LỮ GIA TỂ TƯỚNG

Tập một: Từ thuở lập quốc đến chấm dứt 1000 năm Bắc Thuộc

Biên soạn: Lê Nghị

Ảnh, tranh: sưu tầm

LỮ GIA TỂ TƯỚNG

1.Dẫn nhập: (dành cho người lớn trợ giảng)

Lữ Gia là nhân vật chính sử.

Phối hợp sử sách, các đền tích và văn tế lưu lại cho biết 30 năm sau khi Triệu Vũ Đế mất, người phò tá nhà Triệu là Lữ Gia một người Việt quê Thanh Hoá, vốn có tiếng là người nhân nghĩa, được Triệu Đà tuyển dụng làm quan triều đình Nam Việt tại kinh đô Phiên Ngung.

Tể tướng Lữ Gia là người đại diện cho phe chống lại âm mưu sáp nhập Nam Việt vào nhà Tây Hán. Triệu Minh vương bệnh nặng, bọn quyền thần do Hán mua chuộc đã xúi Minh vương vốn có người vợ thứ họ Cù người Hán, phế con trưởng người Việt, lập con Cù thị lên làm thái tử. Minh vương qua đời, Cù thị làm thái hậu, con làm vua hiệu Triệu Ai vương lên ngôi mới 6 tuổi. Cù thị nguyên trước khi vua Hán gã làm thiếp Minh Vương đã thông dâm với một tướng Hán tên An Quốc Thiếu Quý. Việc phế trưởng Việt lập thứ lai Hán gây chia rẻ triều đình.

Thấy thời cơ đã tới, vua nhỏ, thái hậu nội gián, vua Hán sai người tình Thiếu Quý cùng sứ giả đến Phiên Ngung gọi là viếng tang, với nhiệm vụ đặt bàn mưu sáp nhập. Cù thị lưu giữ Thiếu Quý trong cung tiếp tục mây mưa. Lữ gia ngăn cản không được. Cù, Quý âm mưu ám sát Lữ Gia không thành. Ông làm bố cáo hạch tội bán nước , giết cả đoàn sứ, Cù thị và Ai Vương. Lập con trưởng người Việt lên làm vua hiệu là Triệu Dương Vương. Vua Hán sai tướng Hàn Thiên Thu đem quân trừng phạt bị quân Nam Việt diệt gọn khi mới vào tới biên thuỳ.

Nhà Hán sử dụng biện pháp mua chuộc U Việt hứa cho giữ độc lập và đất cả Mân Việt. Lại mua chuộc phái đối lập với vua Mân Việt vốn là liên minh với Nam Việt hứa cho giữ độc lập. U Việt mở đường cho đại quân Hán đi qua, phe phản chủ Mân Việt đầu hàng, quân Hán dưới sự chỉ huy của Lộ Bác Đức tấn công Phiên Ngung, Triệu Dương Vương thủ thành hy sinh.Hán sử cho rằng cũng bắt được Lữ Gia khi chạy ra biển, nhưng cũng mất 6 tháng mới dẹp được kháng chiến gây thiệt hại nặng cho nhà Hán ở Âu Lạc cũ.

Nhưng truyền thuyết lại cho rằng Lữ Gia cùng hai người vợ rút về Sông Lô, Phúc Yên kháng chiến. Ông bị Chu Năng, một quan lang đóng ở tiền phương phản bội, nửa đêm đưa quân Hán bất ngờ tập kích, Lữ Gia xông trận thét lên câu nói lưu truyền: "Ta sống làm tướng chết làm thần".

Ông tử trận và họ Lữ miền Bắc giỗ ông vào ngày 25/ 3 Âm lịch hàng năm.

Lưu truyền hai bà vợ trả thù đem quân bao Chu Năng, nhưng lực mỏng không giết nổi Chu Năng, ông hiện ra trên trời cưỡi ngựa dùng kim đao chém rụng đầu Chu Năng. Từ câu thét của ông và câu truyện chém Chu Năng, ông được dân thời đó tôn hiển thánh.

Cảnh Quan Vũ hiển thánh Thời Tam quốc trong Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa hơn 400 năm sau giống như là bản sao của Lữ Gia hiển thánh.

Qua truyện ta thấy suốt một 96 năm, Tàu luôn âm mưu đợi thời cơ nuốt chửng Nam Việt. Do vậy vua Trần Nhân Tông trước khi qua đời đã dặn dò con cháu không bao giờ mất cảnh giác với Bắc quốc.

2.Bài học: (dành cho trẻ em)

Xét nhân vật khi không còn sử

Bởi ngàn xưa mưu dữ ngoại bang

Bao nhiêu sách sử tro tàn

Phải thêm đền tích nhân gian tỏ bày (1)

Lữ Gia vốn thẳng ngay hào khí

Tuổi thanh xuân đã trị gian tà (2)

Hiền tài ắt tiếng đồn xa

Từ quê Thanh Hoá lan ra triều đình (3)

Thật xứng bậc anh minh tể tướng

Ba đời vua đều hưởng tam công (4)

Bốn phương dân chúng hài lòng

Tuổi cao: nghiêng ngữa non sông, phải đành

Luận bán nước rành rành bố cáo

Chém sứ Tàu rõ báo ơn vua

Một phen độc lập thắng thua

Vẹn tình non nước sau xưa mấy người

Tục cáo chết đầu thời quay núi (5)

Giao Chỉ quê trận cuối hậu phương.

Một lòng theo chí tiên vương

Chấp khi vận nước cùng đường đầu rơi

************************

Hiện uy nghi lưng trời cưởi ngựa

Quét kim đao chém đứa phản thần (6)

Người xưa muốn ngụ ý rằng

Diệt phường bán nước: lòng dân ý trời

Tướng nước Nam nghìn đời hiển thánh

Vượt dũng - trung sau sánh Quan Công (7)

Dũng - Nhân giòng giống Tiên rồng

Sử xanh lưu tiếng dân đồng khói hương (8)

3. Chú: (dành cho trẻ em)

1. Đến nay chưa biết nhà Triệu đã ghi chép lịch sử như thế nào. Nhà Hán học gương Tần Thuỷ Hoàng luôn cho đốt sách vở , thư tịch gốc khi xâm chiếm một nước để sau dễ lung lạc lịch sử. Đời nhà Minh xâm lược nước ta đã cho gom sử sách đốt hết lần nữa .Nguyễn Trãi có nhắc lại trong Bình Ngô đại cáo. Do đó phải dựa thêm vào đền tích và truyện lưu truyền.

2. Khoảng tuổi 20, Lữ Gia giết quan ức hiếp dân lành : Trịnh Đào bộ trưởng Vũ Ninh, bắc sông Hồng.Triệu Đà biết tiếng sử dụng.

3. Triều đình lúc đó đóng ở Phiên Ngung (Quảng Đông nay). Lữ Gia gốc Âu Lạc, chứng tỏ nhà Triệu không hề xâm lược, trọng hiền tài .

4. Tam công: thái sư , thái phó, thái uý là ba chức vụ cao nhất sau vua thời đó. Suốt 3 đời vua sau Triệu Đà, Lữ Gia nằm hàng tam công. Lữ Gia được người Việt kính nể hơn cả vua các đời sau, chỉ xếp sau Triệu Đà. (theo Hán sử)

5. Thái hậu: mẹ Triệu Ai Vương, gốc Hán, mưu với sứ Tàu nhập Nam Việt vào Hán quốc.Hai mẹ con ,toàn bộ sứ Tàu và quân lính tuỳ tùng âm mưu giết Lữ Gia không thành, Lữ Thừa tướng bố cáo luận tội và giết hết, lập người con trưởng mẹ Việt tên Kiến Đức lên làm vua, hiệu Triệu Dương Vương.

6. Thành ngữ quen thuộc của người Việt : cáo chết quay đầu về núi, ý chỉ lòng hướng về quê cha đất tổ.

7. Hậu phương: Triệu Đà sáp nhập Âu Lạc là ý đồ chiến lược có hậu phương hùng mạnh để giữ vững độc lập, nhờ vậy Nam Việt tồn tại gần 100 năm.

8.Tương truyền hai bà vợ người Việt họ Hùng kháng chiến vùng Sông Lô, vây Chu Năng quan lang phản bội và Lữ Gia cưởi ngựa từ trời quét đao chém rớt đầu Chu Năng.

9. Quan Vũ theo Lưu Bị, từng hàng kẻ thù Tào Tháo thời tam quốc, (sau Lữ Gia khoảng hơn 400 năm) cải lời quân sư, lầm mưu chết trận cũng được tôn hiển thánh bên Tàu.

Đền thờ Lữ Gia, hai người vợ người vợ Việt họ Hùng và cả một người vợ người Việt của Triệu Đà, được dân chúng lập đền thờ rải rác Bắc bộ, kèm văn tế , lời ca ngợi có giá trị.

Sưu tầm trên Facebook
Xem thêm: Thừa tướng Lữ Gia cùng nươc Nam Việt của Nhà Triệu