Thời cha, nghề nông rặt thủ công. Cày, bừa, cuốc, xỉa một tay nhà nông làm tất. Đồ cày của cha ngoài lưỡi, lường, trạnh, náng làm bằng sắt, còn lại toàn danh mộc do tay cha tự đốn, đẽo và đóng.
Mỏ cày được cha chọn đẽo từ gỗ cây cầy, bốm, đứng ở rừng gần, rất chịu nắng mưa, ưa lội bùn. Bắp cày làm từ gỗ cây kiền kiền hoặc trâm xe đứng tận rừng sâu, thẳng đuột, quen gió sương, không sợ mối mọt. Ách cày đẽo từ lõi gỗ mít, nhẵn nhụi, thủy chung với vai đôi bò. Nài cày đánh rết từ thân dây trường, dẻo dai như dây neo thuyền buồm. Náp cày là cái gốc tre nằm dưới đất, đào lên, vát nhọn, khoét rãnh dọc tra vào náng cày, canh độ nông sâu. Roi cày là thân dây mây thiên to bằng ngón tay cái đen trũi, suôn mượt, có củ xù xì, quéo ngược như tay nắm cán ô. Bừa được đẽo từ gỗ cây chùm thị, muồng đắng. Gọng bừa là hai cán cây rỏi hoặc sổ to bằng cùm tay, bền bỉ lạ thường.
Cày cha đóng xong gác đầu ngọn rào trông như một khẩu pháo. Lúc xuống ruộng, mắc vào vai bò, cày xén đất, lướt vỡ xoèn xoẹt. Gặp ruộng nước, cày lội bì bõm, mắt sáng quắc, vừa ủi lật, vừa dò đường không hề để lõi. Khi lên rẫy dốc, cày vừa ủi vỡ vừa khum lưng nạy những khóm đá nổi. Mồ hôi thấm ướt thân cày.
Từ sáng tinh sương đến trưa tròn bóng nắng, từ mùa này sang mùa khác, cha và cày làm việc quần quật với đất đá, bùn lầy. Cha cầm cày đứng bừa từ lúc còn trai. Từ cày thuê, vần công đến cày ăn công điểm; từ bừa gieo, bừa cấy đến bừa sạ… cha đều nếm trải. Nhìn đất, cha biết cày bên thá úp vào, quanh dí vỡ ra. Đường cày của cha chín đất đều giăng, sát bờ, nhỏ góc, luôn được nhiều bậc lão nông quanh vùng khen ngợi.
Thương cha giỏi cày bừa, mẹ nhận lời theo cha về cùng chung sống. Con cái là niềm vui bất tận. Cày bừa, ruộng đất là sản nghiệp, là bạn thân cha suốt cả cuộc đời. Cha cùng cày bừa ra đồng lúc gà chưa gáy sáng, hừng đông ruộng nhuyễn, mẹ nhanh tay xuống cấy mạ non. Ruộng theo tay cha cày, ba mùa đầy ắp lúa.
Mẹ qua đời. Cha đã mấy mươi lần thay cày bừa mới và luôn nâng niu như báu vật. Chúng tôi lớn lên từ tay cha có cái cày, cái bừa thấm đẫm giọt mồ hôi. Từ trường làng ra trường huyện rồi lên thành phố, phía sau chúng tôi luôn có bóng dáng cha làm bạn với cày bừa. Hạt thóc, hạt ngô, củ khoai, củ sắn từ cày bừa tay cha là sách vở, áo quần, hành trang tri thức cho chúng tôi vững bước vào đời…
Về thăm cha vào một ngày mùa tất bật, nghe tiếng máy cày, máy cắt rộn đồng, tôi chợt nhớ đến chuyện cày bừa thuở xưa. Bước vào gian nhà trống quạnh hiu, đồ cày của cha nằm im thin thít, bụi phủ, nhện giăng. Thương xót, ngậm ngùi…
Ðồ cày của cha
Trả lờiXóaThời cha, nghề nông rặt thủ công. Cày, bừa, cuốc, xỉa một tay nhà nông làm tất. Đồ cày của cha ngoài lưỡi, lường, trạnh, náng làm bằng sắt, còn lại toàn danh mộc do tay cha tự đốn, đẽo và đóng.
Mỏ cày được cha chọn đẽo từ gỗ cây cầy, bốm, đứng ở rừng gần, rất chịu nắng mưa, ưa lội bùn. Bắp cày làm từ gỗ cây kiền kiền hoặc trâm xe đứng tận rừng sâu, thẳng đuột, quen gió sương, không sợ mối mọt. Ách cày đẽo từ lõi gỗ mít, nhẵn nhụi, thủy chung với vai đôi bò. Nài cày đánh rết từ thân dây trường, dẻo dai như dây neo thuyền buồm. Náp cày là cái gốc tre nằm dưới đất, đào lên, vát nhọn, khoét rãnh dọc tra vào náng cày, canh độ nông sâu. Roi cày là thân dây mây thiên to bằng ngón tay cái đen trũi, suôn mượt, có củ xù xì, quéo ngược như tay nắm cán ô. Bừa được đẽo từ gỗ cây chùm thị, muồng đắng. Gọng bừa là hai cán cây rỏi hoặc sổ to bằng cùm tay, bền bỉ lạ thường.
Cày cha đóng xong gác đầu ngọn rào trông như một khẩu pháo. Lúc xuống ruộng, mắc vào vai bò, cày xén đất, lướt vỡ xoèn xoẹt. Gặp ruộng nước, cày lội bì bõm, mắt sáng quắc, vừa ủi lật, vừa dò đường không hề để lõi. Khi lên rẫy dốc, cày vừa ủi vỡ vừa khum lưng nạy những khóm đá nổi. Mồ hôi thấm ướt thân cày.
Từ sáng tinh sương đến trưa tròn bóng nắng, từ mùa này sang mùa khác, cha và cày làm việc quần quật với đất đá, bùn lầy. Cha cầm cày đứng bừa từ lúc còn trai. Từ cày thuê, vần công đến cày ăn công điểm; từ bừa gieo, bừa cấy đến bừa sạ… cha đều nếm trải. Nhìn đất, cha biết cày bên thá úp vào, quanh dí vỡ ra. Đường cày của cha chín đất đều giăng, sát bờ, nhỏ góc, luôn được nhiều bậc lão nông quanh vùng khen ngợi.
Thương cha giỏi cày bừa, mẹ nhận lời theo cha về cùng chung sống. Con cái là niềm vui bất tận. Cày bừa, ruộng đất là sản nghiệp, là bạn thân cha suốt cả cuộc đời. Cha cùng cày bừa ra đồng lúc gà chưa gáy sáng, hừng đông ruộng nhuyễn, mẹ nhanh tay xuống cấy mạ non. Ruộng theo tay cha cày, ba mùa đầy ắp lúa.
Mẹ qua đời. Cha đã mấy mươi lần thay cày bừa mới và luôn nâng niu như báu vật. Chúng tôi lớn lên từ tay cha có cái cày, cái bừa thấm đẫm giọt mồ hôi. Từ trường làng ra trường huyện rồi lên thành phố, phía sau chúng tôi luôn có bóng dáng cha làm bạn với cày bừa. Hạt thóc, hạt ngô, củ khoai, củ sắn từ cày bừa tay cha là sách vở, áo quần, hành trang tri thức cho chúng tôi vững bước vào đời…
Về thăm cha vào một ngày mùa tất bật, nghe tiếng máy cày, máy cắt rộn đồng, tôi chợt nhớ đến chuyện cày bừa thuở xưa. Bước vào gian nhà trống quạnh hiu, đồ cày của cha nằm im thin thít, bụi phủ, nhện giăng. Thương xót, ngậm ngùi…
TẤN PHƯỚC