Tại sao Socrates bị xử tử?

Socrates, triết gia vĩ đại nhất mọi thời đại, là người bị căm ghét nhất Athens. Ông bị buộc tội làm hư hỏng giới trẻ và xúc phạm đến những giá trị mà xã hội lúc bấy giờ bảo vệ. Trước tòa, ông không biện hộ cho mình, không hối lỗi hay cầu xin sự khoan dung. Thay vào đó, ông chọn cách sống và chết với niềm tin vào sự thật, để rồi ra đi bằng việc uống thuốc độc từ cây độc cần.

Nhưng tại sao lại đến mức này?

Socrates không làm gì nguy hiểm theo cách chúng ta thường nghĩ. Ông không cầm vũ khí, không gây ra bạo động. Ông chỉ đặt câu hỏi, trò chuyện với mọi người — từ quý tộc đến dân thường, từ người già đến người trẻ. Nhưng chính những câu hỏi ấy đã đánh đổ niềm tin của những người đối thoại, buộc họ phải đối diện với sự mong manh trong những gì họ từng chắc chắn. Ông khơi dậy trong họ sự hoài nghi về điều mà họ tin tưởng là chân lý.

Socrates dạy cách hoài nghi không phải để phá hủy, mà để giúp người ta tìm thấy điều thực sự bền vững. Ông khuyến khích suy nghĩ, không phải để dẫn vào lạc lối, mà để mỗi người có thể tìm ra con đường sáng hơn giữa đêm tối của sự vô minh. Nhưng điều đó lại khiến ông trở thành cái gai trong mắt nhiều người muốn duy trì quyền lực và trật tự xã hội, ngay cả khi nó đã mục nát từ bên trong.

Dù biết rõ mình đối diện với án tử, Socrates vẫn không hối lỗi hay cúi mình trước tòa án. Ông chọn đứng vững với niềm tin của mình, cho thấy có những giá trị còn lớn lao hơn cả sự sống — đó là phẩm giá và niềm tin vào điều đúng đắn.

Câu chuyện về phiên tòa xử tử Socrates là lời nhắc nhở về sức mạnh của trí tuệ và lòng can đảm. Đám đông thường thích sống trong ảo tưởng hơn là đối diện với sự thật. Họ cảm thấy dễ chịu với những điều quen thuộc, ngay cả khi đó là sai lầm. Những người đặt câu hỏi và phơi bày sự thật thường bị coi là mối đe dọa. Họ làm gián đoạn sự yên bình của đám đông, buộc mọi người phải tự vấn về niềm tin và cách sống của mình.

Socrates đã dạy chúng ta cách sống kiên định trước nghịch cảnh và bất công. Cái chết của ông không chỉ là sự hy sinh cho triết lý mà là minh chứng cho lòng can đảm của một trí tuệ lớn, sẵn sàng đối diện với cả cái chết để bảo vệ niềm tin của mình. (ST)