bạn, nhưng cũng không khỏi buồn khi nghĩ đến duyên phận mình. Càng đến gần ngày cưới, Na càng thấy rõ mối tình đầu thầm kín đã bị ngang trái.

Tuấn đã nhất định lấy Tý rồi! Dù có nỗi lòng riêng Na cũng phải nhận hai người đẹp đôi, vừa lứa. Na thấy rõ trách nhiệm phải vun vén, xây dựng hạnh phúc cho bạn. Na cùng Mơ đến nhà Tý thu xếp dọn dẹp. Họ đi từ sáng sớm. Vì giặc đốt phá nhiều lần, đồ đạc mất gần hết. Hai người phải đi khắp làng lùng mượn cho được bộ bàn ghế để tiếp khách:

Mơ cười giòn giã chỉ áo Na:

          Đấy! Anh Tuấn xem! Dọn dẹp từ sáng đến giờ, bụi bậm đầy người. Hết lòng, hết dạ với anh chị đến thế là cùng.

Tuấn cũng cười. Anh vui sướng thấy rõ tình bạn gắn bó giữa ba người. Tuấn vui vẻ:

- Lúc nào đến lượt cô Mơ, cậu Hân thì chúng tôi sẽ giúp lại chứ gì?

Hai mắt Mơ mở to có vẻ ngạc nhiên. Chị không ngờ dạo này Tuấn ăn nói bạo dạn như thế! Dễ thường anh chàng đã “lấy” Tý cũng nên. Hai người chia tay Tuấn đi rẽ xuống cuối làng.

Cái tin chị du kích Hoàng Ngân, xinh xắn, nổi tiếng anh dũng, sắp sửa lấy chồng bay đi khắp vùng. Nhân dân ai cũng mừng cho Tý.

Đồng bào bàn tán khen ngợi đôi trai gái tốt duyên đã lăn lộn khổ sở mấy năm liền, chiến đấu bảo vệ từng góc làng, bờ tre, gốc nhãn. Ai cũng mừng xem như đám cưới bà con thân thuộc mình. Đám cưới hoàn toàn tổ chức theo đời sống mới. Bà Cần và Tuấn nhất định không nhận tiền, rượu mừng theo lối cũ. Và không ai bảo ai, mọi người đều tự nhiên nghĩ đến những chùm nhãn thơm ngọt của địa phương. Những chùm nhãn cùi dày, nước mọng, hạt đen lay láy như mắt cô gái đồng bằng duyên dáng. Mỗi lần giặc tràn qua, những cây nhãn gãy gục dần, nhưng du kích vẫn vật lộn bám sát không cho bàn tay bẩn thỉu ghê tởm của thằng giặc đụng vào chùm nhãn.

Tý tươi như hoa. Chị ở nhà tiếp khách với mẹ. Hôm sau, nhà trai dẫn cưới. Anh em gọi đùa “của hồi môn” cho vui chứ thật ra chẳng có gì. Nhà Tuấn nghèo không có tiền lo liệu tổ chức. Thân vận động anh em giúp đỡ ít nhiều, số tiền gom góp, Tuấn may cho Tý một khăn vuông, chiếc áo cánh nâu non, chiếc quần lụa màu đen. Hiểu hoàn cảnh Tuấn, bà Cần không đòi gì cả.

Lúc dẫn lễ Tuấn toan không đi. Mấy anh du kích trẻ tuổi tinh nghịch xúm vào lôi cho bằng được. Hân khoa tay, nói bô bô:

          Có gì mà ngượng? Cứ đi! Cứ đi!

Tuấn đang lúng túng gỡ bỏ tay Hân, bên ngoài cửa có tiếng các em cười nói ríu rít:

          A! Cô dâu! Cô dâu!

          Không phải! Không phải. Các em nhầm rồi!

Mơ xua tay rối rít. Mơ vừa ở nhà Tý đến. Một anh du kích trẻ tuổi gio tay chỉ Hân nói oang oang:

          Đúng! Cô dâu đấy! Chú rể đây!

          Hôm nay cưới tập thể các cậu ơi!

          Cho hai đứa ghép luôn vào cũng được.

Tiếng vỗ tay, tiếng cười rầm rĩ nổi lên. Hai anh chị nghịch ngợm nhất bọn cũng phải đỏ mặt thẹn thùng. Mơ ngượng nghịu nhưng trong lòng vui sướng.

Toán thanh niên nam nữ đã ra đến đường làng. Mấy cụ râu tóc bạc phơ và các mẹ đi trước. Tiếng cười rúc rích hát trong trẻo, những câu đùa nghịch yêu đời quấn lấy đám người trẻ tuổi. Tuấn đi cạnh Hân, mặt đỏ bừng ngượng nghịu. Mơ nói liến thoắng với bạn, thỉnh thoảng kín đáo liếc nhìn Hân. Mơ nghĩ đến ngày nào đám cưới hai người cũng sẽ tổ chức tưng bừng, vui nhộn như thế này.

Hôm nay gian nhà tranh bé nhỏ của bà Cần sáng sủa tươi vui hẳn lên. Mấy cánh liếp mở rộng đón ánh nắng rực rỡ tràn vào. Giữa nhà kê bộ bàn ghế, góc bàn còn vết cháy xém vì trận càn năm ngoái. Mơ bắt chước những đám cưới ở huyện lấy hoa cắm vào lọ con.

Bà Cần nét mặt như trẻ lại. Bà âu yếm nhìn Tuấn đang ngượng nghịu lúng túng cất tiếng chào. Trên bàn những bó nhãn quả to chồng chất lên nhau. Tý trốn biệt vào buồng, lấp ló nhìn que khe cửa. Chị mỉm cười nhìn Tuấn. Hình như hôm nay anh chàng trông khôi ngô sáng sủa hẳn lên. Tiếng Hân cất lên thóc mách tinh nghịch:       Cô dâu đâu? Cô dâu đâu?

          Cô dâu trốn biệt rồi!

          Bắt cô dâu phải ra đón chú rể.

Mơ sấn sổ chạy vào trong buồng. Mấy chị nữa tiếp theo. Tiếng cười đùa, tiếng nói nghịch ngợm đưa lần qua vách làm mặt Tuấn đã đỏ, càng đỏ hơn.

          Đi ra! Đi ra Tý!

          Rõ dơ! Ai khiến cô? Tý giãy nảy người.

Giọng Mơ tinh nghịch thúc giục:

          Rõ trẻ con! Không ra, còn ra cái quái gì?

          Phép làng phải thế cơ mà!

          Cái quái! Kệ người ta.

Tiếng Hân hưởng ứng bên ngoài:

          Kéo cô dâu ra đây!

          Ra không chú rể dỗi đây này!

Tuấn thẹn mê người không còn biết trốn vào đâu. Cái bọn trẻ đến tệ không còn biết nể ai.

Nửa giờ sau, mọi người ra về. Đến đường, Tuấn lủi nhanh về nhà. Trong đời anh chưa bao giờ bị bữa thẹn như hôm nay. Lúc này Tý mới ló ra. Đôi mắt đen láy tươi vui nhìn những bó nhãn trên bàn và bộ quần áo cưới. Mơ còn ở lại. Chị lấy khăn trùm lên đầu Tý bắt thắt thử. Tý rất vui nhưng bề ngoài vẫn giả vờ ngượng nghịu chống đỡ. Hai cô gái trẻ phát vai nhau cười rúc rích.

*

* *

Nhãn đầu mùa - Chương 5 phần 2

Cả quãng thời gian ngắn ngủi sát ngày cưới trôi đi lững lờ với một nhịp điệu kỳ lạ. Có lúc Tý có cảm giác nhanh quá và có khi thấy quá nhậm. Chị du kích anh dũng nổi tiếng một vùng bao nhiêu lần xông xáo qua lửa đạn, lúc này vẫn cảm thấy bồi hồi xao xuyến. Đôi lúc, cặp mắt đen láy ngỡ ngàng mở to, Tý ngồi nhìn cánh đồng lúa xanh rờn trải dài bát ngát.

Mấy ngày liền, Tý không gặp Tuấn và chưa bao giờ chị cảm thấy thương nhớ Tuấn da diết như lúc này. Người chồng chưa cưới, anh du kích gan dạ ngoan cường hiện ra với đức tính cao đẹp, nhưng xiết bao gần gũi. Tý không còn ao ước gì hơn có người chồng như thế! Tương lai của đôi vợ chồng trẻ mở rộng, giản dị như ng vô cùng tươi sáng, hạnh phúc. Sau ngày cưới, họ sẽ chung sống dưới mái nhà tranh ấm cúng. Bà Cần thực tình thương Tuấn như con đẻ. Lâu nay, gặp ai bà Cần cũng khen Tuấn không hết lời. Bà săn sóc Tuấn chu đáo. Mỗi lần đi chợ, bà thường mua quà về cho anh.

Tý đã tính đến chuyện nuôi thêm mấy đàn gà và mấy con lợn nái. Trong du kích, cả hai người đều có tiếng làm giỏi, làm khỏe. Các loại rau và hoa màu quanh năm nảy nở xanh tốt trên h ai sào vườn của họ. Tý nhất định sẽ trồng mấy bụi mía đường phèn và chị đã cất công xuống tận xã dưới xin cho được giống ớt chỉ thiên. Tuấn thích mía đường phèn và thích ăn cay. Nhiều lần, Mơ đã trêu chọc, dọa Tý:

          Này! Coi chừng, cái tạng con trai thích ăn cay là hay ghen lắm! Mày cứ liệu…

Nghe Mơ nói, Tý lườm bạn, rũ ra cười. Điều ấy Mơ nói đúng. Chị nhớ lại chuyện Quyền và chị hiểu sâu sắc Tuấn ghen với Quyền cũng chỉ vì quá yêu chị. Thật ra, Tý ít nghĩ đến chuyện ghen tuông. Điều lo lắng nhất làm sao công tác hai người cùng tiến bộ, không bỏ dở dang. Mơ đã bảo thẳng Tý:

- Cái ngữ mày mà cứ sòn sòn năm một thì đừng có hòng mà công tác.

Tý biết Mơ không nói đùa và chị đã suy nghĩ mọi cách để có thể công tác liên tục.

Càng này, Tý càng cảm thấy gắn bó tha thiết với cuộc sống mới, với chị em, với đoàn thể. Chị biết ơn sâu sắc đoàn thể, những anh Thân, chị Hiền và bao nhiêu đồng chí. Cuộc sống mới, xã hội, đem lại cho chị bao nhiêu điều may mắn, tươi vui, hạnh phúc. Và không một sức mạnh nào trên đời này có thể bắt chị xa rời được.

…Còn một ngày nữa cưới.

Đêm nay, Tý không sao ngủ được. Chị nhớ lại đêm đầu tiên trong trận chống càn, chị đã âu yếm ngả vào vai Tuấn. Họ đã thổ lộ tình yêu dưới vòm lá nhãn, trên mảnh đất quê hương nóng bỏng. Mới đấy mà đã hơn hai năm rồi! Bao nhiêu chuyện ngang trái, trắc trở đã len vào mối tình đầu, nhưng họ đã vượt qua tất cả.

Tâm hồn cô gái xinh đẹp xóm Đoài xáo động, chập chơn bao nhiêu hình ảnh, ý nghĩ tươi sáng.

Một lúc sau, giấc ngủ ngon lành nhẹ nhàng đến với chị.

Ngoài vườn, mùi thơm hoa nhài, hoa chanh theo gió thoáng nhẹ bay vào. Trời trong cao lồng lộng, đính những vì sao biêng biếc xanh. Trăng non đầu tháng óng ánh như chiếc thuyền con bằng bạc đậu bồng bềnh giữa những ngọn tre mềm mại rì rào trước gió.

Ánh trăng trôi qua song cửa, mơn man khuôn mặt trái xoan xinh xắn. Những giọt trăng tròn, sáng như những hạt thủy ngân ai vừa ném xuống những chùm nhãn đầu mùa. Hình như Tý đang mỉm cười, khóe môi động nhẹ. Chị nằm mơ thấy cùng đi công tác với Tuấn. Sau ngày cưới, họ nhận một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, phải vượt sông Luộc vào quãng nửa đêm. Ven sông, hàng nhãn chạy dài ngủ thiếp trong ánh trăng mênh mông. Tuấn cầm sào đẩy nhẹ. Con thuyền nhỏ rời bến bồng bềnh sang ngang. Sóng vỗ nhè nhẹ. Những chùm sao biêng biếc, nhấp nhánh, run rẩy trên mặt nước trong vắt. Dòng sông mềm mại thêu đầy hoa kim tuyến như một dải lụa vắt ngang đồng lúa.

Tuấn mới chèo một lúc, Tý đã tranh lấy chèo thay. Lúc đầu Tuấn không nghe, nhưng sau anh đành nhượng bộ. Anh ngồi sang bên. Hai khẩu súng để bên nhau, đặt dưới chân họ. Ánh trăng mát rượi chảy theo mái tóc đen huyền, xoay tròn đôi vai chị du kích, tràn ngập lòng thuyền. Hình như Tuấn vừa nói câu gì, Tý nghe không rõ. Cả những chùm sao biêng biếc và mảnh trăng lưỡi liềm sáng bạc cùng nhịp nhàng trôi theo con thuyền hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ mới cưới.

          Khi họ trở về, trời đã sáng. Không kịp nghỉ ngơi, họ đã vác cuốc ra vườn. Ánh nắng lộng lẫy trải một lớp phấn mỏng hồng tươi trên những luống rau xanh mơn mởn. Góc vườn, những chùm hoa chanh nở rộ, ẩn hiện dưới những cành lá như những vì sao khuya quên lăn.

Hai người xới đất, vun luống. Đàn gà con chiêm chiếp lách qua những cây rau, quẩn quanh chỗ hai người kiếm mồi. Hai chú lợn sữa bé tý tẹo, lông trắng, mõm hồng, nghịch ngợm đuổi nhau chui qua bụi mía. Những chùm ớt chỉ thiên chi chít, màu đỏ trông xa tựa như bông hoa mẫu đơn…

Một mảnh trời xanh ngắt hiện trong khung cửa sổ. Tý thức giấc, ngồi dậy, mỉm cười thèn thẹn nhớ lại giấc mơ. Chị thấy hơi tiếc, sao không ngủ thêm lúc nữa. Tý nhớ đến người chồng chưa cưới. Không hiểu đêm qua, anh Tuấn có nằm mê như mình không? Nếu đúng thế, chắc Tuấn cũng vui sướng như mình. Khi nào gặp, mình sẽ hỏi Tuấn. Chắc hai tai anh chàng sẽ đỏ tía cho mà xem.

Cặp mắt chị du kích dịu dàng đặt lên những chùm nhãn trên bàn. Qua đêm thu mát dịu, những lá nhãn vẫn tươi, chùm quả ngon lành mọng nước như vừa mới hái.

Bà Cần đi chợ sớm. Những vết nắng hình tròn, hình bầu dục điểm lấm tấm từ cửa vào đến chân giường. Ngày hôm kia, Mơ, Na mất cả buổi đến quét dọn giúp Tý. Vừa lau chùi bàn ghế, Mơ vừa trêu chọc:

          Sang năm, cái Tý đẻ con trai, phải nhớ ơn chúng tớ đấy nehs! Phải làm gà ăn khao mời các chị lại…

Tý cười giòn tan, trả miếng không chịu kém:

          Cô không lo. Đến lượt cô, tôi sẽ làm gấp mười lần thế này. Cũng chỉ nay mai thôi! Đừng có lấy vải thưa che mắt thánh. Hân thú thật với tớ cả rồi.

Mơ cười sằng sặc phát vai Tý, giọng giận dỗi:

- Cái quái! Chỉ bịa chuyện. Tao bỏ về đây này!

Na cười không ra tiếng. Vẻ gượng gạo hiện rõ trên khuôn mặt hiền hậu. Một nét buồn thoáng gợn rất nhanh trong đôi mắt lá răm. Tính Na, từ xưa vẫn ít nói. Buổi sáng, chị còn đến trước Mơ và bắt tay ngay vào việc. Chị giúp đỡ Tý hết sức tận tình.

Mơ bàn với Na và một số chị em góp tiền mua quà mừng theo ý họ, nhưng anh Thân, chị Hiền gợi ý không nên. Chị Hiền nhắc chị em đừng mua những hàng ngoại xa xỉ phẩm đắt tiền, nhố nhăng. Du kích phải đi đầu trong phong trào đánh giặc, giữ làng và xây dựng nếp sống mới lành mạnh.

Tý chống liếp bước ra sân. Ánh nắng trong trẻo ùa vào. Những giọt sương lung linh đeo trên những đầu ngọn lá như những đôi hoa tai xinh đẹp. Tý hái hoa nhài để mẹ ướp chè ngày cưới. Trong không khí tinh khiết buổi ban mai, mùi thơm hoa nhài thoảng nhẹ.

Một đàn chim sẻ ríu rít chuyền trên cành tre, bay sà xuống vườn cải. Tý trở vào nhà đặt hoa nhài vào đĩa. Theo ý chị Hiền, ngày mai các cô bạn trong đội du kích sẽ đem nhiều hoa đến tặng đám cưới.

Ngày thường vào khoảng này, nếu không đi làm đồng, thế nào chị cũng xới cỏ vườn hay làm việc vặt trong nhà không chịu ngơi tay. Hôm nay, Tý không thiết gì đến những công việc ấy. Trong tâm hồn cô gái chớm tuổi đôi mươi, xáo trộn những cảm giác rạo rực khó tả, vừa vui vẻ, vừa bồn chồn. Tý lấy kim chỉ đơm khuy áo cho mẹ, nhưng mới được vài khuy, chưa xong chị lại thôi. Kể cả những giờ phút sắp sửa bước vào trận đánh ác liệt, chưa bao giờ, Tý phải trải qua tâm trạng kỳ lạ như thế!

Chị quanh quẩn ra vào, đứng bên những tặng phẩm ngày cưới đặt trên bàn. Nhà Tuấn nghèo, tất cả lễ vật chỉ có thế: chiếc áo cánh trắng, chiếc âu nâu non, đôi quần đen, mảnh khăn vuông, cái gương tròn, và chiếc lược ngà. Anh chị em đều thống nhất tổ chức đám cưới giản dị, hợp với hoàn cảnh chiến tranh. Cánh nhà trai tuyên bố sẽ tặng nhà gái hơn chục lựu đạn Mỹ. Hai khẩu “tuyn” - chiến lợi phẩm trong những trận đánh giặc. Hân thay mặt nhà trai, cười tít mắt, huênh hoang “Để các cô lập công hơn nữa”. Nhưng Hân đã phải im ngay vì bị Mơ trả đũa: “Nhà gái sẽ tặng lại nhà trai đủ bằng ấy thứ, không kém. Ngoài ra còn có khẩu súng “Côn 12” tặng riêng chú rể. Cả Tý cũng ngạc nhiên khi nghe Mơ nói. Lựu đạn và “tuyn” thì có, nhưng “Côn 12” thì đào đâu ra. Có thể trong những trận đánh, Mơ đã tước được của giặc mà giấu cả xã đội. Tính Mơ thường hay thế!

Tý thích màu áo nâu non còn hơn cả những chiếc áo cánh trắng tinh. Màu áo non gợi lên hình ảnh đậm đà, duyên dáng của quê hương, màu sắc trẻ trung tươi mát của đồng bằng.

Tý cầm áo lên, ướm thử, mùi vải mới thơm thơm dễ chịu. Một ý nghĩ tinh nghịch, vui vui thoáng hiện trong đôi mắt đen láy. Chỉ sau mấy phút trông chị đẹp hẳn lên trong bộ quần áo cưới. Chiếc áo nâu non bó sát, làm lộ rõ thân hình thon lẳn của cô gái dậy thì. Mái tóc đen huyền không xõa bao quanh khuôn mặt trái xoan, có cặp mắt đen, chiếc mũi thanh tú và vành môi cắn chỉ.

Chị rạo rực, thèn thẹn khi nghĩ đến tối mai sẽ đứng bên Tuấn trước hàng trăm cặp mắt anh chị em du kích và dân làng. Thế nào bọn cái Mơ, cái Na, cái Thế, cái Mận cũng trêu đùa châm chọc cho mà xem. Tý không sợ. Chỉ thương hại anh Tuấn. Sao lúc đánh giặc anh ấy xông xáo như hổ dữ, ngày thường lại dát đến thế.

Tý mỉm cười giắt bông hoa nhài trắng muốt lên mái tóc và cầm gương soi. Chị bước nhẹ nhàng ra gần cửa sổ. Ánh sáng hắt lên những ánh mát dịu trên gò má gợn hồng. Tý tự bảo: Tối mai mình cứ giắt hoa cho đẹp. Chị hơi nghiêng mặt, trong một cử chỉ hồn nhiên, duyên dáng. Nhưng chị giật mình vì một loạt những tiếng đại bác nổ dữ dội ngay đầu xóm. Tiếng máy bay gầm thét rít qua làng. Cây cối nhà cửa ào ào nghiêng ngả nhưng đang trong cơn bão hung dữ tràn qua. Những quả bom nặng nổ sát rìa làng làm lay chuyển cả đất. Hơi bom giật tung những mái lá gồi, vặn gẫy những khóm tre, thổi thốc vào nhà.

Vẻ mặt Tý sững sờ. Cặp mắt đen láy bỗng mở to ngỡ ngàng. Chiếc gương tròn buột khỏi tay lăn trên mặt đất theo những vòng cung, dừng lại và lật ngửa. Tý đứng sững. Hơi bom thổi tung bay mái tóc dài ra phía sau.

Khắp vùng tiếng bom đạn mỗi lúc nổ dữ dội, ác liệt hơn. Những tràng đại liên rú lên hồng hộc ở phía đường 39. Tiếng ca nô giặc rẽ sóng ầm ầm trên sông Luộc. Tiếng trẻ con khóc, tiếng dân làng gọi nhau hỗn độn, tiếng bước chân du kích tập hợp chạy rầm rập trên các đường xóm. Chị du kích trẻ tuổi chưa bao giờ chịu lùi bước trước mũi súng kẻ thù, lặng người trước sự việc đột ngột xảy đến. Những dấu hiệu đầu tiên chứng tỏ giặc mở đầu trận càn dài ngày và ác liệt. Tý không biết sợ là gì và sẵn sàng hy sinh tất cả, nhưng hoàn cảnh lúc này thật éo le. Những họng súng và gót giày đinh man rợ của lũ giặc phũ phàng cắt ngang, giẫm nát hình ảnh tươi vui ngày cưới, ngày quan trọng và hạnh phúc nhất đời người con gái. Theo sau những vết chân của lũ quỷ hung dữ ấy, chỉ còn những vết tích tàn phá, chết chóc.

Đôi mắt chị du kích ngỡ ngang, luyến tiếc đặt lên những chùm nhãn đầu mùa. Những tặng phẩm thân yêu. Hơi bom thổi bật những nếp quần áo cưới. Những bông nhài trắng muốt rời mặt bàn như những ngôi sao đậu rải rác trên mặt đất. Ngày mai, ngày cưới tưng bừng… và bây giờ, tất cả đều ngừng lại.

Một cảm giác đau xót, giận dữ choán lấy tâm hồn Tý, bóp nghẹt trái tim cô. Chị biết bao giờ trận càn cũng kéo dài vài ngày và có khi còn hơn nữa. Và trong khoảng thời gian ấy, bao nhiêu chuyện bất ngờ, ngang trái xảy ra. Tý nhớ như in, câu chuyện của đôi trai gái sắp cưới ở xã bên, vào đầu năm kia. Tiến là tiểu đội trưởng du kích. Hạnh, người yêu của anh làm cứu thương. Cuối tháng họ sẽ tổ chức lẽ cưới. Đầu tháng giặc càn. Cùng với các đồng chí, Tiến sát cánh chiến đấu và hy sinh anh dũng. Hạnh nghe tin khóc ngất người . Chưa đến ngày cưới, trên mái tóc xanh của người con gái, mảnh khăn tang trắng não nuột vắt qua.

Chưa bao giờ, bộ mặt của bọn giặc lại lọ hết cả vẻ độc ác xấu xa, man rợ như lúc này. Khi bọn giặc tràn qua, cả gian nhà tranh ấm cúng và những tặng phẩm thân yêu sẽ biến thành tro bụi.

Tý chợt nhớ đến Tuấn. Không biết lúc này, Tuấn ở đâu. Tuấn sẽ nghĩ gì trước việc xảy ra. Cái bọn giặc trời đánh, thánh vật ấy, phải tiêu diệt chúng, không để sót một tháng.

Ngoài đường, tiếng súng các cô vẫn thi nhau nhả đạn giòn giã ở tất cả các hướng. Những cột khói đại bác oằn oại bốc cao trùm lên các lũy tre xanh. Tiếng kẻng báo động rồn rập xen lẫn tiếng súng. Và bên trên tất cả những âm thanh phức tạp, hỗn độn ấy vang lên lanh lảnh tiếng chị xã đội trưởng ra lệnh cho du kích:

          Du kích tập hợp ở đình Ba Xã.

          Du kích tập hợp ở đình Ba Xã.

Những tiếng hô tiếp theo, truyền đi mệnh lệnh xã đội, tiếng chân chạy rầm rập, kéo theo những tiếng thét ầm ĩ.

          Mau lên! Anh chị em ơi!

          Mau lên! Chúng nó đã đến đường 39 rồi.

Đôi mày thanh thanh nhíu lại, lại ở đầu sống mũi, cặp mắt chị du kích nheo lại trong ánh thép sắc lạnh, vành môi cắn chỉ mím chặt. Trong người chị du kích Hoàng Ngân những nôi đau xót, tê tái đã chìm mất, chỉ còn lại nỗi căm giận ghê gớm bùng lên mỗi lúc thêm dữ dội. Tý bừng bừng sống trong cảm giác nóng bỏng của những giờ phút sôi nổi bước vào những trận đánh. Phải tiêu diệt chúng nó, không còn đường nào khác. Và sau đấy sẽ tổ chức lại ngày vui. Tý bình tĩnh nhặt chiếc gương đặt lên bàn, rồi vào buồng lấy súng.

          Tý! Tý ơi!

Na chạy theo Mơ xộc vào nhà như một trận gió. Cả hai cầm súng. Mơ sững sờ, cặp mắt tròn xoe khi gặp Tý. Chưa bao giờ chị thấy Tý đẹp đến thế! Những sợi tóc mai buông lơi chấm xuống cặp mày thanh và đôi gò má ửng hổng. Chị đeo mấy quả lựu đạn bên hông. Tý mặc nguyên bộ quần áo cưới, và Mơ thầm nghĩ đúng là cô dâu ra trận.

          Tý…

Mơ nhìn mặt bạn xót xa. Giọng chị nghẹn lại. Mơ thương Tý quá! Số chúng nó long đong thật!

Tý hiểu tất cả và thầm cám ơn Mơ. Chị nói khẽ, giọng rành rọt, cương quyết:

          Thôi! Chúng ta đi!

Tý chạy vút ra ngõ. Mơ, Na theo sau. Trong khói súng mờ mờ phủ lên các lũy tre, thấp thoáng bóng chị du kích Hoàng Ngân trẻ tuổi, mặc áo nâu non ngày cưới cầm ngang khẩu súng, dẫn đầu cả tổ, lao nhanh về phía đình Ba Xã.

*

* *

Du kích tập hợp nhanh chóng không thiếu một ai. Ban chỉ huy xã đội làm việc hết sức khẩn trương, vạch kế hoạch tác chiến phối hợp với chủ lực, chặn đánh các mũi tấn công của giặc.

Mấy mái đầu chụm vào nhau ở góc đình. Tiếng nói nhanh gọn, dứt khoát, ngón tay chị Hiền lướt nhanh trên bản đồ tác chiến.

Một số các chị du kích đã được điều động cấp tốc đi hướng dẫn, bảo vệ đồng bào tản cư. Xong việc, họ sẽ trở về ngay theo đơn vị chiến đấu. Trong đám du kích đứng đợi lệnh chỉ huy giữa sân đình, nhiều câu hỏi hấp tấp các lên:

          Quyền đâu?

          Quyền đâu?

          Chả thấy nó đâu cả! Hân cau có gạt đi:

          Mặc xác nó. Hỏi làm gì!

Người ta có linh tính sẽ có chuyện không hay xảy ra về Quyền. Thật ra, từ lâu, anh chị em đều xem như không có Quyền trong hàng ngũ du kích. Nó đã bị khai trừ không tuyên bố.

Mọi người vây quanh ba chị du kích vừa đến. Không ai ngạc nhiên trước bộ quần áo mới của Tý. Và tất cả đều ái ngại, muốn tìm mọi cách an ủi, chia sẻ nỗi buồn bực không may với người bạn gái vô cùng thân yêu. Nhưng không ai tìm được câu nói gì và ai cũng dè dặt không dám nói.

Sau một quãng chạy dài, hai má Tý bừng đỏ. Đôi mắt Tý lướt nhanh như muốn tìm ai? Thái độ Tý khác hẳn trước. Bao giờ, trước khi vào trận đánh, Tý cũng hồn nhiên, thoải mái, tươi như hoa. Tý cười nói luôn miệng. Chỉ khi thật sự nổ súng, chị mới có những động tác nhanh gọn, quyết liệt, quật ngã kẻ thù.

Hôm nay, vẻ mặt Tý nghiêm nghị. Mơ hỏi Hân:

          Anh Tuấn đâu?

          Anh Tuấn đang hội ý ban chỉ huy xã đội.

Thật ra, Tý muốn gặp Tuấn ngay. Chị rất xúc động trước sự chăm sóc, chia bùi xẻ ngọt của toàn thể anh chị em. Dù ở hoàn cảnh nào, chị cũng không cảm thấy lẻ loi, cô độc. Mọi người luôn luôn ở bên chị, rất thông cảm, thương yêu Tý còn hơn cả những người ruột thịt.

- Các tiểu đội tập hợp. Nghiêm!

Tiếng Tuấn hô giật giọng, âm vang, khắc khổ. Bóng dáng Tuấn rắn chắc, vạm vỡ đứng bên chị Hiền. Nét mặt Tuấn như lầm lì hơn, sắt hẳn lại. Cằm Tuấn như bạnh hẳn ra, một đường gân giật mạnh ở thái dương. Trong đôi mắt hieenfh lành thường ngày, lóe lên những tia sáng giận dữ.

Hình như Tuấn không nhìn ai, không nhìn cả Tý. Nắng sớm nhuộm hồng khuôn mặt anh du kích và nhóm lửa lập lòe đầu ngọn lưỡi lê sáng loáng.

Chị Hiền báo cáo vắn tắt kế hoạch tác chiến, điều động các đơn vị. Các tiểu đội, các tổ xé lẻ triên khai nhanh chóng. Hân hét to dần đầu tổ trung liên, chạy như bay:

          Tổ tớ ít ra phải diệt hai tiểu đội thằng lõ. Ai dám nhận thi đua không?

          Phải diệt hết chúng nó. Đồ quỷ dữ…

Mơ chạy cạnh Hân cất tiếng nguyền rủa:

          Cha đời cái bọn trời đánh thánh vật. Như thế là nhỡ hết. Tội nghiệp cái Tý.

Na nhận đòn gánh vào tổ súng cối, gánh đạn cho bộ đội chủ lực. Chị muốn được vào tổ Tý, nhưng rất ngại chị Hiền không dám đề nghị Na thân mật bảo Tý:

          Tớ đi, Tý nhé!

Chị Hiền nắm tay Tý, nhìn thẳng vào cặp mắt có em gái thân yêu. Chị biết trong lúc này Tý đang có nhiều điều dằn vặt, suy nghĩ:

          Em cứ yên tâm. Đánh thắng địch, ta sẽ lo liệu…

Và chị cũng vội vã đi ngay. Chị muốn để dành cho hai người vài phút tâm sự ngắn ngủi, quý báu trước trận đánh. Chị rất tin Tý. Dù trong hoàn cảnh nào, Tý vẫn hành động chín chắn, không làm liều, làm ẩu. Chị phân công hai người vào đơn vị chủ lực, xuống các tổ chuyên đánh thọc vào các xóm, lùng tỉa địch. Cả hai bắn giỏi, chiến đấu linh hoạt, thuộc địa hình như trong lòng bàn tay. Và sau cùng, kể cả trong những giây phút chiến đấu căng thẳng nhất, họ vẫn có lúc được gần nhau. Điều ấy, lúc này thật cần thiết.

Cả gian đình rộng mênh mộng chỉ còn lại hai người. Một tràng đại liên nổ rất xa phía bờ sông Luộc. Tý đứng sát bên Tuấn và dịu dàng nắm lấy tay anh. Cử chỉ của Tý gửi gắm bao nhiêu tình cảm, thắm thiết, sâu sắc, đẹp hơn cả những câu nói hay nhất. Tuấn hỏi nhỏ:

          Bu đâu?

          Bu đi chợ từ sáng.

Tý hỏi lại, giọng âu yếm, tha thiết như đôi vợ chồng trẻ mới cưới:

          Đêm qua, anh có ngủ được không?

          Anh ngủ được.

Lần đầu tiên trong đời, Tuấn xưng anh với Tý. Chỉ mới cách có mấy ngày, trông Tuấn khác hẳn đi. Người anh sút hẳn, má nhô cao vẻ mặt nghiêm nghị. Tý biết mấy đêm qua dù đã sát ngày cưới, Tuấn vẫn cùng các đồng chí quân báo bộ đội chủ lực, đến sát các đồn bốt nghiên cứu, nắm vững địch tình, chuẩn bị cho những trận đánh lớn, nay mai. Có những đêm anh thức trắng.

Tý biết chắc trong người Tuấn cũng có nhiều nỗi suy nghĩ dằn vặt như chị có khi còn dữ dội, nặng nề hơn. Tuấn ít nói, điềm đạm, không sôi nổi, hồn nhiên như Tý.

Những ngón tay người con gái âm ấm mỗi lúc siết chặt bàn tay gân guốc, ram ráp của chàng trai du kích. Tý lo lắng nhìn Tuấn. Tự nhiên, chị nhớ lại câu chuyện Tiến và Hạnh ở xã bên. Có thể nào, những viên đạn của lũ giặc man rợ sẽ cướp mất người chồng chưa cưới yêu quý của chị. Và như thế chị sẽ sống ra sao?

Tiếng súng nhỏ dần, thưa thớt, im ắng trong chốc lát, rồi lại gầm lên dữ dội. Hai chiếc máy bay cổ ngống bay rất thấp xé gió, vụt qua mái đình.

          Thôi! Chúng ta đi.

Tuấn nói khẽ, ngập ngừng luyến tiếc. Họ đứng bên nhau tất còn quý giá và dài hơn cả một đời người.

Hai người vác sugns chạy bên nhau. Đến ngã ba họ chia tay. Gần chỗ ngoặt, Tý còn quay lại nhìn theo bóng người yêu lần cuối.

Trong các xóm, lửa bốc cháy ngùn ngụt. Tiếng tre nổ lốp đốp, tiếng hú man rợ của bọn lê-dương hòa lẫn tiếng liên thanh hồng hộc rít lên từng tràng dài. Các đơn vị chủ lực xuất hiện chặn đứng bước tiến của giặc ở khắp nơi. Ven đường 39, trận đánh diễn ra ác liệt. Giặc cố chống cự, nhiều lần phản xung phong để khỏi bị hất xuống sông. Một mũi dùi mở về bốt Triều Dương bị oằn oại. Dòng sông Luộc đục ngầu cuồn cuộn chảy. Những tràng đạn rít lên, xoáy xuống mặt sông tung tóe nước. Một chiếc ca-nô trúng đạn, bốc cháy, khói mù mịt, chóng chành sắp đắm. Hai xác giặc lập lờ trôi từ phía thị xã về như hai mẩu gỗ con. Mấy chục thằng lê dương mặt đỏ gay, hùng hổ kéo về làng Thiện Phiến. Trong đó có Quyền. Hắn lẩn vào giữa bọn lính, ngấp nghé nhìn, lấy tay ra hiệu chỉ trỏ đường về các xóm.

Quyền đã thực sự theo bọn giặc. Hắn đã rắp tâm từ lâu và ngày càng tỏ ra bực bội bất mãn, nhất là khi Tý ra mặt từ chối hắn và hắn thấy không còn dựa vào bà Cần để thúc ép Tý lấy hắn được nữa. Hắn bỏ sinh hoạt du kích, tung tiền ăn chơi và thường phao những lời dèm pha để phá cuộc tình duyên của Tý và Tuấn. Đã một vài lần Quyền ngầm nhận hàng ngoại của người anh họ trên tỉnh gửi. Nhân dân phát hiện và xã đội đã gọi hắn lên để giáo dục, nhưng Quyền vẫn phá ngang. Nghe lời xui giục của mụ Xã Vang, hắn xin ra khỏi đọi văn nghệ của du kích xã. Đêm qua hắn lẻn lên bốt Triều Dương, liên lạc với địch và dẫn chúng về càn.

Theo chỉ dẫn của Quyền, bọn giặc chia nhau sục sạo các xóm. Trên mặt các con đường nhỏ tỏa về cuối thôn, đất mát bàn chân, lỗ chỗ những dấu giày đinh của bọn cướp nước. Những lưỡi lửa lem lém cháy dọc ngang xóm Giếng. Gió sông thổi, lửa reo phù phù. Xác một người đàn bà chạy không kịp bị bắn chết, vắt ngang trên bụi duối thấp.

Nhãn đầu mùa - Chương 5 phần 3

Hai thằng Ma-rốc đen như cột nhà cháy chạy xồng xộc vào xóm nhà Tý cướp phá. Trong khói tỏa, bóng hai thằng thấp thoáng trông ghê tởm như lũ quỷ dữ mới hiện lên. Tiếng tre nữa nổ lốp đốp.

Trong làng, tiếng súng chủ lực phối hợp với du kích đã bắt đầu nổ, bám sát những thằng lê-dương. Tiểu đội chủ lực tỉnh chia làm ba tổ, theo du kích dẫn đường luồn vào các xóm. Tý ở tổ một. Chị dẫn đầu các chiến sĩ len lỏi qua những ngõ hẻm, đường tắt quen thuộc. Những cảnh chết chóc, tàn phá diễn ra đập vào mắt Tý nhức nhối. Tý mím chặt mối căm giận, đau xót. Chị uất ức vì vẫn chưa được lệnh nổ súng.

Về phía cuối làng, các chiến sĩ vượt tắt qua vườn bà Hai, có con đi du kích. Một cây nhãn đứng sát bờ rào trĩu quả. Tý chạy trước, cúi người định lách qua kẽ hở kín đáo chui vào, nhưng chị bỗng vẫy tay ra hiệu những đồng chí đi sau dừng lại.

Hàng tre cao rậm rạp bên ngoài nhìn vào không thể thấy gì. Ngoài Tý run lên như đang trong cơn sốt dữ dội. Cặp mắt đen láy ngời sáng những tia lửa giận dữ. Cả thân hình thon lẫn bó sát trong chiếc áo nâu non như muốn bật lên. Dưới gốc cây, một thằng lê-dương cao lớn tay nắm chùm nhãn đang ăn ngon lành, cạnh đôi ủng to của thằng giặc, xác một em bé nằm sấp, má ấp vào gốc cây. Chung quanh em, những quả nhãn, bó nhãn rơi lung tung. Chắc em bé bị bắn chết trong khi chạy trốn giặc.

Tý rít lên khe khẽ, hai môi mím chặt, để khỏi bật lên tiếng khóc nức nở:

          Trời ơi! Em Đa!

Tý đã nhận ra chú bé mới năm tuổi con bà Hai, ngoan ngoãn, dễ thương, thỉnh thoảng chị đi qua thường túm lại vòi quà. Bây giờ em bé đáng yêu ấy gục xuống cứng đờ như thanh gỗ nhỏ bên cạnh thằng lê-dương nét mặt man rợ thản nhiên ăn nhãn. Coi như không có chuyện gì xảy ra. Một cái gì uất ức trào lên họng làm Tý nghẹt thở. Bóng dáng thằng giặc độc ác và những chùm nhãn ngon lành gợi lên trong đầu óc Tý rất nhanh hình ảnh ngang trái, ngày cưới tươi vui phải hoãn lại. Chùm nhãn… vẫn chùm nhãn Hưng Yên ngon lành, mọng nước, hạt đen láy... Không biết những chùm nhãn cưới ở nhà Tý có còn không, hay đã tơi tả khi rơi vào tay giặc?

Bóng dáng thằng lê-dương nghênh ngang như cái gai nhọn, nhức nhối đâm vào mắt Tý không sao chịu được nữa. Nhanh như cắt, Tý quỳ gối, giơ súng ngang i lên đạn. Chị du kích nheo mắt, mím môi, bóp cò. Tiếng súng dữ dội. Chùm nhãn rời khỏi tay thằng giặc rơi xuống đất. Hai bàn tay lông lá ôm lấy ngực, máu ồng ộc chảy. Thằng giặc hồng hộc rú lên như con lơn bị cắt tiêt. Một phát đạn thứ hai quật ngã thằng giặc nằm sóng sượt bên gốc nhãn. Trong làng Thiện Phiến, Tý đã nổ phát súng đầu tiên của trận đánh kết liễu đời tên giặc đầu tiên của trung đội địch.

Đồng chí tổ trưởng sửng sốt bất ngờ, không còn kịp có ý kiến. Anh em theo Tý chạy vào vườn. Một người tước lấy khẩu súng của thằng giặc đeo lên i. Tý khóc nức nở bế chú bé lên. Xác em còn nóng, mắt nhắm nghiền như ngủ say. Những ngón tay nhỏ nhắn của chú bé vẫn còn nắm chặt quả nhãn. Tý không nỡ để em ngoài vườn. Chị bế em vào nhà đặt lên chõng, lấy chiếu phủ lên. Nước mắt chảy ròng ròng trên gò má. Tý vác súng trở ra ngay. Người chị như bốc lửa. Chị cầm súng lao vụt theo tổ chiến đấu.

Trong các xóm trận đánh diễn ra ngay từng căn nhà, từng ngõ ngách ngoắt ngéo. Tiếng súng trường nổ cắt nhịp, tỉa dần bọn giặc ngay trên bờ ao, luống đất. Du kích, chủ lực ẩn hiện như những cái bóng. Tiếng súng nổ đột ngột khắp nơi từ bụi tre, bờ ao, đường làng, gốc nhãn. Giặc lúng túng hoang mang không biết lực lượng Việt Minh bao nhiêu. Hình như ở đâu cũng có Việt Minh mai phục.

Làng Thiện Phiến dài rộng, nhiều bụi cây, nhiều con đường nhỏ, có hàng trăm ngõ ngách. Tý, Tuấn thông thuộc đường làng như trong lòng bàn tay. Hai người dẫn đầu tổ, ment theo các ngõ hẻm kín đáo, bất ngờ bắn vào đầu bọn giặc, lại rút lui nhanh.

Trên đường, bên gốc nhãn, xác những thằng giặc gục chết mỗi lúc một nhiều.

Tý say mê lao vào trận đánh không biết mệt. Trong đầu óc chị du kích Hoàng Ngân in đạm hình ảnh bé Đa co quắp bên gốc nhãn và những chùm nhãn đầu mua ngày cưới gợi lên niềm chua xót.

Tý luôn nhớ lời khuyên bảo của chị Hiền với tất cả anh chị em du kích. Chị nói: chúng ta chiến đấu bảo vệ xóm làng, vì hạnh phúc của nhân dân, của dân tộc. Tội ác của giặc cực kỳ man rợ, không sao tính được. Gần như gia đình nào cũng có nợ máu. Lòng căm thù giặc của chúng ta là chính đáng. Không có lòng căm thù giặc sâu sắc, lòng yêu nước nồng nàn, không thể cầm súng đánh giặc. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất với người chiến sĩ, người du kích khi cầm súng giơ lên bóp cò phải nghĩ không chỉ trả thù cho riêng mình mà là trả thù chung cho tất cả dân làng, những em bé và đồng bào vô tội, những thôn xóm bị tàn phá.

Tý hiểu sâu sắc điều đó và lòng căm thù của chị với bọn giặc càng sâu nặng hơn. Chị cầm súng không phải chỉ để bảo vệ hạnh phúc, đời sống của chị mà của cả dân làng. Sáng hôm nay khẩu súng trường trong tay Tý đã bao nhiêu lần giơ lên, hạ xuống, và những lúc tạm ngừng tiếng súng, di chuyển qua những khu vườn, chạy dưới những bóng mát rặng nhãn, Tý lại da diết nhớ đến Tuấn, Tý để ý nghe tiếng súng bắn tỉa giặc, để đoán lúc này tổ Tuấn hoạt động ở hướng nào. Tiếng súng đanh gọn của Tuấn, chị không sao nhầm lẫn được. Không bao giờ anh bắn phí đạn. Và thường một viên đạn đổi lấy mạng một thằng giặc. Anh nổi tiếng bắn giỏi. Tuy biết Tuấn không bao giờ liều lĩnh, phiêu lưu, Tý vẫn lo cho Tuấn. Nhiều lúc, lòng chị như thắt lại. Những điều ấy, không làm chị run tay súng.

Trong khoảng thời gian nửa buổi sáng, cả tổ của Tý bắn tỉa được mười sáu thằng tây mũ đỏ.

Riêng Tý hạ được tám thằng. Hai anh chiến sĩ bộ đội chủ lực cũng phải kêu lên:

- Cô Tý bắn giỏi quá!

Ngay cả trong những đơn vị chủ lực, không phải ai cũng bắn giỏi như thế! Khi mới đến, lần đầu tiên gặp Tý, nhìn khuôn mặt xinh xắn của chị du kích trẻ, họ chỉ nghĩ đến chuyện sẽ có một cô gái địa phương thông thạo đường lối xóm ngõ. Sẽ hướng dẫn họ bước vào một trận đánh, trên địa bàn rất phức tạp của làng Thiện Phiến. Thực tế về khả năng chiến đấu linh hoạt, nổi bật của chị du kích Hoàng Ngân làm họ phải sửng sốt.

Cũng sáng hôm nay, giữa những trận đánh tỉa dai dẳng, kéo dài liên miên, sau khi quật ngã tên giặc thứ tám và lẩn tránh cuộc chạm trán với một tiểu đội lê dương tinh nhuệ, lúc này chạy qua một vườn táo rậm rạp, Tý bất ngờ gặp Tuấn. Bóng anh du kích hiện ra thấp thoáng giữa hai cây táo thấp, Tý nhận ra ngay. Hình như tổ của Tuấn cũng di chuyển rất nhanh, tránh mũi phản kích mạnh mẽ của giặc. Tý vui sướng gọi Tuấn, cả người chị như muốn bay bổng đến với người yêu.

- Anh Tuấn! Anh Tuấn!

Tuấn đang chạy, quay ngoắt lại trong một giây, động tác nhanh nhẹn và đẹp mắt. Vẻ mặt anh rạng rỡ hẳn lên. Anh giơ tay vẫy Tý và cười rất tươi. Cả đời mình chưa bao giờ Tý thấy anh cười tươi như thế! Anh giơ tay vẫn lần nữa, gật đầu ra hiệu chào, rồi chạy theo đồng đội. Qua những cành táo dày, anh còn ngoái lại nhìn Tý.

Cả người Tý ngây ngất như vừa uống một ly rượu mạnh. Niềm vui quý giá đến với chị trong một khoảng khắc của trận đánh. Bom đạn kẻ thù chưa động đến Tuấn. Tý yên tâm, phấn khởi. Chị như vừa được tiếp thêm nguồn sinh lực mới.

Đến gần chưa, cả tổ tý nữa rơi vào tay giặc. Thằng quan hai phát hiện tổ bắn tỉa có những tay súng giỏi, đã làm sứt mẻ đơn vị thiện chiến nổi tiếng của nó. Thằng đội thân mật có nhiều kinh nghiệm chiến đấu, đã từng theo nó nhiều năm, cũng bị mất mạng. Bọn chỉ điểm cho biết trong tổ bắn tỉa có một cô gái trẻ, đẹp bắn giỏi nổi tiếng một vùng. Thằng quan hai ra lệnh bay vây bắt sống bằng được để trả thù cho đồng bọn:

          Sẽ tẩm ét-xăng thiêu sống chúng nó. Còn đứa con gái sẽ cho chúng mày…

Nó đích thân chỉ huy hai tiểu đội lê-dương gồm toàn những tay súng giỏi đi lùng bắt.

Cả tổ lâm vào tình thế nguy hiểm. Một anh bộ đội bị thương tay trái nhất định không chịu rời bỏ đơn vị. Sau khi nhờ Tý băng bó tạm, anh vẫn một tay cầm súng chiến đấu. Nhờ địa hình hết sức phức tạp, hiểm trở, nhiều bụi tre, bụi cây ken nhau rất dày, những hào giao thông chạy luồn dưới những bụi cây rậm rạp, những hầm bí mật, những mô đất nhấp nhô, những lạch nước sâu phủ đầy bèo Nhật Bản, Tý khôn khéo dẫn đầu đơn vị, chiếm những địa hình lợi thế. Nhưng cả bản thân chị cũng nhiều lần xuýt chết. Cả một băng tiểu liên cực nhanh kêu rít qua đầu, cách nửa gang tay, bắn lỗ chỗ vào thân cây nhãn. Một lần, bằng một động tác thuần thục, khéo léo, chị ôm súng lăn tròn người như con rắn. Những viên đạn cầy một vệt dài đám cỏ chị vừa nằm… Lần khác, chị nhoài người xuống giao thông hào, vừa lúc quả lựu đạn nổ dữ dội phía trên. Tý chỉ bị lớp đất mỏng phủ hai i.

Những lần chạm trán với cái chết như thế, không làm chị run sợ. Trái lại, chỉ làm sôi động thêm nỗi căm giận bốc lửa trong người chị. Tý chiến đấu quyết liệt hơn, dẻo dai hơn.

Tình thế ngày càng khó khăn. Họ chỉ còn vài quả lựu đạn và những viên đạn cuối cùng. Không thể nào tìm cách bắt liên lạc với các tổ bạn. Những viên đạn kẻ thù xé không khí săn đuổi họ. Tiếng thằng quan hai chỉ huy bọn lê-dương cách đấy không xa từng lúc một lại vang lên rất rõ, Tý căm tức không sao chịu nổi. Hình như có bàn tay hung dữ nào cầm con dao sắc, lách sâu vào tim chị. Phải bắt chúng nó câm họng, cái bọn quỷ dữ ấy!

Ba người hội ý ở một góc giao thông hào, đào luồn dưới những lũy tre dày. Tiếng súng, tiếng lựu đạn vẫn nổ ran trên đầu họ. Tý nêu ý kiến hải tìm mọi cách giết cho kỳ được thằng quan hai. Mất chỉ huy, như rắn mất đầu, bọn giặc sẽ hoang mang bỏ chạy. Phải bò vòng ra phía bên, đến một điểm giặc không ngờ, mới có thể hành động được. Ở đây, đường bắn bị nhiều rặng cây che lấp, ngăn cản. Điều đó không phải không nguy hiểm, nếu bọn giặc phát hiện được có du kích.

Hai anh bộ đội lúc đầu do dự, nhưng trước thái độ kiên quyết của Tý, họ đã đi đến nhất trí. Anh bộ đội ném hai quả lựu đạn, bắt đầu nổ súng thu hút hỏa lực và sự chú ý của giặc, Tý nhoài người rất nhanh sau những bụi rậm, ven giao thông hào, lách qua những bụi duối, bụi tre, trèo qua một cành cây to ngả ngang mặt đất. Chị không còn để ý gai góc cào xước chân tay. Phải mất khá nhiều công sức, chị mới tìm được một điểm vừa ý. Ở đây, cách khoảng mấy chục mét, có thể thấy bóng thằng quan hai với một mảng đầu to đội ca-lô và chiếc gáy ụ lên những mỡ. Tất cả chỉ lộ ra bề ngang không quá nửa gang tay, giữa hai thân cây nhãn. Phía dưới, những bụi cây rậm cắt ngang tầm mắt.

Thằng quan hai quát tháo bọn lính điên cuồng vì mãi ãn chưa bắt được du kích. Tý quỳ một chân, đầu mũi súng ngắm đúng cái gáy béo trắng những mỡ của thằng giặc. Phải diệt trừ cho bằng hết bóng dáng ghê tởm của bọn quỷ dữ, không cho chúng làm nhơ bẩn hình ảnh trong sáng những rặng nhãn quê hương. Mắt hơi nheo lại, Tý bóp cò súng. Sau tiếng nổ đanh gọn cái gáy trắng những mỡ của giặc biến mất giữa hai thân cây nhãn. Những tiếng quát tháo man rợ bị bóp nghẹt, tắt hẳn. Viên đạn của Tý xuyên thủng gáy. Thằng giặc đổ vật xuống đất, không kịp kêu thêm một tiếng. Bọn lê-dương nhốn nháo hoảng sợ. Cùng lúc các tổ bạn đánh tạt ngang sườn.

Bọn giặc bỏ chạy. Nhưng lần này Tuấn không gặp Tý. Anh còn vác súng truy kích địch.

Đến trưa Tý được lệnh chuyển sang đơn vị súng cối, gánh đạn tiếp tế cho bộ đội chủ lực, Tý mở to đôi mắt ngạc nhiên hỏi lại chị du kích trắng trẻo đứng trước mặt:

          Sao lại về. Ai bảo về chị Thế!

          Chị Hiền bảo về ngay. Thế nào cũng phải về…

Tý tỏ vẻ không bằng lòng. Chị muốn cầm súng trực tiếp cùng các đồng chị quét bằng hết bọn giặc khỏi làng Thiện Phiến. Lúc này, chị không muốn làm việc gì khác. Thế đặt tay lên vai bạn thân mật:

          Chị Hiền bảo về gấp lắm! Bộ đội đang chờ người gánh đạn… Cái Na cũng đang ở đấy!

Thế cười rất tươi, nắm tay Tý lôi đi.

          Lâu nay, cậu cứ ao ước được bắn “moóc” cơ mà. Thế nào các anh ấy chả cho bắn…

Thế đã gợi lên niềm mong ước thiết tha của Tý. Đã bao nhiêu lần, Tý tâm sự với chị em, ao ước một ngày kia du kích cũng sẽ có những khẩu đại liên, súng cối, chiến đấu giết giặc. Tý đã ngắm nghía không chán mắt những khẩu súng cối màu thép xanh xám của tiểu đoàn chủ lực huyện.

Mỗi lần có việc về huyện đội, Tý lại tìm mọi cách hỏi cặn kẽ về những yếu lĩnh cơ bản khi sử dụng súng cối, chị nắm rất nhanh và đã được bắn tập vài lần.

Chị Hiền nắm chặt tay Tý lắc mạnh:

          Em chiến đấu khá lắm! Xã đội biết tất cả. Giờ em nghỉ một lúc, ăn cơm, rồi hãy bắt tay vào việc.

Một mảnh băng trắng quấn ngang trán chị Hiền. Chị bị thương nhẹ trong lúc chỉ huy khẩu trung liên. Tý bẻ đôi nắm cơm và tự nhiên chị chợt nhớ đến mẹ. Tý lo lắng không hiểu mẹ chị có đi tản cư hay ẩn náu ở đâu. Nhỡ xảy ra chuyện gì không hay…! Tý xót xa nhận mình đã có lỗi với mẹ. Chị hỏi, giọng hơi run:

-Chị có thấy bu em ở đâu không? Bu em đi từ sáng sớm. Em lo quá!

Chị Hiền cười, trìu mến nhìn Tý:

          Em đừng lo, bà cụ đang ở gần đây. Bà cụ cùng các mẹ đang nấu cơm tiếp tế cho chúng ta đấy.

Một niềm vui bất ngờ tràn ngập tâm hồn Tý. Bà Cần không còn như xưa, mỗi khi giặc tràn đến, run sợ, giục con tản cư. Giờ mẹ đã xung phong nấu cơm cho bộ đội, cùng du kích đánh giặc, bảo vệ xóm làng.

Tý uống vội hớp nước. Chị ao ước giá lúc này được gặp mẹ một lúc thì thích quá!

*

* *

Tình thế mỗi lúc càng thêm bất lợi cho giặc. Hơn một đại đội Âu Phi từ ca-nô đổ bộ lên bị tiểu đoàn X đón đánh hất trả xuống sông. Mấy ca-nô bốc cháy. Những chiếc sống sót mở máy cố sống cố chết chạy về thị xã. Đại đội Âu Phi tan tác, tơi bời. Trug đoàn X chủ lực Khu khét tiếng về đánh vận động chiến ở đồng bằng khép vòng vây tiêu diệt địch.

Dòng sông Luộc từng khoảng máu đỏ ngầu. Còn sót lại vài thằng bị thương đang ngoi ngóp cố bơi ra giữa sông hòng trốn thoát. Một thằng Ma-rốc sắp chìm cánh tay đen đủi chơi vơi đưa lên. Cả một trung đoàn địch gồm Âu Phi thiện chiến bị cắt ra làm mấy mảng và bị đẩy lùi về phía thị xã. Bọn giặc trong bốt Triều Dương mấy lần định mở mũi nhọn xông ra liên lạc với quân bên ngoài bị đánh bật trở lại, đành rút vào đồn. Bộ chỉ huy bốt Triều Dương vội vã điều súng cối bắn về phía Cao Vân, chỗ giặc đang bị bao vây để cứu nguy. Từng cột khói bốc cao oằn oại giữa đồng lúa xanh, tiếp theo những tiếng nổ lộng óc. Ta bị thương vong một số. Kế hoạch dùng pháo của địch phần nào có kết quả, gây khó khăn cho ta. Lập tức một tổ moóc 60 ly được cấp tốc điều động với nhiệm vụ phải bắt pháo địch câm họng.

Trên không, hai chiếc khu trục đen xám đang lồng lộn bay lượn bắn phá xuống trận địa.

Nhận nhiệm vụ Tý đi gặp Na ngay. Na giao đòn gánh lại cho Tý. Vật kỷ niệm gắn bó chặt chẽ mối tình của đôi trai gái đã trở về với Tý, từ lâu như bóng với hình. Hai chị du kích hăm hở gánh đạn theo tiểu đội moóc vận chuyển về phía bốt Triều Dương. Một niềm vui rào rạt dâng lên trong người Tý. Nhìn mặt Na bừng đỏ, mồ hôi đổ xuống ròng ròng, Tý đổi i hỏi bạn:

- Mệt không?

Na vừa thở, vừa đáp:

          Không còn nói ra hơi. Các anh ấy di chuyển luôn. Còn cậu?

Đôi mắt Tý long lanh. Chị cười tươi tắn:

          Hôm nay, được bắn một bữa sướng tay. Chúng nó bị nhiều, cả thằng quan hai…

Na hớt hải, nhìn Tý:

- Này biết không, thằng Quyền theo giặc rồi.

Tý hơi sửng sốt nhưng hiểu ra ngay:

          Thằng hèn ấy, đánh với đấm gì mà chẳng theo giặc. Sao mày biết?

          Du kích nói ran ra đấy. Chính cái Mơ anh Hân bố trí ở đầu dốc xóm Giếng thấy nó bỏ đi với Tây tạt về ngả ấy.

          Không trách được, mấy hôm nay gặp tao nó cứ lúng túng.

Giọng Na dấm dẳn:

          Anh Thân đã chẳng bảo là gì? Phải coi chứng thằng ấy vì từ ngày ra du kích, thái độ nó khác lắm.

Tý vặn hỏi:

- Thế sao không theo dõi, giữ nó lại?

          Nào ai biết được. Nghe nói đêm qua mẹ con nó bỏ nhà cuốn gói lên bốt, sáng nay thì giặc càn. Hai xác Tây trắng nằm co quắp trên ruộng lúa. Chiếc mũ đỏ bắn ra một bên, rơi xuống bùn.

Đến khu Hạnh, khẩu đội moóc chiếm lĩnh trận địa, bố trí gần bốt Triều Dương, trong chiếc hầm đã đào từ trước. Các chiến sĩ lấy xẻng sửa sang công sự. Hai chị du kích lùi về phía sau, dưới giao thông hào, chuyển đạn lên ch o bộ đội. Rặng tre xanh sát bên phủ bóng mát xuống i mọi người, Tý vui vẻ hỏi bạn:

          Cậu có biết bu tớ ở đâu không?

          Chị chuyện đạn từ sáng đến giờ, có đi đến đâu mà biết! Giọng Tý náo nức:

          Bà cụ ở lại nấu cơm tiếp tế cho bộ đội. Thích không? Na vỗ tay reo lên bất ngờ:

          Bu cậu tiến bộ quá! Bà cụ như thế chúng mình càng yên tâm ra sức đánh giặc.

Nghe bạn khen ngợi, Tý càng thấy sung sướng. Chưa bao giờ chị thấy gần mẹ, thương mẹ như lúc này.

          Việc cưới xin đình lại, chắc bà cụ bực lắm!

Câu nói vô tình của Na làm Tý suy nghĩ. Đôi mắt trong sáng thoáng một bóng mờ. Mím hẳn vành môi, Tý cố nén giận:

          Tổ chức sau cũng được. Đánh giặc đã.

Những chùm nhãn ngon lành đặt trên bàn, chiếc gương nhỏ xinh xinh lại hiện ra trong đầu óc Tý. Hình ảnh ngày cười tươi vui đẹp đẽ như tia nắng ấm đầu xuân bừng lên đã vụt tắt. Tý sực nhớ đến Tuấn. Cả một buổi sáng len lỏi cùng chiến đấu trong làng, học chỉ thoáng thấy bóng nhau một lần. Không hiểu tình hình Tuần giờ ra sao?

- Chuẩn bị. Bắn!

Tiếng hô ngắn gọn của đồng chí khẩu đội trưởng lôi Tý trở lại thực tế. Bắt đầu khai hỏa. Quả đạn vụt lên theo đường cầu vồng bay về phía bốt Triều Dương. Một tiếng nổ tiếp theo. Nhìn qua rặng tre, Tý thấy khói đen oằn oại bốc cao. Hai chị du kích chuyển đạn luôn tay.

Những sợi tóc mai bám vào đôi má bừng đỏ. Tý đã bắt đầu thấm mệt, nhưng chị vẫn không chịu nghỉ. Thực tình, chị vẫn không bằng lòng lắm về quyết định của xã đội. Chị vẫn thích ở tổ bắn tỉa hơn. Tuy thế, bao giờ chị cũng vui lòng làm theo yêu cầu của tổ chức.

Chị rất biết ơn chị Hiền vì khi đi đường Thế đã cho Tý rõ ý chị Hiền muốn để Tý tránh bớt nguy hiểm, vì sắp đến ngày cưới. Tý xúc động trào nước mắt trước tình thương yêu đùm bọc của mọi người. Ai cũng thương yêu Tý như ruột thịt.

Tý nhìn đồng chí khẩu đội trưởng. Anh ta còn trẻ, vẻ mặt linh lợi, sáng sủa dưới vành mũ lưới.

Chị đến gần, nhìn thẳng vào mắt anh, giọng tha thiết nhưng thái độ vẫn tự nhiên:

- Đề nghị anh cho em bắn với... Em muốn tự tay bắn...

Anh cán bộ mỉm cười, vẻ mặt đầy thiện cảm. Trong các đơn vị chủ lực, nhiều người đã được nghe nói về chị du kích Hoàng Ngân xinh đẹp nổi tiếng một vùng. Hôm nay chị mặc áo nấu non ngày cưới, vác súng ra trận và chiến đấu rất giỏi. Câu chuyện lãng mạn, đẹp như thơ ấy đã được các chú bé liên lạc, các chị y ta, các cán bộ tuyên huấn kể lại, với giọng nói hấp dẫn của người kể truyện cổ tích. Anh vui sướng khi đơn vị mình may mắn được nhận chị du kích Hoàng Ngân.

          Trước em đã có tập bắn “moóc” ở huyện đội.

Nụ cười anh khẩu đội trưởng mở rộng thêm. Câu nói của Tý làm vợi bớt nỗi lo lắng của anh. Qua nhiều trận đánh ác liệt, khẩu đội bị sứt mẻ mới tạm bổ sung các chiến sĩ mới. Ở hoàn cảnh này cũng cần có những người thành thạo, chờ thay thế.

Với một động tác thuần thục, khéo léo, Tý bỏ liên tiếp năm quả đạn. Chị nheo mắt nhìn theo những quả đạn màu xám, có cánh, bay vút qua những rặng nhãn, những lũy tre cao, lao về phía bốt Triều Dương. Những tiếng nổ lộng óc tiếp theo. Những cột khói oằn oại bốc cao mù mịt. Năm quả đạn của chị du kích Hoàng Ngân đã sát hại gần một tiểu đội lê-dương và làm sập một góc lô cốt.

Tý trở lại vị trí chuyển đạn. Nhưng chỉ năm phút sau, những quả đạn đại bác xé gió, vạch một đường dài, rơi gần đơn vị. Khẩu đội trưởng bị thương nhẹ, hai pháo thủ bỏ đạn và lắp ngòi nổ bị loại khỏi vòng chiến đấu phải đưa về trạm xá quân y.

Khẩu đội di chuyển cấp tốc đến một địa điểm khác và vẫn tiếp tục tác chiến. Tý làm công việc của hai pháo thủ. Chị lắp ngòi nổ, và bỏ đạn. Trong dáng điệu, cử chị nhanh gọn, người ta có cảm tưởng chị ở đơn vị đã lâu.

Khẩu đội 60 ly đã làm tròn phần nào nhiệm vụ chính. Pháo địch bị câm họng, không yểm trợ được cho quân chúng đang bị bao vây. Địch vội vã điều thêm hỏa lực đối phó. Quả đạn phản pháo đầu tiên của địch bay vút qua hàng tre, rơi các khẩu đội vài chục mét. Trong khói súng mù mịt, đất cát đổ rào rào xuống các bụi cây, tiếng khẩu đội trưởng thét lên, giật giọng:

- Cấp tốc di chuyển pháo...

Tý chớp chớp mắt cố nhìn qua làn khói. Đầu óc chỉ choáng váng vì tiếng nổ gần quá. Hơi gió mát lạnh xô chị ngã nghiêng, nhưng Tý đã vùng dậy ngay. Chị phải bảo vệ và đem đi kỳ được nòng súng cối.

Quả đạn tiếp theo rơi sát khẩu đội. Một anh chiến sĩ hy sinh ngay tại chỗ. Na chúi vào góc hào.

Chị giật mình sững sờ khi nghe tiếng Tý cất lên đau đớn và tha thiết:

- Anh Tuấn... Anh Tuấn...

Tiếng Tý im bặt. Na vội vã trèo lên, trườn về phía Tý, Na gọi liên tiếp, giọng đầy nước mắt:

- Tý... Tý...

Nhãn đầu mùa - Chương 5 phần 4 (Hết)

Không ai trả lời. Chị trườn lên đoạn nữa. Trong khói súng đang tan loãng dần, bóng dáng người con gái nằm nghiêng, mái tóc xòa tung như con chim lớn bị đạn. Với một sức khỏe bất ngờ, Na bế xốc Tý dậy chạy men theo các rặng cây, về phía làng Thiện Phiến.

Chỉ ít lúc sau, Tuấn đến. Nghe tin người yêu bị thương nặng, Tuấn lặng người như bị sét đánh ngang tai. Dưới ánh nắng mênh mông, Tuấn lao vun vút trên các bờ ruộng đến chỗ Tý nằm, không thèm để ý hai chiếc máy bay đen xám đang lồng lộn ngang trên đầu.

Anh nắm chặt súng chạy theo một bờ giậu duối dài. Trước mắt Tuấn chập chờn hình ảnh Tý bị thương nằm ngất lịm trên bãi cỏ xanh. Hình như anh nghe văng vẳng tiếng gọi dịu dàng, trong trẻo của Tý.

Đến gần chỗ rẽ, một quả lựu đạn nổ bất ngờ ngay giữa đường trước mặt Tuấn chừng vài chục mét. Khói cuồn cuộn phủ kín bụi duối. Tuấn cũng không quay trở lại đi vòng lối khác, anh chạy vụt qua. Khói súng khét lẹt xộc vào mũi, vào cổ. Có tiếng bọn giặc xì xồ ở phía trong vườn. Bên phải, tiếng đại liên đột ngột rít lên, tiếp theo tiếng nổ của hàng chùm lựu đạn. Tuấn đoán trong khu vườn đang có những trận giáp chiến ác liệt. Khi vượt ra khỏi đám khói lựu đạn một quãng, Tuấn bỗng cảm thấy gáy mình mát lạnh. Một băng tiểu liên đi sát người tuấn, làm rách nhẹ một bên vai áo.

Một cây nhãn to, cành lá sum suê, bị đạn bật gốc, đổ gục, chắn ngang đường. Tuấn nhảy lên, bám vào cành nhãn bên đường, đánh đu, chèo nhanh thoăn thoắt và nhẹ nhàng nhảy xuống khu vườn rộng và vắng.

Anh chạy băng băng qua hai khu vườn nữa về phía đồng. Nhưng khi vòng quanh một ngôi nhà, đến gốc nhãn, Tuấn xuýt đâm sầm phải một thằng giặc to như hộ pháp, từ phía trước chạy đến. Thằng lê-dương cởi trần, ngực đầy lông lá, hàng râu quai nón bao quanh khuôn mặt đỏ tía, trông như quỷ dữ. Nó cũng cầm súng trường. Thằng lê-dương trợn mắt hốt hoảng:

- Việt Minh! Việt Minh!

Cả hai không kịp lên đạn, vội quay ngược súng, dùng báng súng vụt thật mạnh, theo đà chạy.

Tiếng báng súng chạm nh khô cấc bật lên. Tay Tuấn tê dại, người lảo đảo, Tuấn xuýt đánh rơi súng. Thằng giặc cũng lùi lại, loạng choạng. Nó mím môi nhằm đầu Tuấn, phạt ngang. Tuấn nhanh nhẹnh cúi thấp tránh khỏi. Anh nghiến răng chuyển người, dùng hết sức quật báng súng vào sườn tên giặc. Tên lê-dương rú lên ằng ặc, bị gẫy xương sườn, giơ hai tay chới với lên cao, đánh rơi súng. Máu trào ra đằng mồm, sức khỏe Tuấn tăng lên gấp bội. Lúc nào, anh cũng có cảm giác Tý ở bên anh, cùng sát cánh chiến đấu. Tuấn lấy đà lao cả báng súng vào ngực tên giặc.

Nó thét lên rùng rợn, đổ sập xuống. Tuấn không kịp xem tên giặc đã chết hẳn chưa. Anh cầm súng nhảy qua hai hàng rào thấp, chạy vụt ra đồng…

Năng chan hòa mênh mông đổ xuống những thửa ruộng xanh. Hai máy bay cổ ngỗng đen xám từ phía Triều Dương xé gió, rít lên, lao về phía thị xã, ngay trên đầu, Tuấn cũng không thèm để ý.

Anh vượt qua một cồn đất cao, sang bên kia rồi dừng lại đột ngột. Hai mắt anh du kích mở to tưởng đến rách mí. Anh sững sờ, chết lặng cả người. Bên gốc nhãn, Tý nằm thiêm thiếp dựa vào Na như đang trong giấc ngủ ngon. Khuôn mặt Tý trông nghiêng càng hiền hậu, xinh đẹp: lông mày uốn cong vòng cung gần như chấm đầu sống mũi thanh tú, vành môi cắn chỉ, chiếc cằm thon đều. Mái tóc đen huyền xõa tung chảy theo dọc thân người. Máu tươi vẫn rỉ ra trên ngực áo nâu non bên trái. Na dựa lưng vào gốc nhãn. Chị ngẩng lên, cặp mắt đẫm ướt, giọng nghẹn ngào:

- Anh Tuấn!

Na chỉ nói được có thế. Nước chảy giàn giụa trên mặt chị. Anh du kích bàng hoàng như đang bị say sóng. Anh từ từ cúi xuống, quỳ một chân đầu anh dần dần chạm sát mặt người yêu. Na ngồi dịch sang bên. Hai cánh tay rắn chắc, anh du kích nâng nhẹ lấy thân hình người con gái. Tý nằm yên lặng ngoan ngoãn như đêm nào đi liên lạc bị ngất trên đê. Tuấn đưa về. Cằm Tuấn chạm nhẹ vào mái tóc đen huyền. Máu tươi từng vệt nhỏ, giây cả sang áo anh. Tuấn đ xót biết người vợ chưa cưới vô cùng yêu quý của anh sẽ bỏ anh mà đi mãi mãi. Những mảnh đạn quái ác của kẻ thù đã xuyên gần chỗ trái tim trong trắng và dũng cảm của người con gái cướp đi niềm vui hạnh phúc của cả hai người. Anh bàng hoàng không muốn tin điều đó là sự thật. Đầu óc Tuấn tê dại. Chỉ mới cách đây vài giờ. Tý vẫn tươi trẻ, xinh xắn, âu yếm nắm tay anh, thầm hẹn cùng anh chiến đấu.

Cả buổi sáng, Tuấn xung trận, xông xáo dũng mãnh đến nỗi những anh bộ đội cũng phải sửng sốt kêu lên cảm phục. Những tên giặc hung dữ đã phải ngã gục, trước mũi súng nóng bỏng của Tuấn. Anh trả thù cho hai người và cả dân làng.

Đầu Tý vẫn ngả vào ngực Tuấn, vẻ dịu dàng tin cậy. Hình như Tuấn muốn lấy khổ vai to rộng, rắn chắc che chở cho người yêu, không cho bom đạn kẻ thù chạm tới. Anh siết vòng tay chặt hơn nữa. Anh không muốn xa chị, không muốn để cái chết cướp đi người vợ chưa cưới yêu quý của anh. Đầu óc Tuấn căng thẳng mệt mỏi. Mi mắt anh chập chờn hạ xuống, lại căng lên.

- Anh Tuấn...! Anh Tuấn!...

Tiếng Na thì thầm khe khẽ làm Tuấn sực tỉnh. Na nhắc Tuấn đưa Tý về, Na muốn Tý nhắm mắt bên người mẹ hiền hậu, dưới mái nhà tranh thân yêu. Chờ cáng lâu quá! Tất cả võng, cáng đều chuyển hết phục vụ ở các điểm xa...

Tuấn ngẩng mặt lên. Một loạt đại bác từ phái thị xã nối tiếp nhau nổ dữ dội, rung chuyển đất trời. Gió sông Luộc ào ào, giận giữ rít lên, giật tung những lá nhãn khô, ném lên khoảng không.

Tuấn bế người yêu đứng dậy. Anh bước những bước dài dưới nắng thu rực rỡ. Đôi mắt anh du kích mở to nhìn vào khoảng không mênh mông. Hai chân Tý đung đưa nhè nhẹ tưởng chừng chị đang đùa với người yêu. Gió thổi mái tóc Tuấn lất phất bay về s và những sợi tóc dài đen huyền tung bay, quấn cả vào cổ Tuấn. Na đeo súng theo s, tâm hồn trĩu nặng. Tuấn bước đi trong sự đ xót cùng cực và một ý chí căm thù nhức nhối.

Anh bế Tý đi theo những bờ ruộng, băng qua những bãi cỏ cháy xém, trèo lên những gò cao.

Bóng anh du kích cao lớn, lồng lộng in trên nền trời thu xanh ngắt.

*

* *

Giặc mới rút lui, dân làng Thiện Phiến chưa ai kịp về. Gian nhà bà Cần chỉ còn sót lại những cây cột gỗ đang cháy dở. Gió thôi những tàn lửa lung linh bay khắp nơi. Mảnh khăn vuông tặng phẩm ngày cưới cháy xém một góc, vắt lên hàng rào. Ánh nắng lấp lánh chiếu sáng trên mảnh gương vỡ trong một góc nhà. Mấy cánh hoa nhài trắng trôi rập rờn trên mặt ao đen xám đầy bụi tro. Những vết giày đinh giẫm nát những vạt r xanh. Thật kỳ lạ, khi người ta thấy giữa cảnh tàn pha, chết chóc bao trùm lên khắp xom, cây nhãn to trĩu quả ở phía ngoài sát vườn bà Cần vẫn còn nguyên vẹn. Cả đám cỏ non quanh gốc nhãn vẫn giữ nguyên màu xanh mơn mởn. Hình như có bàn tay kỳ diệu nào đã bảo vệ cây nhãn không cho bom đạn giặc đụng đến.

Tuấn nhẹ nhàng đặt Tý lên đám cỏ non. Từ bé đến tuổi trưởng thành, gốc nhãn đã để lại trong tâm hồn đôi trai gái bao kỷ niệm sâu sắc, tốt đẹp.

Tuấn vẫn như người mất hồn. Ruột gan anh như đang bị vò xé ra từng mảnh. Anh quỳ một chân, nhè nhẹ nắm lấy tay Tý. Vẻ mặt anh khắc khoải chờ đợi.

Trong vòm lá nhãn, tiếng chim thanh thanh trong trẻo như những sợi chỉ bạc mong manh bay loang trong nắng rực rỡ. Khóe môi người con gái khẽ động đậy. Cặp mắt Tý chớp chớp, từ từ mở to, lại khép lại. Tuấn vui mừng, cúi sát khẽ gọi:

- Tý... Tý...

Cặp mắt đen láy gắng gượng mở to, thoáng hiện những tia vui yếu ớt. Chị đã nhận ra Tuấn.

- Anh... Anh...

Giọng Tý thoáng nhẹ như hơi gió. Tuấn siết chặt hơn bàn tay người yêu. Cổ họng anh nghẹn lại, cặp mắt sâu hoe đỏ. Những giọt nước mắt nóng hổi ngập ngừng chảy trên khuôn mặt rắn rỏi, xạm nắng, rơi trên màu áo nâu non, loang dần, hòa vào những vết máu đỏ tươi. Từ tuổi thiếu niên, Tuấn nổi tiếng gan góc, không bao giờ khóc. Hôm nay, lần đầu tiên trong đời, anh đã dành những giọt nước mắt khóc người yêu.

Thấy Tuấn khóc, Tý cũng rưng rưng nước mắt. Giọng chị run run đứt quãng, yếu ớt như vẳng từ xa đến:

- Đừng khóc, anh Tuấn ạ!... Em biết anh thương em lắm!...

Ngực người con gái chuyển động theo lời nói. Tý mệt nhọc dừng lại để thở. Chị nhìn Tuấn vô cùng thân mến như muốn đem theo hình ảnh người chồng chưa cưới dũng cảm, đáng yêu. Na lấy vạt áo chấm nước mắt. Lòng chị cực kỳ đ sót. Trong người na trào lên tình thương yêu vô hạn người bạn gái. Na khẽ gọi:

- Tý!... Tý!...

Cặp mắt Tý rời anh du kích từ từ đặt lên khuôn mặt hiền hậu của Na. Máu ra nhiều quá. Tý bị kiệt sức. Đầu Tý không động đậy, chỉ có hai tròng mắt đen láy đưa ngang.

- Tý có mệt lắm không?

Giọng Na hòa tan trong tiếng nấc.

- ... Mệt!...

Cặp mắt chị du kích Hoàng Ngân như thấy ấm hẳn lên. Trong lúc này, người bạn gái hiền hậu vẫn ở bên mình. Trước giờ phút sát cái chết Tý vẫn không thấy lẻ loi. Na đưa vạt áo chấm nước mắt. Tý bỗng quằn quại cựa mình. Trong lồng ngực như có cái gì vò xé nhức nhối. Hai tay Tý ôm lấy ngực như muốn nén bớt nỗi đ đớn ngất người.

Máu vẫn ứa ra nhuộm đỏ những ngón tay nhỏ nhắn của người con gái. Tý biết mình sắp chết.

Nhưng trong lúc này, Tý vẫn tỉnh táo tâm trí sáng suốt lạ thường. Đôi mắt Tý vẫn mở to như muốn thu cả vòm trời mùa thu xanh ngăn ngắt. Cả những chùm nhãn đầu mua mọn nước. Những chùm nhãn đầu mùa gợi lên hình ảnh tươi vui ngày cưới. Tý xót xa nghĩ đến hạnh phúc đời mình. Chỉ còn ngày mai tất cả mọi việc đều êm đẹp. Màu áo nâu non đã tươi hẳn lên bên màu vỏ nhãn. Nhưng bóng dáng ghê tởm của bọn quỷ dữ đã xóa bỏ, bôi đen tất cả.

Ánh mắt người con gái lướt qua thân cây nhãn. Đêm đầu tiên chống càn với giấc mơ vượt dòng sông Luộc lại hiện ra như một cái gì rất xa, mà cũng rất gần. Mối tình đầu trong sáng của đôi trai gái chớm nở bên gốc nhãn, lớn lên theo những mùa hoa nhãn nở, giờ sắp tắc thở vẫn dưới những vòm lá nhãn thân yêu. Cả bản tình ca tươi sáng, đậm nét, bao năm réo rắt trên dòng sông Luộc, bị bỏ dở bởi tiếng súng giặc man rợ.

Tý không sợ chết, nhưng chưa bao giờ chị thấy tiếc cuộc sống như lúc này. Chị còn trẻ quá! Tý mới mười chín, cái tuổi đẹp nhất của đời người con gái. Chị mãn nguyện vì đã chiến đấu dũng cảm, không lùi bước trước bọn giặc. Và đến giờ phút cuối cùng, người chồng chưa cưới yêu quý nhất, người bạn gái thân nhất vẫn ở bên chị. Nước mắt tràn ra giàn giụa, Tý nhớ đến mẹ. Chao ôi! Lúc này, sao mẹ yêu dấu lại không có ở đây? Người mẹ thương yêu con vô hạn, lo lắng vì con suốt đời.

          Bu đâu anh?...

Giọng Tý run run yếu ớt. Chị không còn đủ sức để khóc nữa.

          Sao bu chưa về?... Em còn được gặp bu nữa chứ?...

Tuấn nghẹn ngào cúi đầu nói sẽ:

          Bu sắp đến.

Tý muốn nhìn mặt mẹ lần cuối. Khuôn mặt già nưa, tóc lốm đốm bạc lại hiên ra trong trí.

          Anh thương em... Đến với bu.. Bu quý anh... Anh thương bu như thương em...

Tuấn nuốt nước mắt khe khẽ gật đầu. Máu vẫn ra nhiều. Da mặt Tý tái nhợt. Một cái gì buồn buồn rã rượi lan khắp cơ thể. Hơi thở yếu ớt cắt quãng, làn áo trước ngực chuyển nhè nhẹ. Tý biết mình đã đến sát cái chết. Đôi mắt chị vẫn thương yêu nhìn khuôn mặt hiền hậu của Na đầm đìa nước mắt. Một ý nghĩ thoáng qua đầu óc Tý. Một ý nghĩ nhân đạo vô cùng làm nét mặt người sắp chết tươi đẹp hản lên. Cặp mắt đen láy vụt trở lên trong sáng yêu đời. Đối với Tý lúc này không có gì ấm áp hơn hình ảnh hai người thân thiết bên nhau, bóng dáng hiền hậu của Na bên khổ vai ngang rộng của anh du kích. Một khóe môi động đậy khẽ nhếch lên chớp phác nụ cười mãn nguyện. Cặp mắt người con gái đã dại hẳn đi nhìn lên khoảng không xanh ngắt. Hơi thở Tý yếu ớt dần thoi thóp. Những chùm nhãn đầu mùa chập chòn hiện trên nền trời thu xanh thẳm, cả mảnh gương con xinh xinh, chiếc lược sừng, mầu áo nâu non ngày cưới. Chỉ thoảng một giây, tất cả đảo lộn, mờ dần, mờ dần như phủ trong màn sương trắng đục. Cặp mắt người con gái từ từ khép lại.

Na ôm mặt khóc rưng rức. Tuấn cắn chặt vành môi đến chảy máu. Tay trái vục xuống đất bóp nát cả vầng cỏ, cả người anh trong một phút tưởng thành hóa đá. Nỗi đ đớn cùng cực vò nát tim anh, làm cạn khô nước mắt. Bàn tay Tuấn nặng nề đưa lên, những ngón tay run run hạ thấp, từ từ vuốt mắt cho người yêu. Đôi mắt đen láy của người con gái luôn luôn lấp láy ánh sáng và nụ cười yêu đời, từ nay sẽ nhắm lại mãi mãi. Cả đời anh chưa bao giờ Tuấn phải làm một công việc cực nhọc đến thế!

Trên các nẻo đường, đồng bào, du kích đã lục tục trở về. Những khuôn mặt dân làng thương tiếc vây quanh. Những mái đầu cúi xuống trầm lặng, tiếng sùi sụt khe khẽ của các bà mẹ, những cặp mắt hoe đỏ. Một chị du kích đưa vạt áo lên ngang mặt khóc nức nở. Những mũi súng còn nóng bỏng chúc xuống đất. Bàn tay anh bộ đội chủ lực lặng lẽ đặt lên vành mũ lưới. Cặp mắt Mở giận dữ nhìn về phía thị xã. Cổ họng chị nghẹn lại. Chị không còn khóc được. Người Hân bừng bừng như đang lên cơn sốt. Mắt mở trùng trừng tưởng đến rách mi. Hân không nhìn thấy ai, không nhìn thấy gì. Cằm anh du kích bạnh hẳn ra, một đường gân xanh giật ở thái dương. Bàn tay Hân gân guốc xiết mạnh như muốn bóp vỡ báng súng.

Tý nằm thoải mái trên đám cỏ non xanh rờn như cô gái làng xinh xắn ngủ quên trong buổi hội xuân. Mái tóc đen huyền óng ả chạy dài theo thân hình như một dòng suối mát, khuôn mặt Tý vẫn giữ nguyên vẻ đẹp dịu dàng, tươi trẻ.

Phía sát trên đầu chị, gió thổi lay động những chùm hoa đại trắng muốt, tựa những ngôi sao nhỏ mới mọc. Đôi bướm nhung xanh chập chờn bay lượn. Những giọt nắng thu vàng óng lọc qua vòm lá nhãn, lỗ chỗ thêu hoa trên màu áo nâu non ngày cưới.

Trên nền trời trong vắt buổi sáng đầu thu, những cánh cò trắng dăng hàng lặng lẽ bay qua, trông như một giải khăn tang dài màu trắng. Từ phía xa ven bờ sông Luộc, những tràng đại liên cất lên. Tiếng súng loang rộng trên đồng lúa, gửi lời chào tiễn biệt chị du kích Hoàng Ngân anh dũng...

*

                                                             * *

Tin chiến thắng Tây bắc bay về đồng bằng bát ngát vào đầu một mùa nhãn sai quả. Quân ta đang xiết chặt vòng vây xung quanh Điện biên phủ. Từ vùng tạm chiếm và những khu du kích, từng dòng, từng dòng người và lúa gạo ùn ùn ra tiền tuyến. Đồng bằng chuyển mình mạnh mẽ, giáng cho địch những đòn nặng nề, phối hợp với chiến trường chính. Hàng loạt đồn bốt giặc bị nhổ. Ngụy quân, ngụy quyền tan ra từng mảng.

Dòng sông Luộc chan hòa ánh nắng rực rỡ lập lờ mấy xác ca-nô giặc chìm trong trận càn năm ngoái. Trên bức tường bốt Nờ đã bị hạ, một nòng súng máy gãy gập đã hoen rỉ. Phía dưới, lúa vượt hàng rào dây thép vào sát chân lô cốt. Đồng bằng tươi vui khoác chiếc ao mới man mát một màu xanh, nhưng vẫn hằn sâu trên mình những vết tích chiến tranh tàn phá.

Bốt Triều Dương bị vây chặt. Giặc không dám ló ra. Mấy lần chúng định rút về thị xã Hưng Yên nhưng không nổi. Giặc chịu bó tay, nơm nớp chờ ngày bị tiêu diệt. Cách vài ngày một toán ngụy binh lẫn Âu Phi lại vác súng ra hàng. Đứa nào cũng lo chết đến nơi.

Ven bờ sông Luộc những chùm nhãn đầu mùa trĩu quả, soi bóng dưới dòng nước trong xanh. Sóng vỗ nhẹ chập chờn lay động. Bóng các chị du kích Hoàng Ngân đeo súng chạy thấp thoáng dưới rặng nhãn ngày thêm nhiều. Những cây nhãn mang thương tích đầy mình vẫn đứng vững trong khung cảnh tàn phá. Từ những cành cụt, những búp non nhú lên tươi tốt. Những cành non, lá mới khỏe khoắn, nhẹ nhàng lay chuyển giửa khói súng đại bác.

Năm nay, nhãn được mùa. Cây nào cũng chi chít những chùm quả ngon lành. Đêm đêm các chị du kích Hoàng Ngân trèo lên cây nhãn gọi loa địch vận. Khẩu súng trường treo trên cành. Giọng con gái trong trỏe đi sâu vào tâm tư những kẻ lầm lạc. S hàng rào dây thép gai, đôi mắt một tên ngụy binh lờ đờ mệt mỏi ngước lên phía rặng nhãn ven sông.

Bộ đội hành quân ban ngày, giải theo hàng xốc tù binh. Rặng nhãn phủ bóng mát lên hai vai áo xanh bạc màu của anh chiến sĩ. Các mẹ, các chị, các em tíu tít vây quanh hỏi chuyện. Bộ đội dừng chân nghỉ dưới gốc nhãn. Ba lô xếp gọn trên cỏ. Anh lính đồng bằng khoan khoái dựa lưng vào thân cây. Những cô gái Hưng Yên tươi tắn đặt những chùm nhãn đầu mùa vào tay anh bộ đội “gọi là quà quê nhà, anh ăn cho đỡ khát”. Cùi nhãn mọng nước, ngọt lịm ta ra đầu lưỡi man mát.

Anh bộ độ mỉm cười nhìn lên bắt gặp đôi mắt người con gái đen lay láy như hạt nhãn. Bàn tay nghịch ngợm của một chị thanh nữ giắt cành lá nhãn xanh tươi trên vành mũ lưới. Bộ đội đã bắt đầu chuyển quân. Tiếng cười rúc rích của đám con gái vẫn đuổi theo.

Trên con đường nhỏ phía làng Thiện Phiến lượn quanh đồng lúa, Mơ đang cất tép. Chị vừa làm vừa hát:

“Đêm nghe súng nổ vang rền

Các anh đuổi giặc, vượt trên cánh đồng

Anh đi không lập chiến công

Về đây, em chẳng nhận chồng em đâu”.

Giọng Mơ dấm dẳn tươi vui như người vợ trẻ mới cưới làm nũng chồng. Tiếng cười giòn tan phía s làm Mơ giật mình quay lại.

- Được! Không nhận thì thôi. Tớ chẳng cần.

Hân ra từ bao giờ, mở rộng miệng cười tít mắt. Hân vẫn tinh nghịch như xưa. Mơ nguýt Hân:

          Rõ dơ! Con trai mà đi nghe trộm người ta hát.

          Dơ mà khối người mê đấy!

Mơ cười, cúi người hất tép vào rồi. Tiếng máy bay ù ù trên đầu hai người. Một chiếc đa-cô-ta từ phía Hà Nội bay lên lượn quanh bốt Triều Dương. Trong nắng mới, những chiếc dù trắng bay lơ lửng giữa nền trời xanh ngắt. Giặc phải thả dù tiếp tế. Mơ lẩm bẩm:

- Thả dù à? Cứ cho là mày chết hết.

Chị mong ngóng chờ ngày được cùng với chủ lực nhổ bốt. Hân nhìn mặt người yêu:

          Đêm nay, tiểu đội Mơ đi quấy rối phải không?

          Chúng em đã làm hôm qua. Đêm nay đến tiểu đội Na.

Đội nữ du kích Hoàng Ngân đã phát triển đến gần ba trung đội. Nụ được đề bạt xã đội phó. Mơ, Na, Tân là những chị tiểu đội trưởng trưởng thành trong chiến đấu. Mỗi lần đi đánh trận về chị em lại thương tiếc nhắc đến Tý. Không ai quên được hình ảnh người con gái dũng cảm có nụ cười tươi như hoa, đã ngã xuống mảnh đất đồng bằng thân yêu. Cái chết của Tý chói sáng trong tâm hồn chị em, thúc đẩy mọi người hăng hái thi đua giết giặc lập công. Phong trào Hoàng Ngân phát triển sâu rộng. Hơn một năm qua, thêm bao nhiêu cô gái gia nhập hàng ngũ du kích, lôi kéo bao nhiêu bà mẹ vào Hội mẹ chiến sĩ. Mộ Tý đặt ở cồn đất cuối làng, nơi mà cách đây mấy năm trong đêm đi điều tra tình hình địch ở bốt Triều Dương, Tý bị ngất, Tuấn cõng đưa về. Những dây tóc tiên hoa vàng tươi nhẹ nhàng phủ lên nấm mộ.

- Tối nay, Mơ ra cuối làng chỗ gốc gạo, cho tôi hỏi tí việc.

Mơ cười ranh mãnh:

          Việc gì cơ? Em bận. Nói bây giờ thì sao?

          Không ra thì cứ liệu.

Hân cũng cười rồi đi sang làng bên. Mơ bưng rổ tép về đến đầu xóm Giếng gặp bà Cần. Nhìn dáng điệu vội vã của bà mẹ. Mơ đứng né bên đường cất tiếng chào:

          Chào bu ạ! Bu đi đâu mà vội mấy!

Anh chị em du kích vẫn xem bà Cần như mẹ. Bà cũng dừng lại mỉm cười hiền hậu.

          Tối nay bộ đội về trú quân tạm ở thôn ta một đêm. Tôi đang đi vận động bà con chuẩn bị cơm nước cho anh em. Mấy bà ấy cứ dềnh dàng mãi.

          Thì bu cứ thong thả. Lúc nào bu cũng tất tưởi.

          Anh chị em chịu khổ nhiều rồi! Về đến làng xóm mình, mình cũng phải lo chu đáo chứ!

          Anh Tuấn có nhà không bu?

          Có đấy! Thôi tôi đi gặp chị Hiền, rồi còn ra chợ mua nếp với đỗ xanh, tối thổi xôi cho anh em.

S khi Tý chết ít lâu, bà Cần nhận Tuấn làm con nuôi. Đ sót thương tiếc con gái, bà Cần tưởng có thể chết luôn theo con. Người ba rộc hẳn đi, trông như già thêm mấy tuổi. Bà con làng xóm khuyên giải. Bà Cần càng căm thù giặc, càng thương Tuấn, thương những người du kích bạn của Tý. Bà càng hoạt động hăng hái và đầu năm nay được bầu làm Hội trưởng Hội mẹ chiến sĩ.

Tuấn đã đến ở hẳn với mẹ nuôi. Thương con gái, nghĩ đến Tuấn, bà Cần càng thêm ái ngại. Bà thấy vẻ mặt Tuấn phờ phạc. Bà biết rất rõ có những đêm Tuấn thao thức không ngủ được, anh vùng dậy lao vào trong bóng tối đi khắp các vọng gác, hoặc cùng du kích bao vây, quấy rối bốt Triều Dương. Mỗi một buổi sáng bà Cần dành cho Tuấn đĩa khoai luộc hay bát cơm mới, bà ứa nước mắt nhìn anh ăn. Có lúc Tuấn thẫn thờ nhìn lên tấm giấy khen của Tý treo đầu bức vách. Lúc này lòng bà mẹ đ như dao cắt, bà hiểu nỗi lòng của Tuấn thương nhớ con gái mình nên càng quy mến Tuấn hơn. Bà yêu Tuấn như yêu Tý hồi còn sống. Bà nghĩ cần xây dựng cho Tuấn. Người trước tiên bà nghĩ đến là Na, người con gái thùy mị, dịu hiền bạn với Tý từ tấm bé, luôn coi bà như mẹ.

Từ ngày Tý mất, Na thường lui tới nhà bà Cần. Bữa cơm buổi chợ na thường xuyên giúp đỡ bà. Na đến với bà như đến với mẹ, vì Na nghĩ đến Tý, nhớ mãi người bạn thân thiết của đời mình ngày nay không còn nữa. Bà Cần cũng coi Na như Tý, mỗi lúc nhớ thương con gái, thấy na, bà tưởng như con mình sống lại. Bà Cần càng có ý định vun xới cho hai người. Bà đã nói trước với chị em du kích khi nào tổ chức cưới sẽ hạ cây nhãn xẻ gỗ đóng giường cho cô râu chú rể.

Na đã ngầm yêu Tuấn nhưng lòng còn e ngại. Nhớ Tý, Na càng thương yêu Tuấn, quý mến Tuấn hơn. Anh con trai ít nói nhưng chân thật và có lòng yêu tha thiết. Chị tiếc cho mối tình của hai người. Nhiều lúc Na đã nghĩ đến số phận mình, ước được sống trọn đời với một người như Tuấn và một hy vọng bừng lên làm rộn trái tim người con gái.

Tuy thế đôi lúc na cũng cảm thấy tủi thân trước thái độ thờ ơ của Tuấn. Anh cũng quý mến Na như những chị em khác trong đội du kích. Càng ngày Tuấn càng lầm lì, ít nói. Có đêm trằn trọc suy nghĩ, Na tự hỏi mình, như thế có phải chị đã đưa ra câu chuyện quá sớm không?

Từ  khi Tý chết, Tuấn lao vào những trận chiến đấu dữ dội. Hàng trăm cái chết của bọn quỷ dữ vẫn chưa xứng đáng với sự chịu đựng, mất mát của anh.

Tuấn hiểu tình cảm của Na đối với anh, kể cả những lời trách móc nhẹ nhàng của người bạn gái, nhưng Tuấn không làm thế nào khác được. Hình ảnh Tý vẫn còn trĩu nặng, đậm nét trong tâm hồn Tuấn. Những khi lao vào trận đánh làm đồng, canh gác ban đêm, lúc nào Tuấn cũng có cảm giác Tý ở bên mình. Tuấn luôn luôn chăm sóc đắp cao, đánh những vừng cỏ non xanh, đắp lên mộ Tý. Mơ đã nói với anh: “Cái Tý nó thích nhất hoa nhài. Lúc nào trong túi cũng có hoa nhài...”.

Tuấn đã đánh những bụi hoa nhài trồng quanh mộ Tý...

Na ý tứ nhìn quanh không thấy ai mới bước đến sát hàng dậu vườn mẹ Cần. Chị đứng ngay dưới gốc nhãn gọi nhỏ:

          Anh Tuấn ơi! Anh Tuấn!

Tuấn ngừng tay cuốc nhìn ra ngoài. Vẻ mặt hiền hậu với cặp mắt lá dăm của na hiện ra trong những khoảng trống, giữa màu lá xanh biếc. Tuấn lấy ao khoác vào người. Anh lách qua hàng dậu:

          Bu đâu anh?

          Cứ vào nhà đã. Bu đi rồi!

Na mỉm cười, khẽ lắc đầu: cặp mắt lá dăm chớp chớp, những ngón tay khẽ bứt cuống lá nhãn:

- Anh Thân, chị hiền nhắn anh đến hội ý. Có việc gì cần lắm! Em cùng đi với anh…

Hiện giờ, Tuấn đã ở trong ban chỉ huy xã đội. Tuấn đi bên Na về phía sông Luộc. Na vui vẻ kể chuyện đêm qua, trong khi đi tuần tra ven sông. Thế và Nụ bị một bữa hoảng hồn, xuýt phát khác, vì Hân với Mơ giả làm ma hiện mình, trêu chọc họ. Na cười giòn tan. Tuấn cũng cười theo,

Na hơi ngạc nhiên, sao hôm nay anh Tuấn cười tươi thế! Hai người nghiêng đầu tránh một cành nhãn thấp, ngả qua đường. Một con chim mào đỏ thắm từ đâu bay đến, đậu trên cành nhãn xòe cánh hót líu lo… Tuấn nhặt hộ Na lá nhãn vương trên mái tóc.

Trên khắp mảnh đất Hưng Yên đau thương và anh dũng, những rặng nhãn quen thuộc chạy dài, chùm nhãn đầu mùa mọng nước, tươi màu nắng mới, lay động nhẹ nhàng, báo tin vui đồng bằng đang lớn mạnh…

Vũ Thị Kính Tức Trần Thị Khang

Hưng Yên - Đầu mùa nhãn 1960

Hà Nội - chữa lại giữa mùa nhãn 1973

XUÂN TÙNG và TRẦN THANH

GẶP EM TRONG NỖI NHỚ

 

Thuở xưa hai đứa xem phim

Tuy rằng chưa nói nhưng tim rung rồi

Chữ tình định tỏ rồi thôi

Ai ngờ hai đứa chân trời cách xa

 

Hôm nay tuổi đã về già

Có duyên gặp lại tình ta vẫn còn

Chữ thương mấy chục năm tròn

Đến hôm nay vẫn vẹn toàn chữ say

 

Gặp nhau dang rộng vòng tay

Ôm ghì nỗi nhớ, vui này ướt mi

Run run môi áp, má tì

Mong chờ dâng hiến, áo khuy vụng cài.

 

Lâu rồi em có nhớ ai

Cuối thu ngày ấy xuân về… qua đông.

Vết son in ngực phớt hồng

Tiếng yêu khe khẽ lạc trong vội vàng.

 

Xiết tay, thở gấp, muộn màng

Mắt thôi miên mắt, tay quàng vòng tay

Lửa lòng, lặn ngụp, men say

Muốn khao khát hết hôm nay một lần;

 

Nhưng rồi em bỗng phân vân

Đẩy tay em nói hẹn lần sau anh

Giờ này đông sắp qua nhanh

Xuân về ấm áp em anh thêm gần !

 

Giao thừa Canh tý