SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 119
Đội Cô-
dắc thôn Tatarsky dưới quyền chỉ huy của tên thiếu uý Petro Melekhov đến thôn
Ponomariev ngày mười một tháng năm lúc trời vừa rạng.
Bọn Cô-
dắc vùng sông Tria đang lăng xăng chạy tới chạy lui trong thôn. Chúng dắt ngựa
đi uống nước, kéo đàn kéo lũ ra đầu thôn. Petro cho chi đội của hắn đứng lại
giữa thôn, ra lệnh xuống ngựa. Vài gã Cô- dắc bước tới trước mặt hắn.
- Các
bạn đồng hương từ đâu đến đấy? - Một gã hỏi.
- Từ
thôn Tatarsky.
- Các
cậu đã muộn mất một chút… Không có các cậu bọn mình cũng tóm cổ được thằng
Pochenkov rồi.
- Thế
chúng nó đâu cả rồi? Đã giải đi chưa?
- Còn
kia kìa! - Gã Cô- dắc khoát tay chỉ cái mái thoai thoải của hiệu tạp hoá, phá
lên cười - Lốc nhốc một lũ như đàn gà trong chuồng ấy.
Khristonhia,
Grigori Melekhov và vài người nữa bước tới.
- Nhưng
bây giờ sẽ giải chúng nó đi đâu? - Khristonhia hỏi…
- Cho về
với ông bà ông vải.
- Sao
lại thế… Cậu nói bậy nói bạ cái gì thế? - Grigori nắm lấy tà áo ca- pôt của gã
Cô- dắc.
- Bẩm
quan lớn, ngài còn nói bậy nói bạ cừ hơn tôi nhiều! - Gã Cô- dắc trả lời ngạo
nghễ rồi khẽ giật áo khỏi những ngón tay nắm rất chắc của Grigori. - Xem đấy,
người ta đã sửa soạn phương tiện giao thông cho chúng nó rồi đấy. - Gã giơ tay
chỉ cái giá treo cổ dựng giữa hai cây liễu khẳng khiu.
- Cho
ngựa phân tán vào các nhà! - Petro ra lệnh.
Mây đen
che kín bầu trời. Mưa rơi thưa thớt rất vang. Đàn ông đàn bà Cô- dắc lũ lượt
kéo nhau ra đầu thôn. Dân chúng Ponomariev đã được báo tin là đến sáu giờ sẽ
chấp hành án tử hình. Họ vui vẻ đến nơi như để xem một trò vui hiếm có. Đàn bà
con gái Cô- dắc đều quần lành áo tốt như ngày hội, nhiều người còn đưa cả con
đi. Đám người vây quanh bãi chăn công cộng, họ chen chúc quanh cái giá treo cổ
và cái hố dài, sâu chừng một ác- sin. Bọn trẻ con dẫm loạn trên cái ụ đất sét
ẩm chừng một ác- sin. Bọn trẻ con dẫm loạn trên cái ụ đất sét ẩm đắp ở một bên
hố. Bọn đàn ông đứng túm tụm một chỗ, bàn tán sôi nổi về cuộc hành quyết sắp
diễn ra. Bọn đàn bà xì xào một cách chua xót.
Tên đại
uý Popop bước tới. Hắn ngủ đã đẫy giấc, mặt mày nghiêm nghị, điếu thuốc nhai
nhai trong miệng cho thấy những cái răng thô chắc. Hắn ra lệnh cho bọn Cô- dắc
trong đội canh gác giọng khàn khàn:
- Đuổi
hết dân chúng ra khỏi cái hố! Bác Spiridorov giải tốp thứ nhất ra! Hắn xem đồng
hồ lùi sang một bên nhìn đám dân chúng bị bọn canh gác dồn đuổi, lùi khỏi chỗ
hành hình, cuối cùng vây lấp pháp trường thành một hình bán nguyệt sặc sỡ.
Spiridonov
cùng một nhóm Cô- dắc đi nhanh đến tiệm tạp hoá. Đến giữa đường hắn gặp Petro
Melekhov.
- Thôn
ngài có ai tình nguyện không?
- Tình
nguyện làm gì cơ chứ?
- Chấp
hành bản án.
- Không
có và không thể có đâu? - Petro trả lời gay gắt và đi vòng qua chỗ Spiridonov
đứng ngáng đường.
Nhưng
vẫn có những kẻ tình nguyện: Mitka Korsunov vuốt những sợi tóc mượt xoã xuống
dưới cái lưỡi chai mũ cát- két, ngật ngưỡng bước tới trước mặt Petro. Hắn nheo
hai con mắt long lanh, xanh như lá lau và nói;
- Tôi sẽ
bắn. Sao lại bảo "không". Tôi nhận lời, - nói đến đây hắn đưa mắt
nhìn xuống, mỉm cười - Nhưng cho tôi đạn. Tôi chỉ còn một kẹp thôi.
Tự
nguyện xung vào đội xử bắn có nó, gã Andrey Kasulin với bộ mặt nhọt nhạt hết
sức hung hãn và gã Fedot Bodovskov mặt như dân Kalmys.
Những
tiếng thì thầm và xôn xao cố ghìm nén lan ra trong đám người rất đông đứng xen
vai thích cánh khi tốp thứ nhất những người bị kết án bắt đầu rời khỏi tiệm tạp
hoá.
Pochenkov
đi đầu, chân không, với chiếc quần đi ngựa bằng dạ đen rộng thùng thình và cái
áo da ngắn mở phanh. Anh đặt hai bàn chân vừa to vừa trắng xuống bùn một cách
vững vàng, chợt trượt chân một cái, bèn hơi giơ tay trái ra để lấy lại thăng
bằng.
Krivoslykov
lê bước khó khăn bên cạnh Pochenkov, mặt nhợt nhạt như xác chết. Hai con mắt
anh long lanh ráo hoảnh, miệng giật giật một cách đau khổ. Anh hất hất vai để
sửa lại chiếc áo ca- pôt khoác trên lưng, có vẻ như đang lên một cơn lạnh khủng
khiếp. Không hiểu sao hai người không bị lột áo ngoài trong khi các anh em khác
chỉ còn có áo lót. Buntruc bước thình thịch, Laguchin chạy lon ton bên cạnh
anh. Cả hai đều đi chân không. Chiếc quần lót của Laguchin bị rách hở một bắp
chân với làn da vàng ệch, lông mọc lơ thơ. Anh vừa đi vừa ngượng nghịu xốc bên
ống quần rách, môi run lập bập.
Buntruc
ngó qua đầu mấy tên áp giải, nhìn về phía trời xa mây xám mịt mùng. Hai con mắt
tỉnh táo và lạnh lùng của anh hấp háy một cách căng thẳng như chờ đợi điều gì,
anh luồn bàn tay to bè bè vào cổ chiếc sơ- mi mở phanh, gãi bộ ngực lông lá rậm
rì, mặt có vẻ như đang chờ cái gì rất thú vị nhưng không thể nào thực hiện
được…
Một số
người còn giữ được trên nét mặt một vẻ tựa như phớt lạnh. Orlov người chiến sĩ
Bolsevich râu tóc bạc phơ hiên ngang nhổ xuống chân bọn Cô- dắc. Song cũng có
hai ba người cho thấy tất cả nỗi đau buồn âm ỉ trong con mắt và một sự kinh
hoàng không bờ bến trên những khuôn mặt méo xệch, làm những tên áp giải cũng
phải quay đi không dám nhìn mỗi khi bắt gặp con mắt của họ.
Đoàn
người đi khá nhanh. Krivoslykov chốc chốc lại trượt chân, Pochenkov phải đỡ
anh. Họ đi mỗi lúc một gần tới đám đông.
Những
chiếc khăn bịt đầu trắng trắng hiện lên lốm đốm giữa cả một cái biển những mũ
cát- két xanh xanh đỏ đỏ. Pochenkov gườm gườm nhìn đám người, vặc một câu hết
sức tục tĩu, nhưng bỗng nhiên anh bắt gặp cặp mắt Laguchin liếc nhìn mình bèn
hỏi:
- Cậu
nhìn gì thế?
- Có mấy
hôm nay mà tóc cậu bạc phơ… Bọn chó má chúng nó đã cắn xé cậu xơ xác như thế
nầy rồi…
- Tất
nhiên tóc phải bạc ra chứ còn gì nữa, - Pochenkov thở một cách nặng nề, anh lau
mồ hôi trên vừng trán hẹp, nhắc lại. - Gặp chuyện thú vị thế nầy thì tóc phải
bạc ra chớ còn gì nữa. Con chó sói mất tự do, lông nó còn trắng ra, huống chi
mình lại là con người.
Hai
người không nói thêm gì nữa. Đã tiến tới sát đám đông. Ở bên phải, anh em đã
nhìn thấy màu đất sét vàng vàng của cái rãnh đào làm huyệt. Spiridonov ra lệnh:
- Đứng
lại!
Pochenkov
tiến ngay thêm một bước, đưa cặp mắt mệt mỏi nhìn một lượt mấy hàng đầu của đám
dân chúng: phần lớn là những kẻ râu bạc phơ hoặc đã hoa râm. Bọn cựu chiến binh
đứng lui cả về phía sau: lương tâm chúng cũng có cắn rứt. Hai hàng ria chảy xễ
của Pochenkov rung rung, anh nói giọng âm thầm nhưng rõ ràng:
- Thưa
các cụ bô lão! Xin các cụ cho phép tôi và Krivoslykov được xem anh em đồng chí
của chúng tôi tiếp nhận cái chết như thế nào, rồi sẽ treo cổ hai chúng tôi lên
sau cũng được. Trong lúc nầy chúng tôi muốn nhìn thấy anh em đồng chí của mình
lần cuối cùng và khuyến khích nâng đỡ những người tinh thần yếu đuối.
Tất cả
lặng đi, nghe thấy cả tiếng những giọt mưa rơi xuống những chiếc mũ cát- két.
Tên đại
uý Popop đứng phía sau mỉm cười, nhe hai hàm răng vàng khè vì khói thuốc lá.
Hắn không phản đối. Bọn bô lão hò hét loạn lên:
- Chúng
tôi cho phép!
- Cho
hai đứa sống thêm vài phút!
- Lôi
chúng nó ra khỏi cái hố!
Krivoslykov
và Pochenkov bước tới chỗ đám người, bọn bô lão lánh ra, dành một lối đi nhỏ
trước mặt hai người. Hai người đứng lại ở một chỗ không xa lắm và bị lèn như
nêm giữa những con người đứng quanh từ phía với hàng trăm cặp mắt nhìn chằm
chằm đầy vẻ thăm dò. Hai người nhìn bọn Cô- dắc lúng túng bắt anh em Xích vệ
đứng quay lưng vào cái hố. Pochenkov nhìn thấy rất rõ.
Krivoslykov
cứ phải kiễng chân vươn cái cổ ngẳng chưa cạo râu ra nhìn.
Buntruc
đứng ở cuối hàng bên trái. Anh gù gù lưng, thở nặng nề, mắt dán xuống đất, mãi
chẳng thấy ngửng đầu lên. Bên cạnh Buntruc, Laguchin khom người cố kéo vạt áo
sơ- mi xuống che chỗ quần rách. Người thứ ba là anh chàng Ichnát người trấn
Tambobskaia, rồi đến Vanca Bondyrev thay đổi đến không nhận ra được nữa vì có
vẻ như già đi ít nhất hai mươi tuổi. Pochenkov đăm đăm nhìn người thứ năm: anh
nhận ra rất khó khăn Matvey Sarcmatov, chàng Cô- dắc trấn Kazanskaia đã cùng
anh chia xẻ mọi nỗi buồn từ hồi ở Kamenskaia. Thêm hai người nữa bước tới miệng
hố rồi quay lưng lại Petro Luxikov cười một cách rất khiêu khích, rất ngang
ngược, thét lên chửi những lời rất tục tĩu và giơ nắm tay bẩn thỉu lên đe đám
dân chúng lúc nầy đã lặng đi. Koretkov thì cứ ngậm tăm. Người cuối cùng thì bọn
kia phải xốc tay lôi đi. Anh ta ưỡn người ra, hai bàn chân không có sức sống
thõng xuống kéo trên mặt đất, hai tay bám chắc lấy những tên Cô- dắc đang lôi
mình đi, anh ta lắc đi lắc lại khuôn mặt đầm đìa nước mắt, vừa cố giằng ra, vừa
kêu lên khàn khàn:
- Tha
cho tôi, anh em ơi! Tha cho tôi, hãy vì Chúa mà tha cho tôi!
- Anh em
ơi! Anh em thân mến ơi? Anh em làm gì thế nầy? Tôi đã được thưởng bốn huân
chương trong trận chiến tranh chống Đức!
- Tôi
còn mấy đứa con nhỏ? Lạy chúa tôi, tôi làm gì nên tội? Lạy Chúa tôi, sao mà anh
em lại thế?
Một gã
Cô- dắc cao lớn trước kia ở trung đoàn Atamansky đưa đầu gối huých vào ngực anh
ta, đẩy anh ta tới miệng hố. Mãi lúc nầy Pochenkov mới nhận ra người vừa giằng
nhau với bọn kia và bất giác thất kinh: đó là một trong những chiến sĩ Xích vệ
gan dạ nhất, người trấn Migulinskaia, tuyên thệ vào lính năm 1910, đã được
thưởng huân chương thánh Gioóc cả bốn hạng. Bọn kia xốc anh ta đứng lên, nhưng
anh ta lại ngã lăn ra, bò lết dưới chân bọn Cô- dắc, và vừa áp cặp môi khô nẻ
vào những chiếc ủng của chúng, những chiec ủng đá vào mặt mình, vừa khẩn khoản
van lơn bằng một giọng khàn khàn nghe đến là khủng khiếp:
- Anh em
đừng giết tôi! Hãy rủ lòng thương lấy tôi! Tôi còn ba đứa, còn ba đứa con nhỏ…
một đứa con gái nhỏ… Các anh em ruột thịt của tôi ơi!
Anh ta
ôm lấy đầu gối tên lính trung đoàn Atamansky, những tên nầy vùng ra, nhảy lui
lại rồi vung chân đá cái đế ủng đóng cá sắt vào tai anh ta. Như từ trong một
cái ống, máu ở tai bên kia toé ra, chảy lênh láng xuống cái cổ áo trắng.
- Lôi nó
đứng dậy! Spiridonov điên tiết quát lên.
Cuối
cùng bọn Cô- dắc cũng đại khái lôi được anh dậy, đỡ cho đứng thẳng rồi bỏ chạy
ra chỗ khác. Trong hàng trước mặt, những tên tình nguyện làm đao phủ đã giương
súng sẵn sàng. Đám dân chúng ồ lên một tiếng rồi nín lặng. Có người đàn bà rú
lên một tiếng rùng rợn…
Buntruc
còn muốn nhìn lại gần nữa màn mây mù xám xịt trên trời và mảnh đất sáu thảm
trên đó anh đã rong ruổi hai mươi chín năm ròng. Nhưng anh vừa ngửng đầu lên
thì thấy cách mình năm mươi bước có một hàng những tên Cô- dắc đứng sát nhau và
một thằng to lớn có hai con mắt xanh lè nheo nheo và món tóc xoã dưới lưỡi chai
xuống vừng trán hẹp trắng, đang ngả người về phía trước, mím chặt môi, nhằm vào
anh, vào Buntruc, vào đúng ngực. Trước khi phát súng nổ, một tiếng rú kéo dài
xé mang tai Buntruc. Anh kịp quay đầu nhìn thấy một người đàn bà còn trẻ, mặt đầy
tàn hương, nhảy ra khỏi đám người để vùng chạy về thôn, một tay áp chặt đứa con
vào ngực, còn tay kia bịt mắt nó.
Sau khi
loạt súng nổ loạn xạ, khi tám người đứng trên miệng hố đã ngã vật xuống, những
tên vừa nổ súng chạy tới bên cái hố.
Mitka
Korsunov nhìn thấy người chiến sĩ Xích vệ vừa bị hắn bắn còn cố vùng lên, tự
cắn vào vai mình, bèn bồi thêm cho anh ta một phát và khẽ bảo Andrey Kasulin:
- Cậu
xem cái thằng quỷ sứ nầy, nó cắn vào vai nó đến chảy máu và chết như một con
sói, không một tiếng kêu.
Thêm
mười người bị kết án nữa bị báng súng thúc vào lưng phải đi tới miệng hố…
Sau loạt
súng thứ hai bọn đàn bà đều kêu thét lên, len ra khỏi đám đông, xô nhau dắt con
bỏ chạy. Có cả những tên đàn ông cũng bắt đầu bỏ về. Cái cảnh giết chóc đáng
kinh tởm ấy, tiếng kêu rên của những người ngắc ngoải, tiếng la thét của những
người chờ chết, tất cả cái cảnh tượng thê thảm và gớm ghiếc ấy đã làm cho người
ta không thể nào ở lại được nữa. Những kẻ còn nán lại chỉ là những tên cựu
chiến binh đã chứng kiến quá nhiều chết chóc cùng những tên bô lão hung hăng
điên cuồng nhất.
Những
nhóm chiến sĩ Xích vệ khác bị dẫn tới, chân không, quần áo ngoài bị lột hết.
Bọn đao phủ tình nguyện cũng được thay thế.
Những
loạt súng nổ lên ầm ầm, những phát súng lẻ đì đẹt khô khan.
Những
người chưa chết bị bắn thêm cho chết hẳn. Trong giờ nghỉ, đống xác chết đầu
tiên được đổ đất lấp quàng quấy.
Pochenkov
và Krivoslykov đi đến chỗ những người đang chờ lượt, định tìm lời khuyến khích,
những lời nói không còn ý nghĩa như ngày thường nữa rồi. Trong giây phút nầy,
khi mà chỉ một phút nữa tính mạng của họ sẽ bị đứt đoạn như cái lá gãy cuống
trên cây, thì con người chịu quyền chi phối của những cái gì khác.
Grigori
Melekhov đang len qua đám người bắt đầu tan tác, định về thôn thì bất ngờ chạm
trán với Pochenkov. Hai người mặt giáp mặt. Pochenkov lùi một bước, nheo mắt
hỏi:
- Cả cậu
cũng ở đây à, Melekhov?
Grigori
đứng lại, mặt tái xám đi.
- Có ở
đây! Như anh thấy đấy…
- Tôi
thấy… - Pochenkov nhếch mép cười, nhìn thẳng vào bộ mặt nhợt nhạt của Grigori
với cả một lòng căm hờn bất thần nổ bùng ra.
- Sao
thế, bắn vào anh em mình à? Thay lòng đổi dạ rồi à? Té ra cậu là con người như
thế đấy… Pochenkov tiến sát tới trước mặt Grigori, khẽ nói - Làm cho cả bên nầy
lẫn bên kia à? Chà, cái thằng!
Grigori
nắm lấy tay áo Pochenkov, vừa thở hổn hển vừa hỏi:
- Anh
còn nhớ trận đấu ở gần Glubokaia không? Có còn nhớ cuộc bắn giết bọn sĩ quan
không… Họ đã bị giết chính là theo lệnh của anh. Có đúng không? Bây giờ thì
phải chịu lấy hậu quả! Thôi đừng đau khổ làm gì! Thế là không còn giở được trò
gì nữa nhé, ông chủ tịch Uỷ ban quân sự cách mạng sông Đông ạ! Đồ khốn kiếp,
mày đã đem người Cô- dắc bán rẻ cho bọn Do thái! Đã hiểu chưa? Còn muốn nói gì
nữa không?
Grigori
như hoá điên hoá ngộ, Khristonhia ôm lấy chàng lôi ra chỗ khác.
- Đi lấy
ngựa thôi. Đi đi! Mình với cậu chẳng ở đây làm gì nữa.
Lạy Chúa
tôi, cũng là con người, sao lại làm như thế…
Hai
người đã bỏ đi, nhưng chợt nghe thấy tiếng Pochenkov nói, bèn đứng lại. Đứng
giữa những tên cựu chiến binh và bô lão vây kín chung quanh, Pochenkov thốt lên
sang sảng, giọng đầy nhiệt tình:
- Các
người tăm tối… các người mù quáng! Các người mù cả rồi! Bọn sĩ quan đã lừa dối
các người, chúng nó đã bắt các người giết hại anh em ruột thịt của mình? Các người
tưởng rằng giết được chúng tôi là mọi việc đều chấm dứt phải không? Không đâu!
Hôm nay các người chiếm được phần thắng, nhưng chỉ ngày mai người ta sẽ đem các
người ra xử bắn thôi! Chính quyền Xô viết sẽ được thành lập trên khắp nước Nga.
Các người hãy nhớ lấy lời tôi nói! Các người đang làm đổ máu đồng bào mình một
cách vô ích! Các người thật là một bọn ngu xuẩn~
- Đối
với những thằng như chúng mày thì chúng tao phải làm như thế mới được? - Một
lão già nhảy chồm lên.
- Nầy
ông bô ơi, bắn sao được tất cả mọi người? - Pochenkov mỉm cười - Không thể treo
cổ được hết nhân dân Nga đâu. Liệu liệu mà giữ lấy cái đầu! Sau nầy các người
hối lại thì đã quá muộn!
- Mày
chớ có doạ chúng tao?
- Tôi
không doạ đâu. Tôi chỉ vạch cho các người thấy con đường phải đi thôi.
- Nầy
Pochenkov, chính anh mới là thằng mù! Moskva đã làm cho hai con mắt anh mù mất
rồi.
Không
chờ nghe hết những lời qua tiếng lại, Grigori gần như chạy tế về cái sân buộc
con ngựa đang cuống lên vì nghe thấy những tiếng súng nổ. Grigori và Khristonhia,
buộc chặt đai bụng ngựa, cho phi nước đại ra khỏi thôn, vượt qua ngọn gò, không
ngoái đầu lại nữa.
Trong
khi đó ở Ponomariev, khói đạn vẫn cứ tuôn ra theo từng phát súng: những người
Cô- dắc ở Vosenskaia, Karginskaia, Bokovskaia, Krasnokurskaia, Miliuchinskaia
bắn giết những người Cô- dắc ở Kazanskaia, Migulinskaia, Radorcskaia,
Kumsakaia, Baklanovskaia.
Cái hố
đã đầy đến miệng. Bọn Cô- dắc lấp đất lên rồi lấy chân giậm. Hai tên sĩ quan
đeo mặt nạ đen nắm lấy Pochenkov và Krivoslykov, đẩy đến trước cái giá treo cổ.
Pochenkov
dũng cảm và kiêu hãnh ngửng cao đầu, bước lên chiếc ghế đẩu, cởi khuy áo sơ-
mi, phanh cái cổ ngăm ngăm to đần đẫn, rồi tự tay lồng cái vòng thòng lọng có
bôi xà phòng vào cổ, không một bắp thịt nào trên người anh run. Krivoslykov bị
chúng kéo đi, một tên sĩ quan đỡ anh leo lên chiếc ghế đẩu, và anh cũng tự tay
lồng cái vòng thòng lọng.
- Xin
cho phép tôi nói một lời trước khi chết! - Pochenkov đề nghị.
- Cứ nói
đi!
- Xin
mời! - Bọn cựu chiến binh kêu lên.
Pochenkov
khoát tay chỉ đám người đã thưa nhiều:
- Các
người hãy trông, những người muốn ở lại xem chúng tôi chết còn được bao nhiêu?
Lương tâm cắn rứt mà! Chúng tôi đã vì nhân dân lao động, vì quyền lợi của nhân
dân lao động mà chiến đấu với bè lũ tướng tá chó má, không ngại hy sinh tính
mạng, thế mà bây giờ sắp phải chết dưới bàn tay các người đây! Nhưng chúng tôi
không nguyền rủa các người! Các người là những kẻ bị lừa dối một cách cay đắng?
Cho đến khi chính quyền cách mạng được thiết lập, các người sẽ thấy rõ chân lý
ở về bên nào. Các người đã đem những con người ưu tú nhất cả vùng sông Đông vùi
dưới cái hố nầy…
Những
tiếng lao xao mỗi lúc một to, những lời Pochenkov nói không rõ nữa. Một tên sĩ
quan lợi dụng tình thế đó đạp một cái rất lẹ chiếc ghế đẩu dưới chân Pochenkov
bắn ra. Cả cái thân hình hộ pháp nặng như đá của anh ngả nghiêng rồi rơi thõng
xuống, nhưng hai chân văn còn chạm đất. Cái vòng thòng lọng thít vào cổ làm
Pochenkov tức thở, bắt anh phải dướn người lên. Anh ấn mười ngón chân to tướng
của hai bàn chân không giầy không tất lên lớp đất ẩm đã bị dẫm nát, cố kiễng
lên để hít lấy chút không khí, rồi đưa cặp mắt lồi hẳn ra ngoài nhìn đám người
đứng im thin thít, khẽ nói:
- Chúng
nó còn chưa học được cách treo cổ người ta… Nầy Spiridop, nếu tao treo cổ mầy,
thì chân mầy không chạm tới đất đâu.
Rớt rãi
chảy ra đầm đìa từ miệng Pochenkov. Hai tên sĩ quan đeo mặt nạ và mấy gã Cô-
dắc đứng gần đấy bấn cả lên, hì hục mãi mới nâng được cái thân hình nặng chịch
và đã hoàn toàn kiệt sức của Pochenkov lên chiếc ghế đẩu.
Krivoslykov
cũng không được chúng để cho nói hết lời: chiếc ghế đẩu văng ra khỏi chân anh,
đập vào một cái xẻng không biết có tên nào ném lại đấy. Cái thân hình khô đứt,
không chút mỡ thừa của anh đung đưa rất lâu, hết co rúm lại như con tôm, đầu gối
chạm vào cằm, lại duỗi thẳng ra trong cơn giãy chết. Trong lúc Krivoslykov còn
co giật, cái lưỡi đen sịt thè lè sang một bên mép còn ngọ nguậy thì chiếc ghế
dưới chân Pochenkov lại bị đá bật ra lần thứ hai. Cái thân hình nặng nề của anh
lại rơi thõng xuống, đường chỉ trên vai bục ra, và đầu ngón chân anh lại chạm
đất. Đám Cô- dắc đồng thanh khẽ kêu lên. Một số vừa làm dấn phép vừa bỏ đi. Tất
cả số còn lại đều bối rối hoảng hốt đến nỗi cứ đứng đực ra một lát như bị mạ
ám, và cứ nhìn bộ mặt xạm lại như màu gang của Pochenkov với một tâm trạng
không phải không khiếp hãi.
Có người
chợt nghĩ ra một cách là lấy xẻng bới, bèn vội vã xúc đi những cục đất dưới
chân Pochenkov, và sau mỗi nhát xẻng, người anh chàng thõng xuống thẳng hơn, cổ
anh càng vươn ra dài hơn, và cái đầu có bộ tóc hơi xoăn của anh càng ngật ra
sau lưng. Sợi chão khó nhọc lắm mới chịu nổi cái trọng lượng sáu pút. Cái giá
kêu răng rắc, hơi đưa đi đưa lại và theo nhịp lắc đều đặn của cái giá,
Pochenkov từ từ quay ra tứ phía, tựa như muốn giơ cho bọn sát nhân xem bộ mặt
tím đen và bộ ngực đầm đìa những dòng nước dãi và nước mắt nóng hổi của mình.
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 120
Mãi đến
thứ hai Miska Kosevoi và "Bồi" mới ra khỏi trấn Karginskaia. Sương mù
sủi ngầu trên đồng cỏ, cuộn lên trong các khe núi, luồn xuống các vùng đất
trũng, phủ kín những chỗ nhô ra từ các vách dốc đứng. Những nấm kurgan hiện lên
mờ mờ sau làn sương mù. Cun cút kêu ríu rít trong đám cỏ non. Mặt trăng bập
bềnh trôi trên bầu trời cao ngất như đoá hoa sen đã nở hết trong một cái đầm
mọc đầy cỏ lác và bàng tử.
Hai
người đi đến khi trời rạng. Chòm sao Đại tiểu hùng tinh đã mờ đi. Sương bắt đầu
rơi. Đã gần tới thôn Hạ Yablonovsky. Nhưng giữa lúc ấy, khi chỉ còn cách cái
thôn nầy ba vec- xta, bọn Cô- dắc đã đuổi kịp hai người trên đường xuống đồi.
Sáu tên cưỡi ngựa đã lần theo vết chân, đuổi theo. Miska và "Bồi" đã
chạy lao sang bên cạnh đường nhưng cỏ quá thấp, trăng lại sáng… Thế là hai
người bị chúng tóm được và giải trở về. Cả đám đi chừng một trăm xa- gien chẳng
nói chẳng rằng. Sau đó đùng lên một phát súng… "Bồi" loạng choạng, đi
mỗi lúc một nghiêng sang một bên, như con ngựa sợ cái bóng của nó. Rồi
"Bồi" không ngả mà chỉ như nằm xuống một cách vụng về, mặt rúc vào
một đám ngải cứu xanh xanh xám xám.
Miska đi
thêm chừng năm phút, không còn cảm thấy cơ thể mình nữa, hai tai ù lên, như có
tiếng chuông, chân bước trên mặt đất khô mà cứ như thụt xuống bùn. Cuối cùng
Miska hỏi:
- Sao
chưa bắn đi, lũ chó đẻ? Còn làm khổ người ta gì nữa?
- Đi đi
đi đi. Nhưng im cái mồm! - Một Cô- dắc nói giọng nhẹ nhàng. - Thằng mu- gích đã
bị khử rồi, nhưng cậu thì chúng tớ thương. Trong cuộc chiến tranh chống Đức cậu
ở trung đoàn Mười hai à?
- Phải.
Mười hai.
- Cậu sẽ
lại về trung đoàn Mười hai thôi. Cậu còn trẻ. Mới lầm lỡ một chút, chưa tai vạ
gì lắm. Bọn mình sẽ chữa cho!
Ba ngày
sau toà án quân sự dã chiến trấn Karginskaia đã "chữa" cho Miska
thật. Hồi ấy toà án chỉ có hai hình thức trừng phạt là xử bắn và đánh bằng roi.
Đối với những người bị tuyên án bắn thì ban đêm bọn Cô- dắc lôi họ ra ngoài
trấn, tới sau nấm kurgan Pertranuri, còn những người được coi là còn có hy vọng
cải tạo thì chúng trừng trị bằng cách lấy roi quật trước công chúng trên bãi
họp.
Hôm chủ
nhật ấy, từ lúc sáng sớm, dân chúng vừa thấy một chiếc ghế dài được kê ra giữa
bãi là họ bắt đầu đổ tới. Không những trên bãi đông nghịt mà người ta còn đứng
đầy các quầy hàng, trên những tấm ván kê bên các nhà kho, trên nóc các ngôi nhà
và các cửa hiệu.
Kẻ đầu
tiên bị đánh đòn là Alexandrov, con trai lão cố đạo ở Grachevskaia. Anh chàng
nổi tiếng là một tay Bolsevich rất hăng, luận tội đáng bị xử bắn, nhưng bố lại
là một lão cố đạo tốt, được mọi người kính trọng, vì thế toà án chỉ quyết định
đánh thằng con hai chục roi thôi. Người ta lột quần Alexandrov, rồi đặt anh
chàng không quần không khố như thế nằm sấp trên chiếc ghế dài, hai tay bị trói
bên dưới chiếc ghế. Một gã Cô- dắc ngồi lên chân Alexandrov, hai gã nữa cầm hai
bó nhánh liễu đứng hai bên. Bị đánh xong, Alexandrov phủ bụi bẩn trên người,
kéo quần lên vái tứ phương, rồi mừng rơn vì thấy mình không bị đem xử bắn lại
cúi đầu chào lấy chào để và cám ơn:
- Xin
cám ơn các cụ bô lão?
- Mặc
quần lại cho cẩn thận đi! - Một người trả lời.
Tiếng
cười rộ lên khắp cái bãi họp, đến nỗi mấy anh chàng bị bắt ngồi ngay gần đấy,
trong một nhà kho, cũng phải cười.
Chiều
theo lời tuyên án. Miska bị nện hai mươi roi. Nhưng cái đau vì bị làm nhục còn
rát hơn cái đau vì ăn roi nhiều. Nhân dân cả trấn, già trẻ lớn bé đều giương
mắt nhìn mình. Miska xốc chiếc quần đi ngựa, thiếu chút nữa thì oà lên khóc.
Anh bảo gã Cô- dắc vừa đánh mình:
- Thật
chẳng còn ra thể thống gì nữa.
- Nhưng
sao vậy?
- Đầu
làm đít chịu. Nhục nhã suốt một đời.
- Không
sao, cái nhục không phải là khó, nó không làm cay mắt đâu - Gã Cô- dắc kia an
ủi Miska rồi như muốn làm vui lòng người bị trừng phạt, gã nói thêm - Kể ra cậu
cũng là một thằng cứng rắn đấy chứ: đã hai lần mình quật thẳng tay, định bắt
cậu phải kêu lên… Nhưng sao mình cũng thấy rằng một thằng thế nầy thì không thể
nào bắt nó kêu được. Hôm nọ bọn mình quật một thằng, con ông cụ bĩnh cả ra
quần. Cái thằng đến là yếu bụng yếu dạ.
Ngay hôm
sau, chiếu theo lời tuyên án, Miska bị tống ra mặt trận.
Sau đó
hai ngày, xác "Bồi" mới được chôn cất. Hai gã Cô- dắc bị tên ataman
phái đi đào một cái huyệt nông hoen hoẻn rồi thõng chân xuống huyệt ngồi nghỉ,
hút thuốc rất lâu.
- Đất
chỗ nầy rắn khiếp, - một gã nói.
- Rắn
như thép ấy! Xưa nay có cày bao giờ đâu, lâu ngày lại càng rắn.
- Phải…
cái thằng nầy được một chỗ thật là đắc địa, ngay trên đỉnh… Gió lồng lộng, khô
ráo, quang đãng… Chắc hẳn cũng lâu mới rữa đấy.
"Bồi"
nằm áp mặt xuống lớp cỏ. Hai gã đưa mắt nhìn anh rồi đứng dậy:
- Lột
ủng nó chứ?
- Còn
sao nữa, đôi ủng của nó còn tốt đấy.
Hai gã
đặt "Bồi" xuống huyệt theo đúng ghi thức của đạo Thiên chúa: đầu quay
về hướng tây, rồi lấp chất đất đen chắc quánh lên.
- Dẫm
thêm cho chặt nhé? - Gã còn trẻ thấy đắp đã được ngang huyệt bèn hỏi - Chẳng
cần, thế nầy cũng được rồi, - Gã kia thở dài. - Khi nào các thiên sứ thổi kèn
báo ngày phán xét cuối cùng, nó sẽ đứng dậy nhanh hơn.
Nửa
tháng sau cỏ sa tiền và ngải cứu non đã mọc trên nấm mồ nhỏ xíu. Yến mạch dại
đã kết bông trên đó, sơn giới cũng nở những đám hoa vàng xum xuê ngay bên cạnh.
Cỏ sông Đông rủ những đám lá mung lung như khói thuốc lá. Bạc hà, đại tái và
châu quả toả hương thơm phức. Chẳng bao lâu từ cái thôn gần đấy có một ông cụ
đến bới một cái hố trên đầu ngôi mộ, trồng một cái cột bằng gỗ sồi mới bào và
đặt lên đó một cái bàn thờ nhỏ có mái. Bên dưới cái mái che hình tam giác thấy
hiện ra trong bóng tối nét mặt hiền hậu đầy đau khổ của Đức mẹ và trên thành gỗ
của cái mái có dòng chữ đen kẻ không trau chuốt lắm bằng chữ Slavơ:
Năm loạn
lạc con người đồi trụy,
Anh em
nhà chớ xử án nhau.
Ông cụ
không còn nữa nhưng cái miếu nhỏ vẫn còn lại trên đồng cỏ. Cái vẻ đau thương
của nó mãi mãi còn đập vào mắt những người đi bộ hay cưỡi ngựa qua, gây trong
lòng họ một nỗi buồn man mác.
Và sau
đó, đến tháng Năm, có mấy con gà nước đến đánh nhau bên cái miếu, dẫm phẳng một
khoảng ngải cứu xanh lơ, làm nát cả đám cỏ mao rất dày đang chín bông: chúng
đánh nhau để tranh nhau con mái, vì quyền sống, vì ái tình, vì sự sinh con đẻ
cái. Nhưng chỉ ít lâu sau, cũng gần cái miếu ấy, dưới một nấm đất, dưới một bụi
ngải cứu già lờm xờm, một con gà nước cái đẻ chín quả trứng màu xanh lốm đốm,
đẻ xong nó đem cả hơi ấm của mình ra ấp và xoè đôi cánh bóng nhoáng bảo vệ chín
quả trứng ấy.
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 121
Đến
tháng Tư năm 1918 trên vùng sông Đông đã hoàn thành một sự phân hoá lớn: bọn
cựu chiến binh các khu miền Bắc: Khopesky, Ust- Medvedisky và một phần Đông
Thượng đi theo các đơn vị Hồng quân rút lui. Còn bọn Cô- dắc các khu phía dưới
thì truy kích họ, dồn họ về phía địa giới Quân khu.
Dân
Khopesky theo Hồng quân gần hết, dân Ust- Medvedisk theo một nửa, còn dân Đông
Thượng thì chỉ theo một số không đáng. Mãi đến năm 1918, lịch sử mới dứt khoát
tách rời dân miền trên với dân miền dưới. Nhưng mầm mống của sự phân hoá nầy đã
có từ mấy trăm năm trước, hồi những người Cô- dắc ít của ăn của để ở các khu
miền Bắc, không có những vùng đất màu mỡ ở ven biển Azov, cũng không có những
vườn nho, những khu săn bắn và đánh cá giàu có, thỉnh thoảng lại rời bỏ
Cherkask, ngang ngạnh tràn vào những vùng đất của Đại Nga để cướp phá và trở
thành dinh luỹ hết sức chắc chắn của tất cả các cuộc nổi loạn, từ Radin tới
Xecat.
Ngay đến
thời gian gần đây, trong khi toàn Quân khu chỉ âm ỉ phẫn nộ dưới bàn tay đàn áp
của kẻ thống trị, người dân Cô- dắc các khu trên đã công khai nổi lên bạo động,
và dưới sự lãnh đạo của các ataman, họ đã làm lung lay nền tảng của ngai vàng:
họ chiến đấu chống lại quân đội nhà vua, cướp những đoàn thuyền trên sông Đông,
tràn sang vùng sông Vônga, kích động vùng Zaproroge đã bị đánh bại nổi dậy.
Đến cuối
tháng Tư, Hồng quân phải bỏ hai phần ba vùng sông Đông. Sau khi mọi người đã
thấy rõ là cần phải thành lập một chính quyền Quân khu, những tên chỉ huy các
nhóm vũ trang chiến đấu ở miền Nam bèn đề nghị triệu tập hội nghị Cơ- rúc.
Chúng quyết định đến ngày 28 tháng Tư sẽ triệu tập các uỷ viên Chính phủ lâm
thời sông Đông cùng đại biểu các trấn và các đơn vị quân đội đến họp đại hội ở
Novocherkask.
Thôn
Tatarsky nhận được thông tin của ataman trấn Vosenskaia báo cho biết là ngày 22
tháng nầy ở Vosenskaia sẽ họp đại hội đại biểu nhân dân toàn trấn để bầu đại
biểu đi họp Cơ- rúc Quân khu.
Miron
Grigorievich Korsunov đọc tờ thông tri trước đại hội thôn. Thôn đã cử lão, lão
Bogatyrev và ông Panteley Panteley Prokofievich cũng được bầu đi họp Cơ- rúc.
Ngay hôm ấy ở Vosenskaia về và hôm sau quyết định cùng với thông gia lên
Minlerovo để có thể tới Novocherkask kịp ngày (Grigorievich cần đi Minlerovo để
mua dầu lửa, xà phòng và vài thứ khác cần dùng cho công việc trong nhà, nhân
tiện lão cũng muốn kiếm chác chút ít bằng cách giúp lão Mokhov mua những cái
rây và hợp kim babit 1 cho nhà máy xay).
Hai
người ra đi lúc trời vừa rạng. Cặp ngựa huyền của Miron Grigorievich kéo chiếc
xe bốn bánh chạy băng băng. Hai ông thông gia ngồi bên nhau trong cái thùng xe
sơn hoa lòe loẹt. Sau khi xe chạy lên gò, câu chuyện mỗi lúc một thêm mê mải.
Đang có quân Đức đóng ở Minlerovo, vì thế Miron Grigorievich không khỏi có phần
lo lắng. Lão hỏi:
- Thế
nào, ông thông gia, quân Đức chúng nó có làm phiền gì chúng ta không nhỉ? Cái
quân ấy tồi tệ lắm đấy, tọng cho chúng nó cái gọng xe vào mồm!
- Không
đâu, - Ông Panteley Prokofievich nói cho lão kia yên lòng. - Hôm kia bác Matvey
Kasulin lên trên ấy về, có bảo là quân Đức nhát như cáy… Chúng nó sợ không dám
động đến người Cô- dắc đâu!
- Ông
nghĩ cũng hay đấy nhỉ! - Miron Grigorievich cười gằn sau chòm râu đỏ như lông
cáo, nghịch nghịch một lát cái roi ngựa có cái cán bằng gỗ anh đào. Rồi lão
chuyển sang chuyện khác vì xem ra đã vững tâm - Ông nghĩ sao, chúng ta sẽ lập
nên một chính quyền như thế nào bấy giờ.
- Chúng
ta sẽ chọn lấy một vị ataman. Một người của chúng ta! Một người Cô- dắc!
- Cầu
Chúa cho được như thế! Các ông hãy cố chọn lấy người tốt nhất! Các ông tướng
ấy, các ông phải sờ nắn xem xét thật kỹ, như bọn Di- gan chọn ngựa ấy. Chớ để
lọt vào một của vứt đi.
- Chúng
ta sẽ lựa chọn. Vùng sông Đông nầy chưa đến nỗi thiếu những đầu óc thông minh.
- Phải
đấy, phải đấy, ông thông gia thân mến ạ… Người thông minh cũng như những kẻ ngu
xuẩn, họ mọc lên có cần phải gieo hạt đâu - Miron Grigorievich nheo nheo mắt,
bộ mặt lấm tấm tàn hương của lão thoáng vẻ buồn. - Thằng Mitka nhà tôi, vốn là
tôi cũng muốn lo cho nó nên thân nên người một chút, cũng muốn nó học hành để
làm sĩ quan, nhưng ngay đến trường tiểu học nhà chung nó cũng chẳng được tốt
nghiệp, mới theo đuổi hơn một năm đã trốn học rồi.
Hai
người cùng lặng đi một lát và cùng nghĩ tới mấy đứa con trai giờ phút nầy đang
rong ruổi không biết nơi đâu theo vết người Bolsevich. Chiếc xe chạy long lên
như đang cơn sốt rét trên quãng đường mấp mô. Con ngựa huyền bên phải chợt đạp
móng sau lên móng trước, những cái cá sắt chạy chưa mòn kêu lách cách. Thùng xe
xóc mạnh. Hai ông thông gia ngồi sát sạt cứ cọ sườn vào nhau như hai con cá mùa
đẻ trứng.
- Mấy
thằng Cô- dắc nhà chúng ta không biết đang ở nơi nào nhỉ? - Ông Panteley
Prokofievich thở dài.
- Đã tiến
dọc theo sông Khop. Thằng Fedot Kalmys vừa ở Kumyngienskaia về, con ngựa của nó
đã bị giết. Nó có bảo hình như đang tiến quân tới thị trấn Chisanskaia thì
phải.
Hai
người lại nín lặng một lát. Gió hiu hiu thổi, rùng cả lưng. Phía sau, bên kia
sông Đông, những cánh rừng, những bãi cỏ, những cái hồ, những cánh đồng xơ xác
cháy rực, lặng lẽ và huy hoàng dưới ánh mặt trời hồng hồng lúc bình minh như
một đống lửa. Ngọn đồi cát nằm thườn thượt như một mảng mật vàng trong tầng tổ
ong. Vài cái gò nhấp nhô hơi loáng áng đồng đen, nom như những cái bướn lạc đà
Mùa xuân đến không đều với muôn vật. Những cánh rừng màu ngọc lam đã thay một
bộ cánh xanh lá cây sẫm rất diêm dúa. Đồng cỏ bắt đầu nở hoa. Nước lũ rút đi để
lại trên bãi cỏ hoang ven sông Đông vô số những vũng nước nhấp nhoáng. Nhưng
sau mùa tuyết tan, trong vài cái khe dưới chân những khoảng dốc dứng, vẫn còn
những đám tuyết nham nhở trắng loá một cách rất khêu gợi, nằm áp lên mặt đất
sét.
Hôm sau,
lúc trời sắp hoàng hôn, hai người đến Minlerovo nghỉ đêm ở nhà một người
Ukraina quen biết, ngôi nhà được xây ngay cạnh bức tường nâu xịt của kho thóc
cơ giới hoá. Sáng hôm sau, ăn sáng xong. Miron Grigorievich thắng ngựa vào xe
để lên tiệm. Khi vượt qua đường sắt, lão không gặp trở ngại gì nhưng đến đấy
thì lần đầu tiên trong đời lão trông thấy mấy tên Đức. Ba tên Landsturm 2 chạy
ra chặn đường lão. Một tên trong bọn vẫy tay gọi. Nó nhỏ bé, có bộ râu màu hạt
dẻ loăn xoăn đến mang tai.
Miron
Grigorievich ghìm cương, nhay nhay cặp môi có vẻ lo lắng và chờ đợi. Ba tên Đức
tiến lại gần. Một tên người Phổ cao lớn, béo tốt, cười nhe hàm răng trắng nhởn,
bảo bạn nó.
- Đây
thật là một thằng Cô- dắc chính cống nhé! Cậu xem, nó mặc cả đồng phục Cô- dắc
nữa kìa! Hoàn toàn chắc chắn là những thằng con trai nó đã nện nhau với chúng
ta. Bọn mình hãy bắt sống nó, lôi về Berlin. Nó sẽ là một vật triển lãm kỳ quặc
bậc nhất đấy.
Chúng
mình chỉ cần hai con ngựa của nó thôi. Còn nó thì mặc mẹ nó đi đằng nó? - Thằng
cha có bộ râu màu hạt dẻ và hai tay như hai cái càng cua trả lời nhưng không
cười. Nó vòng tránh hai con ngựa, có vẻ sợ sợ, đi tới bên chiếc xe.
- Xuống
xe ngay, lão già nầy. Chúng ta cần hai con ngựa của lão để chở một số bột mì từ
nhà máy xay kia ra ga. Nào, xuống xe ngay, tao bảo kìa! Mày sẽ đến chỗ quan tư
lệnh mà lĩnh lại ngựa. - Thằng Đức đưa mắt về phía nhà máy xay và giơ tay ra
hiệu bảo Miron Grigorievich xuống xe, ý nghĩa các cử chỉ, điệu bộ của nó hoàn
toàn rõ ràng.
Hai tên
kia bỏ đi về phía nhà máy xay, vừa đi vừa ngoái đầu lại cười. Mặt Miron
Grigorievich đỏ lên với những đám vàng vàng xám xám. Lão buộc dây cương vào
thành gỗ ngang trước thùng xe, nhảy rất nhẹ nhàng từ trên xe xuống rồi đi tới
trước hai con ngựa.
"Ông
thông gia lại không có ở đây, - lão thoáng nghĩ và lạnh toát cả người. - Đến bị
chúng nó lấy mất ngựa thôi? Chao ôi, bỏ mẹ rồi? Thật ma dẫn lối quỉ đưa đường
mình tới đây?"
Tên Đức
mím chặt môi, nắm tay áo Miron Grigorievich, ra hiệu bảo lão đi ra nhà máy xay.
- Buông
ra! - Miron Grigorievich nhô người về phía trước, mặt càng tái thêm. - Đừng có
động vào tao? Tao không để cho lấy ngựa đâu?
Nghe
giọng nói, thằng Đức cũng đoán được ý nghĩa của câu trả lời. Nó bất thần nhe
những cái răng trắng xanh nom hết sức hung tợn, đồng tử hai con mắt nó nở to
đầy vẻ đe doạ, giọng nó choang choang như muốn bắt đối phương tuân lệnh ngay.
Nó đã quơ tay lên dây da cây súng trường đeo trên vai, nhưng ngay trong nháy
mắt. Miron Grigorievich chợt sống lại thời trai tráng của lão: gần như không
cần vung tay, lão quạng luôn cho thằng cha một cái đánh hự vào quai hàm, quả
đấm thật xứng đáng với một nhà quyền thủ. Miếng đòn đó làm cho đầu thằng Đức
ngật ra sau, rắc một cái, dây mũ sắt đứt dưới cằm đánh phựt. Nó ngã sóng soài
rồi vừa cố nhỏm dậy vừa nhổ trong miệng ra một cục máu đặc màu tiết dê. Miron
Grigorievich bồi luôn cho nó một quả nữa, lần nầy vào gáy, rồi lấm lét nhìn ra
bốn phía và cúi xuống giật phắt khẩu súng trường. Trong giây phút ấy, đầu óc
lão hoạt động nhanh nhạy và sáng suốt lạ lùng. Lúc quay ngựa, lão biết rằng
không thể bị thằng Đức bắn vào lưng mình nữa, nhưng chỉ sợ có những tên lính
gác đứng sau dãy hàng rào bên kia đường sắt hay trên đường nhìn thấy.
Ngay
trong các cuộc đua ngựa, cặp ngựa huyền nầy cũng chưa từng phi nước đại điên
cuồng như thế nầy bao giờ? Ngay trong những buổi đón dâu, bốn cái bánh xe cũng
chưa từng quay tít như thế nầy bao giờ! "Lạy Chúa tôi, lạy Chúa tôi? Nhân
danh Đức chúa cha!" - Miron Grigorievich lẩm nhẩm trong bụng, chiếc roi
quất liên hồi xuống lưng hai con ngựa. Cái tính tham lam keo kiệt bẩm sinh
thiếu chút nữa làm lão mất mạng: lão đã định quay về chỗ trọ lấy tấm thảm đắp
chân còn để lại đấy, nhưng lý trí vẫn chiếm phần thắng, vì thế lão lại cho xe
chạy hướng khác. Lão thúc ngựa phi như bay hai mươi vec- xta tới làng
Orekhovaya. Về sau, lão có kể lại rằng lần ấy lão đánh xe nhanh hơn cả nhà tiên
tri Ilia trên chiếc xe của ngài 3. Đến Orekhovaya lão vào ngay nhà một người
Ukraina quen biết, rồi trong lúc vẫn chưa hoàn hồn, lão kể đầu đuôi câu chuyện
cho chủ nhà nghe và xin người ấy giấu hộ cả người lẫn ngựa. Người dân Ukraina
giấu thì có giấu, nhưng vẫn dặn trước:
- Tôi sẽ
giấu cho ông, nhưng nếu chúng tra khảo nhiều quá tôi sẽ khai đấy, vì ông
Grigorievich ạ, lợi lộc gì mà cắn răng chịu khổ? Chúng nó sẽ đốt nhà, trói tôi,
và tròng cái vòng thòng lọng vào cổ tôi cho mà xem!
- Ông
bạn thân mến ơi, ông cứ làm ơn giúp tôi trốn đi! Rồi ông muốn gì tôi cũng xin
tạ ơn ông! Chỉ cần ông cứu tôi khỏi chết, cho tôi nấp kín vào một chỗ nào đó,
tôi sẽ xin lùa đến đây cả một đàn cừu! Một chục con cừu hạng nhất tôi cũng sẽ
không tiếc đâu! - Miron Grigorievich vừa đánh xe vào dưới mái hiên nhà kho vừa
năn nỉ hứa hẹn.
Lão sợ
bị đuổi hơn là sợ chết. Lão ở lại nhà người Ukraina đến lúc hoàng hôn, trời vừa
sâm sẩm là chuồn thẳng một mạch. Lão cho ngựa phi như điên suốt chặng đường từ
Orekhovaya về. Cả hai con ngựa đều sủi mồ hôi như bọt xà phòng. Chiếc xe chạy
long lên ghê quá các nan hoa quay nhoang nhoáng, không còn phân biệt được cái
nào với cái nào. Mãi khi về gần tới thôn Hạ Yablonovsky lão mới hoàn hồn. Lúc
xe chưa chạy vào trong thôn, lão lấy khẩu súng trường cướp được giấu dưới chỗ
ngồi, ngắm nghía cái dây da mặt trong có ghi đầy những chữ bằng bút chì hoá
học. Lão "À hà" một tiếng, nhẹ nhõm cả người:
- Thế
nào, chúng mầy có đuổi được hay không, lũ quỷ ranh kia? Bản lĩnh của chúng mầy
thật là hạng bét!
Nhưng
lão đâu có đem một con cừu nào đến biếu người Ukraina kia. Mùa thu năm ấy, lão
có dịp qua đấy, thấy người chủ nhà nhìn mình vẻ chờ đợi, bèn nói.
- Cừu
nhà chúng tôi chết sạch rồi. Nuôi cái giống ấy thật chẳng ăn thua gì… Nhưng đây
có ít lê vườn nhà, tôi đem biếu ông để cảm tạ lòng tốt của ông! - Lão đổ trên
xe xuống chừng hai mera 4 những trái lê đã nẫu trên đường, rồi vừa nói vừa đưa
cặp mắt giảo quyệt nhìn ra chỗ khác - Lê nhà chúng tôi ngon và ngọt… lê chín
cây đấy - Lão nói xong từ biệt về ngay.
Trong
lúc Miron Grigorievich phóng xe chuồn khỏi Minlerovo, ông thông gia của lão đã
tới nhà ga. Một tên sĩ quan Đức còn trẻ ký vào giấy thông hành, hỏi ông
Panteley Prokofievich vài câu qua thông ngôn, rồi vừa châm một điếu xì gà rẻ
tiền, vừa nói giọng kẻ cả:
- Ông
lên xe đi, nhưng ông hãy nhớ rằng các ông cần phải có một Chính phủ khôn ngoan
mới được. Các ông bầu ra một tổng thống cũng được, một ông vua cũng được, nhưng
phải với điều kiện là người đó không được thiếu một đầu óc sáng suốt để quản lý
quốc gia và phải biết tiến hành chính sách trung thực đối với nước chúng tôi.
Ông
Panteley Prokofievich nhìn tên Đức bằng cặp mắt khá hằn học. Ông không muốn bắt
chuyện với hắn nên vừa nhận được giấy thông hành là ra lấy vé ngay.
Ở
Novocherkask ông rất ngạc nhiên không biết bọn sĩ quan trẻ vỡ tổ đâu ra mà
nhiều thế, chúng kéo đàn kéo lũ đi lượn phố, dạo chơi với các cô tiểu thư, đi
lại lăng xăng gần dinh ataman và toà nhà của pháp viện là nơi Cơ- rúc sẽ họp
đại hội.
Tại nhà
ký túc của các đại biểu, ông Panteley Prokofievich gặp vài người cùng trấn và
một người quen ở trấn Elanskaia. Phần lớn các đại biểu là binh sĩ và dân
thường, bọn sĩ quan không thấy có nhiều, vẻn vẹn chỉ được vài chục tên, đại
diện cho giới trí thức các trấn. Mọi người bàn ra tán vào một cách thiếu tin
tưởng về chuyện bầu chính quyền Quân khu. Nhưng chỉ có một điều rõ ràng là dứt
khoát phải bầu lấy một ataman. Các đại biểu nêu tên vài viên tướng Cô- dắc có
uy tín, trao đổi ý kiến về những kẻ ứng cử.
Tối hôm
mới đến, sau khi uống trà, ông Panteley Prokofievich về phòng ông, ngồi ăn ít
đồ nguội mang từ nhà đi. Ông gỡ một khoanh cá chép khô, cắt bánh mì. Hai đại
biểu trấn Migadinskaia lại chơi với ông, ngoài ra còn đến thêm vài người nữa.
Câu chuyện mở đầu bằng tình hình ngoài mặt trận, rồi dần dần chuyển sang chuyện
bầu chính quyền.
- Không
thể kiếm đâu ra một người tốt hơn ông Kaledin vừa mồ yên mả đẹp, cầu cho ông ấy
được hưởng phúc nơi thiên đường? - Một đại biểu có bộ mặt xám xịt, người trấn
Migulinskaia thở dài nói.
- Có lẽ
thế thật đấy, - một lão người trấn Elanskaia cũng đồng ý.
Một viên
thượng uý đại biểu của trấn Besegenevskaia có mặt trong câu chuyện thấy thế bèn
phát biểu, giọng không thiếu vẻ sôi nổi.
- Sao
lại không kiếm được người xứng đáng? Sao các vị lại nói thế? Còn tướng Krasnov
thì sao?
-
Krasnov nào thế?
- Sao
lại phải hỏi Krasnov 5 nào? Các vị hỏi thế mà không biết thẹn hay sao? Một vị
tướng trứ danh, tư lệnh Quân đoàn kỵ binh số ba, một người rất khôn ngoan, đã
được thưởng Huân chương thánh Gióoc, một nhà chiến lược đại tài đấy?
Lời phát
biểu say sưa, cảm động đến nghẹn ngào của viên thượng uý đã làm một gã đại diện
của một đơn vị ngoài mặt trận tức điên lên:
- Còn
tôi thì tôi xin nói sự thật cho các vị hay: chúng tôi cũng đã biết thiên tài
của ông ấy lắm rồi? Chẳng qua là một ông tướng hạng bét! Trong chiến tranh
chống Đức, bản lĩnh của ông ta đã biểu hiện khá đầy đủ! Nếu không có cách mạng
thì cũng đến lẹt đẹt với cái cấp lữ đoàn trưởng!
- Nầy
ông bạn thân mến, ông chưa được hiểu rõ về tướng quân Krasnov mà lại có thể nói
năng như vậy? Hơn nữa, tại sao ông lại dám dùng những lời lẽ như thế để chỉ
trích một vị tướng mà tất cả mọi người đều tôn kính? Xem ra ông đã quên rằng
ông chỉ là một gã Cô- dắc lính trơn.
Viên
thượng uý rít răng nói ra những lời lạnh như băng miệt thị một cách không
thương tiếc như thế, làm cho gã Cô- dắc kia luống cuống, hoảng lên, phải nén
giận nói lúng búng:
- Bẩm
quan lớn, tôi chỉ muốn nói rằng chính tôi đã đi lính dưới quyền tướng quân
Krasnov. Trên mặt trận áo, chính tướng quân đã làm trung đoàn chúng tôi đâm đầu
vào hàng rào dây thép gai? Vì thế chúng tôi coi tướng quân là một ông tướng
hạng bét? Ngoài chuyện đó ra tướng quân như thế nào ai mà biết được… Cũng có
thể là hoàn toàn không phải như thế…
- Thế
người ta đem Huân chương thánh Gióoc tặng cho ông ấy làm gì? Đồ ngu! - Ông
Panteley Prokofievich hóc một cái xương cá ho sặc lên một hồi rồi cũng xông vào
mắng nhiếc anh chàng ở mặt trận về - Các anh cứ giữ khư khư trong đầu óc mình
một mớ tư tưởng ngu xuẩn, bạ ai các anh cũng chửi, ai các anh cũng coi là không
tốt… Cái kiểu gì mà lại như vậy? Nếu các anh ít lời đi một chút thì đã không
đến nỗi có chuyện đổ vỡ như bây giờ. Nếu không cũng đã thông minh hơn được
nhiều. Chỉ được cái trò chó sủa trăng!
Các đại
biểu ở Novocherkask và các vùng dưới đều hết sức ủng hộ Krasnov. Viên tướng đeo
huân chương thánh Gióoc nầy rất hợp ý bọn bô lão. Nhiều lão đã chịu quyền chỉ
huy của hắn trong cuộc chiến tranh với Nhật. Quá khứ của Krasnov cũng làm mê
mẩn tâm thần bọn sĩ quan: một sĩ quan đơn vị ngự lâm, xuất thân trong giới
thượng lưu, một vị tướng có trình độ học vấn cao, trước kia đã từng phục vụ
trong hoàng cung, tham gia đoàn hộ giá hoàng đế. Đối với giới trí thức tự do
thì có một điều thoả mãn họ là Krasnov không những là một viên tướng, một tay
vũ biền quẩn quanh với những phương pháp huấn luyện và chỉ huy khắc nghiệt, mà
dù sao cũng còn là một nhà văn, đã có những truyện ngắn viết về sinh hoạt của
giới sĩ quan đăng trong phụ trương của tờ "Niva" xưa kia đã từng có
người thích đọc. Mà đã là nhà văn thì tất nhiên là một con người có văn hoá.
Ở nhà ký
túc, người ta tích cực vận động ủng hộ Krasnov. Tên tuổi các tướng lĩnh khác
đều mờ nhạt bên cạnh cái tên của hắn. Về African Bogaevsky thì những tên sĩ
quan trung thành với Krasnov thì thầm truyền đi những tin đồn nói rằng
Bogaevsky vốn là bạn nối khố của Denikin, vì thế nếu bầu Bogaevsky làm ataman
thì hễ tiêu diệt được người Bolsevich, tiến vào Moskva là tất cả đặc quyền và
quyền tự trị của người Cô- dắc đều đi đời nhà ma.
Nhưng
ngay Krasnov cũng không khỏi có những kẻ phản đối. Một gã đại biểu là giáo viên
cố bôi tro trát trấu lên tên tuổi của viên tướng, nhưng không thu được kết quả.
Gã chạy lăng xăng khắp các phòng đại biểu, dùng một giọng hiểm độc, vo ve như
con muỗi bên những cái tai lông lá của bọn Cô- dắc.
-
Krasnov ấy à? Tướng thì tướng vô tài, mà nhà văn thì nhà văn vứt đi. Một cái
thùng rỗng chốn cung đình, một kẻ liếm gót. Có thể nói ông ta là một con người
vừa muốn lôi kéo các phần tử tư bản dân tộc, lại vừa muốn có cái thanh danh là
theo chủ nghĩa dân chủ. Rồi các ngài xem, hễ có kẻ nào muốn mua là ông ta bán
rẻ ngay vùng sông Đông! Một kẻ tiểu nhân. Tài chính trị của ông ta chỉ là một
con số không. Phải bầu Ageev mới được! Ageev lại hoàn toàn là chuyện khác.
Nhưng
anh chàng giáo viên nầy đã chẳng thu được kết quả gì. Đến ngày mồng một tháng
Năm, khi Cơ- rúc họp đến ngày thứ ba thì nghe thấy những tiếng hò la:
- Xin
mời tướng quân Krasnov!
- Xin
ngài làm ơn…
- Chúng
tôi hết sức thành tâm…
- Xin
mời ngài!
- Ngài
là niềm tự hào của chúng tôi!
- Mời
tướng quân lên nói cho chúng tôi rõ về cuộc sống hiện nay?
Khắp căn
phòng họp rộng thênh thang rộn hẳn lên. Bọn sĩ quan vỗ tay, tiếng vỗ trầm trầm.
Bọn Cô- dắc thấy thế cũng ngượng nghịu bắt chước khẽ vỗ lộp bộp. Song những bàn
tay đen đủi da như bị thuộc cứng vì lao động, chỉ vỗ lên những tiếng khô khan,
nghe như tiếng nứt rạn, có thể nói là rất khó nghe, khác hẳn tiếng nhạc êm tai
phát ra từ những bàn tay chau chuốt, mịn như đệm bông của các vị tiểu thư, các
bà quí phái, các ngài sĩ quan, các cậu sinh viên đứng đầy hành lang và các lối
đi.
Đến khi
viên tướng đẹp lão, cao lớn đã có tuổi mà người vẫn còn cân đối, hùng dũng bước
lên sân khấu như trong khi duyệt binh, thì toàn hội trường đều vỗ tay như sấm
và gầm lên từng đợt. Hắn mặc chiếc áo quân phục đeo nhằng nhịt cơ man nào huân
chương, huy chương, ngù vai cùng mọi cái gì khác đặc trưng cho một cấp tướng.
Tiếng vỗ
tay mỗi lúc một to rồi chuyển thành những tiếng hô vang dậy. Tinh thần hân hoan
phấn khởi lan khắp các hàng đại biểu như một trận bão. Nhiều người nhìn thấy
cái uy vũ của thời đế chế lờ mờ hiện ra trong viên tướng có bộ mặt bồi hồi xúc
động đứng với tư thế như người trong tranh nầy.
Ông
Panteley Prokofievich cảm động chảy nước mắt và cứ hỉ mũi vào chiếc khăn tay màu
đỏ rút ra từ trong chiếc mũ cát- két.
"Đây
mới là một ông tướng ra ông tướng. Vừa nhìn một cái đã biết ngay là một nhân
vật vĩ đại rồi! Nom cứ như là hoàng đế ấy, cả đến tướng mạo cũng y hệt. Có cái
gì đến là giống mồ ma đức Alexandr!" - Ông đã nghĩ thầm như thế trong khi
xúc động ngắm Krasnov đứng sát dãy đèn đặt ở ngay viền trước sâu khấu.
Tuy lấy
tên là "Cơ- rúc cứu nguy sông Đông", nhưng Cơ- rúc lần nầy họp chẳng
có chút gì vội vã. Theo lời đề nghị của viên chủ tịch Cơ- rúc là đại uý Ianov,
đại hội thông qua nghị quyết về việc đeo lon cùng tất cả các phù hiệu quân hàm.
Krasnov lên phát biểu một bài rất đặc sắc, sắp xếp rất khéo léo. Bằng một giọng
đầy nhiệt tình, hắn nói về "Nước Nga bị quân Bolsevich lăng nhục", về
"Sự hùng cường trước kia" của nước Nga, về vận mệnh của vùng sông
Đông.
Hắn phác
ra những nét chính của tình thế hiện nay, đả động đôi chút tới sự chiếm đóng
của quân Đức, và cuối cùng khi hắn nói say sưa về cuộc sống độc lập của Quân
khu sông Đông sau khi người Bolsevich bị đánh bại, thì hội trường ầm ầm tỏ ý
đồng tình.
- Một
Cơ- rúc Quân khu có đầy đủ quyền lực sẽ nắm chính quyền ở quân khu sông Đông!
Người Cô- dắc được cách mạng giải phóng sẽ khôi phục lại toàn bộ nếp sống cổ
truyền tốt đẹp của người Cô- dắc, và cũng như tổ tiên chúng ta xưa kia, chúng
ta sẽ nói thật to, thật kiên quyết: "Kính chào Hoàng đế Trắng, xin ngài cứ
ở trong cái thành Moskva bằng đá của ngài, còn chúng tôi, những người Cô- dắc,
chúng tôi cứ ở sông Đông êm đềm!"
Ngày
mồng ba tháng Năm, trong buổi họp tối, thiếu tướng Krasnov đã được bầu làm
ataman Quân khu với một trăm linh bảy phiếu thuận, ba mươi phiếu chống và mười
phiếu trắng. Hắn không nhận ngay chiếc gậy ataman trong tay viên đại uý chủ
tịch Cơ- rúc Quân khu mà còn đặt điều kiện: trước hết phải thông qua các điều
luật cơ bản mà hắn đã đề ra với Cơ- rúc và trao cho hắn quyền hành vô hạn trong
cương vị ataman.
- Đất
nước chúng ta đang đi tới bước diệt vong! Tôi chỉ nhận chiếc gậy ataman với
điều kiện ataman được tuyệt đối tin tưởng.
Các tình
huống hiện nay đang đòi hỏi phải làm việc với đầy đủ tín tâm và với ý thức hân
hoan trước nhiệm vụ hoàn thành, khi người ta biết rõ rằng Cơ- rúc, cơ quan tối
cao, nói lên ý chí của vùng sông Đông, đã tín nhiệm mình, khi đã sắp định ra
những tiêu chuẩn pháp trị vững vàng, chắc chắn, trái hẳn vớl cái thói hỗn loạn
vô Chính phủ của bọn Bolsevich.
Các điều
luật mà Krasnov kiến nghị chỉ là những điều luật của đế quốc Nga được thay hình
đổi dạng đang vội vã và có sửa chữa chút ít. Làm gì mà Cơ- rúc chẳng thông qua!
Các đại biểu đã vui vẻ chấp thuận. Tất cả đều nhắc nhở thời xưa, ngay đến lá cờ
được cải lại một cách vụng về: ba cái băng nằm ngang màu lam, màu đỏ và màu
vàng (dân Cô- dắc, dân ngụ cư, dân Kalmys), chỉ có quốc huy là bị thay đổi hẳn
chiều theo tinh thần Cô- dắc thay cho con đại bàng hai đầu hung dữ cánh vươn
móng duỗi, người ta đã vẽ một gã Cô- dắc trần như nhộng đội mũ lông, đeo gươm
súng và toàn bộ vũ trang cưỡi trên một thùng rượu.
Một tên
đại biểu đầu óc giản đơn, chuyên xu nịnh, khúm núm nêu câu hỏi:
- Có lẽ
trong số các điều luật cơ bản vừa được thông qua, quan lớn sẽ còn đề nghị thay
đổi hoặc sửa chữa điều gì nữa chăng?
Krasnov
mỉm một nụ cười khoan dung, quyết định nói đùa một câu. Hắn nhìn khắp lượt bọn
uỷ viên Cơ- rúc một cách đầy hứa hẹn rồi nói bằng cái giọng của một kẻ quen
được tất cả mọi người nuông chiều:
- Có thể
lắm. Mấy điều bốn mươi tám, bốn mươi chín và năm mươi về quốc kỳ, quốc trưng và
quốc ca. Các ngài có thể đề ra cho tôi bất kỳ một lá cờ nào, ngoài lá cờ đỏ,
bất kỳ một kiểu quốc trưng nào ngoài ngôi sao năm cánh của bọn Do Thái hay một
phù hiệu nào khác của bọn Tam điểm 6, và bất kỳ bài quốc ca nào ngoài bài
"Quốc tế ca".
Cơ- rúc
vừa cười vừa thông qua các điều luật cơ bản. Và sau đó câu nói đùa của ngài
ataman còn được truyền miệng trong một thời gian rất lâu.
Ngày
mồng năm tháng Năm, Cơ- rúc giải tán. Mấy bài diễn văn cuối cùng đã được phát
biểu nốt. Viên đại tá Denisov, cánh tay phải của Krasnov, tư lệnh Binh đoàn
miền Nam, lên hứa rằng trong một thời gian hết sức ngắn, hắn sẽ nhổ rễ xong
cuộc phiến loạn Bolsevich. Bọn uỷ viên Cơ- rúc ra về, yên tâm và sung sướng
trước việc bầu ataman tiến hành có kết quả cũng như những tin nhận được từ mặt
trận.
Ông
Panteley Prokofievich rời khỏi thủ phủ Quân khu sông Đông ra về, trong lòng bồi
hồi xúc động, niềm hân hoan bên trong chỉ muốn nổ tung ra. Ông tin như đinh
đóng cột rằng chiếc gậy ataman đã được trao tay một người đáng tin cậy, chẳng
bao lâu nữa người Bolsevich sẽ bị đánh bại và hai đứa con trai ông sẽ lại được
quay về với công việc đồng áng. Ông già ngồi bên cửa sổ toa xe, hai khuỷu tay
tì trên chiếc bàn con, trong tai còn văng vẳng những dư âm như từ biệt của bài
quốc ca sông Đông, lời ca đầy sinh khí thấm tới đáy lòng ông, và ông có cảm
tưởng như thật quả "sông Đông êm đềm, sông Đông chính giáo" đang
"ầm ầm chuyển động, sóng cuộn ào ào.
Nhưng
tàu vừa chạy ra khỏi Novocherkask được vài vec- xta, ông Panteley Prokofievich
nhìn qua cửa sổ đã thấy những tiền tiêu của bọn kỵ binh Bavaria. Một nhóm kỵ
binh Đức đang cho ngựa chạy hai bên đường sắt, tiến từ phía trước đoàn tàu tới.
Chúng gù gù cái lưng ngồi trên yên một cách rất bình an vô sự, những con ngựa
béo tốt, mông to bè bè, ve vẩy những cái đuôi cắt ngắn cũn, lông ngựa loáng
nhoáng dưới ánh nắng chói chang. Ông Panteley Prokofievich ngả hẳn người về
phía trước, cong một bên lông mày lên nom hết sức đau khổ, nhìn những vó ngựa
của quân Đức nhún nhảy dày xéo lên mảnh đất Cô- dắc với dáng vẻ của nhủng kẻ
chiến thắng. Ông xoay cái lưng cánh phản ra cửa sồ, gù hẳn xuống và cứ gục đầu
như thế rất lâu mà thở phì phì.
--- ------ ------ ------ -------
1 Hợp kim đồng, kẽm, thiếc dùng để giảm mức
hao mòn Mazarin sát cho các trục.
2 Một loại dân quân theo chế độ quân dịch
trước kia của người Đức (ND).
3 Theo Kinh thánh, Ilia là một nhà tiên tri
Israel, được Đức chúa trời trao cho sứ mệnh đi khuyên dân Israel đừng theo tà
đạo. Làm nhiều phép mầu. Sau bị nữ hoàng nước đó hành hạ, phải chạy ra xa mạc,
cuối cùng cười một chiếc xe phụt lửa bay lên trời (ND).
4 Một mera bằng 26, 24 lít (ND).
5 Krasnov (1869 - 1947) một viên tướng của Nga
hoàng. Tháng 5- 1915 làm ataman Quân khu sông Đông, dựa vào quân Đức chiếm đóng
để đàn áp cách mạng. Năm 1919 chạy sang Đức, sau trở thành gián điệp của Hitle.
1947 bị Toà án tối cao của Liên Xô kết án treo cổ (ND).
6 Một cuộc vận động tôn giáo, chính trị trong
thế kỷ 18 dưới hình thức một tổ chức quốc tế bí mật với những nghi thức mê tín
và mục đích "hoàn thiện đạo đức", xây dựng "những tôn giáo đường
của việc thiện" (do đó mới có cái tên Pháp là francs macons (những người
thợ nề tự do) (ND).
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 122
Từng
đoàn tàu sơn đỏ xuất phát từ vùng sông Đông chạy xuyên qua Ukraina, chở về Đức
bột mì, trứng, bơ, bò. Những tên lính Đức đứng ở đầu các toa xe với những chiếc
mũ nồi, những chiếc áo quân phục ngắn màu xanh xám, lưỡi lê cắm sẵn trên đầu
súng. Những đôi ủng da màu vàng rất tốt của quân Đức, với những cái đế đóng cá
sắt, đầm phẳng những con đường của vùng sông Đông.
Bọn kỵ
binh Bavaria dắt ngựa ra sông Đông uống nước… Trong khi đó ở vùng giáp ranh với
Ukraina, những gã thanh niên Cô- dắc vừa được huấn luyện ở Pécxianovca, gần
Novocherkask, bị gọi ra lính để đánh nhau với bè lũ Petliura 1 Gần một nửa
Trung đoàn Cô- dắc sông Đông số 12 vừa được tổ chức lại đã nằm lại ở gần
Starobensk để dành giật cho Quân khu một mẫu đất thừa trên lãnh thổ Ukraina.
Trên
miền Bắc, trấn Ust- Medvedskaia luôn luôn bị truyền từ tay nọ sang tay kia, chi
đội Hồng quân Cô- dắc tràn tới từ các thôn của các trấn Gladunovskaia, Novo-
Alexandrovskaia, Kumyngienskaia Xcurisenskaia cùng những trấn khác vừa đánh
chiếm được nó thì một tiếng đồng hồ sau họ đã bị chi đội du kích Bạch vệ của
tên sĩ quan Alekseev đánh bật ra, và trên các phố đã thấp thoáng những chiếc áo
ca- pốt của bọn học sinh trung học, học sinh trường thực nghiệp và trường thầy
dòng là thành phần cốt cán của chi đội Bạch vệ nầy.
Quân Cô-
dắc Đông Thượng tiến dần từng chặng về phía Bắc, từ trấn nọ qua trấn kia, Hồng
quân rút lui về phía địa giới tỉnh Saratov, bỏ lại gần toàn bộ khu Khopesky.
Đến cuối mùa hạ, quân đội vùng sông Đông, gồm những tên Cô- dắc đủ các lứa
tuổi, chỉ cần cầm nổi cây súng, đã tiến tới các địa giới. Được tổ chức lại trên
đường tiến quân, được bổ sung thêm bằng những tên sĩ quan được điều từ
Novocherkask, nom nó đại khái đã có vẻ một quân đội thật sự: các đội dân quân
ít người do các trấn điều đi được biên chế hỗn hợp với nhau; các trung đoàn
chính qui cũ được khôi phục lại với những tên quan binh cũ còn sống sót sau
chiến tranh chống Đức; các trung đoàn được ghép lại thành sư đoàn; trong các
ban chỉ huy, những tên đại tá già kinh nghiệm đã thay thế bọn thiếu uý, các cấp
thủ trưởng cũng dần dần được thay đổi.
Đến cuối
mùa hạ, các đơn vị chiến đấu thành lập với các đại đội Cô- dắc của mấy trăm
Migulinskaia, Meskovskaia, Kazanskaia và Sumilinskaia, đã theo lệnh tên thiếu
tướng Alferov vượt địa giới vùng sông Đông, rồi sau khi chiếm Doneskskoie, làng
đầu tiên thuộc địa phận tỉnh Voronezskaia, chúng bao vây huyện lỵ Bogutra.
Đã bốn
ngày liền, đại đội Cô- dắc thôn Tatarsky dưới quyền chỉ huy của Petro Melekhov
vượt qua thôn và trấn để tiến về phía Bắc của khu Ust- Medvedisky. Ở một nơi
nào đó bên phải họ, Hồng quân vội vã rút lui ra đường sắt, không chịu nghênh
chiến một lần nào. Suốt thời gian đó, bọn Cô- dắc thôn Tatarsky không hề thấy
bóng vía địch đâu cả. Các chặng hành quân cũng không dài. Tuy không ước hẹn gì
với nhau, nhưng Petro cùng các gã Cô- dắc khác đều quyết định rằng không tội vạ
gì mà vội vã đâm đầu đi tìm cái chết vì thế mỗi ngày họ chỉ để lại sau lưng ba
chục vec- xta là cùng.
Đến ngày
thứ năm thì họ tiến vào địa hạt trấn Kumyngienskaia. Họ vượt sông Khop ở thôn
Didunkov. Muỗi nhắt rùng rùng bay lơ lửng trên đồng cỏ như một tấm màn the,
tiếng vo vo rất thanh rung lên trong tai mỗi lúc một to. Hàng triệu triệu con
muỗi lúc nhúc lượn tròn một cách mù quáng, chui cả vào tai vào mắt người và
ngựa. Những con ngựa tức tối, chốc chốc lại hắt hơi, còn bọn Cô- dắc thì vung
tay loạn xạ để xua muỗi, thuốc lá nhà trồng tha hồ đem ra mà hun khói.
- Đùa
kiểu gì mà lạ, con muỗi khốn kiếp nầy! - Khristonhia đưa tay áo lên chùi nước
mắt kêu lên.
- Sao
thế, bị nó lọt vào mắt à? - Grigori mỉm cười hỏi.
- Đốt cả
vào mắt. Chưa biết chừng muỗi độc đấy, con quỉ dữ!
Khristonhia
giương cái mí mắt đỏ rực, đưa một ngón tay sần sùi lên sờ vào trong con mắt,
rồi hắn chẩu môi, dụi mãi mu bàn tay lên mắt.
Grigori
cho ngựa đi bên cạnh Khristonhia. Từ hôm lên đường hai người vẫn cùng đi với
nhau. Nhập bọn với họ có thêm Anikey. Thời gian gần đây anh chàng nầy đẫy ra,
vì thế nom càng giống đàn bà.
Quân số
không được đủ một đại đội. Tên quản Latysev đến lấy vợ ở thôn Tatarsky làm đội
phó cho Petro. Grigori chỉ huy một trung đội. Những gã trong trung đội của
chàng gần như toàn là dân nửa dưới thôn: Khristonhia, Anikey, Fedot Bodovskov,
Marchin Samin, Ivan Tomilin, gã Borsev lêu đêu như cây sào và gã Dakha Korolev
nặng nề phục phịch như con gấu, Prokho Zykov, gã Merkulov nòi Digan, Epifan
Marsaev, Egor Sinilin và chừng mười lăm gã thanh niên cùng tuổi tác.
Trung
đội trưởng trung đội hai là Nicolai Kosevoi, trung đội ba do Yakov Koloveydin
chỉ huy, còn trung đội bốn thì trung đội trưởng là Mitka Korsunov. Sau vụ hành
quyết Pochenkov, Mitka đã được tên tướng Alferov đề bạt ngay lên cấp thượng sĩ.
Đại đội
cho ngựa chạy một nước kiệu đặc biệt dừng trên đồng cỏ. Con đường lượn vòng
những cái đầm lầy nước, trườn xuống một cái khe nhỏ mọc đầy lau sậy non và liễu
rồi bò ngoằn ngoèo trên đồng cỏ.
Trong
mấy hàng cuối, Yakov "Móng lừa" cười khề khề bằng một giọng trầm.
Andrinsca Kasulin hoà theo bằng giọng nam cao. Thằng cha nầy cũng đã kiếm được
cái lon hạ sĩ nhờ có máu của những người bạn chiến đấu của Pochenkov.
Petro
Melekhov cho ngựa chạy bên cạnh hàng quân cùng với Latysev. Hai gã khẽ nói với
nhau không biết những gì. Latysev nghịch nghịch cái dây ngù mới của thanh gươm.
Petro đưa tay trái ra vuốt lông và gãi gãi khoảng giữa hai tai con ngựa. Một nụ
cười nở trên khuôn mặt phúng phính của Latysev, dưới hàng ria thưa thớt nhe ra
mấy cái răng ám khói thuốc lá, nửa vàng nửa đen, chân răng sứt nham nhở.
Con ngựa
cái khoang thọt cẳng nhỏ loắt choắt của gã Anchipnhip Apdeevich, con trai lão
"Vua nói khoác" lon ton chạy sau cùng. Gã đã được anh em Cô- dắc tặng
cho cái biệt hiệu là Anchip Brekhovich, nghĩa là "Anchip con trai lão nói
khoác".
Một gã
nào đó trong đám Cô- dắc kể chuyện. Có những gã phá rối hàng ngũ, cho ngựa leo
lên đi hàng năm, những gã khác chăm chú ngắm vùng đất xa lạ, với cánh đồng cỏ
lỗ chỗ ao đầm như một bộ mặt rỗ, dãy tiêu huyền và dương liễu mọc xanh rờn như
một bức rào.
Cứ nhìn
cách trang bị cũng có thể thấy rằng đội Cô- dắc đang tiến hành một cuộc trường
chinh: các túi yên đựng quá nhiều đều phồng to các túi thồ đầy ắp, và người nào
cũng lo buộc áo ca- pôt vào đai yên. Ngay đến các đồ thắng cũng có thể giúp cho
việc nhận xét: mỗi cái dây da nhỏ đều còn mang vết chỉ, mọi thứ đều được khâu
lại, buộc lại, sửa chữa lại. Một tháng trước đây mọi người còn tin tưởng rằng
sẽ không có chiến tranh, nhưng hiện nay ai nấy đề buồn rầu chịu đựng ý nghĩ là
không sao tránh khỏi đổ máu nữa. "Hôm nay còn giữ được cái thân xác, nhưng
có lẽ ngày mai bị quạ đen rỉa thây ở nơi đồng không mông quạnh nầy", - anh
chàng nào cũng nghĩ như thế.
Mọi
người đã qua thôn Krepchy. Những căn nhà lợp lau thưa thớt thấp thoáng ở bên
phải, Anikey lấy trong túi quần ra một miếng bánh khô, cắn một nửa, những cái
răng cửa nhỏ như răng chuột nhe ra đầy vẻ háu ăn, cắn xong lại đưa quai hàm
nhai rất nhanh như con thỏ.
Khristonhia
liếc nhìn hắn.
- Cậu
đói lắm à?
- Không
đói thì ăn làm gì? Vợ mình làm cho đấy.
- Nhưng
cậu nhai khỏe thật? Có lẽ cái bụng của cậu cũng chẳng kém gì bụng con lợn đực
thiến. - Rồi hắn quay sang nhìn Grigori và nói giọng bực bội than vãn - Cái
thằng quỉ sứ nầy nó ăn như thần trùng, đến là khó coi? Không biết nó chứa chỗ
nào cho hết mà tọng vào lắm thế? Mấy hôm nay, mình chỉ nhìn nó ăn mà sờ sợ thế
nào ấy. Kể ra người ngợm nó cũng chẳng to lớn gì, thế mà ngốn ngấu quá cái
thùng không đáy.
- Mình
ăn của mình chứ có ăn của ai đâu, vì thế phải ra sức mà ăn. Buổi tối vừa ăn
thịt cừu, thế mà sáng hôm sau đã lại thèm rồi. Chúng mình thì thanh bông hoa
quả, thứ gì cũng có thể chén được. Hễ đưa được lên miệng, ăn vào là đều có ích
cả.
Thấy
Khristonhia nhổ bãi nước bọt có vẻ bực bội, Anikey nháy mắt với Grigori và hất
hàm về phía Khristonhia, cười khà khà:
- Anh
Petro Panteleev nầy, anh định cho nghỉ đêm ở đâu thế? Anh xem, những con ngựa
nom đã mệt lử cả rồi! - Tomilin kêu lên.
Merkulov
cũng hùa theo Tomilin:
- Đến
lúc dừng lại nghỉ đêm rồi đấy. Mặt trời sắp lặn rồi.
Petro
vung cái roi ngựa.
- Chúng
ta sẽ nghỉ đêm ở Kliutri. Còn có thể kéo đến Kumynga cũng chưa biết chừng.
Merkulov
tủm tỉm cười sau bộ râu đen loăn xoăn, khẽ bảo Tomilin:
- Thằng
chó, nó muốn tâng công với lão Alferov đấy? Vội vội vã vã.
Có gã đã
tinh nghịch trong khi tỉa râu hộ Merkulov, đem cắt ngắn hẳn đi, làm cho cả bộ
râu xồm chỉ còn nhỏ xíu, rồi lại xén nhọn thành hình một cái nệm xiên xẹo. Nom
anh chàng lạ hẳn đi, đến là buồn cười, nhờ đó anh em đã có một chuyện để lúc
nào cũng có thể đem ra pha trò. Tomilin không nhịn được nữa bèn nói:
- Còn
cậu thì không muốn thăng quan tiến chức đấy phỏng?
- Mình
làm gì để thăng quan tiến chức?
- Chẳng
phải cậu đã tỉa râu theo kiểu những ông tướng rồi đấy sao? Có lẽ cậu nghĩ rằng
cứ tỉa râu theo kiểu một ông tướng là người ta sẽ đem ngay một sư đoàn trao cho
cậu phải không? Thế mà là không muốn gì à?
- Đồ
ngu, đồ quỉ sứ! Người ta nói chuyện đứng đắn với nó mà nó chỉ tếu.
Mọi
người tiến vào thôn Kliutri giữa tiếng cười, tiếng nói.
Andriusca
Kasulin được phái đi trước để kiếm chỗ ở đã chờ đón đại đội ở căn nhà đầu thôn.
- Trung
đội tôi theo tôi? Trung đội một ở ba cái nhà kia, trung đội hai ở bên trái,
trung đội bốn ở cái nhà có cái giếng và tiếp liền bốn cái nữa. Petro tới bên
hắn:
- Cậu có
nghe thấy phong phanh gì không? Có đi hỏi han thăm dò không?
- Vùng
nầy không có hơi hướng gì của chúng nó đâu. Nhưng người anh em ạ, ở đây mật ong
nhiều ghê lắm. Có một mụ già nuôi tới ba trăm tổ. Đến đêm thế nào cũng phải phá
một tổ mới được!
Thôi
thôi, đừng có giở trò? Nếu không tôi cho một trận đấy! - Petro cau mày giơ roi
đánh ngựa.
Mọi
người về chỗ nghỉ. Những con ngựa được sắp xếp chăm nom. Trời đã tối. Các chủ
nhà dọn bữa tối cho bọn Cô- dắc ăn. Trong sân các ngôi nhà, bọn Cô- dắc đinh
lính và những gã trong thôn ngồi trên những đống củi liễu đỏ đẵn từ năm ngoái,
tán hươu tán vượn chuyện nầy chuyện nọ rồi chia tay nhau đi ngủ.
Sáng hôm
sau đại đội lại tiến ra khỏi thôn. Đến khi hành quân gần tới Kumyngienskaia thì
có một tên liên lạc đuổi kịp đại đội.
Petro mở
cái phong bì đựng công văn, đọc rất lâu, người ngật ngưỡng trên yên, bàn tay
giơ ra cầm tờ giấy rất vất vả, cứ như đỡ một vật gì rất nặng. Grigori cho ngựa
tới gần.
- Mệnh
lệnh à?
- Phải!
- Họ
viết gì thế?
- Có
việc đây! Họ ra lệnh bàn giao đại đội. Tất cả những thằng ra lính cùng một năm
với tao bị gọi đi Kazanskaia, họ đang thành lập Trung đoàn Hai mươi tám. Cả
những thằng pháo binh và súng máy cũng thế.
- Thế số
còn lại thì đi đâu?
- Đã có
viết trong nầy đây: "Đến Argenovskaia chịu quyền chỉ huy của trung đoàn
trưởng Trung đoàn Hai mươi hai. Hoả tốc chuyển quân". Mày xem đấy!
"Hoả tốc"!
Latysev
cho ngựa chạy tới, tiếp lấy bản mệnh lệnh trong tay Petro. Hắn cong xếch hai
hàng lông mày, vừa đọc vừa động đậy cặp môi dầy cứng đờ.
- Tiến!
- Petro hô to.
Đại đội
lại đi tiếp ngựa đi bước một. Bọn Cô- dắc thỉnh thoảng ngoái đầu lại, chăm chú
nhìn Petro, chờ xem hắn có nói gì không.
Đến
Kumyngienskaia thì Petro công bố bản mệnh lệnh. Những tên Cô- dắc nhiều tuổi
quân hối hả sửa soạn quay trở về. Mọi người quyết định sẽ nghỉ lại trong trấn
một ngày rồi sáng sớm hôm sau nữa sẽ chia tay nhau mỗi toán đi một ngả. Petro
tới chỗ Grigori ở. Suốt ngày hôm ấy, hắn đã cố tìm kiếm một dịp nói chuyện với
thằng em.
- Ta ra
chỗ thao trường một lát đi.
Grigori
lặng lẽ bước ra cổng. Mitka Kosevoi đã chạy theo hai anh em, nhưng Petro lạnh lùng
bảo nó:
- Thôi
cậu đi chỗ khác đi, Mitka. Anh em mình có câu chuyện muốn nói với nhau.
- Cũng
được thôi, - Mitka mỉm cười ra vẻ thông cảm và đứng lại.
Grigori
liếc nhìn Petro, thấy hắn có vẻ muốn nói với mình một chuyện quan trọng. Chàng
đã đoán ra ý định của anh, nhưng muốn đánh trống lảng, bèn vờ nói bằng một
giọng vui vẻ:
- Thật
là kỳ quặc: mới ra khỏi nhà một trăm vec- xta mà dân chúng đã khác hẳn. Lời ăn
tiếng nói cũng khác vùng ta, nhà cửa cũng dựng theo một kiểu khác, y như ở chỗ
bọn theo giáo phái Polipon ấy. Anh xem, bên trên cổng nhà nào cũng có một cái
mái nhỏ ghép bằng ván, cứ như ở các miếu thờ ấy. Vùng ta làm gì có như thế? Và
kia nữa, - chàng chỉ một ngôi nhà giàu có ở gần đấy, - ngay đến cái ụ đất đắp
chung quanh nhà cũng có ốp ván: có phải để cho gỗ khỏi mục hay không?
- Thôi
cái chuyện ấy đi. - Petro cau mày. - Đâu phải là mày muốn nói những chuyện ấy…
Nhưng hượm đã, chúng mình vào hàng rào đi. Người ta nhìn đấy.
Vài
người dân Cô- dắc, vừa đàn ông vừa đàn bà, đi từ chỗ thao trường tới, tò mò
nhìn hai anh em. Một cụ già mặc chiếc áo sơ- mi màu lam không thắt dây lưng
đứng lại hỏi, cái mũ cát- két Cô- dắc đội trên đầu quá cũ nên vành mũ đã bạc
thành màu hồng.
- Ngày
mai các bác còn nghỉ lại chứ?
- Vâng,
chúng cháu muốn nghỉ lại một ngày.
- Thế đã
có lúa yến mạch cho ngựa chưa?
- Cũng
đã có chút ít, - Petro trả lời.
- Nếu
không thì cứ tạt vào nhà tôi, tôi có thể đong cho hai ba mê- ra.
- Lạy
Chúa tôi, cám ơn cụ!
- Lạy
Chúa tôi… Bác cứ lại. Nhà tôi kia, có cái mái tôn màu xanh lá cây ấy.
- Anh
muốn nói chuyện gì bây giờ? - Grigori sốt ruột cau mày hỏi.
- Đủ mọi
chuyện. - Petro mỉm một nụ cười đau khổ như kẻ có lỗi hắn nhay nhay món ria màu
lúa mạch nhét vào một bên mép. - Grisatca ạ, thời buổi như thế nầy thì anh em
mình chưa biết chừng không còn được trông thấy nhau nữa đâu…
Nụ cười
thảm hại của Petro và cái tên gọi "Grisatca" còn lại từ một thời xa
xưa lắm, từ hồi còn thơ ấu, đã làm tan biến trong nháy mắt lòng căm ghét mà
không hiểu sao từ nãy Grigori cứ cảm thấy đối với anh. Petro âu yếm nhì thằng
em, vẫn nụ cười gượng gạo trên môi. Nhưng hắn đã động môi xoá hết nét cười,
nghiêm nét mặt và nói:
- Mày
xem, cái bọn chó đẻ ấy, chúng nó chia rẽ dân chúng có ghê không! Cứ như vừa có
một lưỡi cày kéo qua, đằng sau lưỡi cày ấy là một phần đất ngả sang bên nầy,
một phần đất ngả sang bên kia. Một cuộc sống ma quái, thời thế đến là khủng
khiếp? Người nầy không còn đoán được ra tâm tư của người khác nữa… Như mầy đây,
Petro bỗng lái ngoặt câu chuyện, - mầy là em ruột của tao, nhưng tao chẳng làm
thế nào hiểu được mày, thật thế đấy? Tao cảm thấy rằng mầy cứ tựa như dần dần
rời xa tao… Tao nói có đúng không? - Hắn hỏi xong lại tự trả lời - Thật thế
đấy. Mầy cứ sục ngầu lên… Tao chỉ sợ mầy sẽ chạy sang bọn Đỏ mất thôi…
Grisatca, đến bây giờ mầy vẫn còn chưa tìm được cho mình con đường đi.
- Thế
anh tìm ra rồi à? - Grigori vừa hỏi vừa nhìn vừng mặt trời đang lặn sau dòng
sông Khop mà chàng không trông thấy, sau dãy núi đá phấn, nhìn ráng chiều cháy
bừng bừng và những đám mây trôi từ phía đó lại nom như những đám bông cháy đen,
tìm ra rồi. Tao đã đi theo đúng luống cày của tao. Mầy sẽ không đẩy được tao ra
khỏi luống cày ấy đâu! Grisatca ạ, tao sẽ không ngả nghiêng nghiêng ngả như mày
đâu.
- Thật
thế ư? - Grigori cố nặn ra được một nụ cười bực bội.
- Tao sẽ
không nghiêng ngả đâu! - Petro tức tối xoắn ngược hàng ria, hai con mắt hấp háy
giờ lâu như chói nắng. - Tao thì có bị lồng cái vòng thòng lọng vào cỗ cũng
không ai lôi được sang với bọn Đỏ đâu. Người Cô- dắc chống lại chúng nó, tao
cũng chống lại chúng nó. Tao không muốn làm trái lại, và sẽ không làm trái lại
đâu! Tao không có gì phải sang với chúng nó, tao với chúng nó không đi cùng
đường!
- Thôi
không nói chuyện ấy nữa. - Grigori đề nghị, giọng mệt mỏi.
Chàng bỏ
đi trước về chỗ ở của chàng, chân cố bước thật vững vàng, hai cái vai gù gù hơi
động đậy.
Về đến
cổng, Petro chậm bước lại hỏi:
- Mầy
thử bảo cho tao biết… Nói đi, Grisatca, mầy có chạy sang với chúng nó không?
- Chưa
chắc… Còn chưa biết được.
Grigori
trả lời thẫn thờ và miễn cưỡng. Petro thở dài, nhưng thôi không hỏi nữa. Hắn bỏ
đi, vẻ mặt xao xuyến, nom tiều tụy hẳn đi.
Cả hắn
lẫn Grigori đều đã nhìn thấy hết sức rõ rằng: những con đường trước kia nối
liền hai người nay đã mọc đầy những bụi rậm không thể nào len qua được, các bụi
rậm ấy là những điều thể nghiệm trong đời, và người nầy không còn có thể đi vào
trái tim của người kia nữa. Thật cứ như bên trên một cái khe có một con đường
trườn ngoằn ngoèo theo sườn dốc, con đường rất phẳng phiu vì đã có những móng
chân dê dẫm trụi hết cỏ, nhưng bỗng nhiên đến một chỗ ngoặt nào đó, con đường
ấy đâm thẳng xuống đáy khe, như bị cắt đứt và từ đấy không còn thấy có lối đi
nào nữa, những bụi ngưu bàng dựng lên như một bức tường, nom bạc bẽo với khách
như cái ngõ cụt.
Hôm sau
Petro đem một nửa đại đội quay về Vosenskaia. Số Cô- dắc còn trẻ thì tiến về
hướng Argenovskaia dưới quyền chỉ huy của Grigori.
Từ sáng
mặt trời đã thiêu đốt không thương tiếc. Đồng cỏ sôi lên dưới một làn sương mù
màu nâu. Phía sau, những nhánh núi tím ngắt của dãy núi ven sông Khop đã chuyển
thành màu xanh da trời, bãi cát trải dài như làn nước màu vàng nghệ. Dưới những
chàng kỵ sĩ ngồi trên yên, những con ngựa đẫm mồ hôi lảo đảo đi bước một.
Nắng làm
cho da mặt bọn Cô- dắc xạm lại, mất hết vẻ hồng hào. Các giá yên, bàn đạp, các
bộ phận bằng kim khí trên dây hàm thiếc đều nóng bỏng, tay không dám động vào
nữa. Vào đến trong rừng cũng chẳng cảm thấy mát mẻ chút nào, vì hơi nước ngột
ngạt không tản đi đâu được mùi nước mưa xông lên nồng nặc.
Một nỗi
buồn u uất xâm chiếm tâm hồn Grigori. Suốt ngày chàng ngồi lắc lư trên yên với
những ý nghĩ không đầu không đũa về tương lai. Những lời Petro nói vẳng lại
trong óc chàng như một chuỗi hạt thuỷ tinh, làm chàng cảm thấy day dứt đau khổ.
Mùi ngải cứù hắc hắc và ngây ngất như đốt cặp môi Grigori. Con đường bị hun đến
bốc khói. Đồng cỏ vàng vàng nâu nâu nằm sóng soài dưới nắng. Những làn gió hanh
mò mẫm khắp đồng cỏ, uốn rạp những lớp cỏ rối bết, thốc lầm cát bụi.
Lúc trời
sắp hoàng hôn có lớp mây mù trong suốt che phủ mặt trời. Bầu trời bệch màu đi,
xám lại. Phía Tây thấy hiện lên những đám mây nặng chịch. Những đám mây đó đứng
sừng sững, đuôi mây thõng xuống, chạm tới đường chân trời mong manh như dệt
bằng một thứ sợi mịn. Rồi gió lùa mây lừng lững trôi tới, đầy vẻ hăm doạ, kéo
lê những cái đuôi nâu nâu rất thấp như khiêu khích, còn đỉnh đám mây thì tròn
lại, trắng ra như đường.
Đội quân
vượt sông Kumynga lần thứ hai, rồi lại chui xuống cái mái tròn của một khu rừng
tiêu huyền. Lá cây lăn lộn dưới những làn gió, lật mặt trái lên, xanh xanh bạc
bạc mịn như sữa, với những tiếng xào xạc trầm trầm rất êm tai. Ở một nơi nào đó
bên kia sông Khop, một trận mưa đá rơi xuống chếch chếch từ dưới cái vạt trắng
loá của một đám mây và quất mạnh xuống mặt đất. Một dải cầu vồng lao cái dây
lưng ngũ sắc của nó bó ngang tất cả các tia mưa.
Đội quân
ngủ đêm trong một thôn nhỏ, rất hẻo lánh. Grigori thu xếp chăm nom cho con ngựa
xong, bèn ra chỗ nuôi ong. Chủ nhà là một ông lão Cô- dắc tóc xoăn đã rất già.
Ông cụ gỡ mấy con ong bám vào chòm râu ông rồi nói với Grigori giọng lo lắng:
- Tổ ong
nầy tôi mới mua hôm kia đấy. Mang về đến đây thì không hiểu sao bao nhiêu ong
non đều chết ráo. Bác xem, ong chúng nó đang lôi những con chết ra đấy. - Ông
lão dừng lại bên một cái tổ ong làm bằng khúc gỗ đục rỗng, chỉ vào một cái cửa,
trong đó vô số những con ong lớn đang lôi xác những con ong non ra ngoài rồi
mang đi với những tiếng vo vo trầm trầm.
Người
chủ nhà nheo cặp mắt hung hung đỏ nhìn có vẻ tiếc rẻ và chép miệng một cách đau
khổ. Người ấy cứ đi đi lại lại, vụt cái chỗ nầy, vụt cái chỗ kia, hai tay đưa
đi đưa lại một cách vụng về. Thân hình ông lão thô kệch nhưng lại quá hiếu
động, các cử động thì hấp tấp giật giật, làm người khác cảm thấy bị truyền sang
cho mình một tâm trạng lo lắng. Người ấy có vẻ thừa bên cạnh cái tổ ong, trong
đó tập thể khổng lồ nhưng trật tự và hoà hợp của những con ong đang từ tốn làm
một công việc khôn ngoan. Grigori nhìn ông lão với cảm giác hơi khó chịu. Cái
cảm giác ấy đã tự nhiên nẩy sinh trong lòng chàng vì ông già Cô- dắc vai rộng
nầy cứ bất thình lình động chân động tay và nói bằng một giọng đã nhanh lại rin
rít.
- Năm
nay mật ong thu hoạch khá lắm. Bách lý hương ra nhiều hoa, mật làm bằng nhụy
bách lý hương đấy. Nuôi khung thì tốt hơn nuôi hòm. Tôi nuôi đấy…
Grigori
uống nước trà với thứ mật ong đặc sệt như keo. Mật ong toả ra mùi thơm ngọt
ngọt của bách lý hương, hoa chua me, và các thứ hoa khác trên đồng cỏ. Con gái
chủ nhà, một ả vợ lính vắng chồng dong dỏng cao, đẹp gái, ra rót nước trà.
Chồng của chị đã ra đi theo Hồng quân, vì thế người chủ nhà có thái độ rất xum
xoe, quỵ lụy ông ta không nhận thấy rằng con gái ông cứ mím chặt cặp môi nhợt
nhạt, mỏng dính, chốc chốc lại đưa nhanh mắt nhìn Grigori qua hàng mi. Lúc ả
vươn tay với lấy ấm trà, Grigori nhìn thấy một đám lông loăn xoăn, đen như nhựa
chưng dưới nách ả, và nhiều lần chàng bắt gặp cặp mắt, cặp mắt tò mò của ả nhìn
như sờ nắn mình, thậm chí còn có cảm tưởng như lúc con mắt hai ngươi bắt gặp
nhau, gò má người thiếu phụ Cô- dắc ửng lên, và bên mép thoáng hiện một nét
cười kín đáo.
- Tôi sẽ
dọn giường cho ngài ở phòng trong. - Grigori uống trà xong, ả vừa ôm gối và đệm
đi qua, vừa nói với chàng, cặp mắt thèm khát trắng trợn như muốn đốt cho chàng
cháy bùng lên. Ả đập đập cái gối và líu nhíu nói rất nhanh như không có chủ tâm
gì. - Tôi xuống nằm dưới nhà kho… Trong nhà bức quá, lại bị rệp cắn…
Vừa nghe
thấy người chủ nhà bắt đầu gáy, Grigori đã tháo ủng, chỉ đi bít tất xuống ngay
nhà kho với ả. Ả tránh ra, nhường cho chàng một chỗ bên cạnh mình trên chiếc xe
bò tháo phần trước, rồi vừa kéo cái áo chòng lông cừu đắp lên mình, vừa đưa
chân cọ vào Grigori rồi lại nằm yên. Môi ả khô cứng, nặc mùi hành và một vị
tươi mát kỳ lạ. Grigori gối đầu lên cánh tay mảnh khảnh và rám nắng của ả, hú
hí với ả đến khi trời hửng. Suốt đêm ả ghì chặt Grigori vào lòng, vuốt ve chàng
không biết chán và vừa cười, vừa cắn đùa vào môi chàng đến chảy máu, để lại
trên cổ, trên ngực, trên vai chàng dấu vết tím bầm của những cái hôn cắn da cắn
thịt, của những cái răng nhỏ và nhọn như răng thú. Sau khi gà gáy đợt ba,
Grigori sắp sửa trở vào phòng trong để ngủ nốt, nhưng ả giữ chàng lại.
- Buông
ra nào, em yêu của anh, buông ra nào, của quí của anh? - Grigori mỉm cười sau
hàng ria đen chảy xệ, nhẹ nhàng tìm cách vùng ra cố khuyên.
- Nằm lại
chút nữa anh… cứ nằm lại đi!
- Nhưng
người ta nhìn thấy mất! Xem kìa, trời sắp rạng rồi?
- Không
sao, mặc người ta!
- Thế
còn cha em?
- Cha em
biết rồi.
Làm thế
nào biết được? - Grigori ngạc nhiên rung rung hai hàng lông mày.
- Biết
hẳn đi chứ…
- Nói gì
mà lạ! Làm thế nào biết được!
- Anh
biết không, cha em, hôm qua cha em đã bảo em rằng nếu ông sĩ quan gạ gẫm thì cứ
nằm với người ta, van xin người ta, kẻo lại vì thằng Gerasin hạng bét, mà bị
lấy mất ngựa hoặc còn chuyện gì nữa chửa biết chừng. Chồng em, gã Gerasin ấy,
nó đi theo quân Đỏ mà…
- À à à
ra vậy! - Grigori mỉm cười châm biếm, nhưng trong thâm tâm thật ra chàng đã
phật ý.
Tuy vậy
ả đã đánh tan ngay cái cảm giác khó chịu ấy. Ả âu yếm sờ vào con chuột trên
cánh tay Grigori rồi rùng mình:
- Chồng
em, cái gã mà em không yêu nữa ấy, hắn chẳng được như anh đâu…
- Thế
hắn làm sao? - Grigori vừa tò mò hỏi thêm, vừa đưa cặp mắt đã tỉnh hẳn nhìn lên
khoảng đỉnh trời đang nhợt nhạt dần.
- Hắn
chỉ là một của vứt đi… lẻo khẻo lèo khèo… - Ả nằm sát vào Grigori một cách tin
cậy, giọng ả ấm ức như muốn khóc, nhưng lại không có nước mắt. - Em ăn ở với
hắn mà chẳng được hưởng chút ngọt bùi nào… Về chuyện đi lại với đàn bà, hắn
chẳng được tích sự gì cả…
Một tâm
hồn mới gặp, ngây thơ như con nít, đã tự cởi mở một cách đơn giản với Grigori,
đơn giản như một đoá hoa xinh xinh nở ra sau khi đã uống chán sương đêm. Điều
đó làm chàng ngây ngất trong lòng bất giác thấy thương thương. Grigori nhắm cặp
mắt mệt mỏi, âu yếm vuốt ve bộ tóc tả tơi của người đàn bà ngẫu nhiên chung
chăn gối với mình.
Ánh
trăng sắp lặn rỉ xuống qua kẽ mái lau của hàng hiên. Một vì sao sa rời bỏ bầu
trời vụt rơi xuống đường chân trời, để lại một vết lân tinh ngưng đọng trong
nháy mắt trên màn trời xám như rắc tro.
Trong
đầm có con vịt cái quàng quạc cất tiếng gọi, con vịt đực âu yếm trả lời, giọng
khàn khàn.
Grigori
quay vào phòng trong, chàng nhẹ nhõm cảm thấy cái thể xác vừa bị dốc cạn của
mình còn rung lên một cách khoái trá. Rồi chàng thiếp đi, trên môi còn lưu cái
vị mặn mặn của cặp môi người đàn bà. Chàng trân trọng gìn giữ trong ký ức thân
hình người đàn bà Cô- dắc khao khát vuốt ve yêu đương cùng mùi hương của cái
thân hình ấy, mùi hương hỗn hợp của mật ong làm bằng nhụy bách lý hương của mồ
hôi và hơi ấm.
Hai giờ
sau bọn Cô- dắc đánh thức chàng dậy. Prokho Zykov thắng ngựa và dắt ra cổng cho
chàng. Grigori từ giã người chủ nhà, nhìn lại một cách cứng cỏi cặp mắt âm thầm
đầy vẻ thù địch của ông lão và gật đầu chào người con gái ông cụ đang bước qua
sân vào trong nhà với một nét cười luyến tiếc và cay đắng ẩn hiện hai bên mép
cặp môi mỏng nhợt nhạt. Grigori vừa cho ngựa đi dọc theo cái ngõ, vừa quay đầu
nhìn lại. Cái ngõ ôm vòng lấy căn nhà chàng vừa nghỉ đêm như một cánh cung.
Chàng thấy người đàn bà đêm qua sưởi ấm cho chàng vẫn quay đầu nhìn theo mình
qua dãy hàng rào, một bàn tay nhỏ nhắn ngăm ngăm đưa lên che mắt. Grigori cảm
thấy một niềm nhớ tiếc nhoi nhói trong lòng mình. Chàng quay đầu lại, cố nhớ
lại nét mặt của ả, thân hình của ả, toàn bộ đáng dấp của ả, nhưng chẳng hình
dung được gì. Chàng chỉ nhìn thấy đầu người đàn bà Cô- dắc từ từ quay nhìn theo
mình. Một đoá hoa hướng dương theo dõi con đường di động xoay vòng chậm rãi của
mặt trời cũng quay đầu như thế.
Miska
Kosevoi đã bị giải từ trấn Vosenskaia ra mặt trận như một tên phạm nhân. Nhưng
khi đến trấn Fedorseevskaia, viên ataman trấn nầy đến giữ anh lại một ngày rồi
cho người áp giải trở về trấn Vosenskaia.
- Tại
sao các ông lại trả tôi trở về! - Miska hỏi tên thư ký của trấn.
- Có
nhận được chỉ thị gửi tới từ Vosenskaia, - tên kia miễn cưỡng trả lời.
Vốn là
đại biểu trong đại hội thôn, bà mẹ của Miska đã quì sụp xuống van lạy bọn bô
lão, và bọn nầy đã nhân danh tập thể viết một bản kiến nghị xin cho Miska
Kosevoi được chỉ định làm coi ngựa, vì anh là người lao động duy nhất để nuôi
sống cả gia đình. Miron Grigorievich thân chinh mang bản kiến nghị lên gặp tên
ataman trấn và đã xin được cho Miska.
Trong
nhà công sở trấn. Miska đứng cứng người trước mặt tên ataman. Thằng cha quát
tháo một thôi một hồi rồi hạ giọng kết luận một cách tức tối:
- Chúng
ta không thể tin cậy những thằng Bolsevich, không thể trao cho chúng việc bảo
vệ sông Đông? Bây giờ cho mầy về sở chăn nuôi, làm coi ngựa, rồi sau sẽ hay. Đồ
chó đẻ, đối với tao thì liệu cái thần hồn? Tao cũng thương con mẹ mầy, nếu
không thì… Thôi xéo đi!
Miska đã
có thể đi qua những dãy phố nóng như rang mà không còn bị áp giải. Sợi dây đeo
chiếc ca- pôt cuộn tròn trên lưng như cắt vào vai. Sau chặng đường một trăm năm
mươi vec- xta, hai chân anh đau như dần không còn muốn tuân theo ý muốn của anh
nữa. Cố gắng lắm mới lê được về tới thôn trước khi đêm xuống. Nhưng ngay hôm
sau anh đã lại phải lên đường tới trại chăn nuôi. Mẹ anh khóc như mưa, vuốt ve
anh, và anh đã ra đi mang theo trong ký ức hình ảnh khuôn mặt già sọm của mẹ
cùng những món tóc bạc mà anh nhận thấy lần đầu trên đầu bà.
Ở phía
nam trấn Karginskaia có một khoảng đồng cỏ hoang, ngàn đời nay chưa từng có ai
cày bừa trồng trọt. Khu bãi nầy dài hai mươi tám vec- xta, rộng sáu vec- xta.
Khoảng đất rộng hàng mấy ngàn đê- xi- a- chin nầy vốn được dành cho việc chăn
nuôi ngựa công của trấn, vì thế mới có cái trên là "sở chăn nuôi".
Hàng năm cứ đến ngày lễ thánh Egor 2 những người coi ngựa ở Vosenskaia lại đuổi
những con ngựa giống ở các chuồng ngựa ra trại chăn nuôi. Người ta đã dùng tiền
công quỹ của trấn dựng ở giữa sở những tầu ngựa lộ thiên dùng cho mùa hạ, mỗi
tầu đủ nuôi mười tám con ngựa giống.
Cạnh đấy
có ngôi nhà bằng ván ghép dùng cho bọn chăn ngựa, giám thị và y sĩ thú y. Những
người Cô- dắc ở khu du mục Vosenskaia đem những con ngựa cái đến đấy. Khi nhận
ngựa cái, viên y sĩ và bọn giám thị kiểm tra rất kỹ để con nào cũng cao ít nhất
hai ác- sin 3 và đủ bốn tuổi trở lên. Những con khoẻ mạnh được phân thành từng
đàn, mỗi đàn bốn chục con. Mỗi con ngựa giống đưa đàn của nó ra đồng cỏ và theo
dõi rất sát những con ngựa cái trong đàn.
Miska ra
đi với con ngựa cái duy nhất trong nhà. Lúc tiễn con đi, bà mẹ kéo tạp dề lên
lai nước mắt và nói:
- May ra
thì con ngựa cái nhà ta lấy được giống… Con phải trông nom nó, đừng bắt nó chạy
quá mệt. Nếu có được thêm con ngựa nữa thì may quá!
Đến giữa
trưa, Miska nhìn qua làn mây mù tràn ngập trên vùng đất trũng, thấy những cái
mái tôn của đám nhà ở, dãy hàng rào và cái mái bằng ván ép của chuồng ngựa đã
xám xịt vì nắng gió. Anh thúc cho con ngựa rảo bước. Lên đến đường sống đồi thì
thấy rõ ràng các khu nhà và làn cỏ trăng trắng như sữa đang lượn sóng phía sau.
Xa xa, về đằng đông có một đàn ngựa chạy ra cái đầm, nom như những điểm màa hạt
dẻ sẫm. Bên cạnh đàn ngựa có gã coi ngựa ngồi trên yên cho ngựa chạy nước kiệu,
nom chẳng khác gì một thằng người đồ chơi đính trên con ngựa đồ chơi.
Vào đến
trong sân, Miska xuống ngựa, buộc dây cương bên thềm, bước vào trong nhà. Anh
gặp một gã chăn ngựa lùn lùn, mặt đầy tàn hương, trong dãy hành lang rất rộng.
- Hỏi ai
thế? - gã vừa nhìn soát Miska từ chân lên đầu, vừa hỏi bằng một giọng chẳng có
gì là thân thiện.
- Tôi
cần gặp ông giám thị.
-
Strukov ấy à? Không có nhà đâu, ra ngoài rồi. Nhưng phó giám thị Xadanov có nhà
đấy. Cửa thứ hai bên trái… Nhưng có việc gì thế? Ở đâu đến?
- Đến
chỗ các cậu làm coi ngựa đây.
- Bạ
thằng nào cũng tống đến được…
Gã lầu
bầu bước ra cửa, cái dây thòng lọng vắt qua vai kéo lệt sệt trên sàn nhà. Sau
khi đã mở cửa, gã coi ngựa vung roi nói bằng một giọng đã ôn tồn hơn, nhưng vẫn
không quay mặt lại:
- Người
anh em ạ, công việc ở chỗ bọn mình cực nhọc lắm đấy. Có khi hai ngày hai đêm
liền không được xuống ngựa đâu.
Miska
nhìn theo cái lưng gù gù không thể dướn thẳng lên được nữa và cặp chân vòng kiềng
rất cong của gã. Trong khoảng sáng của khung cửa, mỗi nét trên cái thân hình
thô xấu méo mó của gã đều nổi bật lên. Hai chân cong ra như cái bánh xe của gã
coi ngựa làm Miska cảm thấy vui vui. "Có lẽ thằng cha nầy đã cười bốn chục
năm liền trên một cái bánh xe", - anh nghĩ bụng và vừa cười thầm, vừa đưa
mắt tìm quả đấm cửa.
Xadanov
tiếp nhận chàng coi ngựa với một vẻ oai vệ lạnh nhạt.
Chẳng
mấy chốc chính viên giám thị cũng ở đầu mò về. Viên giám thị nầy là một gã Cô-
dắc cao lớn lực lưỡng, trước kia đã đóng quân ở trung đoàn Atamansky, tên hắn
là Aphanxi Strukov. Hắn ra lệnh ghi Miska vào sổ được lĩnh lương ăn và quần áo
xong, bèn cùng anh bước ra khoảng thềm nhà nóng bỏng dưới ánh nắng trắng loá:
- Mầy có
biết huấn luyện những con ngựa chưa thuần không? Đã làm quen công việc nầy
chưa?
- Việc
nầy tôi chưa được làm bao giờ. - Miska thành khẩn thú nhận và thấy ngay rằng
khuôn mặt của tên giám thị đang đờ đẫn dưới khí trời oi bức bỗng trở nên linh
hoạt và thoáng có vẻ không vừa ý.
Hắn ưỡn
hai cái xương bả vai rất khoẻ, gãi cái lưng đẫm mồ hôi rồi thần thờ nhìn vào
chỗ giữa hai con mắt Miska.
- Mầy có
biết ném dây thòng lọng không?
- Tôi
ném được.
- Thế có
thương yêu ngựa không?
- Có
thương yêu.
- Chúng
nó cũng như con người ấy, chỉ có điều không biết nói thôi. Mầy phải thương
chúng nó, - hắn ra lệnh như thế rồi vô duyên cô cớ nổi giận đùng đùng, quát rầm
lên - Mầy phải thương yêu chúng nó, nếu không sẽ ăn [bad word] bò ngay!
Trong
giây phút bộ mặt hắn nom như vừa lanh lợi vừa thông minh, nhưng lập tức cái vẻ
lanh lợi ấy đã biến đâu mất, và mỗi nét mặt lại mang một lớp vỏ cứng trên đó
chỉ còn thấy đần độn và lạnh nhạt.
- Mầy
lấy vợ chưa?
- Chưa
ạ!
- Đồ
ngu? Lấy vợ đi có hơn không? - Tên giám thị vui vẻ nói thêm.
Hắn nín
lặng một lát như chờ đợi điều gì, chốc chốc lại đưa mắt nhìn bộ ngực mở phanh
của cánh đồng cỏ, rồi vừa ngáp dài vừa đi vào trong nhà, Miska coi ngựa hơn một
tháng mà chẳng thấy hắn hé răng một lời nào nữa.
Trong
trại chăn nuôi tất cả có năm mươi nhăm con ngựa giống. Mỗi gã coi ngựa phải
trông nom hai ba đàn. Miska được trao cho một đàn lớn, đầu đàn là một con ngựa
giống già rất khỏe tên là Bakha, ngoài ra còn một đàn nữa nhỏ hơn, có chừng hai
mươi con ngựa cái theo một con ngựa giống tên là Banannui. Tên giám thị cho gọi
Sodratov Ilia, một trong những gã coi ngựa tháo vát và gan góc nhất, rồi ra
lệnh cho gã:
- Đây là
thằng coi ngựa mới Kosevoi Miska, quê ở thôn Tatarsky. Mày chỉ cho nó hai đàn
của con Banannui và con Bakha, cho nó một cái dây thòng lọng. Nó sẽ ở cùng chỗ
với chúng mầy. Có gì chỉ bảo cho nó. Thôi đi đi.
Sondatov
lặng thinh hút thuốc lá rồi gật đầu ra hiệu cho Miska:
- Ta đi
thôi.
Ra đến
thềm, hắn đưa mắt chỉ con ngựa cái của Miska đang đứng rũ dưới nắng và hỏi:
- Của
cậu đấy à?
- Phải,
của mình.
- Có
mang chưa?
- Chưa!
- Cho nó
lấy giống con Bakha ấy. Ở chỗ bọn mình chỉ có con Bakha là của trại ngựa giống
Hoàng gia thôi, lai giống ăng- lê đấy, nó hăng ra hăng! Nào, lên ngựa.
Hai
người cho ngựa chạy bên nhau. Hai con ngựa chạy vướng chân trong cỏ đến đầu
gối. Khu nhà ở và các tầu ngựa đã lui lại rất xa phía sau. Phía trước, cánh
đồng cỏ nằm lặng, trang nghiêm dưới một màn khói rất dịu màu lam. Trên đỉnh
đầu, mặt trời hiện lên mệt mỏi sau một dải những đám mây trắng như đá mắt mèo.
Trời nóng quá cỏ toả ra một làn hương thơm đặc quánh. Bên phải, dải đầm Girov
tươi cười trải dài, trắng như ngọc trai, sau một khoảng đất trũng mung lung
sương khói. Ba bề bốn bên, tầm mắt đưa đến đâu cũng chỉ thấy một vùng mênh mông
xanh rờn dưới những làn sương mù rung rinh. Cánh đồng cỏ nguyên thuỷ nằm đờ đẫn
dưới khí trời oi bức của buổi giữa trưa, và ở đường chân trời có một cái kurgan
xám xám ưỡn bộ ngực mênh mông của nó, nom có vẻ không sao đi tới được như trong
thần thoại.
Cỏ rậm
và xanh sẫm từ ngọn tới gốc, đầu những lá cỏ sáng loáng lên dưới nắng như rỉ
đồng. Cỏ vũ mâu chưa già mọc lờm xờm, lẫn với những đám thường xuân loăn xoăn.
Cỏ nga quan khao khát vươn những bông nặng hạt đón ánh mặt trời. Chỗ chỗ lại có
những khoảng mã tiền lùn choằn choằn bạ đâu mọc đấy, nhưng rễ bám rất chắc.
Năm thì
mười hoạ mới thấy mọc xen vài nhánh thử vĩ, rồi vũ mâu lại lan tràn như nước vỡ
bờ, bên trong có lẫn đủ mọi thứ hoa: yến mạch đại, hoàng sơn giới, đại tái,
trần cát, giống cỏ thô bạo, thích sống cô độc, mọc lên ở đâu là chen lấn tất cả
các thứ cỏ khác.
Hai
chàng Cô- dắc lặng lẽ cho ngựa chạy, Miska cảm thấy trong lòng thanh thản và
sẵn sàng chịu đựng, một cảm giác mà anh đã mất từ lâu Đồng cỏ đã có sức ghìm
nén anh với bầu không khí tịch mịch trang nghiêm như một nhà hiền triết. Người
bạn đường của anh thì chỉ luôn luôn ngủ gà ngủ gật trên yên, đầu gục xuống bờm
ngựa, hai bàn tay đầy tàn hương đặt trên mũi yên như trước khi nhận chiếc bánh
thánh.
Một con
gà nước bay vụt lên dưới vó ngựa và lao tới chỗ khe mát với bộ lông trắng phát
ra những tia sáng dưới nắng. Một làn gió hiu hiu thổi tới từ miền Nam, uốn rạp
ngọn cỏ. Có lẽ sáng nay làn gió nầy đã làm gợn sóng mặt biền Azov.
Nửa giờ
sau hai người đến chỗ đàn ngựa ăn cỏ ở gần đầm Oxinovyi. Sodratov tỉnh dậy,
vươn vai trên yên và nói một cách lười nhác:
- Đàn
ngựa của lão Lomakhin Panteliuska đấy. Nhưng không hiểu sao chẳng thấy bóng vía
lão đâu cả.
- Con
ngựa giống tên là gì thế? - Miska vừa hỏi vừa trầm trồ ngắm con ngựa lông hồng
nhạt, giống Donesk, có cái lưng rất dài.
- Fraze.
Nó ác lắm đấy, cái con khốn kiếp! Xem nó giương mắt nhìn chúng ta kia kìa? Nó
làm đầu đàn đến là giỏi?
Con ngựa
giống rẽ sang hướng khác. Đàn ngựa cái lốc nhốc chạy theo nó.
Miska
tiếp nhận hai đàn ngựa được trao cho anh rồi đặt hành lý của mình vào một chiếc
lều dã chiến. Trước khi anh đến đây đã có ba người sống trong cái lều nầy:
Sondatov, Lomakhin và một người được thuê đến coi ngựa tên là Turoverov, một gã
không còn trẻ nữa, suốt ngày chẳng nói chẳng rằng. Trong bọn, Sondatov có vẻ
đứng đầu. Hắn sẵn lòng dạy cho Miska biết các công việc phải làm và ngay hôm
sau đã nói cho anh nghe về tính nết và các thói quen của những con ngựa giống.
Hắn mỉm cười hóm hỉnh, khuyên Miska:
- Theo
qui định thì cậu phải làm công việc với con ngựa của cậu đấy. Nhưng nếu quần hết
ngày nầy sang ngày khác nó cũng mệt đến mất xác thôi. Cậu cứ thả nó vào trong
đàn, thắng yên vào một con khác, nhưng phải thay luôn ngựa cưỡi mới được.
Rồi ngay
trước mắt Miska, hắn xua một con ngựa cái ra khỏi đàn và vừa cho ngựa phi vừa
lăng cái vòng thòng lọng vào cổ con ngựa cái động tác rất thành thạo, rất chính
xác, rồi hắn lấy bộ yên của Miska thắng lên lưng con ngựa run như cầy sấy, hai
chân sau cứ khuỵu xuống.
- Cậu
cưỡi nó đi. Đúng là con quỉ sứ nầy còn chưa thuần! Nhưng cưỡi lên đi chứ! - Hắn
giận dữ quát lên đưa tay phải kéo mạnh dây cương, còn tay trái bóp vào chỗ dưới
cái mũi nở phồng của con ngựa. - Đối với chúng nó cậu phải nhẹ nhàng một chút.
Cậu phải làm thế nào để có thể đứng trong tàu quát tháo một con ngựa giống:
"Đứng sang một bên!" thế là nó đứng sát ngay vào một bên cái khung
của nó, nhưng chớ có lấy chuyện ấy làm trò đùa! Con Bakha thì đối với nó phải
đặc biệt cẩn thận, chớ lại gần, nó đá đấy, - Hắn vừa nói vừa khom người trên
bàn đạp, âu yếm sờ vào cái vú thẳng căng, đen mịn như xa- tanh của con ngựa cái
đang dẫm hết chân nọ đến chân kia.
--- ------ ------ ------ -------
1 (1879 - 1926) Tên đầu sỏ phản cách mạng ở
Ukraina hồi nội chiến. Sau khi thất bại, hắn bỏ chạy sang Ba Lan rồi sang Paris
(ND).
2 Một ngày lễ tôn giáo của người Nga vào tháng
sáu lịch cũ (ND).
3 Một ác- sin bằng 0,71m (ND).
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 123
Miska
nghỉ ngơi đã được một tuần, suốt ngày ngồi trên yên ngựa. Đồng cỏ đã chinh phục
anh, đã có một ma lực không sao cưỡng lại, bắt anh phải sống một cuộc đời
nguyên thuỷ như loài cây cỏ. Đàn ngựa cứ lang thang ở một chỗ nào gần đấy, mặc
cho Miska mơ màng trên yên hoặc nằm dài trên bãi cỏ và theo dõi một cách vô tư
lự những đám mây có đường viền bằng sương muối trắng muốt di động trên trời như
những đàn ngựa mà gió là người chăn. Đầu tiên anh lấy làm thoả mãn với hoàn
cảnh sống ẩn dật như thế nầy. Cuộc sống ở khu chăn nuôi, xa lánh mọi người,
thậm chí còn làm anh thích thú.
Nhưng
đến cuối tuần, khi anh đã bắt đầu quen với hoàn cảnh mới, thì chợt mơ hồ nảy ra
một ý lo lắng: "Ở ngoài kia người ta đang quyết định số phận của mình và
của người khác, thế mà mình lại đi chăn ngựa. Sao lại như thế nầy được? Phải
chuồn đi thôi, nếu không sẽ sa lầy ở đây mất", - anh đã suy nghĩ một cách
tỉnh táo như thế. Nhưng cũng có những tiếng thầm thì lười nhác len vào trong ý
thức của anh: "Thôi cứ mặc cho họ đánh nhau. Ngoài kia là chết chóc, còn ở
đây là cuộc sống tự do, cỏ và trời. Ngoài kia là hằn thù, còn đây là thái bình
vô sự. Việc của người khác can gì đến mình?"
Những ý
nghĩ như thế bắt đầu đua nhau đục phá sự yên tĩnh mà Miska vừa bắt đầu được
hưởng. Tâm trạng đó đã thúc đẩy Miska phải tìm đến những người khác, và anh đã
kiếm cách gặp mặt Sondatov, gần gụi với hắn nhiều hơn những ngày đầu. Hồi nầy
Sondatov đang cùng với mấy đàn ngựa của hắn lang thang trong khu vực đầm
Dudarev.
Xem ra
Sondatov không hề cảm thấy cảnh sống cô độc có chút gì là nặng nề. Hắn ít ngủ
đêm trong lều và gần như lúc nào cũng có mặt bên đàn ngựa hoặc ở gần cái đầm.
Hắn sống một cuộc đời như loài thú rừng, tự kiếm lấy thức ăn và về mặt nầy thì
hắn khéo léo lạ lùng, cứ như suốt đời chỉ làm một việc đó. Một hôm Miska thấy
hắn lấy lông ngựa bện một sợi dây câu. Anh thấy hay hay bèn hỏi:
- Cậu
bện làm gì thế?
- Để câu
cá.
- Nhưng
ở đâu có cá?
- Ở dưới
đầm. Cá diếc.
Câu bằng
giun à?
- Cả
bánh mì lẫn giun.
- Nấu à?
- Mình
phơi khô rồi ăn thôi. Có một con đây nầy. Hắn lấy trong túi quần đi ngựa ra một
con cá diếc khô, rồi thân mật mời Miska ăn.
Có lần
Miska đang theo đàn ngựa thì thấy có một con gà nước mắc bẫy. Cạnh đấy có một
con gà nước giả làm rất khéo, dưới cỏ lại thấy mấy cãi bẫy khác buộc vào một
cái cọc. Ngay tối hôm ấy Sondatov bới đất đổ than hồng lên, nướng con gà nước.
Hắn mời cả Miska cùng ăn. Hắn vừa xé những miếng thịt thơm phức vừa dặn:
- Lần
sau cậu chớ có tháo ra, kẻo làm hỏng việc của mình.
- Làm
thế nào cậu lại rơi đến chỗ nầy? - Miska hỏi.
- Mình
có gia đình phải nuôi.
Sondatov
nín lặng một lát rồi bất thần hỏi:
- Nay,
anh em nói rằng trước kia cậu có ở với bọn Đỏ, có đúng thế không?
Miska
không ngờ lại nghe thấy một câu hỏi như thế, anh luống cuống:
- Không…
Chà, nói thế nào bây giờ… Mà phải, mình đã chạy theo bọn họ… Nhưng lại bị bắt.
- Cậu
chạy theo chúng để làm gì? Để tìm kiếm cái gì? - Hai con mắt Sondatov nghiêm
lại, hắn khẽ hỏi, miệng nhai chậm hơn.
Hai
người ngồi bên đống lửa trên bờ một cái khe khô. Phân ngựa khô bốc khói mù mịt,
ánh lửa le lói dưới lớp tro. Từ phía sau, đêm tối lùa tới lưng hai người một
làn hơi nóng hanh hanh kèm với mùi ngải cứu héo. Những ngôi sao đổi ngôi rạch
ngang dọc bầu trời đen như cánh quạ. Một vì sao sa rơi xuống, còn lưu lại khá
lâu một vệt sáng lờm xờm như vết roi trên mông ngựa.
Miska lo
lắng nhìn vào khuôn mặt Sondatov bị ánh lửa hắt vào vàng ệch, trả lời:
- Mình
muốn dành quyền lợi.
- Dành
quyền lợi cho ai? - Sondatov giật mình hỏi lại ngay.
- Cho
nhân dân.
- Những
quyền lợi gì? Cậu thử nói xem.
Giọng
Sondatov trầm xuống, ngọt xớt. Miska trù trừ một giây. Anh có cảm tưởng như
Sondatov cố ý bỏ một miếng phân mới lên lửa để che giấu nét mặt của hắn. Nhưng
cuối cùng anh đành liều nói rõ:
- Quyền
bình đẳng cho tất cả mọi người, quyền lợi là như thế đấy. Không còn những ông
lớn địa chủ, cũng không còn có nông nô nữa.
- Cậu
hiểu chưa? Phải làm cho được như thế.
- Cậu
nghĩ rằng bọn Ca- đét không thể thắng được à?
- Phải,
không thể được.
- À té
ra mày muốn như thế… - Sondatov thở một hơi rồi bất thình lình đứng dậy. -
Thằng chó đẻ, mày muốn bán rẻ người Cô- dắc cho bọn Do Thái làm nô lệ à? - Hắn
quát lên, giọng phá ra một cách hung hãn. - Mày… Phải nện cho gãy răng mày mới
hả, tất cả bọn chúng mày là những thằng như thế đấy, muốn làm chúng ông mất rễ
à? Ái chà, té ra là thế! Mày muốn cho bọn Do Thái dựng nhà máy trên đồng cỏ à?
Muốn cướp ruộng đất của chúng ông à?
Miska
hốt hoảng từ từ đứng lên. Anh thấy như Sondatov muốn đánh mình thật, bèn lùi
một bước. Sondatov thấy Miska sợ hãi lùi bước, bèn vung tay lên, Miska đón bắt
được bàn tay hắn ngay trong khi đang ra đòn, rồi bóp chặt lấy cổ tay hắn và
khuyên hắn với giọng rất đanh:
- Nầy,
nhà bác nầy, thôi ngay đi, không tôi cho bay đi bây giờ! Làm gì mà ầm ĩ lên như
thế hử?
Hai
người đứng trước mặt nhau trong bóng tối. Lửa đã tắt dưới những bàn chân dẫm
loạn, chỉ một miếng phân ngựa bị đá văng ra ngoài còn bốc khói đo đỏ. Sondatov
đưa tay trái ra nắm lấy cổ áo sơ- mi của Miska, cố vơ nắm vải vào trong lòng
bàn tay và tìm cách rút tay phải về.
- Đừng
nắm lấy ngực tôi! Misca cựa quậy cái cổ rất khỏe, nói giọng khàn khàn. - Đừng
có nắm, tôi bảo cho mà biết đấy! Tôi nện nhừ tử cho mà xem, nghe rõ chưa?
- Khô-
ô- ông, mày… tao sẽ nện cho… chờ đấy mà xem? - Sondatov thở hổn hển.
Miska
vùng ra được, bèn xô mạnh hắn ra xa trong lòng tức tối ghê gớm, chỉ muốn đánh,
muốn quật cho hắn ngã xuống, rồi mặc cho hai tay mình đánh đấm thoả chí, nhưng
cuối cùng anh chỉ run run xốc lại chiếc áo sơ- mi.
Sondatov
không xông tới nữa. Hắn nghiến răng ken két, vừa chửi rủa tục tĩu, vừa hét rầm
lên:
- Tao sẽ
báo cáo! Tao sẽ lên gặp ngay giám thị. Tao sẽ cho mầy ra toà! Đồ rắn độc! Đồ
chó đẻ! Đồ Bolsevich! Mầy thì phải xử như thằng Pochenkov mới xong! Cho mày ra
toà! Cho mầy cái dây treo cổ!
"Nó
sẽ báo cáo… Nói sẽ nói bậy bạ lung tung… Chúng nó sẽ tống mình vào tù… Sẽ không
đưa ra mặt trận nữa, thế là không thể chạy sang với anh em mình nữa. Bỏ mẹ
rồi!" - Miska lạnh cả gáy. Những ý nghĩa trong đầu óc anh muốn tìm lối
thoát cứ xục xạo bạt mạng, quấy loạn như con cá măng trong một vũng nước không
ra sông được nữa vì nước lũ đã rút. "Phải giết nó mới được! Mình sẽ bóp cổ
nó ngay… Không còn cách nào khác nữa rồi…" Và tuân theo quyết tâm vừa nảy
ra trong giây lát, đầu óc anh đã tìm ra ngay một cách bào chữa.
"Mình
sẽ bảo là nó nhảy tới định giết mình… Mình nắm lấy cổ nó… không cố ý gì cả, và
sẽ bảo là… đang cơn tức giận…"
Miska
run run bước tới trước mặt Sondatov. Nếu giữa lúc ấy Sondatov bỏ chạy thì giữa
hai người ắt đã xảy ra đổ máu. Nhưng Sondatov vẫn tiếp tục chửi rầm lên, mà cơn
nóng của Miska cũng đã dịu đi, chỉ hai chân còn khẽ run, mồ hôi đổ ra đầm đìa
trên lưng và dưới hai bên nách.
- - Nào,
thôi đi… Cậu có nghe thấy không? Sondatov, thôi đi nào. Đừng làm ầm lên nữa.
Chính cậu đã gây sự đầu tiên cơ mà…
Và Miska
bắt đầu van lơn quỵ luỵ. Quai hàm anh run bần bật, mặt anh hốt hoảng nhìn
quanh.
- Giữa
bạn bè với nhau thiếu gì những chuyện như thế nầy xảy ra… Mà mình đã đánh cậu
đâu… Còn cậu thì túm lấy ngực mình… Thôi, mình có nói điều gì ghê gớm lắm đâu?
Tất cả chỉ có thế mà cũng phải đi báo cáo hay sao? Nếu mình có làm cậu giận thì
cậu cũng thứ lỗi cho mình… thật đấy! Thế nào hử!
Sondatov
la lối mỗi lúc một bớt đi rồi im hẳn. Một phút sau hắn quay đi, rút bàn tay hắn
khỏi bàn tay lạnh ngắt đẫm mồ hôi của Miska và nói:
- Mầy
ngoáy đuôi chẳng khác gì con rắn độc! Nhưng được, tao sẽ không nói nữa. Chỉ
thương mầy ngu xuẩn… Nhưng từ nay mầy chớ vác xác đến trước mặt tao nữa, tao
không thể nào nhìn mặt mầy nữa đâu! Mầy đã bán linh hồn cho bọn Do Thái, mà tao
thì chẳng thương gì những thằng bán thân lấy tiền.
Miska
mỉm một nụ cười nhục nhã và thảm hại trong bóng tối. Sondatov không trông thấy
mặt anh, cũng không biết rằng hai bàn tay anh vẫn nắm chặt đã sưng vù vì máu
dồn.
Hai
người bỏ đi mỗi người một ngả và không ai nói gì nữa. Miska điên tiết quất cho
con ngựa một roi rồi phóng đi tìm đàn ngựa của anh. Về phía trời đông bỗng có
những ánh chớp nhoáng nhoàng, sấm nổ ầm ầm.
Đêm hôm
ấy có cơn giông nổ ra trên trại chăn nuôi. Đến nửa đêm gió rú rít, ào ào thổi
qua như một con ngựa điên vừa chạy vừa thở hồng hộc, cuốn theo những đám bụi mù
mịt vừa lạnh vừa hắc như một cái vạt váy vô hình. Trời tối như bưng. Một ánh chớp
lóe lên chếch chếch qua đám mây xám xịt, ùn ùn, cuồn cuộn như một gò đất đen.
Không khí chết lặng giờ lâu rồi từ một chỗ nào đó rất xa vẳng tới tiếng sấm
nghe như một lời cảnh cáọ. Những giọt mưa rất to bắt đầu rơi xuống làm nát cả
cỏ. Một ánh chớp làm cho trên trời hiện ra lần thứ hai một khoảng sáng. Miska
nhìn thấy có một đám mây mầu hung hung đứng lơ lửng giữa trời, với đường viền
đen kịt như than, nom rất khủng khiếp, và dưới đất, ngay dưới đám mây ấy, có
một đàn ngựa đứng rúc đầu vào nhau, nhìn từ xa chỉ còn nhỏ xíu. Một tiếng sấm
nữa nổ ra, nghe ghê rợn gấp bội: sét đánh thẳng xuống mặt đất. Sau một tiếng
sấm thứ ba, nổ ra từ giữa bụng đám mây, mưa tuôn xuống như suối, đồng cỏ ầm ĩ
rên siết, một cơn lốc cuốn đi chiếc mũ cát- két ướt đẫm trên đầu Miska, giúi
gập Miska xuống mũi yên. Tiếp theo là một phút chết lặng hết sức nặng nề. Rồi
những tia chớp lại thi nhau lóe lên trên trời, làm cho bóng tối ma quái càng có
vẻ dày đặc hơn. Tiếng sét sau đó ráo hoảnh, mạnh và phá ra ghê gớm đến nỗi con
ngựa Miska cưỡi khuỵu chân sau, rồi lại chồm đứng thẳng lên. Những con ngựa
trong đàn chạy loạn lên một hồi. Miska đem hết sức kéo dây cương, anh quát to
định làm cho đàn ngựa đỡ sợ:
- Đứng
lại! Tơ- rrr!
Một tia
chớp trắng như đường trườn ngoằn ngoèo rất lâu theo đường viền của đám mây đen.
Nhờ đó Miska kịp nhìn thấy đàn ngựa đang phi về phía mình. Những con ngựa soãi
thẳng ra trong nước đại điên cuồng, những cái mõm bóng nhoáng rúc xuống gần sát
mặt đất những cặp lỗ mũi nở căng thở phì phì, những bộ móng chưa đóng cá sắt
đập rầm rập trên đất ẩm. Con Bakha phi hết tốc độ trên đầu đàn. Miska kéo giật
con ngựa của anh sang bên cạnh, thiếu chút nữa thì không tránh kịp. Những con
ngựa phóng vụt qua rồi đứng lại ở một chỗ gần đấy. Miska biết đâu rằng đàn ngựa
hết hồn hết vía vì cơn giông, nghe thấy tiếng anh kêu là chạy bổ đến ngay, vì
thế lại gào to hơn:
- Đứng
lại! Có đứng lại không?
Và lập
tức hàng trăm vó ngựa lại ầm ầm lao tới với một tốc độ kỳ dị, mà lần nầy giữa
lúc trời đang tối như bưng. Miska hoảng quá, quật luôn cho con ngựa cái của anh
một roi vào giữa hai con mắt, những không kịp tránh sang bên nữa. Một con ngựa
sợ đến hoá điên húc vào mông con ngựa của Miska. Miska bị hất bay ra khỏi yên
như hòn đá bắn bằng súng cao su. Anh sống sót như nhờ phép mầu: phần lớn của
đàn ngựa chạy sang bên phải anh, vì thế anh không bị dẫm lên người mà chỉ bị
một con ngựa dẫm lún tay phải xuống bùn.
Miska
đứng dậy, cố hết sức giữ yên lặng, rón rén đi ra chỗ khác. Anh cảm thấy rằng
đàn ngựa đang đứng ngay gần đấy và chỉ chờ nghe thấy tiếng mình kêu là lao tới
chỗ anh ngay với một nước phi cuồng nộ. Anh nhận được cả tiếng thở hồng hộc rất
đặc biệt của con Bakha.
Mãi đến
lúc trời sắp rạng Miska mới về được tới lều.
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 124
Ngày
mười lăm tháng năm tên Krasnov, ataman Quân khu Đại Đông đi tầu thuỷ đến trấn
Manyskaia. Cùng đi có viên thiếu tướng African Bogaevsky, chủ tịch hội đồng các
trưởng ban, phụ trách trưởng ban ngoại giao, tên đại tá Kislov trưởng phòng
quân lương quân đội sông Đông và tên ataman vùng Kuban là Filimonov.
Những kẻ
đang làm chủ đất đai vùng sông Đông và sông Kuban âu sầu đứng trên boong nhìn
chiếc tầu cập bến, các thuỷ thủ chạy ngược chạy xuôi, và những làn sóng nâu ào
ào dồn bật trở lại từ bến cầu tầu. Rồi chúng kéo nhau lên bờ trước hàng trăm
cặp mắt của đám người tụ tập trên bến.
Bầu
trời, đường chân trời, ánh sáng mặt trời, làn sương mù mỏng tanh, tất cả đều
xanh xanh. Cả sông Đông cũng lấp loáng một màu xanh biếc không thường thấy ở nó
và phản chiếu như một tấm gương lõm những đám mây trắng bong.
Gió nồng
nặc mùi nắng, mùi đất mặn khô nẻ và mùi cỏ năm ngoái đã thối mục. Đám người lao
xao. Mấy tên tướng được chính quyền địa phương ra đón tiếp vào thao trường.
Một giờ
sau, tại nhà viên ataman trấn bắt đầu khai mạc cuộc họp liên tịch giữa các đại
biểu của Chính phủ sông Đông và của Tập đoàn quân tình nguyện. Đại diện cho Tập
đoàn quân tình nguyện có hai viên tướng Denikin 1 và Alekseev, cùng đi có viên
tướng Romanovsky tham mưu trưởng Tập đoàn quân và hai viên đại tá Riasniansky
và Evand.
Không
khí cuộc gặp mặt khá lạnh nhạt. Krasnov cố giữ thể diện một cách rất nặng nề,
Alekseev chào hỏi những tên tham gia hội nghị rồi ngồi ngay vào bàn. Hắn đưa
hai bàn tay khô héo nhợt nhạt lên đỡ cặp má lũng nhũng rồi nhắm nghiền hai con
mắt như không còn thiết chuyện gì nữa. Chặng đường xe hơi đã lắc cho lão mệt
lử, tuổi già cùng những cuộc tang thương mà lão phải trải qua đã làm lão khô
héo. Những nếp nhăn hái bên mép cái miệng khô quắt của lão xệ xuống nom rất bi
thảm. Mí mắt lão thâm quầng, sưng lên, nặng nề chảy xuống với những đường mạch
máu nổi nhằng nhịt. Mười ngón tay ấn chặt vào làn da má mềm nhẽo, đầu ngón tay
luồn sâu vào những món tóc vàng khô cắt ngắn. Viên đại tá Riasniansky trải rất
cẩn thận lên bàn tấm bản đồ kêu loạt soạt, tên Kislov giúp hắn.
Romanovsky
đứng bên cạnh ấn móng ngón tay út xuống giữ một góc tấm bản đồ. Bogaevsky đứng
tựa lưng vào một khung cửa sổ thấp nhìn cái vẻ mệt mỏi rã rời trên mặt
Alekseev, bộ mặt trắng bệch như đúc bằng thạch cao. Hắn bỗng cảm thấy thương
hại đến nhoi nhói trong tim: "Sao ông ấy già xọm đi đến thế? Già một cách
khủng khiếp!" - Bogaevsky nghĩ thầm, hai con mắt ươn ướt hình quả trám vẫn
không rời Alekseev. Bọn đến dự hội nghị còn chưa kịp ngồi hết vào bàn. Denikin
đã bắt đầu nói với Krasnov bằng một giọng sôi nổi và gay gắt:
- Trước
khi khai mạc hội nghị, tôi thấy cần phải tuyên bố với ngài rằng chúng tôi cảm
thấy hết sức ngạc nhiên khi thấy trong bản bố trí binh lực của trận đánh chiếm
Bataisk, ngài đã nêu rằng có một tiểu đoàn bộ binh và một đại đội pháo của quân
Đức hoạt động trong đội hình tiến quân bên phải. Cần phải thú nhận rằng hiện
tượng hợp tác như thế đã gây cho tôi một cảm tưởng không chỉ là ngạc nhiên… Xin
ngài làm ơn cho chúng tôi biết ngài đã có những động cơ như thế nào trong khi
đi lại với kẻ thù, những kẻ thù bất lương hèn hạ của Tổ quốc, và lợi dụng sự
giúp đỡ của chúng? Chắc hẳn ngài cũng biết rằng các nước Đồng minh đã sẵn sàng
chi viện cho chúng ta rồi chứ? Tập đoàn quân tình nguyện đánh giá sự liên minh
với quân Đức như một hành động phản bội của Chính phủ sông Đông và những giới
rộng rãi ở các nước đồng minh cũng đánh giá như thế… Xin ngài giải thích cho.
Denikin
giận dữ giương cong hai hàng lông mày, chờ Krasnov trả lời.
Chỉ nhờ
khả năng tự kiềm chế và cái phong độ thượng lưu sẵn có mà Krasnov còn giữ được
vẻ điềm tĩnh bên ngoài. Nhưng dù sao sự tức tối trong lòng hắn vẫn chiếm phần
thắng: dưới hàng ria hoa râm, miệng hắn giật giật, méo đi như trong một cơn
thần kinh. Krasnov trả lời bằng một giọng rất bình tĩnh, cũng rất lịch sự.
- Khi
vận mệnh của toàn bộ sự nghiệp được đặt vào một quân bài duy nhất thì người ta
không ngại dùng đến cả sự giúp đỡ của những kẻ thù cũ. Hơn nữa Chính phủ sông
Đông dù sao cũng là Chính phủ của một dân tộc gồm năm triệu con người có chủ
quyền, không chịu sự giám hộ của ai, và có toàn quyền hành động một cách độc
lập, cho hợp với các lợi ích của người Cô- dắc mà Chính phủ nầy có sứ mệnh phải
bảo vệ.
Nghe đến
đây Alekseev mở to mắt, rõ ràng lão cố hết sức nghe cho rõ. Bogaevsky xoắn bộ
ria trau chuốt vuốt thẳng ra như hai mũi tên, nom vẻ rất bực bội. Krasnov đưa
mắt nhìn hắn rồi nói tiếp:
- Thưa
quan lớn, trong các lập luận của ngài, có thể nói rằng phần chủ yếu là những
động cơ thuộc phạm trù đạo đức. Ngài đã nói ra rất nhiều lời cực kỳ nghiêm
trọng về việc chúng tôi tựa như phản bội sự nghiệp của nước Nga, phản bội các
nước Đồng Minh… Nhưng tôi cho rằng chắc hẳn các ngài cũng được biết một điều là
Tập đoàn quân tình nguyện đã nhận được của tôi chúng tôi những đạn dược mà quân
Đức đã bán cho chúng tôi.
- Tôi
chỉ xin ngài định ranh giới cho rõ giữa những hiện tượng có tính chất hoàn toàn
khác nhau. Các ngài có được đạn dược của quân Đức bằng con đường nào, điều đó
hoàn toàn không có quan hệ gì với chúng tôi. Còn chuyện nhận sự chi viện của
quân đội chúng nó… - Denikin nhún vai một cách bực bội.
Trong
khi kết thúc lời phát biểu của hắn, Krasnov đã khéo đưa thêm vào những lời thận
trọng nhưng cương quyết làm cho Denikin hiểu rằng hắn không còn là một tên tiểu
tướng chỉ huy một lữ đoàn như Denikin đã gặp trên mặt trận Áo - Đức.
Denikin
đã đánh tan bầu không khí chết lặng rất khó chịu do những câu nói của Krasnov
gây ra bằng cách khéo léo chuyển sang vấn đề hợp nhất quân đội vùng sông Đông
với Tập đoàn quân tình nguyện, và tổ chức một bộ chỉ huy thống nhất. Song những
sự xung đột xảy ra trước đó thực tế đã mở đầu một tình hình căng thẳng sau nầy,
quan hệ nầy ngày càng xấu đi và hoàn toàn bị cắt đứt khi Krasnov rời khỏi chính
quyền.
Krasnov
tránh không trả lời trực tiếp vấn đề đó bằng cách đề nghị hiệp đồng tác chiến
để cùng tấn công Sarysin với mục đích, trước hết là chiếm lấy một trung tâm
chiến lược cực lớn, sau nữa là cố thủ tại địa điểm đó để liên hợp với dân Cô-
dắc Kavkaz.
Trong
phòng ồn lên vài câu trao đổi ngắn ngủi:
- Chẳng
cần phải nói các ngài cũng đã rõ là Sarysin có một ý nghĩa cực kỳ lớn lao đối
với chúng ta.
- Tập
đoàn quân tình nguyện có thể chạm trán với quân Đức.
- Trước
hết tôi cần phải giải phóng dân Kuban đã.
- Vâng,
nhưng dù sao đánh chiếm Sarysin cũng là nhiệm vụ cực kỳ trọng yếu. Chính phủ
Quân khu sông Đông trao cho tôi trách nhiệm đề nghị với quan lớn.
- Tôi
xin nhắc lại rằng tôi không thể bỏ người Kuban được.
Chỉ với
điều kiện tấn công Sarysin thì mới có thể nói đến chuyện hình thành một sự chỉ
huy thống nhất.
Alekseev
cắn môi tỏ ý không tán thành.
- Thật
không thể tưởng tượng được. Nếu chưa quét sạch được quân Bolsevich ra khỏi địa
giới Quân khu Kuban thì người Kuban chưa chịu tiến ra khỏi địa giới Quân khu.
Còn Tập đoàn quân tình nguyện thì chỉ có hai ngàn rưởi tay súng, với một phần
ba quân số là thương bệnh binh không thể chiến đấu được 2
Trong
bữa ăn trưa rất thường, mọi người chỉ thẫn thờ trao đổi với nhau những ý kiến
chẳng có gì là quan trọng. Đã hai năm rõ mười là hai bên không thể nào đi tới
thoả thuận. Tên đại tá Riasniansky kể một câu chuyện vui gần như có tính chất
truyền kỳ về chiến công của một gã trong quân đội Markov, rồi dần dần nhờ tác
dụng phối hợp của bữa ăn và câu chuyện vui, không khí căng thẳng đã được xua
tan. Nhưng khi ăn xong, lúc mọi người vừa hút thuốc vừa phân tán vào nhà trong,
Denikin đặt tay lên vai Romanovsky, nheo cặp mắt sắc ngọt chỉ Krasnov và nói:
- Một
tay Napoleon với qui mô một quân khu… Con người thật là thiếu thông minh, ngài
có biết…
Romanovsky
mỉm cười, trả lời rất nhanh:
- Anh
chàng muốn xưng vương xưng bá, thôn tính thiên hạ… Một viên tướng chỉ huy lữ
đoàn mà say sưa với mộng đế vương. Theo tôi, đúng là anh ta thiếu nhạy cảm về
tính hài hước…
Bọn
chúng chia tay nhau, trong lòng đầy căm thù và tức tối. Từ hôm ấy quan hệ giữa
Tập đoàn quân tình nguyện và Chính phủ Quân khu sông Đông xấu hẳn đi, và càng
xấu đến cực độ khi ban chỉ huy Tập đoàn quân tình nguyện được biết nội dung bức
thư Krasnov gửi cho tên Winhem, hoàng đế nước Đức. Những tên thương binh của
Tập đoàn quân tình nguyện nằm lại ở Novocherkask đều cười cái mộng tự trị cùng
cái thói của Krasnov thích làm sống lại các phong tục cổ lỗ của dân Cô- dắc.
Trong lúc nói chuyện riêng với nhau, chúng thường gọi Krasnov một cách khinh bỉ
là "Ông chuột" (thay cho ông chủ), còn Quân khu Đại Đông thì được gọi
chệch là "Đại Ngông". Để trả đũa, những kẻ chủ trương vùng sông Đông
độc lập đã đặt cho bọn kia những cái tên "các nhà nhạc sĩ giang hồ",
"các nhà cầm quyền không có lãnh thổ". Một kẻ trong số các nhân vật
to đầu của Tập đoàn quân tình nguyện đã ác khẩu gọi Chính phủ Quân khu sông
Đông là "Con đĩ làm tiền trên giường của quân Đức". Tên tướng Denisov
thấy thế bèn trả lời: "Nếu Chính phủ sông Đông là một con đĩ, thì Tập đoàn
quân tình nguyện là thằng ma- cô sống bám vào con đĩ ấy".
Câu trả
lời ấy ám chỉ việc Tập đoàn quân tình nguyện phụ thuộc vào Quân khu sông Đông,
được Quân khu sông Đông chia cho số vũ khí đạn dược nhận được của quân Đức.
Rostov
và Novocherkask là hậu phương của Tập đoàn quân tình nguyện. Bọn sĩ quan ở đấy
lúc nhúc như dòi. Hàng ngàn tên trong số đó hoạt động đầu cơ, làm việc trong vô
số những cơ quan hậu phương nương thân ở các nhà họ hàng bà con, mang chứng từ
thương tích giả mạo vào nằm các bệnh viện quân y… Tất cả những tên dũng cảm
nhất đã chết trong các trận chiến đấu, vì bệnh thương hàn hay vì những vết
thương, còn những tên sống sót đều đã mất cả tiết tháo lẫn lương tâm qua mấy
năm cách mạng. Chúng lẩn trốn trong hậu phương như những con sói núi, chúng
ngoi lên trong những ngày loạn lạc như bọt bẩn và phân nổi trên mặt nước. Chúng
là những tên sĩ quan hủ bại chưa từng tham gia chiến trận, những tên mà
Chernenchev đã chửi mắng, vạch mặt, làm nhục khi hắn kêu gọi bảo vệ nước Nga.
Phần lớn những tên trong bọn nầy là một loại dơ dáy đê tiện nhất của cái gọi là
"giới trí thức có tư tưởng" mặc binh phục: chúng chạy trốn người
Bolsevich, nhưng không đến với quân Trắng, chúng sống qua ngày đoạn tháng,
tranh cãi với nhau về vận mệnh của nước Nga, cố kiếm ít tiền mua sữa cho con và
hết sức mong chiến tranh chấm dứt. Đối với chúng ai nắm chính quyền trong nước
cũng đều không sao cả: Krasnov cũng được, người Đức cũng được, người Bolsevich
cũng được, miễn là chiến tranh kết thúc.
Nhưng
mỗi ngày một nổ ra nhiều sự việc, ở Sibir có vụ phiến loạn của người Tiệp Khắc
3, ở Ukraina có Marno 4 đang nói chuyện với quân Đức bằng thứ tiếng ngang ngược
của pháo binh và súng máy. Kavkaz, Murmansk, Askhagensk… Toàn nước Nga đang
chìm trong khói lửa… Toàn nước Nga đang quằn quại trong cơn đau trở dạ…
Đến
tháng Sáu, khắp vùng sông Đông đã có những tin đồn truyền đi rộng rãi như những
làn gió đông; người Tiệp Khắc đã chiếm Saratov, Sarysin và Astrakhan, nhằm mục
đích thành lập một mặt trận miền Đông để tấn công vào quân đội Đức. Quân Đức ở
Ukraina bắt đầu chỉ miễn cưỡng cho phép những tên sĩ quan trốn khỏi nước Nga đi
qua để chiến đấu dưới lá cờ Tập đoàn quân tình nguyện.
Bộ chỉ
huy Đức lo lắng trước những tin đồn về việc thành lập "mặt trận miền
Đông" bèn cử một số đại biểu của họ đến vùng sông Đông. Ngày mồng mười
tháng Bảy ba tên thiếu tá của quân Đức đến Novocherkask; Phôn Cokenhaodơ, Phôn
Sterfani và phôn Sleynit.
Ngay hôm
ấy, chúng được tên ataman Krasnov tiếp trong lâu đài. Tướng Bogaevsky cũng có
mặt trong cuộc hội đàm. Đầu tiên tên thiếu tá Cokenhaodơ nhắc lại rằng Bộ chỉ
huy Đức đã dùng mọi cách, thậm chí không ngại can thiệp vũ trang để giúp Quân
khu Đại Đông đấu tranh với người Bolsevich và khôi phục đường biên giới. Sau đó
hắn hỏi Chính phủ sông Đông sẽ phản ứng như thế nào, nếu người Tiệp Khắc bắt
đầu có những hoạt động quân sự chống lại người Đức? Krasnov bèn cam đoan với
hắn rằng người Cô- dắc sẽ nghiêm chỉnh giữ thái độ trung lập và tất nhiên sẽ
không cho phép biến vùng sông Đông thành chiến trường. Tên thiếu tá Sterfani
ngỏ ý mong muốn câu trả lời của tên ataman được xác định bằng hình thức giấy
tờ.
Cuộc hội
đàm đến đấy thì kết thúc, và hôm sau Kaxnov đã thảo ngay bức thư dưới đây gửi
cho hoàng đế nước Đức:
"Thưa
Hoàng đế và quốc vương bệ hạ!
Người đệ
trình bức thư nầy là ataman trấn Dimovaya (sứ giả) của Quân khu Đại Đông tại
trều đình của hoàng đế bệ hạ, cùng các vị đồng sự của ông ta được tôi, ataman
Quân khu sông Đông, uỷ nhiệm chuyển lời chào tới hoàng đế bệ hạ, vị nguyên thủ
hùng mạnh của nước Đức vĩ đại, và truyền đạt với hoàng đế bệ hạ những lời dưới
đây: Những người Cô- dắc dũng cảm của sông Đông đã chiến đấu hai tháng nay vì
quyền tự do của Tổ quốc mình với tinh thần anh dũng cũng như người Boe 5 một
dân tộc có quan hệ huyết thống với người Đức đã chống lại người Anh trong thời gian
gần đây. Hai tháng chiến đấu ấy kết thúc bằng thắng lợi hoàn toàn trên tất cả
các mặt trận của quốc gia chúng tôi, và hiện nay 9/10 lãnh thổ Quân khu Đại
Đông đã được giải phóng khỏi tay những bầy Bạch vệ dã man. Trật tự quốc gia
trong nước đã được củng cố, một chế độ pháp trị hoàn chỉnh đã được thiết lập.
Nhờ có sự gỉúp đỡ hữu nghị của quân đội hoàng đế bệ hạ, miền Nam Quân khu đã
lấy lại được an ninh và tôi đã chuẩn bị xong xuôi một quân đoàn để duy trì trật
tự trong nước và ngăn chặn sự tấn công của kẻ địch từ bên ngoài. Cơ cấu của một
quốc gia trẻ tuổi như Quân khu sông Đông hiện nay khó mà có thể tồn tại cô độc,
vì thế Quân khu sông Đông đã ký liên minh chặt chẽ với các vị thủ lĩnh hai quân
khu Astrakhan và Kuban, là đại tá công tước Tundutov và đại tá Filimonov, để
sau khi quét sạch được quân Bolsevich ra khỏi đất đai, hai quân khu Astrakhan
và Kuban sẽ thành lập một cơ cấu quốc gia bền vững trên cơ sở liên bang, gồm
Quân khu Đại Đông, quân khu Astrakhan, kể cả dân Kalmys ở tỉnh Starovolskaia,
quân khu Kuban và cả các dân tộc Bắc Kavkaz. Đã có được sự nhất trí giữa các
quốc gia đó, và quốc gia mới thành lập, hoàn toàn nhất trí với Quân khu Đại
Đông đã quyết định không cho phép biên lãnh thổ của mình thành sân khấu của
những cuộc xung đột đẫm máu, và cam kết theo chính sách hoàn toàn trung lập.
Đề nghị
hoàng đế bệ hạ công nhận quyền tồn tại độc lập của Quân khu Đại Đông, và sau
khi giải phóng xong các quân khu còn lại Kuban. Astrakhan, Checsk, và miền Bắc
Kavkaz, sẽ công nhận cả sự tồn tại độc lập của liên bang mang tên Liên bang
Đông Kavkaz.
Đề nghị
hoàng đế bệ hạ công nhận các biên giới của Quân khu Đại Đông dựa theo các vùng
địa lý và nhân chủng xưa kia của Quân khu, giúp chúng tôi giải quyết sự tranh
chấp giữa Ukraina và Quân khu sông Đông về Taranroc và những vùng lân cận theo
yêu cầu của Quân khu sông Đông, vì quân khu sông Đông đã làm chủ khu vực
Taranroc hơn 500 năm nay, và khu vực Taranroc vốn là một bộ phận của
Tomutanacan, tức là tiền thân của Quân khu sông Đông.
Đề nghị
hoàng đế bệ hạ hãy vì những lý do chiến lược mà hiệp trợ Quân khu sông Đông sát
nhập hai thành phố Kamysin và Sarysin, tỉnh Saratov, thành phố Voronez, hai nhà
ga Liska và Povonno và xác định biên giới của Quân khu sông Đông theo tấm bản
đồ hiện còn giữ ở trấn Dimovaya.
Đề nghị
hoàng đế bệ hạ có áp lực đối với chính quyền Xô viết Moskva 6, bắt chính quyền
đó ra lệnh cho các chi đội Hồng quân cuồng khấu rút hết ra khỏi địa hạt của
Quân khu Đại Đông cùng các nước khác có chân trong liên bang Đông - Kavkaz, và
tạo khả năng thiết lập những quan hệ bình thường, hoà bình giữa Moskva và Quân
khu sông Đông. Tất cả những sự tổn thất mà cuộc xâm lược của quân Bolsevich đã
gây ra cho nhân dân, cho nền thương nghiệp và công nghiệp của Quân khu sông
Đông đều phải được nước Nga Xô- viết bồi thường.
Đề nghị
hoàng đế bệ hạ giúp cho Nhà nước trẻ tuổi của chúng tôi những khẩu pháo, súng
trường, đạn dược dự trữ và trang bị kỹ thuật, và nếu hoàng đế bệ hạ nhận thấy
có lợi thì xin xây dựng trong địa giới Quân khu sông Đông những nhà máy sản
xuất pháo, súng trường, đạn pháo và đạn súng trường.
Quân khu
Đại Đồng cùng các quốc gia khác trong Liên bang Đông - Kavkaz sẽ không quên
những sự giúp đỡ hữu nghị của nhân dân Đức, một dân tộc mà dân Cô- dắc đã cùng
kề vai sát cánh chiến đấu từ hồi cuộc Chiến tranh ba mươi năm 7 hồi những trung
đoàn sông Đông đã đi có mặt trong quân đội của Vanlenstain 8 và trong những năm
(1807 - 1813) người Cô- dắc sông Đông đã theo vị ataman của mình là bá tước
Platov chiến đấu cho nển tự do của nước Đức và mới đây trong gần ba năm rưỡi
chiến tranh đẫm máu trên các chiến trường Phổ, Gaxili, Bukovin và Ba Lan, người
Cô- dắc và người Đức đã học tập lẫn nhau để biết tôn trọng lòng dũng cảm, trí
kiên cường ở quân đội của nhau, và trong lúc nầy đang chìa tay cho nhau, cùng
đấu tranh cho tự do của sông Đông yêu dấu.
Để đền
đáp lại sự giúp đỡ của hoàng đế bệ hạ, Quân khu Đại Đông cam đoan hoàn toàn giữ
chính sách trung lập và không cho phép các lực lượng vũ trang thù địch với nhân
dân Đức tiên vào lãnh thổ của mình. Cả công tước Tundutov, ataman Quân khu
Astrakhan, Chính phủ Kuban cùng tất cả các miền khác sau nầy hợp nhất thành
Liên bang Đông - Kavkaz, đều đã nhất trí về điểm nầy.
Quân khu
Đại Đông dành cho đế quốc Đức quyền ưu tiên trong việc xuất khẩu các sản phẩm
thừa sau khi đã thoả mãn nhu cầu địa phương: lúa mì (thóc và bột), hàng da và
nguyên liệu da, lông cừu, các thứ hàng cá, các thứ dầu mỡ động vật và thực vật
cùng các chế phẩm dầu mỡ, các hàng thuốc lá và chế phẩm thuốc lá, các loại gia
súc và ngựa, rượu vang cùng những sản phẩm khác của nghề làm vườn và nghề canh
tác. Để trao đổi lại, đế quốc Đức sẽ cung cấp máy móc nông nghiệp, các hoá phẩm
và thuốc thuộc da, thiết bị cho nhà máy in giấy bạc của Nhà nước cùng với vật
liệu dự trữ tương ứng trang bị cho các nhà máy dệt nỉ, dệt vải bông, xưỏng chế
tạo đồ da, các nhà máy hoá chất, nhà máy đường cùng những nhà máy khác, các
dụng cụ khí tài ngành điện.
Ngoài ra
Chính phủ Quân khu Đại Đông sẽ dành cho giới công nghiệp Đức những điều kiện ưu
đãi đặc biệt trong việc đầu tư vào các xí nghiệp công thương nghiệp sông Đông,
đặc biệt trong ngành thiết kế xây dưng và khai thác các tuyến đường thuỷ và các
đường giao thông khác.
Sự hợp
tác chặt chẽ hứa hẹn sẽ đem lại những lợi ích cho cả hai bên và tình hữu nghị
gắn bó bằng máu mà hai dân tộc Đức và Cô- dắc đã cùng đổ ra trên các chiến
trường chlng sẽ trở thành một lực lượng hùng mạnh để đấu tranh chống lại tất cả
các kẻ thù của chúng ta.
Người
viết trình hoàng đế bệ hạ bức thư nầy không phải là một nhà ngoại giao và một
người am hiểu tinh vi về quốc tế công pháp, mà là một người lính đã quen kính
trọng sức mạnh của vũ nghiệp Đức qua những trận chiến đấu chính đại quang minh,
vì thế tôi xin hoàng đế bệ hạ lượng thứ cho giọng văn cương trực của tôi, trong
đó không hề có chút gì xảo trá, và xin hoàng đế bệ hạ tin tương ở thành ý của
tôi.
Người
rất tôn kính hoàng đế bệ hạ
Petr
Krasnov
ataman
sông Đông, thiếu tướng",
Ngày hai
mươi lăm tháng Bảy, bức thư nầy đã được đưa ra cho hội đồng các trưởng ban thảo
luận. Tuy mọi người có thái độ hết sức dè dặt đối với nó, thậm chí tuy
Bogaevsky cùng một số uỷ viên khác trong Chính phủ rõ ràng phản đối, nhưng
Krasnov vẫn trao ngay bức thư cho tên công tước Lichchenbec, ataman trấn
Dimovaya ở Berlin. Tên nầy đã cùng Krasnov đi Kiev, rồi đến đó hắn cùng viên
tướng Cheriatrukin đi Berlin.
Trước
khi gửi đi, bức thư đã được in ra nhiều bản ở ban ngoại giao, mà việc ấy
Bogaevsky không phải không biết. Các bản sao đã được truyền tay rộng rãi qua
các đơn vị và các trấn Cô- dắc kèm theo những lời bình luận thích đáng và đã
trở thành công cụ tuyên truyền rất đắc lực. Người ta bắt đầu nói mỗi ngày một
công khai rằng Krasnov đã bán mình cho quân Đức. Trên các mặt trận, tinh thần
binh sĩ bắt đầu xao xuyến.
Trong
khi đó quân Đức dành được hết thắng lợi nọ đến thắng lợi kia, ngày càng như mọc
cánh. Chúng đưa tên tướng Nga Cheriatrukin đến gần Paris, và tên nầy đã được
cùng với bọn quan chức trong tổng hành dinh quân Đức chứng kiến sức công phá
hết sức mãnh liệt của những khẩu trọng pháo do hãng Krupp chế tạo cùng với sự
tan vỡ của quân đội Anh - Pháp.
--- ------ ------ ------ -------
1 Hồi nầy Kornilov đã chết, Denikin đã lên
thay hắn nắm quyền chỉ huy Tập đoàn quân tình nguyện (ND).
2 Sau đó Krasnov đã tiến đánh Sarysin hai lần
(trong tháng Tám và tháng Chín), cả hai đều không có sự hiệp trợ của Denikin và
đều thua liểng xiểng (ND).
3 Trong chiến tranh, các tù binh, hàng binh
Tiệp và Slovak trong quân đội Áo đã được tổ chức thành một quân đoàn hơn bốn
vạn người. Sau cách mạng, nhiều tù binh, hàng binh trong quân đoàn nầy đã tham
gia Hồng quân. Nhưng bọn đế quốc can thiệp đã mua chuộc ban chỉ huy quân đoàn.
Ngày 25- 5- 1918, quân đoàn Tiệp Khắc nổi loạn, tiếp nhận thêm những tên Bạch
vệ Nga, thành một lực lượng rất lớn (khoảng sáu vạn), mở đầu một phong trào
phản cách mạng mới trong cả nước (ND).
4 Một trong những tên đầu sỏ phản cách mạng ở
Ukraina. Sau khi quân đội của Vraghen bị tiêu diệt, Marno đã trở thành kẻ thù
chủ yếu của chính quyền Xô viết ở miền Nam Ukraina (ND).
5 Tức là cuộc chiến tranh từ 1890 đến 1902 ở
Nam Phi của người Đức nổi lên chống lại thực dân Anh. Người Boe là một giống
người da trắng lai Tơtông và Slavơ, con cháu của thực dân Hà Lan cũ. Krasnov
ghép người Boe vào huyết thống Đức, ý chúng muốn nịnh hoàng đế Đức, đồng thời
nói thêm rằng mình cũng chẳng ưa gì người Anh (ND).
6 Hồi nầy nước Đức đã cùng nước Nga Xô- viết
ký hoà ước Brest- Litovsk nhưng vẫn luôn luôn vi phạm các điều ký kết và bắt bí
nước Nga (ND).
7 (1518 - 1648) Vốn là một cuộc chiến tranh
tôn giáo trong nước Đức, nhưng vì có những nước ngoài can thiệp nên đã biến
thành một cuộc chiến tranh toàn châu Âu (ND).
8 (1853 - 1634), một vị nguyên soái Đức trong
cuộc chiến tranh ba mươi năm, đã từng đánh bại Đan Mạch cùng các đồng minh của
Đan Mạch (ND).
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 125
Trong
thời gian cuộc hành quân Băng giá 1, Evgeni Litnhitki bị thương hai lần. Lần
thứ nhất trong trận chiến đấu đánh chiến trấn Labinskaia, lần thứ hai trong khi
tấn công vào Ekaterinoda. Cả hai lần vết thương đều không can gì, vì thế hắn
lại trở về hàng ngũ.
Nhưng
đến tháng Năm, khi Tập đoàn quân tình nguyện đóng lại trong khu vực
Novocherkask để nghỉ ngơi một thời gian ngắn, Evgeni cảm thấy trong người khó
chịu, bèn xoay xở xin nghỉ phép hai tuần. Tuy rất muốn về thăm nhà, nhưng hắn
vẫn quyết định ở lại Novocherkask để được nghỉ ngơi và đỡ mất thì giờ đi lại.
Cùng một
dịp nghỉ phép với hắn có một thằng bạn cùng trung đội là tên thượng uý kỵ binh
Gortrakov. Gortrakov mời Evgeni về nghỉ ở nhà hắn:
- Mình
chẳng có con cái gì cả, mà vợ mình được gặp cậu thì sẽ sung sướng lắm đấy. Qua
những bức thư mình viết, vợ mình cũng đã được biết về cậu.
Giữa
trưa một ngày hè nóng nực và sáng sủa, hai tên đi xe về một biệt thự thấp thấp
tại một trong những căn phố gần nhà ga.
- Đây là
ngôi nhà riêng mình ở xưa kia đấy, - Gã Gortrakov ria đen, người cao lênh
khênh, vừa bước một cách hấp tấp, vừa quay lại nói với Evgeni.
Hai con
mắt phồng phồng, đen đến có những ánh xanh biếc của hắn nom ươn ướt vì cảm
động, hắn cười làm cho cái mũi to bè bè như mũi người Hy Lạp càng nhòm xuống
mồm. Hắn bước những bước rất dài, chỗ da lót đũng bạc trắng của cái quần đi
ngựa màu ka- ki loạt soạt khô khan. Hắn vừa đi vào trong nhà, căn phòng lập tức
nồng nặc cái mùi chua loét của lính tráng.
- Lelia
đâu rồi? Bà Olga Nicolaevna đâu rồi? - Hắn kêu lên hỏi người đầy tớ gái đang
tươi cười chạy dưới bến lên. - Ngoài vườn à? Ta ra ngoài ấy đi.
Trong
vườn, bóng những cây táo in xuống đất lằn vằn như da hổ. Đất bị dãi nắng bốc
lên một mùi như ở những chỗ nuôi ong. Trên cái kính kẹp mũi Evgeni, những tia
nắng phản chiếu lại tóe ra như đạn ghém. Không biết trên tuyến đường nào có
chiếc đầu máy xe lửa rúc còi khàn khàn mãi không biết chán. Gortrakov gọi to,
cắt ngang tiếng còi rên xiết đơn điệu.
Lelia!
Lelia! Em ở đâu thế?
Một
thiếu phụ dong dỏng cao, mặc một chiếc áo dài mầu rơm, thấp thoáng sau những
bụi tầm xuân rồi chạy ra từ con đường râm mát bên cạnh.
Người ấy
đứng lại trong một giây, hốt hoảng đưa hai tay áp lên ngực trong một động tác
rất đẹp, rồi kêu lên một tiếng và vươn tay chạy về phía Gortrakov. Thiếu phụ
chạy nhanh quá, Evgeni chỉ nhìn thấy hai đầu gối tròn lần lượt nhô lên hai cái
mũi xinh xinh của đôi giày vải và bộ tóc vàng óng như nhụy hoa xoắn bồng lên
trên cái đầu ngửa ra sau.
Người
đàn bà kiễng chân, hơi cong hai cánh tay trần óng hồng dưới nắng, víu lấy vai
chồng, hôn hai bên má đầy bụi, hôn mũi, hôn mắt, hôn môi, hôn cái cổ đen xạm vì
nắng gió của chồng. Những cái hôn chớp nhoáng kêu chùn chụp liên tục như một
tràng súng máy.
Evgeni
vừa lau cái kính kẹp mũi, vừa hít hít mùi cỏ roi ngựa quay lộn chung quanh
mình. Hắn mỉm cười và tự mình cũng cảm thấy nụ cười của mình ngượng nghịu và
ngu xuẩn.
Khi niềm
hân hoan nổ ra một đợt bắt đầu lắng dịu, nhường chỗ cho một giây tạm nghỉ,
Gortrakov nhẹ nhàng nhưng kiên quyết gỡ những ngón tay của vợ đang đan vào nhau
sau gáy mình, ôm lấy vai vợ khẽ xoay sang bên cạnh.
- Lelia
ạ… Anh Litnhitki, bạn anh.
- À, anh
Litnhitki! Tôi rất sung sướng! Chồng tôi đã nói với tôi về anh… - Lelia thở hổn
hển, đưa nhanh mắt nhìn Evgeni, cặp mắt tươi cười bị hạnh phúc làm cho chẳng
nhìn thấy gì nữa.
Ba người
cùng đi một hàng. Gortrakov vòng tay ôm lấy cái thân hình thon thả như thân
hình một người con gái. Bàn tay hắn những lông cùng lá, chai mọc sần sùi, những
móng tay cáu bẩn. Evgeni vừa đi vừa liếc nhìn bàn tay ấy, mũi hít hít mùi cỏ
roi ngựa và mùi cái thân hình đàn bà nóng rực dưới ánh mặt trời. Hắn chợt cảm
thấy mình cực quá, cực như một thằng bé phải chịu một điều gì oan ức và hết sức
tủi nhục. Hắn nhìn cái dái tai nhỏ nhỏ hồng hồng lẫn dưới một món tóc vàng như
màu gỉ, nhìn làn má mịn như lụa, chỉ ở cách hắn chừng một ác- sin. Mắt hắn luồn
như con thằn lằn vào kẽ áo giữa ngực, thấy một bên vú vàng vàng màu sữa không
cao lắm, chỉ nhú lên như ngọn gò với cái nụ hoa nâu nâu hơi chúc xuống. Thỉnh
thoảng vợ Gortrakov cũng đưa cặp mắt màu xanh da trời nhạt nhìn hắn một cái.
Hai con mắt ấy có vẻ âu yếm, thân mật, nhưng Evgeni cảm thấy nhức nhối, khó
chịu mỗi khi hai con mắt ấy nhìn như nuốt lấy khuôn mặt đen xạm của Gortrakov
và toả ra một thứ ánh sáng khác hẳn…
Mãi đến
bữa trưa Evgeni mới có thể ngắm người nội tướng của Gortrakov một cách kỹ càng.
Cả cái thân hình đều đặn lẫn khuôn mặt của Lelia đều cho thấy một vẻ đẹp bắt
đầu héo tàn, cái đẹp lỡ thì nó toả ra không còn rực rỡ nữa ở một người đàn bà
đã quá ba chục xuân xanh. Nhưng trong cặp mắt châm biếm và có chút lạnh lùng
của Lelia, trong các cử chỉ đi đứng của Lelia vẫn còn giữ được một phần cái
thanh xuân chưa tiêu hao hết. Khuôn mặt Lelia có thể nói là hết sức bình thường
nếu không có những nét dịu dàng, hấp dẫn ở tính chất không đều đặn của nó. Chỉ
có một điểm trái ngược đập vào mắt là cặp môi mỏng đỏ sẫm, cắn chỉ, mọng mọng,
thường chỉ thấy ở những người đàn bà tóc đen miền Nam, và màu da má hồng hồng
trong trong, cùng với cặp lông mày trắng bệch. Lelia hay cười, nhưng mỗi khi
cười để lộ những cái răng sát sin sít, nhỏ như được giũa mài, nét cười có cái
gì không thật. Giọng Lelia trầm đục và nghèo âm thanh. Trong hai tháng trời,
Evgeni không được gặp một người đàn bà nào ngoài mấy người y tá nạ dòng, vì thế
trước mắt hắn, sắc đẹp của Lelia đã được đánh giá gập bội. Hắn nhìn cái dáng
đầu kiêu hãnh của Lelia, nhìn lọn tóc nặng trĩu của Lelia, trả lời chẳng ra đầu
ra đũa gì cả, rồi chỉ một lát sau hắn mượn cớ mệt mỏi để quay về căn phòng dành
sẵn cho hắn.
Những
ngày vừa vui lại vừa buồn lần lượt trôi qua. Sau nầy Litnhitki trân trọng hồi
tưởng lại những ngày ấy, nhưng đó lại là những ngày hắn bị dằn vặt một cách phi
lý ngu xuẩn như một thằng bé. Đôi chim cu Gortrakov dần dần xa lánh hắn, lẩn
mặt hắn. Lấy cớ chữa nhà, họ chuyển chỗ ngủ của Evgeni từ căn phòng giáp vách
với phòng ngủ của họ sang một căn phòng ở góc nhà. Trong khi nói chuyện đó,
Gortrakov nhai nhai một món ria và trên khuôn mặt cạo nhẵn nhụi, trẻ ra của
hắn, vẫn giữ một vẻ nghiêm trang tươi cười. Evgeni biết rằng mình làm vướng
bạn, nhưng không hiếu sao hắn không muốn dọn đến nhà một người quen khác. Suốt
ngày hắn nằm dưới những gốc táo, trong bóng râm mát mung lung màu da cam, đọc
những tờ báo in vội vàng trên những tờ giấy gói hàng hạng tồi, rồi ngủ thiếp
đi, giấc ngủ nặng nề chẳng lại sức chút nào.
Hắn đã
chia sẻ nỗi âu sầu mệt mỏi ấy với một con chó săn rất đẹp lông màu chocolate
đốm trắng. Con chó âm thầm ghen chủ yêu vợ, nên thường đến bên cạnh Evgeni, thở
dài nằm xuống. Evgeni vuốt ve con chó khẽ ngâm bằng một giọng thương cảm:
Cứ mơ
đi… Dù trăm điều phai nhạt,
Em ngước
nhìn với cặp mắt óng vàng…
Hắn âu
yếm nhẩm lại tất cả những câu thơ của Bunin 2 còn ghi lại trong ký ức, lời thơ
thơm phức, nồng quánh như thứ mật ong gây bằng nhụy bách lý hương. Rồi hắn lại
thiu thiu.
Với một
thứ nhạy cảm chỉ có ở đàn bà. Lelia nhận thấy cái tâm tư đang giày vò Evgeni.
Trước kia Lelia đối với hắn đã dè dặt thì nay càng dè dặt hơn. Một buổi chiều
hai người cùng đi chơi công viên thành phố về (Gortrakov ra đến cổng công viên
thì bị mấy tên sĩ quan quen biết thuộc trung đoàn Markov giữ lại). Evgeni đỡ
tay Lelia, nhưng áp khuỷu tay Lelia vào người hắn mạnh quá làm Lelia lo ngại.
- Anh có
gì mà nhìn tôi như thế? - Lelia mỉm cười hỏi.
Trong
cái giọng trầm trầm của Lelia, Evgeni cảm thấy có những âm hưởng bỡn cợt và
khiêu khích. Chính vì thế mà anh đã đành liều hạ quân chủ bài cuối cùng là đọc
mấy vần thơ sầu (mấy ngày gần đây hắn đã bị nàng thơ, bị sự đau khổ nói ra
thành lời ca của người khác chinh phục).
Hắn cúi
đầu mỉm cười khẽ ngâm:
Có gang
tấc mà tay chân bị trói,
Tôi ngắm
nhìn qua tâm màn đen.
Và tôi
thấy nơi bờ chói lọi,
Mê hồn
tôi viễn ảnh tuyệt vời.
Lelia
khẽ rút tay ra nói bằng một giọng vui hẳn lên:
- Anh
Evgeni Nicolaievich, như thế nầy cũng đã đủ để cho tôi. Tôi không thể không
nhận thái độ của anh đối với tôi như thế nào… Thế mà anh không thấy thẹn à?
Nhưng thôi! Nhưng thôi! Trước kia tôi cứ tưởng anh có phần… không như thế nầy…
Thôi nhé, chúng ta hãy bỏ cái chuyện ấy đi. Nếu không mọi chuyện sẽ vừa có phần
không nói ra hết được, lại vừa không chính đáng… Đối với những sự thí nghiệm
kiểu đó thì tôi không phải là một đối tượng thích hợp đâu. Anh muốn buông những
lời ỡm ờ à? Thôi nhé, để cho quan hệ bạn bè giữa chúng ta khỏi bị cắt đứt, anh
hãy bỏ cái trò ngớ ngẩn ấy đi. Vì tôi đâu phải là "người đẹp lạ mặt".
Anh rõ rồi chứ? Như thế được chứ? Anh hãy chìa tay bắt tay thoả thuận với tôi
đi nào!
Evgeni
vờ làm cái vẻ phẫn nộ của một tâm hồn cao thượng, nhưng cuối cùng hắn đã không
đóng nổi vai trò ấy và đã cùng Lelia phá lên cười. Sau khi Gortrakov đuổi kịp
hai người, Lelia càng trở nên vui vẻ hoạt bát hơn, nhưng Evgeni thì cứ lầm lầm
lì lì và cứ tự châm biếm mình một cách cay độc cho đến khi về tới nhà.
Tuy là
một người đàn bà rất thông minh, nhưng Lelia cũng thành thật tin rằng sau cuộc
nói chuyện thẳng thắn với nhau như thế, hai người đã trở thành hai người bạn.
Bề ngoài thì Evgeni cũng giúp cho Lelia tin tưởng như thế, nhưng trong thâm tâm
hắn đã gần như căm ghét Lelia và vài ngày sau, khi hắn bắt gặp mình đang đau
khổ cố bới những cái xấu trong tính cách và vẻ người của Lelia thì hắn biết
rằng mình đã đứng mấp mé một tình cảm thật sự, lớn lao.
Những
ngày nghỉ phép qua dần, chỉ còn lắng lại trong ý thức những tình cảm tích lại
mà chưa lên men hết. Tập đoàn quân tình nguyện, đã được bổ sung, nghỉ ngơi, nó
chuẩn bị ra đòn. Nhưng sức ly tâm lăn nó về vùng Kuban. Chẳng bao lâu Evgeni và
Gortrakov rời khỏi Novocherkask.
Lelia
đưa tiễn hai người. Chiếc áo dài lụa đen càng tô đậm vẻ đẹp kín đáo của Lelia.
Lelia mỉm cười qua những hàng nước mắt đầm đìa, cặp môi sưng mọng nom rất xấu
nhưng đã làm cho khuôn mặt Lelia càng tăng vẻ bồi hồi xao xuyến, ngây thơ như
con nít. Hình ảnh lúc đó của Lelia đã in sâu trong tâm khảm Evgeni. Và trong
những ngày sống giữa máu tanh bùn thối, hắn vẫn trân trọng gìn giữ rất lâu
trong ký ức cái hình ảnh xán lạn không sao phai nhoà ấy của Lelia, cái hình ảnh
xâm chiếm tâm hồn hắn với một ánh hào quang chỉ có thể sùng bái chứ không sao
với tới được.
Đầu
tháng Sáu, Tập đoàn quân tình nguyện bị lôi cuốn vào những trận chiến đấu. Ngay
trong trận đầu, tên thượng uý Gortrakov đã bị một mảnh đạn pháo ba điu- im 3
bới tung ruột gan. Hắn được lôi ra khỏi đội hình chiến đấu và một giờ sau đã
nằm trong một chiếc xe nhà binh bốn bánh, máu và nước giải chảy cạn dần.
Hắn bảo
Evgeni:
- Mình
không ngờ mình lại có thể sắp chết… Họ sẽ mổ cho mình ngay đây… Nghe nói không
có thuốc mê… Chết thật là oan uổng, cậu thấy thế nào? Nhưng để phòng trước có
chuyện gì xảy ra… Trong lúc mình còn hoàn toàn tỉnh táo… Evgeni ạ, cậu đừng bỏ
mặc Lelia nhé… Cả mình lẫn Lelia đều không có họ hàng thân thuộc gì cả. Cậu là
một thằng trung thực và rất tốt. Cậu hãy lấy Lelia làm vợ… Cậu muốn thế chứ?
Hắn nhìn
Evgeni với một vẻ vừa van lơn vừa căm ghét, hai bên má xạm đi dưới bộ râu chưa
cạo run run. Hắn ấn rất nhẹ nhàng hai bàn tay bê bết bùn và máu lên chỗ bụng bị
bắn thủng, liếm mấy giọt mồ hôi hồng hồng trên môi và nói:
- Cậu
hứa với mình nhé! Cậu đừng bỏ mặc Lelia… trừ phi bọn bộ binh Nga chúng nó… cũng
trang điểm bôi bác cho cậu như thế nầy. Cậu hứa chứ? Sao cứ nín thinh thế?
Lelia là một người đàn bà rất tốt, - nói đến đây mặt Gortrakov méo hẳn đi, nom
rất khó coi.
Một nhân
vật nữ của Turgenev… Bây giờ không còn có những con người như thế nữa đâu… Sao
cậu không nói gì thế?
- Mình
hứa.
- Thôi
cậu cút đi! Vĩnh biệt cậu!
Hắn run
lẩy bẩy nắm lấy tay Evgeni, kéo về với mình, cử chỉ ngượng nghịu, đầy tuyệt
vọng. Rồi hắn ngẩng cái đầu đẫm mồ hôi, mặt nhợt hẳn ra vì quá cố gắng, gắn cặp
môi khô cứng vào tay Evgeni, và vội vã kéo tà áo ca- pốt lên trùm kín đầu và
quay đi.
Evgeni
hết sức xúc động. Hắn thoáng thấy cặp môi run run và một dòng nước mắt xam xám
trên má Gortrakov.
Hai ngày
sau Gortrakov qua đời và chỉ sau đó một ngày Evgeni cũng bị đưa về Chikhoreskaia
với hai vết thương nặng ở tay trái và ở đùi.
Trận
chiến đấu diễn ra ở gần Corenovskaia dai dẳng và ác liệt.
Evgeni
cùng trung đoàn của hắn xông lên tấn công và phản công hai lần. Đến lần thứ ba,
các đội hình chiến đấu trong tiểu đoàn của hắn đều đứng cả dậy. Bị thúc đẩy bởi
những tiếng hô của tên đại đội trưởng: "Không nằm xuống nữa!",
"Hỡi những con đại bàng, tiến lên!". "Tiến lên vì sự nghiệp của
Kornilov!", hắn lật đật chạy rất cực nhọc trên cánh đồng lúa mạch chưa gặt,
tay trái giơ cái xẻng công binh lên che đầu như một cái mộc, tay phải nắm chặt
khẩu súng trường. Một lần có viên đạn rít rất vang trượt theo cái rãnh nằm vát
trên lưng xẻng. Evgeni nhích tay lên cầm lại cái cán, trong lòng mừng rơn:
"Thoát chết rồi!" Nhưng sau đó có một cái gì đập rất nhanh, mạnh lạ
lùng, hất bật tay hắn sang bên cạnh. Hắn để rơi cái xẻng, hăng máu chạy thêm
được khoảng chục xa- gien, trên đầu không có gì che. Hắn định cầm ngang cây
súng nhưng không nhấc tay lên được nữa. Một cảm giác đau đớn ê ẩm thấm vào từng
khớp xương trong người hắn. Hắn nằm vật xuống một luống cày và không tự chủ
được nữa, phải kêu lên. Hắn còn đang nằm đấy thì lại bị thêm một viên đạn bắn
trúng đùi. Thế là hắn từ từ bất tỉnh một cách rất đau khổ.
Ở
Chikhoreskaia, người ta cắt cho hắn bàn tay bị bắn nát vụn, gắp những mảnh
xương ở đùi. Hắn nằm hai tuần, trong lòng day dứt vì tuyệt vọng, vì đau, vì
buồn. Sau đó hắn được đưa về Novocherkask. Lại thêm ba mươi ngày khổ sở nặng nề
trong bệnh viện quân y. Những buổi thay băng, những khuôn mặt chán ngấy của bọn
y tá và bác sĩ, mùi iode và mùi phenol như chọc vào mũi…
Thỉnh
thoảng Lelia cũng có đến với cặp má nhợt nhạt mang những ánh xanh xanh vàng
vàng. Tình cảnh tang tóc càng tô đậm vẻ đau thương mà nước mắt cũng không thể
nào tẩy sạch trong cặp mắt trống rỗng của Lelia. Evgeni ngượng ngùng giấu bên
tay áo sơ- mi rỗng xuống dưới chăn như một thằng ăn cắp và lặng thinh nhìn rất
lâu hai con mắt mờ đục của Lelia. Lelia cứ đưa mắt nhìn hết giường bệnh nầy đến
giường bệnh khác, chỉ hỏi như miễn cưỡng về các chi tiết cái chết của chồng và
nghe trả lời với một vẻ tựa như lơ đãng.
Evgeni
vừa ở bệnh viện ra là đến nhà Lelia ngay. Lelia đón hắn ngoài thềm. Đến khi
thấy hắn cúi rất thấp bộ tóc xoăn trắng bệch, cắt ngắn, xuống hôn tay mình.
Lelia quay mặt đi.
Hắn đã
cạo mặt rất cẩn thận, cái áo quân phục cổ đứng màu cứt ngựa rất díện mặc trên
người hắn vẫn không một vết nhăn như xưa, chỉ ống tay rỗng gây một ấn tượng
khủng khiếp và đau khổ vì bên tròng ống tay áo, mẩu cánh tay cụt ngắn cũng vẫn
run run cựa quậy trong lớp băng.
Hai
người đi vào trong nhà. Evgeni chưa ngồi xuống đã nói ngay:
- Trước
lúc hy sinh, Boris có đề nghị tôi… có bảo tôi phải hứa không để Lelia sống một
mình…
- Lelia
có biết.
- Làm
thế nào mà biết được.
- Qua
bức thư cuối cùng của anh ấy…
- Nguyện
vọng của Boris là hai chúng mình cùng sống với nhau… Tất nhiên nếu Lelia nhận
lời, nếu Lelia chịu làm vợ một người tàn phế… Tôi xin Lelia tin rằng… Bây giờ
mà nói chuyện tình cảm thì kể cũng không hợp… Nhưng tôi thành thực mong Lelia
được hưởng hạnh phúc.
Vẻ mặt
ngượng ngùng cùng những lời sôi nổi, không đầu không đũa của Evgeni đã làm
Lelia cảm động.
- Lelia
đã có suy nghĩ về ở việc ấy… Lelia đồng ý.
- Chúng
mình sẽ về ở trại của cha nhé?
- Cũng
được thôi.
- Mọi
việc thủ tục khác sau nầy sẽ làm cũng được chứ?
- Vâng.
Hắn cung
kính gắn môi lên bàn tay nhẹ như đồ sứ của Lelia, và khi hắn ngước cặp mắt
ngoan ngoãn nhìn lên thì thoáng thấy trên môi Lelia có nét cười.
Tình yêu
và lòng thèm khát nhục dục đắm đuối đã lôi cuốn Evgeni, bắt hắn phải đến với
Lelia. Hắn bắt đầu ngày nào cũng lại nhà Lelia. Trái tim hắn mệt mỏi sau những
ngày chiến đấu chán ngấy đang khao khát thần thoại… Mỗi khi tự mình tranh luận
với mình, hắn cứ như một nhân vật trong tiểu thuyết cổ điển, kiên nhẫn tìm kiếm
trong con người mình những tình cảm cao thượng mà hắn chưa từng có đối với ai
bao giờ. Có thể là hắn chỉ muốn dùng các tình cảm ấy để che đậy, để tô hồng
tính chất trần truồng của sự đòi hỏi xác thịt chứ không có gì khác. Nhưng thần
thoại đã sà một cái cánh chạm vào thực tế, vì thế không những chỉ có sự đam mê
sinh lý mà còn có cả một sợi dây vô hình nào khác nữa cột hắn vào người đàn bà
mà hắn ngẫu nhiên gặp trên đường đời. Hắn quờ quạng sục sạo trong các cảm xúc
của bản thân, nhưng chỉ mò ra một điều hết sức hiển nhiên: đối với một con
người tàn tật đã bị thải ra khỏi hàng ngũ như hắn, thì cũng chẳng khác gì xưa
kia, hắn chỉ là nô lệ của cái bản năng phóng đãng và man rợ, "đối với mình
thì việc gì mà chẳng làm được". Ngay trong những ngày đau thương của Lelia,
giữa lúc Lelia mang nặng trong lòng, như một cái thai, nỗi chua xót cho sự mất
mát nặng nề nhất, hắn đã ghen với Gortrakov, con người đã quá cố và thèm khát
Lelia, thèm khát như điên như dại… Cuộc sống sủi bọt ngầu lên như một cái xoáy
nước cuồng ngộ. Những con người đã phải ngửi mùi thuốc súng, đã hoá đui hoá
điếc vì những việc xảy ra chỉ cố sống lấy được, sống gấp như điên, được ngày
nào hay ngày nấy. Evgeni vội vã thắt cái nút nối đời hắn với cuộc đờí của
Lelia, có thể là vì hắn đã mơ hồ cảm thấy sự tan vỡ không sao tránh khỏi của
cái sự nghiệp mà hắn theo đuổi trong khi xông vào chỗ chết.
Hắn đã
viết một bức thư tỉ mỉ báo tin cho bố hắn biết rằng hắn sắp lấy vợ và không bao
lâu nữa sẽ cùng vợ về Yagonoie.
"…
Con đã làm hết nhiệm vụ của con rồi. Kể ra con cũng còn có thể dung một cánh
tay để tiêu diệt cái quân phiên loạn khốn kiếp, cái bọn "nhân dân "
đáng nghyền rủa mà mấy chục năm nay giới trí thực Nga đã rỏ nước mắt nưóc rãi
ra khóc cho vận mệnh của chúng, nhưng thật ra bây giờ con đã thấy việc đó là
hoàn toàn chẳng có ý nghĩa gì nữa… Krasnov không hoà hợp được với Denikin, mà
trong nội bộ từng phe cũng đầy rẫy những âm mưu hãm hại lẫn nhau những gian kế,
những trò thối nát bẩn thỉu. Đôi khi con cảm thấy khiếp sợ. Bây giờ rồi sẽ ra
sao đây? Về nhà ôm lấy cha bằng cánh tay duy nhất rồi sống với cha để bàng quan
theo dõi cuộc chiến đấu hay sao? Con không còn là một chiến sĩ nữa, mà chỉ là
một con người tàn phế, cả về thể xác lẫn tâm hồn. Con mệt mỏi rồi, con đầu hàng
rồi. Có lẽ đó cũng là một phần cái lý do thúc đẩy con lấy vợ và muốn tìm một
"bên bờ yên tĩnh".
Hắn đã
kết thúc bức thư bằng mấy dòng tái bút chua chát và châm biếm như thế.
Ngày lên
đường rời khỏi Novocherkask được định vào tuần sau.
Mấy ngày
trước hôm ra đi, Evgeni đã đến ở hẳn nhà vợ Gortrakov. Sau cái đêm hai người đi
lại với nhau. Lelia có vẻ như gầy rộc đi, tiều tụy hẳn đi. Ngay sau lần ấy,
Lelia vẫn nhượng bộ trước những đòi hỏi sự của hắn, nhưng cái tình cảnh mới nầy
làm Lelia rất đau khổ và trong thâm tâm cảm thấy nhục nhã. Evgeni không biết
hoặc không muốn biết rằng tình yêu đang buộc hai người được đo bằng hai cái
thước khác nhau, song lòng căm ghét thì chỉ có một thước đo thôi.
Trước
hôm ra đi, thỉnh thoảng Evgeni cũng có nghĩ tới Acxinhia, không muốn nghĩ mà
cũng phải nghĩ. Như một người đưa tay lên che nắng, hắn cố tránh những ý nghĩ
về Acxinhia. Nhưng trái với ý muốn của hắn, những hồi ức về mối quan hệ giữa
hắn và nàng vẫn cứ ngoan cố ập tới như những gié nắng luồn qua kẽ ngón tay, làm
hắn mất yên tĩnh. Có lần hắn đã tự nhủ: "Mình sẽ không dứt khoát thôi đi
lại với Acxinhia. Acxinhia sẽ đồng ý thôi". Song ý thức về một cuộc sống
quy củ đã thắng thế, và hắn quyết định khi về đến nơi sẽ nói với nàng và nếu có
thể thì hai người sẽ chia tay.
Đi đến
chiều ngày thứ tư thì về đến Yagonoie. Lão địa chủ đón cặp vợ chồng mới ở một
chỗ cách trang trại một vec- xta. Từ xa Evgeni đã trông thấy cha hắn nặng nề
đưa chân qua ghế ngồi trên chiếc xe kiểu đua và bỏ mũ:
- Ra đón
khách quí đây. Nào, cho cha ngắm hai con một cái… - Lão nói giọng ồm ồm rồi
vụng về ôm lấy con dâu và đâm những sợi ria bạc xanh xanh ám khói thuốc lá vào
hai bên má Lelia.
- Cha
sang ngồi xe chúng con nhé! Xà ích, đi đi thôi! À, cụ Xaska, chào cụ! Vẫn còn
sống cơ à? Cha vào chỗ của con mà ngồi, con ngồi bên cạnh xà ích cũng được.
Lão già
ngồi xuống bên cạnh Lelia, lấy khăn tay chùi ria rồi cố giữ bình tĩnh, đưa cặp
mắt có vẻ còn hiên ngang nhìn con trai.
- Thế
nào, anh bạn trẻ!
- Về
trông thấy cha là mừng lắm rồi!
- Con
bảo là thành thương binh rồi à?
- Còn
sao được nữa? Thành thương binh rồi.
Người
cha tránh không nhìn ống tay áo rỗng dắt dưới dây thắt lưng ngoài chiếc áo quân
phục mầu xanh lá cây, giả dạng phấn khởi nhìn Evgeni và cố che giấu nỗi lòng
đau khổ dưới một vẻ mặt nghiêm trang.
- Cũng
chẳng sao, con đã quen rồi, - Evgeni nhún vai.
- Tất
nhiên sẽ quen thôi, - lão già vội nói, - chỉ cần cái đầu còn nguyên vẹn là
được. Mà lại thắng lợi trở về nữa chứ! Có phải không nào? Cha bảo rằng con đã
thắng lợi trở về. Đem theo một nữ tù binh đẹp như thế nầy cơ mà!
Evgeni
thầm khen câu nói nịnh đầm cầu kỳ và có phần cũ kỹ của bố. Hắn đưa mắt cho
Lelia ra ý hỏi: "Thế nào, Lelia thấy ông già nhà ta thế nào?" và nhìn
nụ cười hân hoan cùng ánh mắt ấm áp của Lelia, không cần được nghe câu trả lời,
hắn hiểu rằng Lelia đã thích cha hắn.
Hai con
ngựa xám chạy nước kiệu nhỏ, nhẹ nhàng kéo cái xe lên dốc. Từ trên đỉnh gò đã
có thể thấy những khối nhà, cánh rừng bên cạnh trang trại xanh rờn, lờm xờm như
bờm ngựa ngôi nhà chính với những bức tường trắng cùng với dãy phong che lấp
các cửa sổ.
- Đẹp
quá! Chao ôi, đẹp quá! - Lelia vui hẳn lên.
Một đàn
chó săn lông đen từ trong sân chạy ra, vừa chạy vừa nhảy chồm lên rất cao.
Chúng vây quanh chiếc xe. Một con nhảy cả lên xe. Cụ Xaska ngồi phía sau quật
cho nó một roi rồi quát lên, giọng bực bội:
- Sao
không chui xuống bánh xe đi, đồ quỉ! Xéo ngay!
Evgeni
ngồi quay lưng về phía hai con ngựa. Cặp ngựa thỉnh thoảng lại thở phì phì, gió
thổi ngược đưa cả những đám nước mũi ngựa bay lấm tấm lên cổ hắn.
Hắn mỉm
cười nhìn bố nhìn Lelia, nhìn con đường rải rác những bông thóc, nhìn ngọn gò
dốc lên thoai thoải lấp mất đường sống núi đằng xa và đường chân trời.
- Một
nơi hẻo lánh quá chừng! Mà sao yên tĩth thế nầy…
Lelia
mỉm cười nhìn đàn quạ đen lặng lẽ bay trên con đường, nhìn những bụi ngải cứu
và cỏ song song chạy lui về phía sau.
- Họ ra
đón chúng ta đấy!
- Ai cơ?
- Bọn
đầy tớ.
Evgeni
quay đầu lại, hắn còn chưa nhìn rõ mặt những người đứng đấy nhưng đã cảm thấy
rằng một trong những người đàn bà là Acxinhia. Mặt hắn ửng đỏ. Hắn cứ tưởng trên
nél mặt Acxinhia sẽ lộ vẻ bồi hồi, nhưng đến khi chiếc xe chạy long xòng xọc
đến tới ngang cổng, hắn thấp thỏm quay sang bên phải, nhìn thấy Acxinhia thì
hắn đã kinh ngạc trước khuôn mặt tươi cười, hân hoan nhưng rất bình tĩnh của
nàng. Hắn cảm thấy như vừa trút được gánh nặng trên vai, bèn yên trí gật đầu
chào lại nàng:
- Đẹp
đến là lẳng lơ! Ai thế anh? Đẹp đến là khiêu khích, có phải không anh? - Lelia
trầm trồ đưa mắt chỉ Acxinhia.
Nhưng
Evgeni đã lấy lại được dũng khí. Hắn bình thản trả lời bằng một giọng lạnh
lùng:
- Phải,
một người đàn bà rất đẹp. Làm hầu phòng cho nhà ta đấy.
° ° °
Sự có
mặt của Lelia đã ghi dấu ấn lên tất cả mọi người trong nhà. Lão địa chủ trước
kia suốt ngày đi lang thang khắp nhà với chiếc áo ngủ và quần lót ấm bằng len đan,
nhưng bây giờ lão đã ra lệnh moi trong hòm ra chiếc áo đuôi tôm nặc mùi băng
phiến và cái quần cấp tướng mặc bỏ ngoài ủng. Trước kia lão rất qua loa đại
khái đối với tất cả những gì dính dáng tới con người lão, nhưng ngày nay hễ
thấy chiếc áo lót là phẳng lì hơi có nếp nhăn nhỏ là lão đã quát Acxinhia, và
mỗi buổi sáng nếu nàng đem vào cho lão đôi ủng chưa đánh thật sạch thì lão trợn
mắt lên. Nom lão tươi tỉnh hẳn ra, làm cho Evgeni phải ngạc nhiên một cách thi
vị trước cặp mắt mà luôn luôn cạo nhẵn nhụi của bố.
Như đã
cảm thấy trước một điều không hay, Acxinhia cố làm vừa lòng bà chủ mới. Nàng tỏ
ra ngoan ngoãn quỵ lụy, có thể nói là săn đón quá mức. Mụ Lekenhia thì chạy
ngược chạy xuôi để nấu những bữa ăn thật ngon, cố moi óc nghĩ ra những món xốt
và nước dùng cho hợp khẩu vị. Ngay đến con người già sọm, gần kề miệng lỗ như
cụ Xaska cũng không thoát khỏi ảnh hưởng của sự biến thiên xảy ra ở Yagonoie.
Một hôm cụ lớ ngớ thế nào chạm trán ngay với lão địa chủ bên thềm nhà. Lão toát
nhìn cụ một lượt từ chân lên đến đầu rồi giơ ngón tay vẫy cụ lại, cử chỉ chẳng
hứa hẹn điều gì tốt lành.
- Sao
mày lại như thế nầy, đồ chó đẻ! Hả? - Lão trợn tròn hai con mắt một cách đáng
sợ. - Mày mặc quần theo kiểu gì thế hả?
- Còn
kiểu gì nữa. - Cụ Xaska trả lời bằng một giọng ngạo mạn nhưng trong thâm tâm cụ
cũng có hoảng một chút trước câu hỏi thất thường và cái giọng run run của lão
chủ.
- Trong
nhà có một bà chủ trẻ như thế, mà mày quân đểu cáng nầy, mày muốn xô tao vào
cái sáu tấm hay sao thế? Sao mày không cài khuy quần lại, cái con dê già hôi
thối nầy? Thế nào?
Mấy ngón
tay bẩn thỉu của cụ Xaska đưa dọc phía trước quần theo một dây dài những cái
khuy tròn như đang bấm những phím đàn không tiếng của một chiếc accordeon. Cụ
còn muốn nói với lão chủ vài câu hết sức ngang ngạnh nữa, nhưng lão kia đã như
hồi còn trẻ, giậm mạnh chân một cát làm cho chiếc ủng mũi nhọn, kiểu từ năm cà
cộ nào bật cả đế ra, rồi quát lên:
- Về
chuồng ngựa! Đi đều… bước! Tao sẽ bảo con mụ Lukenhia đun nước sôi làm lông cho
mầy. Sẽ hết cáu bẩn trên người mày đồ ngựa già!
° ° °
Evgeni
nghỉ ngơi, hàng ngày vác súng vào khe núi khô, bắn gà gô bên những cánh đồng kê
đã cắt. Chỉ có một điều làm hắn băn khoăn là chuyện Acxinhia. Nhưng một buổi
tối cha hắn gọi hắn vào phòng, lo lắng nhìn ra cửa, rồi tránh không nhìn vào
mắt hắn và hỏi:
- Chà,
con ạ… Con cũng thứ cho cha cái chuyện can thiệp vào việc riêng của con. Nhưng
cha muốn biết con định đối xử với con Acxinhia như thế nào bây giờ.
Evgeni
vội vã lấy thuốc ra hút, và cái vẻ bối rối ấy đã làm hắn không còn giấu được gì
nữa. Mặt hắn đỏ bừng lên, y như hôm mới về và vì hắn cảm thấy mình đỏ mặt nên
càng đỏ mặt thêm.
- Con
không biết… Thật quả là chưa biết… - Hắn thành thực thú nhận.
Lão già
nói một cách rất xác đáng:
- Nhưng
cha thì cha biết. Con phải xuống nói ngay với nó, hứa cho nó tiền đền bù cho
nó, - nói đến đây lão mỉm cười làm đầu hàng ria rung rung, - bảo nó đi nơi
khác. Chúng ta sẽ tìm một đứa nào khác vậy.
Evgeni
xuống ngay nhà đầy tớ.
Acxinhia
đang đứng quay lưng ra cửa nhào bột. Một đường hõm hằn rõ trên sống lưng nàng,
hai cái xương bả vai đưa lên đưa xuống. Tay áo nàng xắn lên tới khuỷu cho thấy
hai cẳng tay nàng ngăm ngăm với những bắp thịt luôn động đậy. Evgeni nhìn mái
tóc mềm mại rất to loăn xoăn trên cổ nàng và nói:
-
Acxinhia, mời chị ra ngoài nầy một lát.
Nàng
quay phắt lại, cố làm khuôn mặt rạng rõ của mình có một vẻ vâng chịu và lạnh
nhạt. Nhưng Evgeni nhận thấy rằng những ngón tay của nàng cứ run bần bật trong
khi nàng hạ tay áo:
- Vâng,
tôi sẽ ra ngay. - Nàng sợ hãi đưa nhanh mắt nhìn mụ đầu bếp, nhưng không đủ sức
ghìm nén niềm hân hoan của mình nữa, bèn bước tới gần Evgeni với một nụ cười
van lơn tràn trề hạnh phúc.
Ra đến
ngoài thềm hắn bảo nàng:
- Ta ra
vườn đi. Tôi có việc cần nói.
"Ta
ra đi" - nàng tưởng như thế là bắt đầu nối lại quan hệ xưa, bèn sung sướng
ngoan ngoãn nhận lời ngay.
Evgeni
vừa đi vừa khẽ hỏi:
-
Acxinhia có biết tôi gọi có chuyện gì không?
Nàng mỉm
cười trong bóng tối, nắm lấy tay hắn, nhưng hắn giật phắt tay ra, thế là
Acxinhia hiểu tất cả. Nàng đứng lại.
- Anh
muốn gì, anh Evgeni Nicolaievich? Tôi không đi xa nữa đâu.
- Thôi
được ở chỗ nầy chúng ta cũng có thể nói chuyện với nhau được. Chẳng sợ ai nghe
lỏm đâu… - Evgeni nói hấp tấp, cứ như đang vướng trong cái lưới vô hình của các
từ ngữ. - Acxinhia phải hiểu cho tôi. Bây giờ đối với Acxinhia tôi không thể
như trước kia được nữa… Tôi không thể cùng sống với Acxinhia được nữa… Acxinhia
có hiểu không? Bây giờ tôi đã có vợ, và với tư cách là một con người đứng đắn,
tôi không thể làm chuyện bậy bạ được… Trách nhiệm đối với lương tâm không cho
phép tôi làm như thế… - Hắn vừa nói vừa thấy bút rút hổ thẹn trước những lời
huênh hoang của mình.
Màn đêm
vừa ập tới từ phía trời đông mù mịt.
Về phía
tây, một mảng trời còn đỏ rực dưới ráng chiều. Vì sợ "thời tiết biến
đổi", ngoài sân vẫn rong đèn đập lúa, nhịp máy chạy rộn rã và mê mải, anh
em thợ mùa chuyện trò như pháo ran. Chiếc máy đập lúa tham lam ngốn lấy ngốn
để, một người thợ vừa luôn tay nhét những bó lúa vào miệng nó, vừa kêu lên bằng
một giọng khàn khàn sung sướng: "Mang lại đây! Mang lại đây1 Mang lại đã-
â- ây!" Nhưng trong vườn vẫn lặng như tờ. Nặc mùi gai, mùi lúa mì và mùi
sương đêm.
Acxinhia
chẳng nói chẳng rằng.
- Sao
Acxinhia chẳng nói gì thế? Sao cứ nín thinh như thế, Acxinhia?
- Tôi
chẳng có gì đáng nói cả.
- Tôi sẽ
cho Acxinhia tiền. Acxinhia phải đi khỏi chỗ nầy. Tôi nghĩ rằng Acxinhia sẽ
đồng ý… Nếu ngày nào cũng trông thấy Acxinhia tôi sẽ rất đau khổ.
- Một
tuần nữa tôi sẽ hết tháng làm việc. Có thể làm nốt được không.
- Tất
nhiên, tất nhiên rồi!
Acxinhia
nín lặng một lát, rồi nàng rụt rè nghiêng nghiêng người như bị đánh, bước sát
tới bên Evgeni và nói:
- Thôi
được, không sao cả, tôi sẽ đi… Nhưng anh có thể thương tôi lần chót được không!
Cái chuyện đòi hỏi ấy đã làm cho tôi trở nên trơ trẽn như thế nầy rồi đấy… Có
một thân một mình tôi khổ lắm. Anh đừng chê trách tôi, anh Evgeni ạ.
Giọng
Acxinhia lanh lảnh và khô khan, Evgeni cố đoán xem nàng nói thật hay nói đùa,
nhưng đoán mãi không ra.
-
Acxinhia muốn gì?
Hắn húng
hắng ho một cách bực bội và bỗng nhiên cảm thấy nàng lại rụt rè tìm bàn tay
mình…
Năm phút
sau hắn đã chui ra từ trong một bụi phúc bồn tử ướt đẫm thơm phức. Hắn bước tới
bên hàng rào, phì phèo điếu thuốc và lấy khăn tay cọ rất lâu hai chỗ đầu gối
xanh lè vì nhựa cỏ.
Khi bước
lên thềm nhà, hắn quay đầu nhìn lại trong nhà đầy tớ, qua khoảng sáng vàng của
khung cửa sổ, thấy hiện lên cái thân hình đều đặn của Acxinhia. Nàng đưa tay ra
sau gáy sửa lại búi tóc, đăm đăm nhìn vào ánh lửa mỉm cười…
--- ------ ------ ------ -------
1 Bè lũ Gortrakov gọi cuộc rút lui của chúng
từ Rostov về Kuban là cuộc hành quân Băng giá (lời chú của bản tiếng Nga).
2 (1870 - 1953) nhà thơ và nhà tiểu thuyết
Nga, chuyên viết về sự suy sụp của tầng lớp quý tộc Nga. Sau cách mạng trốn ra
nước ngoài, chết ở Paris (ND).
3 60 milimét (ND).
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 126
Cỏ vũ
mâu đã chín rũ, trên mấy vec- xta liền, đồng cỏ khoác một tấm áo choàng rung
rinh uyển chuyển. Gió rập rình dũi đầu lớp cỏ xuống, dồn cỏ lại thành gò đống,
làm cỏ xơ ra và xua những làn sóng xanh xanh trăng trắng như đá mắt mèo hết
chạy về phía nam iại chạy về phía tây. Ở những nơi có một luồng không khí chảy
qua, cỏ vũ mâu lại rạp đầu làm lễ, và trên những ngọn cỏ bạc phếch còn lưu rất
lâu một vệt thâm thâm.
Các thứ
cỏ đã nở rộ với đủ mọi màu hoa. Trên các đường sống gò ngải cứu chín rữa buồn
bã rũ đầu xuống. Đêm rất ngắn, chưa nằm đã sáng. Đêm đêm cơ man nào là sao sáng
lên lấm tấm trên bầu trời đen như cháy thành than. Vành trăng lưỡi liềm, vừng
mặt trời nhỏ của người Cô- dắc, dè sẻn toả xuống một làn ánh sáng bềnh bệch.
Dòng sông Ngân hà rộng thênh thang đan quyện với nhiều con đường khác cũng toàn
là sao. Không khí hắc hắc và đặc quánh, gió hanh nặc mùi ngải cứu. Mặt đất thẫm
đẫm vị đắng của cây ngải cứu mọc lan trên khắp nơi, khao khát gió mát. Những
con đường dệt bằng sao, chưa từng bị vó ngựa hay chân người dẫm lên, kiêu hãnh
lượn uyển chuyển. Các vì sao rắc đầy trên nền trời khô khan đen kịt mầu đất đen
như những hạt thóc, nhưng chỉ chết uổng mà không nấy mầm, không cho mắt con
người được thưởng thức những mầm non mới nhú… Mặt trăng nom như một mảnh đất
muối khô nẻ, khắp đồng cỏ bị đại hạn, cỏ chết rũ, chỗ nào cũng có những con cun
cút đánh nhau liên miên làm bay lên những đám lông trắng bong và tiếng châu chấu
kêu lanh lảnh như tiếng kim khí…
Ban ngày
trời nóng như thiêu như đốt, ngột ngạt, sương khói mịt mùng. Trên bầu trời xanh
phai màu không vẩn một đám mây nào, chỉ thấy vừng mặt trời tàn nhẫn và một con
chim ưng với đôi cánh nâu nâu vươn ra như một cây cung bằng thép. Trên đồng cỏ,
cỏ vũ màu sáng lên chói lọi, loá cả mắt. Một thứ cỏ nóng, màu hung hung như
lông lạc đà bốc hơi mù mịt. Con chim ưng nghiêng cánh lượn trên khoảng trời
xanh thẳm, trong khi bên dưới, cái bóng khổng lồ của nó cứ lừ lừ lướt trên mặt
cỏ.
Những
con chuột nhảy rít lên khàn khàn, mệt mỏi. Những con ngân thử ngủ gật trong
hang sau những đống đất vàng bốc hơi ngùn ngụt. Đồng cỏ nóng hổi nhưng không có
sức sống, muôn vật chung quanh đều trong suốt và không động đậy. Ngay đến nấm
kurgan cũng hiện lên xanh xanh ở nơi tận cùng của tầm mắt, huyền ảo, mờ nhạt,
như trong một giấc mộng…
Ôi đồng
cỏ thân yêu! Một ngọn gió đắng bắc thổi rạp bờm những con ngựa cái và ngựa
giống trong đàn. Gió làm mũi ngựa vừa khô vừa mặn. Con ngựa ngửi thấy cái mùi
đăng đắng mặn mặn ấy, cảm thấy có gió và nắng bèn nhay nhay hai cái môi mịn như
lụa hí dài.
Ôi đồng
cỏ thân yêu dưới bầu trời là sát mặt sông Đông! Những khe núi ngoằn ngoèo chia
nhánh trong những thung lũng khô nẻ, những vách đất sét dựng đứng đỏ lòm, những
vùng cỏ vũ nâu mênh mông với những vết móng ngựa in sâu dưới đất, những nấm
kurgan trầm mặc như những nhà hiền triết gìn giữ cài vinh quang Cô- dắc chôn
sâu bên trong… Ta rạp đầu làm lễ, đem cả một lòng hiếu thuận của người con hôn
chất đất nhạt thếch của người, chất đất sông Đông, chất đất Cô- dắc, ôi cánh
đồng cỏ thấm đẫm dòng máu không hoen ố!
Đầu nó
nhỏ và khô như đầu một con rắn. Hai tai nó thon và rất linh hoạt. Các bắp thịt
trên ức nó nở đến cực độ. Bốn chân nó thanh và khỏe, các khớp xương không có
một chút khuyết tật nào, bốn móng nó nhẵn thín như những hòn đá củ đậu ngoài
sông. Mông nó hơi xuôi, lông đuôi nó to sợi. Nó là một con ngựa sông Đông thuần
giống. Hơn thế nữa dòng máu nó rất cao quí, chảy trong các mạch máu của nó
không có một giọt máu lai nào. Nhìn bất cứ chỗ nào cũng thấy rõ là một con ngựa
nòi. Tên nó là Manbruc. Ở chỗ uống nước, nó đã đánh nhau với một con ngựa giống
khác để bảo vệ con ngựa cái của nó. Con kia nhiều tuổi hơn, khỏe hơn nó, và tuy
những con ngựa giống thả ăn rong bao giờ cũng được tháo cá sắt nhưng con kia đã
đá nó bị thương nặng ở chân trước bên trái. Cả hai con đều đứng chồm hẳn lên,
cắn nhau, đá nhau bằng chân trước, xé toạc da nhau…
Gã coi
ngựa không có mặt ở đấy, gã đang ngủ trên đồng cỏ, lưng phơi ra nắng, hai chân
dang rộng trong đôi ủng nóng bỏng và lấm bụi. Con Manbruc bị địch thủ đánh ngã
xuống đất, bị đuổi ra xa đàn, rồi nằm lại đấy, mất máu dần. Con kia chiếm cả
hai đàn ngựa, rồi dẫn đi theo sườn khe Tovkaia.
Con ngựa
giống bị thương được đưa về chuồng ngựa, gã y sĩ chữa cho nó cái chân bị đau.
Nhưng sáu ngày sau Miska Kosevoi có việc lên báo cáo với viên giám thị đã được
chứng kiến sự việc dưới đây: tuân theo cái linh tính của một kẻ mang sứ mệnh
lưu truyền nòi giống, con Manbruc đã gặm đứt dây buộc, nhảy ra khỏi cái khung
buộc ngựa, chiếm lấy mấy con ngựa cái bị buộc chân sau đang ăn cỏ ở cạnh nhà
nhân viên và để sẵn đấy cho bọn coi ngựa, giám thị và y sĩ cưỡi. Nó đuổi mấy
con ngựa cái ra đồng cỏ, đầu tiên cho chạy nước kiệu rồi sau nó cắn những con chậm
lại phía sau, bắt phải chạy nhanh. Bọn coi ngựa chỉ còn được nghe thấy tiếng
dây buộc chân sau mấy con ngựa cái đứt phừn phựt.
- Con
khốn kiếp, nó bắt chúng ta phải đi bộ rồi!
Tên giám
thị đưa mắt nhìn theo những con ngựa chạy xa dần, chửi ầm lên, nhưng trong thâm
tâm không khỏi lấy làm hài lòng.
Đến giữa
trưa con Manbruc dẫn mấy con ngựa cái ra chỗ uống nước. Mấy gã coi ngựa đi bộ
đến dắt những con ngựa cái của nó đi, còn chính Manbruc thì bị Miska đóng yên,
đưa ra đồng cỏ và trả về đàn cũ.
Trong hai
tháng làm công việc coi ngựa, Miska đã để tâm nghiên cứu cẩn thận đời sống của
những con ngựa thả rong trong trại. Anh đã theo dõi sâu sắc và cảm thấy rất tôn
trọng trí thông minh và tinh thần cao thượng không giống con người chút nào của
loài ngựa.
Những
con ngựa đực đã nhảy cái ngay trước mắt anh và cái động tác ngàn đời ấy, thực
hiện trong những hoàn cảnh nguyên thuỷ một cách tự nhiên, trong sạch và giản dị
đến nỗi trong đầu óc Miska tự nhiên nảy ra những ý nghĩ so sánh không lợi cho
con người chút nào.
Nhưng
trong quan hệ của loài ngựa với nhau cũng có nhiều điểm giống con người. Chẳng
hạn Miska nhận thấy rằng Bakha là một con ngựa giống bắt đầu về già hung ác,
bất kham. Nó đối xử có phần thô bạo với những con ngựa cái khác, nhưng lại hoàn
toàn không như thế đối với một con ngựa cái rất đẹp, bốn tuổi, có ngôi sao to
trên trán và hai con mắt sáng bừng bừng. Con Bakha luôn luôn lượn quanh con
ngựa cái vẻ lo lắng và nóng nảy bồi hồi, nó luôn luôn hít hít con ngựa cái với
những tiếng hí đặc biệt, khe khẽ và say đắm.
Khi bị
buộc trong tàu, nó thích đặt cái đầu hung hãn của nó lên mông con ngựa cái yêu
dấu và cứ thế mơ màng rất lâu. Miska đứng bên cạnh nhìn con Bakha, thấy đầu gân
các bắp thịt dưới da nó khẽ giật giật và anh thấy như nó yêu con ngựa cái nầy
đắm đuối với cả một mối tình tuyệt vọng và âu sầu của một ông già.
Miska
làm việc rất cần mẫn. Có lẽ cái tin anh làm việc chăm chỉ đã đưa đến tai tên
ataman trấn, cho nên đến đầu tháng Tám, viên giám thị đã nhận được chỉ thị trả
Miska về cho nhà hội đồng trấn điều động.
Miska
sửa soạn chỉ loáng cái đã xong, anh trao trả các đồ chăn ngựa của công và ngay
chiều hôm ấy đã lên ngựa về nhà. Con ngựa cái luôn bị chủ nó thúc. Lúc mặt trời
lặn anh đã đi qua Kargin và tại đấy trên đỉnh một ngọn gò anh đuổi kịp một
chiếc xe ngựa chạy về hướng Vosenskaia.
Người
Ukraina lái xe đánh hai con ngựa béo căng đổ mồ hôi như tắm. Một người đàn ông
vai rộng, thân hình cân đối, nửa ngồi nửa nằm phía sau chiếc xe nhẹ có lắp díp.
Người ấy mặc một chiếc áo vét- tông cắt theo kiểu thành thị, chiếc mũ phớt màu
xẫm hất ra sau gáy Miska cưỡi ngựa đi theo chiếc xe một lát, và cứ nhìn hai cái
vai xuôi của người đội mũ phớt rung lên mỗi khi xe vấp và cái cổ áo trắng đầy
bụi. Dưới chân người khách đi xe có một cái túi du lịch và một cái bao, trên
phủ chiếc áo bành tô gấp lại. Mùi khói xì- gà rất lạ chọc vào mũi Miska.
"Có một viên quan nào đó về trấn". - Miska vừa nghĩ thầm vừa cho con
ngựa tiến lên ngang chiếc xe. Anh liếc nhìn xuống dưới vành mũ phớt, bất giác
há hốc miệng và một cảm giác vừa sợ vừa hết sức ngạc nhiên làm cho lưng anh cứ
như bị một kẻ tinh nghịch rắc kiến lên. Stepan Astakhov đang xoài người trong
chiếc xe, một mẩu xì gà đen nhai nhai trong miệng đầy vẻ nóng nảy, cặp mắt sáng
ngang tàng nheo nheo. Còn chưa tin hẳn vào mắt mình, Miska nhìn lại lần nữa cái
khuôn mặt quen thuộc nhưng đã thay đổi lạ lùng của người cùng thôn, rồi cuối
cùng anh quả quyết rằng con người đang nhún nhảy trên cặp xe đích xác là anh
chàng Stepan còn sống sờ sờ. Anh cảm động quá mướt cả mồ hôi húng hắng ho và
hỏi:
- Thưa
ông, xin ông thứ lỗi cho ông có phải là ông Astakhov không?
Người
ngồi trên xe bắt đầu cho chiếc mũ dạ chạy ra trước trán, quay mặt lại, ngước
nhìn Miska:
- Vâng,
tôi là Astakhov. Nhưng có việc gì thế? Bác phải chăng… Hượm đã nào, cậu là
Kosevoi phải không? - Anh ta nhỏm đậy, mỉm cười đưới hàng ria màu hạt dẻ xén
tỉa ngay ngắn, nhưng chỉ cái cặp môi là cười, hai con mắt và toàn bộ khuôn mặt
già đi vẫn giữ một vẻ nghiêm nghị rất khó gần. Rồi khuôn mặt già đi vẫn giữ một
vẻ nghiêm nghị rất khó gần. Rồi anh ta ngơ ngác và sung sướng chìa tay ra. -
Kosevoi! Miska! Té ra chúng ta lại được gặp nhau thế nầy? Tôi rất sung sướng…
- Sao
thế nhỉ? Sao lại thế nầy nhỉ? - Miska ném dây cương xuống, dang hai tay như còn
hồ nghi. - Người ta nói rằng anh đã bị giết rồi. Nhưng tôi nhìn ra lại đúng là
Astakhov…
Miska
toét miệng cười, anh bấn cả lên, cứ ngọ nguậy mãi trên yên. Nhưng cái mã ngoài
của Stepan cùng cách phát âm trầm trầm đúng tiếng Nga của anh la đã làm Miska
luống cuống, và từ lúc ấy cho đến cuối cuộc gặp gỡ, anh cứ gọi Stepan là
"bác" vì đã mơ hồ cảm thấy một đường ranh giới vô hình nào đó ngăn
cách mình với Stepan.
Hai
người bắt đầu nói chuyện với nhau. Những con ngựa đi bước một. Phía tây, ráng
chiều đã nở ra những đoá hoa huy hoàng, nhưng trên trời, những đám mây nhỏ màu
xanh xanh đã bay tới đón trời đêm. Trong những khoảng kề bên đường có con cun
cút gân cổ kêu khàn khàn. Một bầu không khí tịch mịch và mù bụi trùm khắp đồng
cỏ sự nhộn nhịp và mọi tiếng động ban ngày đã bị xua đi hết trong lúc chiều
xuống. Cái hình ảnh ảm đạm của một toà nhà thờ nhỏ hiện lên rầu rĩ trên nền
trời mầu hoa cà ở ngã tư giữa hai con đường về trấn Trucarinskaia và trấn
Krugilinskaia. Những đám mây lổn nhổn đỏ như gạch chồng chất ngay bên trên nhà
thờ.
- Bác ở
đâu về thế, bác Stepan Andreevich? - Miska vui vẻ hỏi.
- Từ bên
Đức về. Bây giờ tôi về quê đây.
- Nhưng
tại sao trong thôn lại có những anh em Cô- dắc nói rằng, Stepan đã bị giết ngay
trước mắt họ?
Stepan
trả lời một cách dè dặt, giọng đều đều, tựa như những câu trả lời ấy làm anh ta
phiền não:
- Tôi đã
bị thương hai chỗ, còn anh em Cô- dắc… Anh em Cô- dắc cái gì? Chúng nó đã mặc
xác tôi… Tôi bị bắt làm tù binh… Bọn Đức đã chữa cho tôi khỏi, rồi bắt đi làm
việc…
- Hình
như bác chẳng viết bức thư nào gửi về thì phải?
- Còn có
ai mà viết? - Stepan vứt mẩu xì gà đi rồi châm ngay điếu thứ hai.
- Nhưng
còn vợ? Bác gái vẫn sống, vẫn khỏe mạnh cơ mà?
- Tôi
không ăn ở với nó nữa rồi, chuyện ấy ai chẳng biết.
Giọng
Stepan nghe rất khô khan, trong đó không thể nhận thấy một chút gì ấm áp. Việc
nhắc tới vợ cũng không làm anh ta xúc động chút nào.
- Thế
nào, sống nơi đất nước người bác không thấy buồn à? - Miska gần như áp hẳn ngực
xuống mũi yên, hỏi hết câu nọ đến câu kia.
- Đầu
tiên cũng có buồn, nhưng rồi cũng quen đi. Tôi đã được sống đầy đủ. - Anh ta
nín lặng một lát rồi nói thêm - Tôi đã định ở lại hẳn bên Đức, lấy quốc tịch
Đức. Nhưng bây giờ nhớ nhà không chịu được, bèn quẳng hết bên ấy bỏ về.
Stepan
mỉm cười, lần đầu tiên những vết nan quạt cứng đờ trên mắt anh ta dịu đi.
- Nhưng
ở quê ta, tất cả đều đang lộn tùng phèo như thế nào, bác có biết không? Người
mình đang đánh nhau với người mình.
- Pha-
a- ải… tôi có nghe nói.
- Bác đã
về bằng con đường nào?
- Tôi
qua nước Pháp, đi tầu thuỷ từ Mácxây đến Novorossisk. Mácxây là một thành phố
ra thành phố.
- Bác có
thể bị gọi ra lính không?
- Có lẽ
cũng bị… Thế trong thôn có chuyện gì mới không?
- Nhưng
làm thế nào mà kể cho hết được? Chuyện thì nhiều lắm.
- Cái
nhà của tôi vẫn còn chứ?
- Gió
thổi cũng lung lay rồi…
- Còn bà
con láng giềng? Hai thằng nhà Melekhov còn sống không?
- Còn
sống.
- Anh có
biết tin về con vợ cũ của tôi không?
- Vẫn ở
bên ấy, ở Yagonoie.
- Còn
thằng Grigori… vẫn ở với nó à?
- Không.
Grigori ở với vợ chính thức của nó. Đã cắt đứt với Acxinhia của bác rồi.
- À ra
vậy… Tôi không được biết.
Hai
người nín lặng một phút. Miska vẫn chăm chú nhìn Stepan mãi không chán. Anh nói
đầy vẻ thán phục và kính trọng:
- Xem ra
bác đã làm ăn khá lắm. Bác Stepan Andreevich nhỉ. Quần áo của bác sang trọng cứ
như một nhà quý tộc ấy.
- Bên ấy
người nào cũng ăn vận sạch sẽ. - Stepan cau mày đặt tay lên vai người đánh xe.
- Nầy, ta đi nhanh lên một chút.
Người
đánh xe vung roi có vẻ không vui, hai con ngựa mệt mỏi kéo giật chiếc xe, chân
bước không ăn nhịp. Bánh xe khẽ cọt kẹt, chốc chốc lại thụt xuống những chỗ ổ
gà. Stepan quay lưng về phía Miska, hỏi một câu để cắt đứt câu chuyện:
- Cậu về
thôn à?
- Không,
tôi lên trấn.
Đến ngã
tư, Miska kiễng chân trên bàn đạp, rẽ ngựa sang phải.
- Thôi
tạm biệt bác Stepan Andreevich nhé!
Stepan
nặng nề đưa mấy ngón tay lên vành chiếc mũ phớt đầy bụi, trả lời một cách lạnh
nhạt, giọng nói rành rọt, tách bạch từng tiếng, nghe chẳng có vẻ người Nga chút
nào.
- Đi cho
khỏe nhé!
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 127
Mặt trận
đã di chuyển tới tuyến Filonovo - Povorino. Hồng quân đang điều động lực lượng,
tập trung thành một nắm đấm chuẩn bị ra đòn. Quân Cô- dắc triển khai thế tấn
công một cách uể oải, chúng cảm thấy đạn dược thiếu quá nhiều, nên không muốn
vượt ra ngoài địa giới Quân khu. Trên mặt trận Filonovo, các trận đánh diễn ra
với phần thắng khi thì thuộc về bên nầy, khi thì thuộc về bên kia.
Đến
tháng Tám thì tình hình tạm yên. Những tên Cô- dắc nghỉ phép ngắn hạn từ mặt
trận trở về, xì xào rằng sang thu sẽ có thể đình chiến.
Trong
khi đó ở hậu phương, các trấn và các thôn dang bàn gặt hái. Công việc không có
đủ người làm. Những người già và đàn bà không thể nào đảm đương hết công việc.
Thêm vào đó họ lại luôn luôn bị cắt đi áp tải những đoàn xe chở đạn dược và
lương thực ra mặt trận.
Hầu như
ngày nào thôn Tatarsky cũng có năm sáu chiếc xe đi Vosenskaia, và đến
Vosenskaia, dân trong thôn còn phải xếp những hòm đạn súng trường và đạn pháo
lên xe, chở đến địa điểm chuyển giao là thôn Androvovsky, nhưng có khi thiếu
xe, họ còn phải đi xa hơn nữa, đến tận các thôn ven sông Khop.
Cuộc
sống trong thôn tất bật, nhưng bế tắc. Mọi ý nghĩ trong đầu óc mọi người đều
hướng về mặt trận xa xôi, người ta lo lắng và đau khổ chờ những tin không may
về bọn Cô- dắc. Stepan Astakhov trở về làm toàn thôn náo cả lên: trong tất cả
các nhà, tất cả các sân đạp lúa, chỗ nào cũng chỉ bàn tán về chuyện đó. Anh
chàng tưởng như đã nằm sâu dưới đất từ bao giờ, anh chàng mà họ tên chỉ còn
được các bà già nhớ ghi lên các bảng danh sách cầu hồn, anh chàng mà người ta
hầu như đã quên hẳn, thế mà nay lại lù lù trở về. Đó chẳng phải là một chuyện
kỳ quặc hay sao?
Stepan
nghỉ tạm ở chỗ mụ vợ gã Anikey. Anh ta đem đồ đạc hành lý vào trong nhà, và
trong khi mụ sửa soạn cho anh ta ăn tối, anh lại sang thăm nhà mình. Với những
bước chân nặng nề của một người chủ nhà, Stepan đi dọc đi ngang giờ lâu trên
cái sân gia súc trắng loá ánh trăng, rồi bước xuống hàng hiên cái nhà kho gần
đổ dụi. Anh ta nhòm vào trong nhà, ra lay lay dãy cọc hàng rào… ở nhà mụ
Anikey, đĩa trứng lập là trên bàn đã nguội tanh từ bao giờ, nhưng Stepan vẫn
còn xem xét cái cơ ngơi cỏ mọc rậm rì của anh ta. Anh ta vừa bẻ ngón tay răng
rắc vừa lẩm bẩm không biết những gì như người líu lưỡi.
Tối hôm
ấy có rất nhiều bà con Cô- dắc đến thăm Stepan. Họ muốn xem anh ta hiện nay như
thế nào và hỏi han về đời sống tù binh. Phòng trong căn nhà mụ Anikey đầy đàn
bà và trẻ con. Họ đứng sát vào nhau như một bức tường, nghe Stepan kể chuyện há
hốc như những cái hố đen ngòm. Stepan nói một cách miễn cưỡng, và chẳng bao giờ
thấy một nụ cười làm sáng khuôn mặt đã già đi nhiều của anh ta. Xem ra cuộc đời
đã bẻ anh ta gãy gập, gãy tận gốc, đã làm anh ta biến đổi, đã nhào nặn anh ta
thành một con người khác.
Sáng hôm
sau, trong lúc Stepan còn đang ngủ ở nhà trong, ông Panteley Prokofievich sang
chơi. Ông đưa tay lên che miệng, húng hắng khẽ ho, chờ Stepan tỉnh dậy. Từ nhà
trong xông ra mùi sàn đất xốp mát lạnh, mùi thuốc lá lạ, nặng đến tức thở và
mùi đường trường, thứ mùi thường bám rất lâu trên những kẻ đi xa.
Đã nghe
thấy tiếng Stepan thức dậy: anh ta đánh diêm châm thuốc hút.
- Bác
cho phép tôi vào chứ? - Ông Panteley Prokofievich hỏi xong, hấp tấp sửa lại
những nếp trên chiếc áo sơ- mi mới phồng lên trên người, cứ như sắp vào gặp
quan trên. Chiếc sơ- mi nầy bà Ilinhitna đã đặc biệt lấy ra cho ông mặc trong
dịp nầy.
- Xin
mời ông vào.
Stepan
mặc quần áo, mẩu xì- gà phì phèo trên miệng, hai con mắt nheo nheo vì khói
thuốc. Ông Panteley Prokofievich bước qua ngưỡng cửa mà trong lòng không khỏi
cảm thấy chờn chờn. Ông hết sức ngạc nhiên trước khuôn mặt biến đổi của Stepan
cũng như những cái khoá bằng kim khí trên cặp bơ- rơ- ten lụa của anh ta. Rồi
ông đứng lại, chìa bàn tay đen sì to như cái thuyền.
- Chào
bác láng giềng! Vẫn còn sống để được trông thấy nhau…
- Chào
ông!
Stepan
sửa lại cặp bơ- tơ- ren trên hai cái vai xuôi to mập, nhún vai vài cái, rồi
đàng hoàng đặt bàn tay mình vào bàn tay sần sùi của ông già. Hai người đưa
nhanh mắt nhìn nhau. Cặp mắt Stepan bừng lên một ánh xanh xanh có vẻ hằn học,
còn cặp mắt vừa lồi vừa xếch của ông già Melekhov thì đầy vẻ kính trọng, nhưng
hơi châm biếm và ngạc nhiên.
- Bác
già mất rồi, bác Stepan ạ… Già mất rồi, ông bạn thân mến ạ.
- Vâng,
già mất rồi.
- Bà con
đã làm lễ truy điệu cho bác, cũng như cho thằng Griska nhà tôi… - Nói đến đây
ông bực mình ngắt lại, mình nhắc tới một chuyện thật chẳng đúng lúc chút nào.
Rồi ông cố chữa lại câu nói lỡ lời - Ơn Chúa, bác vẫn còn sống, vẫn khỏe mạnh
trở về… Thật là ơn Chúa! "Thằng Griska cũng đã được làm lễ truy điệu,
nhưng cũng như ông Lada 1, nó vẫn sống lại trở về. Nó đã có hai đứa con với vợ
nó, con Natalia ấy, ơn Chúa, cũng đảm đang. Con bé thật là ngoan… Còn bác, ông
bạn thân mến, dạo nầy bác ra sao?
- Cảm ơn
ông.
- Bác
cũng sang thăm hàng xóm láng giềng chứ? Bác sang đi, cho chúng tôi được vinh
dự… Chúng ta sẽ có dịp nóỉ chuyện với nhau.
Stepan
từ chối, nhưng ông Panteley Prokofievich làm mặt giận, cố nài cho kỳ được, vì
thế Stepan cũng phải nhận lời. Anh ta rửa mặt, chải ngược bộ tóc cắt ngắn, và
khi ông già hỏi: "Cái bờm tóc trước trán đâu mất rồi? Rụng cả rồi hay
sao?", anh ta chỉ mỉm cười rồi đội cái mũ phớt lên đầu và bước ra sân.
Ông
Panteley Prokofievich có thái độ quá săn đón quỵ lụy, vì thế Stepan bất giác có
ý nghĩ: "Vì cái thù cũ, lão ta cố…"
Bà
Ilinhitna thấy chồng lừ mắt ra lệnh bèn vội vã vào bếp thúc Natalia và
Dunhiaska, còn mình thì ra dọn bàn. Thỉnh thoảng mấy người đàn bà lại tò mò
liếc mắt về phía mấy bức bình thánh chỗ Stepan ngồi. Họ nhìn thấy rất kỹ chiếc
vét- tông, cái cổ giả, sợi dây đeo đồng hồ bằng bạc cùng bộ tóc của anh ta và
đưa mắt cho nhau với những nụ cười ngạc nhiên không giấu nổi. Daria ra hiệu mua
hàng về, mặt còn đỏ ửng. Chị chẳng ngượng ngùng mỉm cười, đưa góc tạp dề lên
lau cặp môi mỏng dính, nheo mắt nói:
- Chà,
bác láng giềng thân mến, tôi không nhận được ra bác nữa đấy Chẳng còn chút gì
giống một anh chàng Cô- dắc nữa rồi!
Ông
Panteley Prokofievich không muốn mất thì giờ bèn lấy luôn ra một chai rượu đặt
lên bàn rồi rút cái nút bằng giẻ bít miệng chai, và vừa hít hít hương rượu ngọt
ngọt cay cay vừa khen lấy khen để:
- Nếm
thử đi bác. Tôi cất lấy đấy. Đánh cái diêm, dí gần vào là bùng ngay lên một
ngọn lửa xanh xanh. Thật đấy!
Đầu tiên
hai người chỉ nói con cà con kê với nhau những chuyện đâu đâu. Stepan uống một
cách miễn cưỡng, nhưng sau khi có tí tửu vào rồi, anh ta chuếnh choáng ngay và
thái độ đã dịu đi.
- Bác
láng giềng thân mến ạ, bây giờ thì phải lấy vợ đi mới được.
- Ông
nói gì vậy? Con vợ cũ của tôi, tôi bỏ đi đâu bây giờ?
- Vợ cũ
ấy à? Vợ cũ cái gì? Vợ cũ, bác tưởng chị chàng chưa bị dùng mòn đi rồi hay sao?
Vợ thì cũng như con ngựa ấy, trong mõm nó còn có răng thì ta còn cưỡi… Chúng
tôi sẽ kiếm cho bác một cô còn trẻ.
- Cuộc
đời của chúng ta đã rối như bòng bong rồi… Còn cưới với xin cái gì nữa? Tôi chỉ
được nghỉ phép mười ngày rồi sẽ phải lên trình diện ở nhà hội đồng, và có lẽ sẽ
phải ra trận - Stepan có vẻ đã ngà ngà, giọng nói mất dần tính chất ngoại quốc.
Chẳng
mấy chốc anh ta ra về. Daria trầm trồ nhìn theo. Mọi người ở lại bàn tán sôi
nổi.
- Xem nó
bây giờ chữ nghĩa có ghê không, cái thằng chó đẻ! Cứ nghe giọng nói của nó mà
xem! Thật như một thằng thanh tra thuế vụ hay một nhân vật quyền cao chức trọng
nào khác ấy… Lúc tôi vào nó vừa ngủ dậy. Bên ngoài cái áo sơ- mi lót, trên hai
vai nó có đeo hai cái đai ngựa bằng lụa với những cái khoá kim khí, thật đấy?
Hai cái đai ôm lấy lưng và ngực nó y như đai ngựa ấy. Sao thế nhỉ?
Nó đeo
như thế làm gì cơ chứ? Bây giờ nó thật chẳng khác gì một con người có hàng bồ
chữ. - Ông Panteley Prokofievich trầm trồ khen không ngớt miệng. Rõ ràng ông
đang nở từng khúc ruột vì thấy Stepan không từ chối sự mời mọc của mình và
không còn nhớ thù xưa nữa.
Qua
những lời trao đổi đã vỡ lẽ là Stepan dự định mãn hạn lính sẽ về sống trong
thôn, sửa chữa căn nhà và bắt đầu gây dựng lại cơ nghiệp. Anh ta cũng cho biết
qua rằng mình có sẵn tiền để làm việc đó làm cho ông Panteley Prokofievich phải
suy nghĩ đến đau cả đầu và bất giác cảm thấy khâm phục.
- Có lẽ
nó có của đấy, - Stepan đi rồi, ông mới nói. - Nó có vốn liếng đấy, cái thằng
chó chết. Những thằng Cô- dắc khác bị bắt làm tù binh trở về đều nghèo xác mùng
tơi, còn nó thì xem đấy, toàn tơ lụa lượt là… Đúng là nó đã giết người hoặc ăn
cắp tiền của ai rồi.
Mấy ngày
đầu, Stepan nghỉ nhờ ở nhà mụ Anikey, rất ít khi ló mặt ra phố. Bà con hàng xóm
để ý theo dõi từng cử chỉ của anh ta, ngay đến mụ Anikey cũng bị người ta hỏi
dò xem Stepan dự định sẽ làm gì. Nhưng mụ không hề hé răng, cứ làm như chẳng
biết gì cả.
Trong
thôn càng bàn ra tán vào nhiều hơn khi mụ Anikey sang thuê con ngựa nhà
Melekhov và sáng sớm hôm thứ bảy, ra khỏi thôn đi đâu không biết. Chỉ mình ông
Panteley Prokofievich đánh hơi thấy được câu chuyện đầu đuôi ra sao. "Nó
đi gặp con Acxinhia đấy", ông già vừa thắng con ngựa cái thọt vào chiếc xe
nhẹ, vừa nháy mắt nói với bà Ilinhitna. Và ông đã không lầm. Mụ kia quả đã làm
theo lời Stepan và đến Yagonoie. Stepan đã bảo mụ: "Bác hỏi hộ Acxinhia
xem có chịu quên hờn cũ oán xưa mà quay về với chồng không?"
Hôm ấy
Stepan đã hoàn toàn mất hết vẻ bình tĩnh và tự chủ. Anh ta đi lang thang trong
thôn suốt ngày đến chiều và ngồi rất lâu trên thềm nhà Mokhov, kể cho lão
Sergey Platonovich và lão Chacha nghe về nước Đức, về con đường qua nước Pháp
và về biển. Anh ta vừa kể vừa nghe những lời than vãn của lão Mokhov, chốc chốc
lại xem đồng hồ đầy vẻ sốt ruột…
Trời
hoàng hôn thì mụ chủ nhà hắn trọ đi Yagonoie về. Mụ vừa sửa soạn bữa tối trong
căn nhà bếp mùa hè, vừa kể lại rằng khi nghe cái tin bất ngờ ấy, Acxinhia có vẻ
rất kinh hoàng. Nàng đã hỏi han nhiều về hắn, nhưng dứt khoát từ chối không về.
- Chị
chàng chẳng lo lắng thiếu thốn gì đâu, sống cứ như bà lớn ấy. Người nuột nà ra,
da mặt trắng trắng là. Công việc nặng nhọc không phải mó tay vào. Như thế thì
còn cần gì nữa? Áo sống của chị chàng thật là nằm mơ cũng không tưởng tượng
được. Không phải là ngày lễ, mà cái váy mặc trắng như tuyết ấy, hai tay thì
sạch bong. - Mụ vừa nói vừa cố nén những tiếng thở dài ghen tị.
Hai gò
má Stepan có ánh hồng hồng, trong hai con mắt sáng quắc nhìn dán xuống đất bùng
lên những tia hung hãn và đau khổ rồi lại tắt ngấm. Anh ta cố giữ cho tay khỏi
run, cầm chiếc cùi dìa hớt sữa chua trong cái tách sứ lên ăn, rồi gắng hết sức
hỏi bằng một giọng từ tốn:
- Bác
bảo rằng Acxinhia khoe được sống đầy đủ lắm à?
- Còn
sao nữa? Sống như thế thì ai chả muốn sống!
- Có hỏi
về tôi à?
- Còn
sao nữa! Thấy tôi nói rằng bác đã về, mặt chị chàng tái nhợt đi.
Ăn tối
xong, Stepan bước ra cái sân cỏ mọc um tùm.
Buổi
hoàng hôn ngắn ngủi của một ngày tháng Tám xồng xộc ập tới rồi lại tức khắc tắt
ngay. Trong không khí mát rượi và ẩm ướt của buổi tối, tiếng máy quạt thóc kêu
ầm ầm như ám ảnh, và vẳng có những tiếng người nói giật giọng. Dưới vầng trăng
vàng mang những vết xam xám, con người đang bận rộn với những công việc túi bụi
hàng ngày: người ta quạt những đống thóc vừa đập xong trong một ngày, người ta
khiêng thóc vào kho. Toàn thôn chìm dưới mùi lúa mới đập hâm hấp hăng hắc và
mùi bụi trấu. Ở một chỗ nào đó cạnh thao trường có tiếng chiếc máy đập lúa chạy
bằng hơi nước kêu xình xịch lẫn với tiếng chó sủa oăng oẳng. Từ những sân đập
lúa đằng xa với tiếng hát ề a. Ngoài sông lùa vào một làn hơi ẩm nhạt thếch.
Stepan
đứng tựa hàng rào, thừ người ra ngắm rất lâu dòng sông Đông có thể nhìn thấy
qua dãy phố, làn nước ngoằn ngoèo lung linh như đèn rạng dưới ánh trăng xuyên
chéo. Muôn ngàn con sóng nhỏ lăn tăn trên dòng nước. Bên kia sông Đông, rặng
tiêu huyền đứng lặng yên như buồn ngủ. Một nỗi buồn khổ xâm chiếm Stepan không
sao cưỡng lại được.
Trời vừa
rạng thì có mưa, nhưng sau khi mặt trời mọc mây đen lại tan hết, và hai giờ
sau, chỉ còn những đám bùn bám lên những bánh xe đang khô dần còn làm người ta
nhớ rằng có trận mưa vừa tạnh.
Sáng hôm
ấy Stepan đến Yagonoie. Trong lòng hồi hộp, anh ta buộc ngựa bên cánh cổng rồi
bước những bước nhanh nhẹn rắn rỏi đi thẳng tới nhà đầy tớ.
Không
một bóng người trên lớp cỏ cháy sém của cái sân rộng thênh thang. Vài con gà
mái bới tung một đống phân bên cạnh tầu ngựa. Một con gà trống đen như quạ đứng
dẫm hết chân nọ đến chân kia trên dãy hàng rào đổ dụi. Nó lên tiếng gọi đàn gà
mái, nhưng vẫn làm ra vẻ mổ mấy con bọ rùa đỏ lòm bò trên hàng rào. Một đàn chó
săn rất béo nằm trong một chỗ mát bên cạnh nhà để xe.
Sáu con
chó cộc đuôi, lông khoang đen, xô cho con chó mẹ ngã xuống rồi kiễng những cái
chân nhỏ xíu, lôi những nụ hoa xám khô bú lấy bú để. Con chó mẹ còn ít tuổi,
mới đẻ lứa đầu. Sương mai còn bóng nhoáng trên nửa chưa có nắng của cái mái tôn
ngôi nhà tên địa chủ ở.
Stepan
nhìn chăm chú tất cả rồi bước vào nhà đầy tớ. Anh hỏi mụ đầy tớ to béo:
- Tôi có
thể gặp Acxinhia được không?
- Nhưng
bác là ai? - Mụ kia kéo chiếc tạp dề để lau khuôn mặt rỗ nhằng rỗ nhịt đẫm mồ
hôi, tò mò hỏi.
- Việc
ấy bác không cần biết. Acxinhia đang ở đâu thế?
- Đang ở
chỗ cụ chủ. Bác chờ đây một lát.
Stepan
ngồi xuống, đặt chiếc mũ phớt lên đầu gối, cử chỉ mệt mỏi một cách khủng khiếp.
Mụ đầu bếp đặt mấy cái nồi gang lên bếp lò, đập đập cái gắp than và không chú ý
tới người khách nữa.
Trong
bếp nặc mùi pho mát tươi đang đông và mùi hố bết chua loét. Ruồi bám đen ngòm
trên bếp lò, trên bốn bức tường và trên cái bàn bê bết những bột. Stepan căng
thẳng đầu óc lắng nghe, chờ đợi.
Tiếng
những bước chân quen thuộc của Acxinhia như làm anh nẩy bật khỏi chiếc ghế dài.
Anh đứng dậy, để rơi cả chiếc mũ trên đầu gôl.
Acxinhia
bê một chồng đĩa bước vào. Mặt nàng nhợt ra như mặt người chết, hai bên mép cặp
môi đầy đặn run run. Nàng đứng lại, áp chồng đĩa vào ngực một cách bất lực, hai
con mắt hốt hoảng vẫn không rời Stepan. Nhưng rồi nàng vẫn cất bước lên được,
đi nhanh tới bên cạnh cái bàn, đặt chồng đĩa xuống.
- Chào
anh!
Stepan
thở từ từ từng hơi rất dài như trong giấc ngủ, một nụ cười nứt ra trên môi một
cách vất vả. Anh ta không nói gì cả, chỉ ngả người về phía trước và chìa tay
cho Acxinhia.
- Mời
anh về phòng tôi… - Acxinhia đưa tay mời.
Stepan
nhấc chiếc mũ phớt lên như một vật rất nặng, máu dồn lên đầu làm mắt anh ta mờ
đi. Hai người vừa bước vào phòng Acxinhia là ngồi ngay xuống, một chiếc bàn
ngăn cách họ, Acxinhia liếm cặp môi khô bỏng, hỏi qua một tiếng rên:
- Anh ở
đâu về!
Stepan
mỉm nụ cười không dứt khoát và không tự nhiên, anh ta khoát tay như một người
say rượu, nụ cười vừa sung sướng vừa đau khổ vẫn không rời khỏi miệng.
- Đi làm
tù binh về… Bây giờ về với Acxinhia đây…
Không
hiểu sao anh ta tự nhiên bấn cả lên, luống cuống đứng chồm dậy, móc trong túi
ra một cái gói nhỏ, rồi với những ngón tay run lẩy bẩy mà anh ta không làm chủ
được nữa, Stepan hấp tấp xé miếng giẻ bọc, lấy ra một chiếc đồng hồ đeo tay vỏ
bạc của phụ nữ và một chiếc nhẫn nạm viên ngọc màu lam hạng rẻ tiền. Anh ta đặt
cả hai thứ lên bàn tay đẫm mồ hôi, đưa cho nàng, nhưng hai con mắt Acxinhia vẫn
không rời khuôn mặt bây giờ đã xa lạ đối với nàng, khuôn mặt méo đi trong một
nụ cười quị lụy.
-
Acxinhia cầm lấy đi, tôi đã giữ cho Acxinhia đây… Chúng ta đã từng chung sống
với nhau…
- Tôi
cần đến những thứ nầy làm gì? Hượm đã… - Acxinhia khẽ nói, môi tái nhợt như môi
người chết.
- Thôi
cầm lấy đi… đừng làm tôi bị tủi… Xưa kia chúng ta đã có những chuyện dại dột
thì bây giờ cũng nên đổ cả xuống sông xuống biển.
Acxinhia
đưa một tay lên che mặt, đứng dậy đi đến bên cạnh cái giường.
- Người
ta bảo rằng anh đã chết rồi…
-
Acxinhia nghe thấy thế mừng lắm à?
Nàng
không trả lời. Lúc nầy nàng đã ngắm toàn bộ cái thân hình của chồng, từ đầu
xuống chân, một cách bình tĩnh hơn, hai tay vuốt một cách hoàn toàn vô cớ những
cái nếp trên chiếc váy là phẳng lì.
Rồi nàng
chắp hai tay sau lưng và nói:
- Anh
nhờ mụ vợ gã Anikey lại đây phải không? Mụ ta bảo rằng anh gọi tôi về… sống với
anh…
-
Acxinhia về chứ? - Stepan ngắt lời nàng.
- Tôi, -
giọng Acxinhia vang lên khô khan, - Không, tôi không về.
- Sao
lại thế?
- Tôi
không quen sống với anh nữa, mà bây giờ cũng khá muộn rồi… Muộn mất rồi.
- Nhưng
bây giờ tôi đang muốn về nhà làm ăn đây. Tôi ở bên Đức về trước kia đã định ở
lại bên đấy, nhưng cứ phải luôn luôn suy nghĩ về chuyện ấy… Thế nào Acxinhia,
Acxinhia sẽ như thế nào? Thằng Grigori nó đã bỏ rồi… Hay Acxinhia đã sống với
người nào khác? Nghe nói với con trai cụ chủ… Có thật thế không?
Má
Acxinhia rực lên như lửa đốt, nước mắt ứa ra dưới hai hàng mi trĩu xuống vì tủi
nhục.
- Bây
giờ tôi sống với hắn. Đúng thế đấy.
- Tôi
không trách gì đâu, - Stepan hoảng lên. - Tôi muốn nói rằng Acxinhia còn chưa
quyết định một hướng cho đời mình phải không? Nó sẽ không cần đến Acxinhia lâu
dài đâu, chẳng qua chỉ là một trò chơi… Xem kìa, dưới mắt Acxinhia đã có những
vết nhăn… Nó sẽ ruồng bỏ, khi nó chán Acxinhia, nó sẽ đuổi Acxinhia đi. Lúc ấy
sẽ nương cậy vào đâu? Sống mãi cái thân con đòi đầy tớ còn chưa chán hay sao? Tự
Acxinhia thử ngẫm mà xem… Tôi có mang tiền về. Sau khi chiến tranh chấm dứt,
chúng ta sẽ có thể sống đầy đủ Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ hoà hợp với nhau. Tôi
muốn quên hết chuyện cũ…
- Nầy
anh bạn Stepan thân mến ơi, thế xưa kia anh nghĩ những gì? - Giọng Acxinhia nói
run run, ánh mắt vui hẳn lên qua hai hàng nước mắt, nàng rời khỏi chiếc giường
bước tới sát mép bàn. - Thế trước kia anh nghĩ những gì, hồi anh làm tan nát cả
tuổi trẻ của tôi ấy? Chính anh đã đẩy tôi đi theo Griska… Anh đã làm tim gan
tôi khô héo… Anh còn nhớ anh đã làm tình làm tội tôi những gì không?
- Tôi
đến đây không phải để tính nợ cũ… Acxinhia… làm thế nào hiểu được? Có lẽ chính
vì thế tôi đã ốm liệt giường liệt chiếu. Hình như hễ nhớ lại những chuyện ấy,
tôi lại thấy như phải sống thêm cuộc đời cơ cực một lần nữa… - Stepan nhìn rất
lâu hai bàn tay anh ta đặt trên bàn. Anh ta nói rất chậm, lời nói tựa như dứt
mãi mới bật được ra khỏi miệng. - Nghĩ tới Acxinhia… máu trong tim tôi đông đặc
lại. Hình ảnh Acxinhia đêm ngày không buông tha tâm hồn tôi… ở bên ấy tôi sống
với một người đàn bà goá, người Đức… tôi đã sung túc, nhưng đã vứt bỏ hết… Chỉ
muốn về nhà…
- Anh
muốn tìm đến một cuộc sống thái bình vô sự à? - Acxinhia hỏi, lỗ mũi phập phồng
rất hung dữ. - Anh muốn gây dựng cơ nghiệp à? Có lẽ còn muốn có con cái, có vợ
để giặt giũ, hầu hạ cơm nước cho anh nữa phải không? - Rồi nàng mỉm cười, một
nụ cười âm thầm, không chút thiện ý gì. - Lạy Chúa tôi, không thể được nữa rồi?
Tôi già mất rồi, mặt nhăn nheo như thế nào, anh đã thấy đấy… Còn chuyện con cái
thì tôi không còn biết đẻ nữa đâu. Vả lại tôi đang làm nhân tình nhân ngãi của
người ta, mà làm nhân tình nhân ngãi thì không nên có con đâu… Anh có cần đến
một con đàn bà như thế không?
- Mồm
mép Acxinhia bây giờ khiếp thật…
- Vốn dĩ
như thế thôi.
- Như
thế là không về à?
- Không,
không về. Không.
- Thôi
được chúc Acxinhia khỏe mạnh. - Stepan đứng dậy, quay quay chiếc đồng hồ trong
tay, không hiểu để làm gì, rồi lại đặt xuống bàn. - Lúc nào Acxinhia quyết định
thì sẽ báo cho tôi biết.
Acxinhia
đưa tiễn Stepan ra đến cổng. Nàng nhìn rất lâu đám bụi mù thốc lên từ dưới bánh
xe, che cả hai cái vai rộng của Stepan.
Nàng
không ghìm nổi những giọt nước mắt tức tối trào ra. Nàng mơ hồ tưởng tượng
những chuyện có thể xảy ra, chốc chốc lại nức nở một tiếng xót thương cho cuộc
đời mình rồi đây sắp sửa phải phiêu linh. Sau khi biết rằng Evgeni không cần
đến mình nữa và nghe tin chồng vừa trở về, nàng đã quyết định lại về với chồng
để hàn gắn từng mảnh nhỏ cái hạnh phúc mà trước kia mình đã không được hưởng…
Nàng đã chờ đợi Stepan với quyết tâm như thế. Nhưng khi nhìn thấy Stepan, quị
lụy, nhẫn nhục, thì một niềm kiêu hãnh dữ dội, chính cái niềm kiêu hãnh nó
không cho phép nàng ở lại Yagonoie sau khi bị ruồng bỏ, đã chồm dậy trong lòng
nàng.
Một ý chí
hung dữ mà nàng không làm chủ được đã chi phối mọi lời nói và hành động của
nàng. Nàng nhớ lại những sự nhục nhã mà mình đã phải chịu đựng, nhớ lại tất cả
những gì mà con người có hai bàn tay hộ pháp cứng như sắt ấy đã gây ra cho
mình, vì thế tuy bản thân không muốn có chuyện tan vỡ và trong thâm tâm cũng có
hoảng sợ trước việc mình làm, nhưng nàng vẫn thốt ra những lời gay gắt.
"Không, tôi không về với anh đâu. Không".
Nàng đưa
mắt nhìn theo lần nữa chiếc xe chạy xa dần. Stepan vung roi ngựa và bị che khnất
sau khóm ngải cứu tim tím thấp lè tè bên đường.
Hôm sau,
Acxinhia nhận nốt số tiền công còn lại rồi sửa soạn khăn gói lên đường. Lúc
chia tay với Evgeni, nàng khóc và nói:
- Anh
Evgeni Nicolaievich, nếu có điều gì không phải, anh cũng bỏ qua cho tôi.
- Ồ, sao
lại nói thế, Acxinhia thân mến! Cám ơn Acxinhia về tất cả! - Giọng hắn vờ ra bộ
vui vẻ để che giấu sự bối rối trong lòng.
Thế là
Acxinhia ra đi. Và đến chiều đã có mặt ở thôn Tatarsky.
Stepan
ra cổng đón Acxinhia:
-
Acxinhia đã về đấy à? - Anh ta mỉm cười hỏi. - Về hẳn chứ? Tôi có thể hy vọng
rằng Acxinhia sẽ không bỏ đi nữa?
- Tôi
không đi nữa đâu, - Acxinhia chỉ trả lời như thế. Nàng cảm thấy tim mình thắt
lại khi đưa mắt nhìn căn nhà đã gần đổ dụi và cái sân gia súc mọc đầy tân lê và
cỏ dại đen sì.
--- ------ ------ ------ -------
1 Lada đã chết rồi còn được Giêsu làm phép mầu
cứu sống (Phúc âm,
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 128
Trung
đoàn của trấn Vosenskaia giao chiến lần đầu với các đơn vị Hồng quân đang rút
lui ở một nơi gần trấn Durnovskaia.
Đến giữa
trưa, đại đội dưới quyền chỉ huy của Grigori Melekhov chiếm một thôn nhỏ cây
cối và cỏ dại mọc âm u. Grigori cho bọn Cô- dắc xuống ngựa dưới bóng râm ẩm
thấp của những cây liễu, gần chỗ một con suối chảy lâu ngày ăn sâu xuống thành
cái khe nông.
Ở một
chỗ nào đó gần đấy có mấy nguồn nước róc rách tuôn ra từ đám đất đen nhão. Nước
suối lạnh như băng. Bọn Cô- dắc lấy mũ cát- két múc nước uống lấy uống để rồi
lại dội nước trong những cái mũ ấy lên những cái đầu đẫm mồ hôi, miệng khẽ rên
khoái trá. Mặt trời đổ nắng thẳng từ trên xuống cái thôn đang ngủ gật trong
không khí nồng nặc. Mặt đất bị hun bỏng dưới làn hơi mù mịt lúc giữa trưa.
Bị những
tia nắng nóng bỏng như có chất độc chiếu vào, cỏ và lá liễu đều khô héo rũ đầu.
Nhưng bên bờ suối, dưới bóng liễu lại mát rượi. Ngưu bàng mọc xanh rờn thành
những tấm áo diêm dúa cùng với những loại cỏ nào đó rất sum suê vì được chất
đất ẩm nuôi dưỡng.
Những
đám bèo tấm sáng lên như nụ cười cô gái đáng yêu ở những suối nhỏ. Vài con vịt
lội bì bõm dưới nước và vỗ cánh phành phạch ở một chỗ nào đó sau một khúc suối.
Những con ngựa thở phì phì, chân giăm lõm bõm trên lớp bùn ẩm, cổ vươn về phía
làn nước. Chúng giằng dây cương khỏi tay bọn chăn ngựa, chạy vùng ra tới giữa
dòng, rúc mõm xuống tìm luồng nước mát nhất, làm nước đục ngầu. Làn gió nóng
hổi thổi bay tứ tung những giọt nước to lóng lánh như kim cương trên môi ngựa.
Mùi lưu hoàng xông lên nồng năc từ đất bùn bị khuấy tung. Rễ liễu bị ngâm thối
dưới nước toả ra một mùi đắng đắng lờ lợ…
Bọn Cô-
dắc ngả lưng trên một đám ngưu bàng. Chúng vừa nói chuyện vừa hút thuốc được
một lát thì nhóm trinh sát trở về. Một tiếng kêu: "Bọn Đỏ!" đã làm
tất cả nhảy chồm dậy trong nháy mắt.
Chúng
buộc lại đai bụng ngựa rồi lại ra suối lấy nước vào đầy bình toong, và có lẽ gã
nào cũng thầm nghĩ: "Liệu còn được uống thứ nước trong mát như nước mắt
con nít nầy lần nữa hay không?"
Trên
đường đi, họ vượt qua con suối rồi dừng lại.
Ở sau
cái thôn, trinh sát địch đang tiến cách đó chừng một véc- xta trên ngọn đồi cát
xám mọc đầy ngải cứu. Tám người cưỡi ngựa thận trọng tiến về phía thôn.
- Để bọn
mình tóm gọn chúng nó? Cậu cho phép nhé! - Miska Korsunov đề nghị với Grigori.
Nó đem
nửa trung đội đi vòng ra sau thôn, nhưng toán trinh sát phát hiện thấy quân Cô-
dắc bèn quay ngược trở về.
Một giờ
sau, hai đại đội kỵ binh cuối cùng của trung đoàn đã đến nơi, trận tấn công mở
màn. Trinh sát báo cáo rằng Hồng quân đang tiến thẳng từ phía trước với lực
lượng chừng một ngàn tay súng. Các đại đội của trung đoàn trấn Vosenskaia mất
liên lạc với trung đoàn 33 của hai trấn Elanskaia và Bukanovskaia tiến ở cánh
bên phải, nhưng vẫn quyết định ứng chiến. Chúng vượt qua ngọn gò rồi xuống
ngựa. Bọn giữ ngựa dắt ngựa tới khoảng đất trũng rất rộng, dốc thoai thoải về
phía thôn. Trinh sát hai bên đã chạm trán với nhau ở một nơi bên phải. Một khẩu
trung liên tặc tặc một tràng rất hung hãn.
Chẳng
mấy chốc đã nhìn thấy những đội hình tản khai thưa thớt của Hồng quân. Grigori
cho đại đội của chàng triển khai trên mép khoảng đất trũng. Bọn Cô- dắc nằm bố
trí trên đường gờ của mặt dốc, giữa những bụi cây nhỏ mọc lờm xờm như bờm ngựa.
Grigori nằm dưới cây táo dại thấp lè tè, dùng ống nhòm theo dõi các đội hình
tản khai của địch đang còn xa. Chàng nhìn thấy rõ hai tuyến đầu, và sau những
đám lúa đã gặt nhưng chưa lượm về, còn có một đội hình hành quân đen đen đang
triển khai thành đội hình chiến đấu.
Cả
Grigori lẫn bọn Cô- dắc đều rất đỗi ngạc nhiên khi thấy một người cưỡi ngựa
trắng cao lớn, có lẽ là chỉ huy, tiến ngay trước đội hình chiến đấu đầu tiên.
Trước tuyến thứ hai cũng có hai người tiến hơi tách rời nhau. Cả tuyến thứ ba
cũng do một người chỉ huy dẫn đầu, bên cạnh anh ta có lá cờ phấp phới. Lá cờ
hiện lên đỏ rực như giọt máu nhỏ trên cái nền vàng bẩn của cánh đồng đã gặt
xong.
- Bọn
chính uỷ của chúng nó tiến trên hàng đầu kìa? - Một gã Cô- dắc kêu lên.
- Xem
đấy! Như thế mới là anh hùng? - Thằng Mitka nhà Korsunov phá lên cười, khen
trầm trồ.
- Các
cậu xem đấy? Bọn Đỏ chúng nó như thế đấy!
Gần như
toàn đại đội đều đứng cả dậy và gọi nhau ơi ới. Chúng đưa tay che mắt đứng
nhìn. Mọi tiếng lao xao dần dần lắng đi. Rồi một bầu không khí trầm lặng hùng
vĩ và trang nghiêm, cái trầm lặng mở đường cho cái chết, trùm lên đồng cỏ và
khoảng đất trũng, một cách nhẹ nhàng, ngoan ngoãn như đám mây.
Grigori
nhìn lại phía sau. Một đám bụi đang bốc lên và lượn uyển chuyển sau đám liễu
màu tro xám mọc bên cạnh thôn như hòn đảo.
Đại đội
hai đang cho ngựa chạy nước kiệu xông ra đánh vào sườn quân địch. Trong lúc nầy
cái khe còn che khuất không cho Grigori theo dõi bước tiến của đại đội ấy,
nhưng sau khi vượt được chừng bốn vec- xta nó đã chia làm hai nhánh để leo lên
ngọn gò. Grigori nhẩm tính khoảng cách và thời gian đại đội ấy có thể tới ngang
sườn địch.
- Nằm
xu- u- uống! - Grigori quay phắt lại ra lệnh rồi cất ống nhòm vào trong vỏ.
Chàng
trở về đội hình chiến đấu của đơn vị mình. Bọn Cô- dắc quay lại nhìn Grigori
với những khuôn mặt bóng nhẫy đỏ tía hay đen xạm vì nắng và bụi. Rồi chúng đưa
mắt nhìn nhau và nằm xuống.
Sau khẩu
lệnh: "Sẵn sàng chiến đấu!" vang lên những tiếng qui- lát lách cách
hung hãn. Grigori nhìn từ bên trên xuống chỉ thấy những cặp chân dạng rộng,
những đỉnh mũ cát- két và những cái áo quân phục cổ chui đầy bụi với những
đường sống lưng và hai bên bả vai đẫm mồ hôi. Bọn Cô- dắc chọn những chỗ thuận
lợi nhất để bò tới ẩn cho kín. Vài gã thử dùng gươm đào đất rắn như sành.
Giữa lúc
ấy, một làn gió hiu hiu đưa từ phía Hồng quân đến đường gờ trận địa của họ
những âm thanh mơ hồ của một bài hát…
Các đội
hình tản khai của địch vẫn tiến ngoằn ngoèo từng đợt chỗ nhanh chỗ chậm. Từ
phía đó những tiếng hát trầm trầm, loãng ra trong khoảng không gian oi bức, vẫn
chập chờn vẳng tới.
Grigori
cảm thấy tim chàng rụng xuống, đập thình thịch như không còn giữ được nhịp…
Trước kia chàng đã từng nghe những tiếng hát rên siết ấy. Ở Glubokaia, chàng đã
thấy những chàng thuỷ binh "Ria ẩm" hạ mũ nồi xuống hát bài nầy như
cầu kinh với những cặp mắt long lanh xúc động. Trong lòng chàng bỗng nhiên nảy
ra một tâm trạng lo lắng mênh mang có sức mạnh cũng ngang với sự khiếp sợ.
- Chúng
nó gào lên những gì thế nhỉ? - Một gã Cô- dắc đã già ngọ nguậy cái đầu đầy vẻ
lo lắng và hỏi.
- Đại
khái một bài kinh cầu nguyện gì đó, - một gã nằm bên phải trả lời hắn.
- Chúng
nó có một bài kinh cầu nguyện thật là ma quái! - Andrey Kasulin mỉm cười nói
rồi ngang ngược giương mắt nhìn Grigori đứng bên cạnh và hỏi - Nầy, anh
Panteleev, anh đã từng ở bên chúng nó, có lẽ anh cũng biết tại sao chúng nó hát
vào lúc nầy chứ?
Chưa
biết chừng anh cũng đã cùng hát với chúng nó bằng cái giọng cao như con nít của
anh rồi chứ gì?
"Làm
chủ ruộng đất!" 1 - Lời hát nghe không rõ ràng vì vẳng tới xa quá bỗng dội
lên thành một tiếng gào phấn khởi, rồi sau đó cánh đồng cỏ lại chết lặng. Bọn
Cô- dắc vui nhộn hẳn lên, một sự vui nhộn chẳng có gì thú vị. Ngay giữa đội
hình bố trí có một tên cười khà khà. Mitka Korsunov cựa quậy một thôi một hồi.
- Nầy
các cậu, đã nghe thấy chưa? Chúng nó muốn làm chủ ruộng đất đấy? - Rồi nó văng
một câu rất tục. - Grigori Panteleev nầy! Để mình cho thằng cưỡi ngựa kia hạ mã
nhé! Mình nổ một phát nhé!
Nó không
chờ được đồng ý, nổ súng luôn. Viên đạn làm cho người cưỡi ngựa lo lắng. Anh ta
xuống ngựa, trao ngựa cho một người khác, nhưng vẫn đi chân trước đội hình
chiến đấu, thanh gươm tuốt trần lấp loáng trong tay.
Bọn Cô-
dắc bắt đầu nổ súng. Các chiến sĩ Hồng quân nằm xuống, Grigori ra lệnh cho bốn
xạ thủ súng máy bắt đầu bắn. Sau hai loạt súng máy, tuyến tản khai đầu của địch
chồm dậy, chạy chừng một chục xa- gien rồi lại nằm xuống. Grigori nhìn qua ống
nhòm thấy các chiến sĩ Hồng quân dùng xẻng đào công sự. Những đám bụi xám bốc
lên trên đầu họ, và phía trước đội hình của họ chẳng mấy chốc hiện lên những
cái ụ nhỏ tương tự như những mô đất bên cạnh các hang chuột đồng. Từ phía đó nổ
ra những loạt đạn rền. Hai bên bắn nhau mỗi lúc một hăng. Trận chiến đấu đe doạ
kéo dài. Một giờ sau, trong hàng ngũ Cô- dắc bắt đầu có thiệt hại: đạn địch bắn
chết một gã ở trung đội một, ba gã bị thương bò về khoảng đất trũng, chỗ những
tên giữ ngựa. Đại đội hai xuất hiện bên sườn Hồng quân, bắt đầu xung phong. Đợt
xung phong bị hoả lực súng máy đánh bật lại. Mọi người nhìn thấy rõ bọn Cô- dắc
hốt hoảng chạy lui, chúng xô nhau dồn lại thành một đám và lại tản ra như hình
dẻ quạt. Đại đội rút lui, chỉnh đốn hàng ngũ rồi lại lầm lì xông lên, không hò
hét gì cả. Song hoả lực súng máy bắn từng loạt dồn dập đã lại xua chúng chạy
lui, như gió thu quét lá.
Tuy vậy
các đợt xung phong cũng có làm lung lay tinh thần kiên định của Hồng quân. Mấy
tuyến tản khai trên đầu chuyển động, lui về phía sau.
Grigori
không ra lệnh ngừng bắn, cứ thế cho đại đội của chàng xông lên. Bọn Cô- dắc
tiến thẳng, không nằm xuống lần nào. Đầu tiên chúng cũng có phần trù trừ, hoang
mang, nhưng rồi tất cả đã tự nhiên tiêu tan hết. Tinh thần phấn khởi của chúng
đã được cổ vũ thêm khi chúng thấy một đại đội pháo cho ngựa chạy nước kiệu tới
trận địa. Trung đội pháo đầu tiên vừa tiến tới vị trí xạ kích đã nổ súng ngay.
Grigori sai chuyển cho bọn coi ngựa mệnh lệnh dắt ngựa tới. Chàng chuẩn bị xung
phong. Một cây khẩu pháo thứ ba đang được tháo khỏi xe bên cạnh cây táo nhỏ,
chỗ chàng quan sát Hồng quân lúc chiến trận vừa mở màn. Một viên sĩ quan cao
lớn, mặc quần đi ngựa hẹp ống, vừa đập roi ngựa vào ủng vừạ chạy tới chỗ khẩu
pháo. Hắn cất giọng nam cao rất hung hãn, quát những tên coi ngựa quá lóng
ngóng:
- Tháo
ngựa ra! Nghe thấy không? Quăng mẹ vào mõm chúng mầy bây giờ?
Ở chỗ
cách đại đội pháo nửa vec- xta, tên quan trắc và một tên sĩ quan cao cấp trên
xuống ngựa, đứng trên một nấm kurgan nhỏ.
Chúng
dùng ống nhòm quan sát các đội hình tản khai của địch đang rút lui. Bọn lính
điện thoại vừa chạy vừa kéo đường dây nối liền đại đội pháo với điểm quan trắc.
Những ngón tay chuối mắn của viên đại uý có tuổi đại đội trưởng đại đội pháo
nóng nảy xoay xoay cái bánh xe trên ống nhòm (một chiếc nhẫn cưới bằng vàng lấp
lánh trên một ngón tay hắn). Hắn lẩn quẩn rất vô tích sự bên cạnh khẩu pháo thứ
nhất, chốc chốc lại cúi đầu như muốn tránh viên đạn viu viu bay qua. Mỗi khi
hắn quay người mạnh, chiếc túi dết dã chiến đã sờn cũ lại lúc lắc bên sườn.
Sau một
phát đạn pháo nổ phá ra ròn tan, Grigori chú ý theo dõi điểm rơi của phát đạn
bắn điều chỉnh. Chàng quay đầu nhìn lại: mấy gã pháo thủ đang ra sức đẩy khẩu
pháo, miệng rên è è. Phát đạn ghém đầu tiên nổ chụp lên những dãy lúa mạch chưa
thu lượm, và trong một thời gian rất lâu còn thấy gió thổi vật vờ một đám khói
trắng lờm xờm như bông trên nền trời xanh.
Bốn khẩu
pháo bắt đầu lần lượt nhả đạn về phía đó, sau những hàng lúa mạch đã cắt, nhưng
trái với sự mong đợi của Grigori, hoả lực pháo binh đã không làm rối loạn đến
mức đáng kể các tuyến chiến đấu của Hồng quân. Họ vẫn cứ tiếp tục rút lui không
vội vã, rất có tổ chức, và đã vượt qua một đoạn dốc, xuống tới một khoảng đất
trũng, ra khỏi tầm mắt của đại đội. Grigori biết rằng bây giờ xung phong lên
cũng chẳng có ý nghĩa gì, nhưng chàng vẫn đến bàn với tên đại đội trưởng đại
đội pháo. Chàng ngật ngưỡng bước tới, đưa tay phải lên vê vê hàng ria loăn xoăn
đỏ ra vì dãi nắng, mỉm một nụ cười thân thiện:
- Tôi
muốn xung phong một cái.
- Bây
giờ thì xung phong xung phiếc cái gì! - Tên đại uý lắc đầu bướng bỉnh, rồi đưa
mu bàn tay lên chùi những giọt mồ hôi chảy ròng ròng dưới lưỡi trai mũ. - Bọn
chó đẻ, ngài thấy chúng nó rút lui như thế nào rồi chứ? Chúng nó sẽ không chịu
lép đâu? Mà kể ra cũng buồn cười vì trong các đơn vị nầy thành phần chỉ huy lại
gồm toàn những sĩ quan chính ngạch. Tôi có thằng bạn là lão trung tá Serov,
cũng trong đám chúng nó 2 …
- Ngài
làm thế nào biết được. - Grigori nheo mắt cỏ vẻ không tin.
- Có
những thằng đầu hàng… Thôi bắn! - Tên đại uý ra lệnh rồi nói như để thanh minh
- Bắn nữa cũng chẳng được tích sự gì, mà đạn lại ít, Ngài là Melekhov à? Chúng
ta làm quen với nhau đi: tôi là Poltachev. - Hắn đặt một bàn tay to tướng, đẫm
mồ hôi vào tay Grigori rồi không giữ lâu, khẽ rút nhanh ra và luồn vào cái xắc
cốt đựng bản đồ mở hoác, lấy thuốc lá. - Mời ngài hút điếu?
Bọn giữ
ngựa của đại đội pháo xông ám ầm từ dưới khoảng đất trũng lên. Các khẩu pháo
được lắp vào xe. Grigori ra lệnh lên ngựa rồi dẫn đại đội của chàng xông lên
truy kích đám Hồng quân đang rút lui ra sau ngọn gò.
Hồng
quân chiếm cái thôn gần đấy, nhưng lại rút đi, không chống cự gì cả. Ba đại đội
pháo thuộc trấn Vosenskaia và một đại đội pháo vào đóng trong thôn. Dân chúng
sợ khiếp vía không dám ra phố.
Bọn Cô-
dắc chạy lăng xăng vào các nhà, sục tìm cái ăn. Grigori xuống ngựa gần một ngôi
nhà dựng ngoài thôn, rồi dắt ngựa vào sân, buộc bên thềm. Chủ nhà là một lão
Cô- dắc có tuổi người dài nghêu.
Lão nằm
trên giường vừa rên hừ hừ vừa xoay xoay cái đầu quá nhỏ, nom như đầu chim trên
cái gối bẩn thỉu.
- Bác ốm
à? - Grigori chào xong mỉm cười.
- Ô- ô-
ốm…
Chủ nhà
giả vờ ốm và cứ nhìn cặp mắt hấp háy đầy lo lắng của lão cũng có thể thấy rằng
lão biết người ta không tin mình.
- Bác
cho anh em Cô- dắc ăn nhé! - Grigori hỏi bằng một giọng không cho phép từ chối.
- Thế
các bác có bao nhiêu người? - Vợ chủ nhà bước ra khỏi chỗ bếp lò.
- Năm
người.
- Thế
thì được thôi, các bác cứ vào đi, Chúa cho được bao nhiêu thì chúng tôi sẽ mời
các bác xơi bấy nhiêu.
Ăn xong
bữa sáng với mấy tên Cô- dắc, Grigori bước ra phố.
Đại đội
pháo đóng bên một cái giếng, các công việc chuẩn bị chiến đấu đã làm xong xuôi.
Những con ngựa đóng dây thắng sẵn sàng lắc lắc những cái túi lúa đeo trên đầu,
ăn nốt chỗ đại mạch. Bọn giữ ngựa và pháo thủ tránỉl nắng dưới bóng những hòm
đạn, kẻ ngồi người nằm bên cạnh mấy khẩu pháo. Một gã pháo thủ nằm úp mặt xuống
đất, hai chân bắt chéo, ngủ mà vai cứ giật giật. Có lẽ đầu tiên hắn vốn nằm
trong bóng râm, nhưng mặt trời đã di chuyển nên bây giờ nắng đang thiêu cái đầu
trần của hắn với bộ tóc xoăn đầy mùn rơm.
Lông của
những con ngựa ướt đẫm bóng nhoáng dưới những đoạn dây thắng rất rộng, mồ hôi
sủi bọt vàng vàng. Vài con ngựa cưởi của những tên sĩ quan và pháo thủ buộc bên
hàng rào, co một chân đứng ủ rũ. Bọn Cô- dắc lặng thinh nghỉ ngơi, mồ hôi và
bụi bậm đầy người. Vài tên sĩ quan và viên đại đội trưởng đại đội pháo ngồi
dưới đất hút thuốc, lưng dựa vào thành gỗ của cái giếng. Ngay gần đấy có mấy gã
Cô- dắc nằm xoạc cẳng thành hình một ngôi sao sáu cánh trên một đống tân lê đã
phơi khô. Chúng múc sữa chua trong một cái thùng uống lấy uống để, thỉnh thoảng
lại có gã nhổ trong miệng ra một hạt đại mạch.
Trời
nắng thiêu đốt. Không một bóng người trên những dãy phố trong thôn kéo dài tới
chân gò. Bọn Cô- dắc nằm ngủ trong những nhà thóc, dưới hiên những nhà kho, bên
những dãy hàng rào, dưới bóng râm vàng vàng của những bụi ngưu bàng. Những con
ngựa chưa tháo yên cương đứng chen nhau bên những dãy hàng rào đang khổ vì nóng
nực và buồn ngủ. Một gã Cô- dắc cưỡi ngựa qua, hắn lười nhác nâng cái roi lên
tới ngang lưng con ngựa. Và sau khi hắn đi rồi thì dãy phố lại hoang vắng như
một con đường bỏ không ai đi nữa trên đồng cỏ. Những khẩu pháo sơn xanh lá cây
và những con người đang ngủ thiếp đi sau khi kiệt sức vì hành quân và phơi
nắng, tất ả đều có vẻ không cần thiết và không hiểu tự nhiên xuất hiện ở nơi
nầy làm gì.
Grigori
chán quá, định bỏ về chỗ nghỉ, nhưng bỗng trông thấy ba gã Cô- dắc đại đội khác
cưỡi ngựa đi dọc theo dãy phố. Chúng dồn một đám tù binh Hồng quân không đông
lắm. Bọn lính pháo binh nháo cả lên, chúng nhổm dậy, phủi bụi trên những chiếc
áo quân phục cổ chui và quần đi ngựa. Mấy tên sĩ quan cũng đứng dậy. Trong sân
nhà bên có một gã sung sướng kêu lên:
- Các
cậu ơi tù binh bị giải đến đây rồi? Nói láo ấy à? Có Đức mẹ chứng giám đấy.
Những
tên Cô- dắc còn ngái ngủ chạy trong mấy cái sân ra. Toán tù binh đã tới nơi,
tám anh chàng còn trẻ, bụi lấm bê bết, mồ hôi chua loét. Họ lập tức bị vây vòng
trong vòng ngoài.
- Chúng
nó bị tóm cổ ở đâu thế? - Tên đại đội trưởng pháo binh vừa hỏi vừa nhìn mấy
người tù binh bằng cặp mắt tò mò lạnh như ttền.
Một gã
áp giải trả lời, giọng không phải không cố ra bộ ngang tàng:
- Lính
với tráng gì cái bọn nầy! Chúng nó bị chúng tôi tóm cổ trong đám hướng dương
bên cạnh thôn đấy. Cứ rúc đầu xuống đất như những con cun cút khi thoáng bóng
diều hâu… Chúng tôi ngồi trên ngựa sục ra chúng nó thế là đuổi. Một thằng bị
bắn chết…
Mấy
chiến sĩ Hồng quân sợ hãi đứng sát vào nhau. Rõ ràng là họ sợ bị tàn sát. Mắt
họ nhìn lướt trên mặt bọn Cô- dắc đầy vẻ bất lực.
Chỉ một
người nom nhiều tuổi hơn là mím chặt cặp môi bị giập đến chảy máu, nhìn qua đầu
mọi người một cách khinh bỉ bằng hai con mắt đen hiêng hiếng. Người ấy có khuôn
mặt rám nắng đến nâu xịt, hai gò má cao, cái áo quân phục cổ chui nhớp nhúa,
đôi xà cạp rách như xơ mướp. Anh ta lùn choằn choằn, vai rất rộng. Chiếc cát-
két kẹp dí còn hằn vết quân hiệu, có lẽ giữ lại từ hồi chiến tranh với Đức,
ngồi chồm chỗm trên bộ tóc xoăn đen, cứng như lông ngựa, nom cứ như một cái
bánh tráng màu xanh lá cây. Người ấy đứng trong tư thế nghỉ, những ngón tay
chuối mắn đen sì đặt lên cái cổ áo lót mở phanh và chỗ lộ hầu nhọn hoắt đầy
những sợi lông đen cứng, trên móng tay có những vết máu khô. Nhìn bề ngoài thì
chiến sĩ. Hồng quân nầy hình như rất thản nhiên, nhưng bên chân đưa ra phía
trước hơi run run như bị lạnh, với cái cẳng chân to đần đẫn từ dưới lên tới đầu
gối, nom rất khó coi vì bên ngoài vải bọc chân còn cuốn xà cạp.
Mặt mấy
người kia đều nhợt nhạt, không có chút cá tính gì cả. Riêng anh chàng nầy làm
người ta phải chú ý với cặp vai quá rộng và khuôn mặt đầy nghị lực như người
Tarta. Có lẽ chính vì thế mà tên đại đội trưởng pháo binh hỏi anh ta:
- Mày là
ai?
Cặp mắt
tí hí, đen như hai hòn than gầy của người chiến sĩ Hồng quân linh hoạt hẳn lên,
và toàn thân anh ta cũng nhanh nhẹn lấy lại tư thế đàng hoàng:
- Hồng
quân. Người Nga.
- Quê
quán ở đâu?
- Tỉnh
Pezen.
- Lính
tình nguyện à? Đồ khốn nạn!
- Đâu
có. Thượng sĩ quân đội cũ. Vào Hồng quân từ năm một nghìn chín trăm mười bảy và
ở lại cho đến ngày nay…
Một
thằng áp giải nói chõ vào:
- Nó nổ
súng vào chúng tôi đấy, cái thằng thù địch!
- Mày nổ
súng à? - Tên đại uý cau mày, hỏi với vẻ mặt cay độc.
Hắn bắt
gặp cặp mắt của Grigori đứng trước mặt bèn đưa mắt chỉ người tù binh.
- Một
thằng như thế đấy! Mày đã nổ súng à, có phải không? Mày làm sao thế, không nghĩ
rằng sẽ bị tóm cổ à? Nếu ngay bây giờ lôi cổ mày đi xử bắn về tội đó thì sao?
- Tôi
chỉ nghĩ tới việc bắn để tự vệ. - Cặp môi giập nát của chiến sĩ Hồng quân chúm
lại thành một nụ cười như nhận lỗi.
- Đồ
khốn nạn, sao mày không bắn để tự vệ nữa đi!
- Bắn
hết đạn mất rồi.
Á- à- à
ánh mắt của tên đại uý lạnh hẳn đi. Hắn nhìn người lính với vẻ khoái trá không
giấu giếm.
- Còn
bọn chó đẻ nầy, chúng mày là người ở đâu? - Hắn đưa cặp mắt vui vẻ nhìn mấy
người tù binh kia và hỏi bằng một giọng hoàn toàn đổi khác:
- Bẩm
quan lớn, chúng tôi bị bắt đi lính đấy ạ? Chúng tôi là dân các tỉnh Saratov…
Balasov… - Một gã thanh niên cao lêu đêu, cổ dài ngẳng, mếu máo trả lời. Hắn
nháy mắt lia lịa, tay gãi gãi bộ tóc đỏ lòn như màu gỉ.
Grigori
rất khổ tâm trong khi tò mò nhìn những gã thanh niên áo quần màu cứt ngựa, với
những khuôn mặt mu- gích giản dị và cái vẻ xấu xí thường thấy ở những người
lính bộ binh. Riêng người có hai gò má cao làm chàng cảm thấy căm ghét. Chàng
bèn hỏi anh ta bằng một giọng châm biếm và cay độc:
- Sao
mầy lại thú nhận tất cả như thế hử? Có lẽ mày chỉ huy một đại đội của chúng nó
phải không? Chỉ huy à? Đảng viên cộng sản à? Mầy bảo rằng đã bắnl hết đạn rồi
phải không? Nếu vì cái tội ấy mà chúng tao dùng gươm chẻ xác mày ra thì sao hả?
Người
Hồng quân phập phồng cái mũi bị báng súng đập bẹp, trả lời bằng một giọng can
đảm hơn:
- Tôi đã
nhận như thế đâu phải vì muốn tỏ ra mình ngang tàng? Tôi giấu diếm làm gì cơ
chứ? Đã có bắn thì cứ nhận là có bắn… Tôi nói thế có đúng không hử? Còn cái
chuyện kia… các anh cứ xử tử tôi đi ở các anh… - người ấy lại mỉm cười. - Thì
tôi chẳng chờ đợi một hành động gì tốt đâu, chính vì thế các anh mới là Cô-
dắc.
Mọi
người chung quanh mỉm cười đồng tình. Grigori bị cứng lưỡi trước những lý lẽ
vững vàng của người lính bộ binh. Chàng thấy mấy người tù binh ra giếng uống
nước. Trong ngõ có một đại đội bộ binh Cô- dắc tiến ra theo đội hình trung đội.
--- ------ ------ ------ -------
1 Một câu trong đoạn ba của bài "Quốc tế
ca" (ND).
2 Nghị quyết của Đại hội lần thứ VIII Đảng
Cộng sản Nga đã nêu là ngoài việc tăng cường đào tạo những cán bộ chỉ huy quân
đội thuộc các tầng lớp vô sản và nửa vô sản, còn phải thu hút sử dụng những
chuyên gia quân sự cũ, nhưng phải thông qua các chính uỷ mà tiến hành việc kiểm
tra thường xuyên đối với họ về chính trị và đảng phái (ND).
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 129
Ngay cả
sau nầy, khi trung đoàn đã tiến vào khu vực chiến đấu liên miên, khi không phải
chỉ có một lưới lửa mà có cả một mặt trận ngoằn ngoèo chốc chốc lại đứt quãng,
những khi ở sát liền với kẻ địch, chạm trán với họ, Grigori bao giờ cũng có một
cảm giác tò mò nhức nhối, muốn tìm hiểu không biết chán về Hồng quân, về những
người lính Nga mà chàng đã bị bắt buộc phải đánh nhau với họ vì một lý do nào
đó. Trong lòng chàng tựa như vĩnh viễn còn lại cái cảm giác ngây thơ và ẫu trĩ đã
xảy ra trong những ngày đầu của cuộc chiến tranh bốn năm. Cái cảm giác ấy chàng
đã bắt đầu có ở Lesnhuc, lúc chàng leo lên ngọn gò và lần đầu tiên nhìn kỹ cái
cảnh đi lại nhốn nháo của quân đội Áo - Hung cùng các xe vận tải của chúng. "Họ
là những con người như thế nào nhỉ?" Tựa như trong đời chàng chưa từng có
những ngày ở gần Glubokaia, hồi chàng đánh nhau với chi đội của Chernekov. Hồi
ấy chàng biết rất rõ mặt mũi kẻ thù: chúng nó phần lớn là những tên sĩ quan
sông Đông, là dân Cô- dắc. Nhưng bây giờ chàng lại chạm trán với những người
lính bộ binh Nga, những con người hoàn toàn khác hẳn, những kẻ họp thành cả một
khối người ủng hộ chính quyền Xô- viết, và như chàng nghĩ đang muốn chiếm lấy
đất đai và các quyền lợi của người Cô- dắc.
Một lần
khác ngay trong chiến đấu, chàng đã có dịp gần như mặt giáp mặt với một toán
Hồng quân bất thần xông lên từ dưới đáy một cái khe. Hôm ấy chàng đem theo một
trung đội đi trinh sát. Đang đi dọc theo lòng khe ra một chỗ cái khe phân nhánh
thì nghe thấy những giọng nói tiếng Nga với những âm "ô" rất gắt, kèm
theo tiếng chân bước loạt soạt. Vài chiến sĩ Hồng quân, trong đám có một người
Trung Quốc, nhảy lên bờ khe. Vì không ngờ chạm trán với toán Cô- dắc, họ kinh
ngạc đứng đực ra trong một giây.
- Quân
Cô- dắc! - Một người ngã xuống hốt hoảng kêu lên.
Người
Trung Quốc nổ một phát súng. Người có bộ tóc trắng trắng vừa ngã cũng lập tức
lắp bắp kêu lên:
- Các
đồng chí. Bố trí khẩu "Maxim!" Có Cô- dắc!
- Nổ
súng đi! Bọn Cô- dắc đấy!
Mitka
Korsunov dùng khẩu Nagan bắn chết luôn anh chàng Trung Quốc rồi kéo ngoặt dây
cương, làm ngựa của nó xô ngựa của Grigori, bỏ chạy trước nhất theo con đường
lòng khe, giữa hai sườn khe rất dốc. Nó giật dây cương, thoắt cái bên nầy,
thoắt cái bên kia, hướng con ngựa chạy ngoằn ngoèo trên chất đất dội tiếng. Những
tên còn lại cũng quay ngựa chạy theo, tên nọ cố vượt tên kia. Sau lưng họ, khẩu
súng máy nặng tặc tặc liên hồi với cái giọng nam trung của nó, phạt rụng hết lá
những cây mận dại và sơn trà mọc đầy trên sườn dốc và những chỗ đất nhô ra,
hung hãn bắn nát và xới tung lớp đá dưới lòng khe…
Vài lần
nữa, Grigori còn có dịp nhìn sát mặt những chiến sĩ Hồng quân. Chàng nhìn thấy
những viên đạn Cô- dắc xới tung đất dưới chân những chiến sĩ ấy, và họ đã ngã
xuống, đã chia tay với cuộc đời trên mảnh đất nầy, mảnh đất phì nhiêu và xa lạ
đối với họ.
Nhưng
dần dần Grigori cũng bắt đầu cảm thấy căm thù người Bolsevich. Họ đã nhảy xổ
vào đời chàng như quân thù, bắt chàng phải rời bỏ ruộng đất! Chàng thấy tất cả
những người Cô- dắc khác cũng đang bị xâm chiếm bởi tình cảm đó. Tất cả những
người Cô- dắc cảm thấy như cuộc chiến tranh nầy nổ ra là hoàn toàn do lỗi của
người Bolsevich xâm nhập vào Quân khu vì thế mỗi khi nhìn thấy những làn sóng
lúa mạch chín rũ chưa được gặt về, thấy lúa chín bị dẫm nát dưới vó ngựa, thấy
những sân đập lúa hoang vắng, mỗi khi nghĩ tới những người mẹ già vợ dại không
đủ sức mà vẫn phải quần quật với những đê- xi- a- chin đất ở nhà thì lòng họ
rắn lại, và họ trở nên hung hãn như loài thú dữ. Trong khi chiến đấu, đôi khi
Grigori cũng có cảm tưởng như các kẻ thù của mình, những người mu- gích thuộc
các tỉnh Tambob, Riazan, Saratov, họ cũng đi chiến đấu với một lòng ghen tuông
vì ruộng đất như thế.
"Chúng
ta chiến đấu vì ruộng đất cũng y như để giữ lấy người yêu". - Grigori nghĩ
thầm.
Quân Cô-
dắc bắt đầu ít bắt tù binh. Mỗi ngày một xảy ra nhiều trường hợp tàn sát tù
binh. Những chuyện cướp bóc lan tràn khắp mặt trận như một làn sóng lớn: họ lấy
đồ đạc của những người bị tình nghi có cảm tình với Bolsevich, của những gia
đình Hồng quân, tù binh bị lột trần trụi…
Cái gì
cũng lấy, từ ngựa, xe, cho tới những đồ đạc cồng kềnh hoàn toàn vô ích. Lính
tráng cũng như sĩ quan, chẳng tên nào không lấy. Các xe vận tải tuyến hai đều
chất đầy chiến lợi phẩm. Trên xe chẳng thiếu một thứ gì! Quần áo, samova, đồ
thắng ngựa, máy khâu tất cả những thứ gì hơi có chút giá trị đều bị cướp đi. Rồi
các của vơ vét lại được chất lên xe chở về nhà. Họ hàng thân thuộc của bọn lính
Cô- dắc sẵn sàng đánh xe chở đạn dược và lương thực tới đơn vị rồi từ đấy các
của cướp bóc lại được chất đầy lên các xe tải chở về. Các trung đoàn kỵ binh
đặc biệt hoành hành ngang ngược, mà kỵ binh lại chiếm đa số. Bộ binh thì ngoài
cái ba- lô ra họ chẳng còn có chỗ nào khác để cất đồ. Nhưng kỵ binh thì có thể
nhét đầy các túi yên, buộc vào những đoạn dây sau yên. Vì thế những con ngựa
của họ nom tương tự như ngựa thồ hơn là ngựa chiến. Cái thói cá mè một lứa vô
kỷ luật bắt đầu nảy nở. Từ xưa đến nay, cướp bóc trong chiến tranh vẫn là động
lực quan trọng nhất thúc đẩy người Cô- dắc ra mặt trận, Grigori biết như thế
lắm qua những câu chuyện được nghe các cụ kể về các cuộc chiến tranh trước kia
cũng như qua kinh nghiệm bản thân. Ngay từ khi tiến vào hậu phương của nước
Phổ, viên lữ đoàn trưởng, một tên tướng có nhiều công trạng, đã tập hợp mười
hai đại đội, giơ roi ngựa chỉ cái thành phố nhỏ nằm dưới chân mấy ngọn đồi và
nói:
- Các
anh hãy chiếm lấy nó. Trong hai tiếng đồng hồ, thành phố nầy sẽ hoàn toàn thuộc
quyền tự do hành động của các anh. Nhưng sau hai tiếng đồng, kẻ đầu tiên bắt
quả tang đang cướp bóc sẽ bị xử bắn?
Nhưng
không hiểu sao Grigori không thể nào quen chuyện ấy. Chàng chỉ lấy thức ăn cho
người và lương thực cho ngựa. Chàng sờ sợ không dám động đến của cải của người
khác và kinh tởm các hành động cướp bóc. Chàng đặc biệt cảm thấy gớm ghiếc khi
thấy những tên Cô- dắc dưới quyền mình đi ăn cướp. Chàng giữ rất nghiêm kỷ luật
trong đại đội. Nếu bọn Cô- dắc dưới quyền chàng có cướp bóc thì cũng chỉ là
những chuyện giấu diếm và hạn hữu. Chàng không hề ra lệnh giết và lột quần áo
giầy ủng của tù binh. Thái độ bị coi là quá mềm yếu như thế đã gây lòng căm
phẫn của bọn Cô- dắc cũng như của bọn thủ trưởng trung đoàn. Một tên sĩ quan
cấp trên đã giật giọng thô bạo, và nói với chàng mất mặn mất nhạt:
- Nầy
thiếu uý, tại sao anh lại làm hỏng một đại đội của tôi như thế? Tại sao anh lại
có cái kiểu tự do chủ nghĩa như thế hử? Anh trải sẵn rơm để phòng bất trắc, để
nếu ngã cũng đỡ đau có phải không? Anh vẫn theo thói cũ muốn bắt cá hai tay có
phải không? Như vậy thì làm thế nào khỏi sỉ vả anh được? Thôi, không cần nhiều
lời làm gì nữa? Anh không thuộc kỷ luật quân đội à? Sao, đổi anh đi à? Chúng
tôi sẽ đổi ngay! Tôi ra lệnh ngay hôm nay bàn giao đại đội? Còn cái chuyện kia
thì người anh em hãy nhớ lấy… Chớ có giở trò gì nữa đấy!
Đến cuối
tháng, trung đoàn của Grigori hợp đồng tác chiến với vài đại đội của trung đoàn
33 trấn Elanskaia, cùng đánh chiếm thôn Gremiachi Lok.
Bên
dưới, khoảng đất trũng mọc đầy liễu, tần bì và tiêu huyền. Chừng ba chục căn
nhà tường trắng nằm rải rác trên sườn núi giữa những bức tường bao thấp lè tè
bằng đá. Trên núi, cao hơn cái thôn một chút, có một cái cối xay chạy bằng sức
gió, gió thổi hướng nào cũng tới. Bốn cái cánh quạt bị buộc lại hiện lên đen sì
trên nền đám mây trắng bay tới từ phía sau ngọn gò, nom như một cây thánh giá
để nghiêng. Ngày hôm ấy mưa tầm tã, sương rơi mù mịt. Một trận bão tuỵết làm
rơi xuống khe núi một làn bụi vàng vàng, lá cây xào xạc rụng xuống đầy mặt đất.
Những cây liễu đỏ cành lá xum xuê tím lại như màu máu. Những đống rơm to nổi
lện như những ngọn gò lấp loáng trong các sân đập lúa. Bức màn sương mềm mại
của ngày sắp sang đông đã phủ lên mặt đất nồng nặc một mùi ngai ngái.
Grigori
cùng trung đội của chàng vào ở căn nhà được tiền trạm phân cho. Chủ nhà đã đi
theo Hồng quân. Người vợ béo tốt, đã có tuổi, cùng một đứa con gái nhỏ ra sức
hầu hạ lấy lòng trung đội.
Grigori
từ dưới bếp bước vào nhà trong, đưa mắt nhìn quanh. Xem ra chủ nhà sống cũng
khá khẩm: sàn nhà sơn, những chiếc ghế dựa kiểu Viên, tấm gương soi, trên tường
treo những bức ảnh kiểu các quân nhân thường chụp và một tấm bằng khen của học
sinh đóng khung đen. Grigori treo cái áo mưa ướt đẫm lên bếp lò rồi cuộn thuốc
hút.
Prokho
Zykov bước vào, hắn dựa khẩu súng trường vào thành giường rồi cho biết giọng
lạnh nhạt:
- Đoàn
xe vận tải đã tới đây. Ông cụ nhà anh cùng đi đấy, anh Grigori Panteleevich ạ.
- Sao?
Đừng có nói bậy!
- Nói
thật đấy. Ngoài ông cụ nhà anh, bà con trong thôn ta đại khái có sáu người đem
xe tới. Anh ra mà đón?
Grigori
khoác cái áo ca- pôt lên vai, bước ra.
Ông
Panteley Prokofievich đang nắm dây hàm thiếc, dắt hai con ngựa vào trong cổng. Daria
ngồi thu lu trên xe trong chiếc áo khoác bằng dạ nhà làm lấy. Daria cầm cương.
Dưới cái mũ trùm đầu ướt đẫm của cái áo khoác, chị chàng long lanh cặp mắt ướt
ướt, tươi cười nhìn Grigori.
- Bà con
đồng hương đến đây làm gì thế nầy? - Grigori mỉm cười nhìn bố, hỏi to.
- Thế
nào, con yêu của cha, còn được thấy mày sống sót cơ à? Chúng tao đến chơi với
mày đây, không được mời mà cũng đến đây.
Grigori
bước qua ôm lấy cặp vai rộng của bố và bắt đầu tháo đồ thắng khỏi xe.
- Mày
bảo không ngờ chúng tao lại đến à, Grigori?
- Tất
nhiên rồi.
- Chúng
tao đang ở trong đội dân công vận tải… Bị bắt đi. Đem đạn dược đến cho chúng
mầy đấy, cứ yên trí mà đánh nhau.
Hai cha
con vừa tháo ngựa vừa trao đổi những câu nhát gừng.
Daria hạ
các thức ăn và thóc ngựa trên xe xuống.
- Còn
chị thì đến đây làm gì?
Đi theo
cha mà. Cha ở nhà ốm đấy, từ Nô- en đến nay còn chưa khỏi. Mẹ chỉ lo xảy ra
chuyện gì, một thân một mình nơi đồng đất nước người…
Ông
Panteley Prokofievich ném cho hai con ngựa vài nắm cỏ nga quan thơm thơm xanh
mướt rồi bước tới trước mặt Grigori. Ông lo lắng giương tròn cặp mắt đen, lòng
trắng đỏ ngầu nom chẳng có gì là khỏe mạnh, và thầm thì hỏi bằng một giọng khàn
khàn:
- Thế
nào, tình hình ra sao?
- Cũng
chẳng sao. Chúng con vẫn đánh nhau.
- Tao
nghe có tin đồn là bọn Cô- dắc không chịu tiến ra khỏi biên giới… Có đúng thế
không?
- Mồm
miệng thiên hạ… - Grigori đánh trống lảng?
- Nhưng
sao lại thế, các anh em? - Ông già tự nhiên nói bằng một giọng hốt hoảng và xa
lạ hẳn. - Sao lại như thế được? Thế mà các cụ bô lão ở nhà cứ hy vọng… Ngoài
chúng mầy ra lấy ai bảo vệ sông Đông, bảo vệ cha đẻ của chúng ta bây giờ? Lạy
Chúa tôi, nếu chúng mầy không chịu chiến đấu… Nhưng sao lại có thể như thế
được? Bọn đánh xe vận tải của chúng mày đã nói láo… Chỉ gieo rắc hoang mang,
cái quân chó đẻ?
Ba người
vào trong nhà. Những tên Cô- dắc khác cũng kéo đến.
Đầu tiên
câu chuyện chỉ xoay quanh các tin tức trong thôn. Daria rỉ tai người chủ nhà
rồi cởi cái tay nải đựng các món ăn, sửa soạn bữa tối:
- Nghe
nói mầy bị mất chức đại đội trưởng rồi phải không? - Ông Panteley Prokofievich
vừa hỏi vừa cầm một cái lược xương nhỏ rất đẹp chải bộ râu chảy xệ.
- Bây
giờ con làm trung đội trưởng.
Câu trả
lời lạnh nhạt của Grigori như chọc vào tim ông già. Ông cau mày làm những vết
nhăn trên trán thu cả vào một chỗ, khập khiễng bước tới bên cạnh cái bàn, rồi
vừa vội vã đọc vài câu kinh vừa kéo tà áo trermen lên lau cùi dìa và hỏi bằng
một giọng bực bội:
- Tại
sao tự nhiên lại có chuyện ghét bỏ như thế? Hay là mày không biết làm vừa lòng
cấp trên?
Grigori
không muốn nói về chuyện nầy trước mặt bọn Cô- dắc bèn nhún vai ra vẻ khó chịu:
- Họ đưa
một anh chàng Cô- dắc mới đến… Có văn hoá.
- Nhưng
con ạ, mày cứ phục vụ họ cho hết lòng đi! Chẳng bao lâu họ sẽ lại biết quý mày
thôi! Chà, họ cứ mang cái thói thích những thằng có chữ nghĩa! Mày cứ nói là
tôi đã được huấn luyện thực tế trong cuộc chiến tranh chống Đức nên còn hiểu
biết hơn nhiều so với bất kỳ một thằng đeo kính nào?
Rõ ràng
là ông lão đang phẫn nộ. Còn Grigori thì chàng chỉ cau mày liếc nhìn sang bên:
không biết bọn Cô- dắc có cười không?
Chuyện
bị hạ cấp không làm chàng buồn chút nào. Chàng đã sung sướng bàn giao đại đội,
vì nghĩ rằng từ nay mình không còn phải chịu trách nhiệm về tính mạng của anh
em trong thôn nữa.
Nhưng dù
sao lòng tự ái của chàng cũng bị xúc phạm và việc cha chàng bới lại chuyện đó
bất giác làm chàng cảm thấy khó chịu.
Người
chủ nhà đã xuống bếp. Ông Panteley Prokofievich thấy anh chàng đồng hương
Bogatyrev bước vào, nghĩ rằng mình đã có được người ủng hộ, bèn bắt đầu nói:
- Thế là
bụng dạ các anh đúng là nhất định không muốn tiến quá địa giới Quân khu à?
Prokho
Zykov chỉ hấp háy hai con mắt dịu dàng như mắt bò non, lặng yên mỉm cười, không
nói gì cả. Mitka Korsunov ngồi xổm bên cạnh bếp lò hút nốt mẩu thuốc, cháy cả
tay. Ba gã Cô- dắc khác nằm ngồi ngả nghiêng trên những chiếc ghế dài, và không
hiểu sao chẳng gã nào trả lời câu hỏi nêu ra. Bogatyrev vung tay một cách đau
khổ:
- Chúng
nó có lo nghĩ gì lắm về các chuyện ấy đâu, - hắn bắt đầu nói với cái giọng ồm
ồm dội lên như tiếng còi xe lửa. - Chúng nó thì cỏ ngoài đồng không mọc nữa
chúng nó cũng mặc…
- Nhưng
tiến đi xa nữa làm gì cơ chứ? - Ilin, một gã hiền lành và ốm yếu hỏi bằng một
giọng lười nhác. - Tiến ra để làm cái gì? Vợ tôi đã chết đi để lại mấy đứa con
côi cút mà tôi lại bỏ mạng một cách vô ích hay sao?
- Chúng
ta đánh bật chúng nó ra khỏi vùng đất Cô- dắc rồi người nào về nhà người nấy! -
Một gã khác kiên quyết ủng hộ Ilin.
Mitka
Korsunov xoắn bộ ria vừa mềm vừa nhỏ, chỉ cười bằng hai con mắt xanh lè.
- Còn
đối với tôi thì chiến tranh cứ kéo dài năm năm nữa cũng được! Tôi thích đánh
nhau!
- Ra
ngo- o- oài! Đóng yên! - Ngoài sân có tiếng hô to.
- Ông đã
thấy chưa? - Ilin kêu lên một cách tuyệt vọng. - Các ông đã thấy chưa, hai ông
bố già? Chưa kịp ráo mồ hôi mà ngoài kia đã lại quát: "Ra ngoài" rồi
đấy! Như thế là lại phải đi bố trí rồi! Thế mà ông cứ bảo: địa giới! Còn có thể
có địa giới địa giếc gì nữa? Phải chuồn về nhà đi thôi? Phải giảng hoà cho kỳ
được, thế mà các ông lại bảo…
Vốn chỉ
là báo động nhầm. Grigori bực tức dắt ngựa vào sân. Con ngựa chẳng làm gì nên
tội cũng bị ăn một cái ủng vào bẹn. Grigori điên tiết trợn tròn con mắt quát
lên:
- Đồ quỉ
dữ! Đi cho thẳng lên!
Ông
Panteley Prokofievich đứng ở cửa hút thuốc. Ông để cho bọn Cô- dắc vào hết rồi
mới hỏi:
- Làm gì
mà loạn lên thế?
- Báo
động? Có đàn bò mà quáng mắt trông ra bọn Đỏ.
Grigori
cởi áo ca- pốt, ngồi vào bàn. Những tên Cô- dắc khác cũng lầu bầu cởi áo, ném
gươm, súng trường và băng đeo đạn lên chiếc ghế dài.
Khi mọi
người đã nằm xuống ngủ cả, ông Panteley Prokofievich mới gọi Grigori ra sân. Hai
cha con ngồi trên thềm nhà.
- Tao
muốn bàn với mày một việc, - Ông già vỗ vào đầu gối Grigori và khẽ nói - Tuần
trước tao có đến chỗ thằng Petro. Trung đoàn Hai mươi tám của chúng nó hiện nay
ở Kalat… Tao đến đằng ấy kiếm được khá lắm con ạ. Thằng Petro nó cừ lắm, nó làm
ăn cừ lắm. Nó đã cho tao quần áo, một con ngựa, lại còn đường nữa… Con ngựa tốt
quá.
- Thôi
đi! - Đoán ra ý bố, Grigôri cảm thấy như bị bỏng, chàng nghiêm khắc ngắt lời
ông già. - Cha đến đây cũng vì việc ấy có phải không?
- Nhưng
sao cơ chứ?
- Lại
còn sao cơ chứ?
- Người
ta đều lấy cả cơ mà, Griska…
- Người
ta! Người ta lấy! - Grigori điên tiết, không nghĩ ra được câu nào khác mà nói,
chỉ nhắc lại. - Ở nhà còn thiếu thốn lắm hay sao? Thật là lưu manh! Trên mặt
trận đánh nhau với Đức đã bao nhiêu đứa bị xử bắn vì làm những trò như thế rồi
đấy!
- Nầy,
đừng có quàng quạc lên như thế nữa? - Người cha lạnh lùng ngắt lời chàng. - Tao
có ngửa tay ra xin mầy đâu. Tao chẳng cần gì cho cái thân xác của tao cả. Bây
giờ còn sống, nhưng mai kia đã hai tay buông xuôi… Mầy hãy lo cho cái thân mày
đi đã. Kỳ cục thật, kiếm được một thằng sang trọng giàu có như thế nầy? Cả nhà
có độc một chiếc xe, thế mà nó… Mà tại sao lại không lấy của những đứa đã đi
theo bọn Đỏ cơ chứ? Không lấy của chúng nó là có tội đấy! Mà lấy về nhà thì một
mảnh vỏ cây cũng có chỗ dùng.
- Thôi
ông đừng nói với tôi những chuyện ấy nữa! Nếu không, tôi mời ông đi ngay khỏi
chỗ nầy bây giờ! Bọn Cô- dắc làm thế tôi đã đấm vào mõm cho, thế mà bố tôi lại
đến để cướp của dân chúng! - Grigori thở hổn hển, người run bắn lên.
- Chính
vì thế mà người ta mới tống cổ không cho mầy làm cấp đại đội nữa đấy? - Người
cha quái ác chọc cho chàng một câu.
- Chuyện
ấy đối với tôi có ra cái quái gì! Ngay cái trung đội nầy tôi cũng sẽ thôi không
nắm nữa?
- Thì
cũng chẳng sao! Thông minh thật, thông minh thật…
Hai
người nín lặng một phút. Grigori châm thuốc hút. Dưới ánh que diêm, chàng đưa
nhanh mắt nhìn khuôn mặt vừa ngượng vừa tức tối của bố. Mãi đến lúc nầy chàng
mới hiểu rõ lý do của việc bố đến đây "Chính vì thế mà đem cả Daria theo,
cái con quỉ già? Kéo nhau đến ăn cướp?" - Chàng nghĩ thầm.
- Thằng
Stepan Astakhov về rồi đấy. Mầy đã được biết chưa? - Ông Panteley Prokofievich
nói, giọng như dửng dưng.
- Sao
lại có chuyện ấy? - Grigori đánh rơi cả điếu thuốc.
- Thế
đấy vốn là nó chỉ bị bắt làm tù binh chứ không bị giết. Về nom ra dáng con
người lắm. Mang về cơ man nào quần áo và của cải! Phải chở bằng hai chiếc xe
tải. - Ông già nói tố thêm và cứ huênh hoang như Stepan là ruột thịt với mình
không bằng. - Nó đã gọi con Acxinhia, và đăng lại vào quân đội ngay. Người ta
đã dành cho nó một chân tốt lắm, đại khái chủ nhiệm binh trạm gì đó, ở Kazan
thì phải.
- Thóc
nhà ta đập có được nhiều không? - Grigori hỏi lái sang chuyện khác.
- Bốn
trăm mera.
- Hai
đứa cháu của cha như thế nào?
- Ái chà
chà, người anh em ạ, hai đứa cháu của tao thì đúng là hai vị anh hùng! Mầy phải
có quà gửi về cho chúng nó mới được.
- Đang ở
mặt trận thì quà với cáp cái gì. - Grigori thở dài rầu rĩ, nhưng đầu óc chàng
chỉ lẩn quẩn với Acxinhia và Stepan.
- Mầy có
kiếm được khẩu súng trường nào không? Có thừa khẩu nào không?
- Cha
cần súng trường làm gì?
- Để ở
nhà dùng. Vừa chống thú dữ vừa chống kẻ gian. Phòng có chuyện gì xảy ra. Tao đã
lấy được nguyên vẹn một hòm đạn. Người ta lấy, thế là tao cũng lấy.
- Cha ra
đội vận tải mà lấy. Cái của ấy thì vô thiên lủng. - Grigori cau mày mỉm cười. -
Thôi cha đi ngủ đi. Con còn phải đi kiểm tra vọng gác.
Sáng hôm
sau một phần trung đoàn rời khỏi thôn nầy. Grigori lên ngựa ra đi, chàng chắc
mẩm rằng mình đã nói cho ông bố ngượng và sẽ trở về tay không. Nhưng vừa tiễn
bọn Cô- dắc xong, ông Panteley Prokofievich đã đàng hoàng vào nhà kho như chính
mình là chủ nhà. Ông lấy những chiếc cổ ngựa và những đoạn dây thắng trên cái
giá xuống, mang ra chiếc xe của ông. Chủ nhà lật đật chạy theo, nước mắt đầm
đìa. Người ấy nắm lấy vai ông, kêu lên:
- Bố già
ơi! Ông cụ không
sợ mang tội à? Sao lại làm khổ đứa trẻ côi cút như thế nầy? Trả lại cặp cổ ngựa
cho tôi đi! Trả lại đi, cụ hãy vì Chúa mà trả lại đi!
Không, không, bà hãy để cho Chúa được yên, - Ông già
Melekhov vừa lắp bắp trả lời vừa giằng tay khỏi tay người đàn bà. - Chồng bà mà
đến vùng chúng tôi thì cũng sẽ cướp thôi. Chồng bà là chính uỷ có phải không?
Thôi buông tay ra? "Của người của ta đều là của Chúa" cả cơ mà, vì
thế bà hãy im đi, đừng tiếc làm gì nữa?
Rồi dưới sự yên lặng đồng tình của những tên dân công vận
tải khác, ông bẻ khoá những chiếc hòm, chọn lấy những chiếc quần đi ngựa và áo
quân phục còn mới nhất, đem ra chỗ sáng ngắm nghía, vò vò trong những ngón tay
đen thủi ngắn cũn và bó tất cả lại…
Ông ra đi trước giờ ăn trưa. Daria mím chặt cặp môi mỏng
dính, ngồi trên đống tay nải trong chiếc xe chất đầy đến ngọn. Phía sau có một
chiếc nồi nấu nước tắm úp lên tất cả. Ông Panteley Prokofievich đã tháo cái nồi
nầy trên những viên gạch trong buồng tắm, ông vừa lặc lè khiêng nó ra tới xe
thì bị Daria cho một câu:
- Cha, cha thì đến cứt cũng không từ!
Ông bèn trả lời bằng một giọng phẫn nộ:
- Câm cái mồm, con mẹ ranh nầy! Tao mà đề lại cái nồi nầy
cho chúng nó hay sao? Lo lắng công việc nhà cửa như mày thì cũng chẳng khác gì
thằng khốn nạn Griska! Đối với tao thì cái nồi nầy cũng dùng được. Đúng thế
đấy! Thôi đánh xe đi! Việc gì đến mày mà hoác mồm ra?
Người chủ nhà chạy ra theo đóng cửa, hai con mắt khóc đến
sưng vù. Ông
Panteley Prokofievich nói giọng ôn tồn:
- Thôi chào bà nhá! Đừng có giận.
Còn người thì còn của…
SÔNG ĐÔNG
ÊM ĐỀM
Chương 130
Ngày nối ngày như một sợi dây xích,
mắt nọ lồng vào mắt kia… Hành quân, chiến đấu, nghỉ ngơi. Nắng. Mưa. Mùi mồ hôi
ngựa trộn lẫn với mùi da của yên ngựa bị hun nóng. Vì tinh thần luôn luôn căng
thẳng, cho nên không phải là máu và chỉ có thuỷ ngân bị nung bỏng chảy trong
các mạch máu. Do mất ngủ, đầu nặng hơn cả những trái đạn pháo ba điu- im.
Grigori chỉ mong được ngả lưng, đánh một giấc cho béo mắt! Ngủ xong lại đi theo
cái cày trên những luống đất mềm mềm, miệng hút sáo ra lệnh cho những con bò,
tai lắng nghe tiếng những con sếu kêu lanh lảnh như tiếng kèn đồng, tay nhẹ
nhàng gỡ trên má những sợi mạng nhện óng bạc không biết từ đâu bay tới, mũi
luôn luôn ngửi mùi đất mùa thu mới vỡ, ngây ngất như mùi rượu vang.
Nhưng đâu có như vậy. Chỉ thấy những
dải lúa bị dẫm dụi xuống thành đường đi. Bên đường là những đám tù binh bị lột
quần áo, người đầy bụi bậm, đen xạm như những xác chết. Đại đội tiến, những cái
móng sắt dưới vó ngựa đập xuống mặt đường, dẫm nát hoa màu. Quân Cô- dắc kéo
đến thôn nào, những tên thích cướp bóc cũng tới lục soát các gia đình có người
bỏ đi theo Hồng quân, chúng dùng roi ngựa đánh vợ, đánh mẹ những kẻ bị coi là
phản bội…
Những ngày mất hết sức sống vì buồn
khổ cứ kéo dài, nhưng đều bị gió quét hết khỏi ký ức. Không một sự kiện nào, dù
là quan trọng, qua rồi mà còn để lại chút dấu vết gì. Đời sống hàng ngày trong
lần chiến tranh nầy có vẻ buồn ngấy hơn đợt chiến trận trước, có lẽ vì xưa kia
người ta đã được nếm đủ mùi rồi. Nhưng đối với bản thân cuộc chiến tranh, tất
cả những kẻ đã từng trải qua lần trước đều có vẻ coi khinh: tất cả các mặt địa
bàn chiến sự, binh lực sử dụng cũng như mức tổn thất so với lần đánh nhau với
quân Đức đều chỉ là trò trẻ. Riêng cái bóng đen của Thần chết vẫn lù lù không
nhỏ đi chút nào chẳng khác gì trên các chiến trường ở nước Phổ và nó vẫn bắt
con người ta phải khiếp sợ, phải ngay ngáy phòng thân như loài vật.
- Thế nầy mà cũng gọi là chiến tranh à? Chỉ là một cái gì
nhại lại chiến tranh mà thôi. Trong trận chiến tranh với Đức, có khi quân Đức
chỉ nã cho một đợt pháo là mấy trung đoàn liền bị nhổ rễ. Nhưng bây giờ trong
đại đội mới có hai thằng bị thương đã nói là có tổn thất! - Bọn cựu chiến binh
lý sự với nhau.
Tuy vậy cái kiểu chiến tranh trò trẻ nầy vẫn cứ làm người
ta tức tối. Tâm trạng bất mãn, mệt mỏi, phẫn nộ tích lại mỗi ngày một nhiều. Trong
đại đội ngày càng nghe thấy những ý kiến lải nhải:
- Chúng ta tống cổ bọn Đỏ thổ tả ấy ra khỏi đất đai sông
Đông là đánh nước mã hồi thôi. Chẳng tiến qua địa giới làm gì cả? Cứ mặc cho
nước Nga, còn chúng ta thì cứ sống theo kiểu của chúng ta. Chúng ta sẽ không
xông sang nhà chúng nó để áp đặt trật tự của chúng ta làm gì.
Suốt mùa thu các trận chiến đấu chỉ diễn ra uể oải ở gần
Filonov. Trung tâm chiến lược chính là Sarysin, cả bên Trắng lẫn bên Đỏ đều ném
vào đây những lực lượng tinh nhuệ nhất, còn ở mặt trận miền Bắc, trong hai bên
tham chiến không có bên nào thắng thế. Cả hai đều tích luỹ lực lượng, chuẩn bị
giáng một đòn quyết định. Bọn Cô- dắc có những đội kỵ binh lớn. Chúng lợi dụng
ưu thế nầy để tiến hành những trận phối hợp binh chủng, vu hồi bên sườn, đánh
thọc vào hậu phương của địch. Bọn Cô- dắc dành được phần thắng chỉ vì đối
phương gồm toàn những đơn vị Hồng quân tinh thần chưa kiên định mới mộ ở các
vùng chủ yếu gần mặt trận.
Những người lính quê ở hai tỉnh Saratov, Tambob đầu hàng
hàng ngàn. Nhưng bộ chỉ huy Hồng quân vừa tung ra những trung đoàn công nhân,
những chi đội thuỷ binh và kỵ binh là những cán cân lực lượng tập tức lấy lại
thế cân bằng, quyền chủ động lại liên tiếp chuyển từ bên nọ sang bên kia, và
hai bên lần lượt dành được những thắng lợi đơn thuần có ý nghĩa địa phương.
Tuy có tham gia chiến đấu nhưng Grigori chỉ thờ ơ theo
dõi bước tiến của cuộc chiến tranh. Chàng tin chắc rằng đến mùa đông sẽ không
giữ nổi mặt trận nữa, chàng biết rằng tinh thần bọn Cô- dẳc đều hướng về hoà
bình và không thể nào nói đến chiến tranh kéo dài.
Năm thì mười hoạ trung đoàn cũng nhận được báo chí. Grigori
cầmm lấy tờ "Biên khu sông Đông" in bằng giấy bọc hàng vàng khè với
cả một niềm căm ghét, chàng nghiến răng đọc lướt qua những tin chiến sự. Còn
bọn Cô- dắc thì chỉ vui vẻ phá lên cười khi chúng đọc to cho họ nghe những dòng
tin lời lẽ hung hăng, cố tô vẽ một tinh thần phấn khởi:
"Ngày 27 tháng Chín những trận chiến đấu đã diễn ra
ở hướng Filomonovskaia, không phân thắng bại. Đêm 26, trung đoàn anh hùng của
trấn Vosenskaia đã đánh bật quân địch ra khỏi trấn Botgornyi và bám sát quân
địch, đột nhập vào thôn Lukianovsky, thu được rất nhiều chiến lợi phẩm và bắt
được một số rất lớn tù binh. Các đơn vị Đỏ đã rút lui hỗn loạn. Tinh thần anh
em Cô- dắc rất phấn khởi. Các chiến sĩ sông Đông đang xông lên dành những thắng
lợi mới!"
- Bọn mình đã được bắt bao nhiêu tù binh nhỉ? Một số
lượng rất lớn à? Ô hô- hô, cái bọn chó đẻ! Vẻn vẹn ba mươi hai thằng! Thế mà
cái bọn nầy… à- hà- hà- hà! Mitka Korsunov đưa hai cái tay dài ngoẵng lên ôm
sườn, mở hoác hai hàm răng trắng nhởn ra cười.
Bọn Cô- dắc cũng chẳng tin gì các tin tức về thắng lợi
của bọn "Kadet" ở Sibiri và Kuban. Tờ "Biên khu Đông
Thượng" nói láo trâng tráo, hoàn toàn không biết ngượng. Ovatkin, một gã
Cô- dắc người quá khổ, có hai bàn tay rất to, đọc xong bài báo viết về vụ bạo
động, của quân đoàn Tiệp Khắc, bèn nói ngay trước mặt Grigori:
- Bây giờ chúng nó đang trấn áp bọn Tiệp, nhưng xong xuôi
đâu đó, chúng nó có bao nhiêu quân sẽ điều cả đến đây nện chúng ta, rồi sẽ được
chạy vãi đái… Nói tóm lại là… cái nước Nga ấy! Rồi hắn kết luận đầy vẻ đe doạ -
Tưởng chuyện đùa đấy phải không?
- Đừng có doạ người ta? Cái thằng nói chuyện ngu xuẩn làm
mình đau cả bụng, - Prokho Zykov khoát lay không tán thành.
Nhưng Grigori vừa cuốn thuốc hút vừa nhận định:
"Đúng thế đấy!" trong lòng thầm cảm thấy khoái trá một cách ác ý.
Tối hôm ấy, chàng mở phanh cổ chiếc áo sơ- mi dãi nắng đã
bạc phếch đính hai cái lon vai màu cứt ngựa cũng bạc phếch, gù lưng ngồi rất
lâu bên cạnh bàn. Khuôn mặt rám nắng của chàng nom rất nghiêm nghị. Dạo nầy
chàng đẫy ra, các chỗ hõm cũng như hai bên gò má nhọn hoắt đều nây bằng, nhưng
nom không khỏe mạnh.
Chàng xoay xoay cái cổ đen xạm gân guốc, mơ màng vê vê bộ
ria loăn xoăn đã đỏ ra vì phơi nắng và cứ nhìn chằm chằm vào một điểm với hai
con mắt tức tối mấy năm nay đã trở nên lạnh như tiền. Chàng suy nghĩ căng
thẳng, một cách hết sức vất vả khác hẳn ngày thường, và mãi đến khi đã nằm
xuống ngủ, chàng mới nói như để trả lời cho một câu hỏi chung của mọi người:
- Tiến thoái lưỡng nan!
Suốt đêm Grigori không chợp được mắt. Chốc chốc chàng lại
ra thăm con ngựa và đứng lại rất lâu bên thềm, người cứ như bị bó chát trong
bầu không khí chết lặng, đen ngòm, loạt soạt như lụa.
° ° °
Xem ra ngôi sao chiếu mạng của Grigori vẫn còn vượng. Ngôi
sao nhỏ xíu ấy vẫn lặng lẽ lập lòe toả sáng và còn chưa đến lúc nó rụng ra, rơi
xuống, rạch lóe bầu trời với một vạch sáng lạnh lẽo. Chỉ trong một mùa thu mà
có ba con ngựa bị bắn chết ngay trong khi Grigori đang cưỡi. Cái áo ca- pốt của
chàng đã thủng năm chỗ. Thần chết như nô giỡn với anh chàng Cô- dắc nầy, và mới
sà cái cánh đen của nó phẩy qua người chàng một chút thôi. Một lần có viên đạn
bắn xuyên qua đầu cái cán gươm bằng đồng, sợi dây ngù rơi thẳng xuống chân con
ngựa như bị cắt đứt:
- Có ai đem hết tâm hồn ra cầu nguyện cho cậu đấy,
Grigori ạ, - Mitka Korsunov nói với chàng và rất đỗi ngạc nhiên khi nó thấy nụ
cười nở trên môi Grigori chẳng có gì vui vẻ.
Mặt trận đã đi tới bên kia đường sắt. Hôm nào cũng thấy
những xe vận tải chở dây thép gai đến. Hôm nào điện tín cũng đánh ra mặt trận
mấy dòng chữ:
"Chỉ ngày một ngày hai quân đội của các nước đồng
minh sẽ được điều tới. Trước khi quân tiếp viện tới nơi cần phải cô thủ trên
các đường biên giới Quân khu và chặn đứng các cuộc tấn công của quân Đỏ bằng
bất cứ giá nào".
Dân chúng bị bắt đi phu dùng thuốn sắt chọc xuống lớp đất
đóng băng, đào những dãy chiến hào rồi lấy dây thép gai vây quanh.
Nhưng đêm đêm, khi bọn Cô- dắc rời bỏ chiến hào về sưởi
ấm trong các nhà dân, trinh sát của Hồng quân lại tiến sát các chiến hào, phá
đổ các cọc hàng rào và đính những bản kêu gọi dân Cô- dắc 1 vào những cái gai
han n của lưới dây thép. Bọn Cô- dắc đọc ngốn ngấu các lời kêu gọi ấy như đọc
thư của người thân. Rõ ràng là trong những điều kiện như thế mà còn muốn kéo
dài chiến tranh thì chẳng có nghĩa lý gì nữa. Trời đánh đùng một cái rét ngọt
rồi cứ hết đợt tan băng lại đến những đợt mưa tuyết như trút. Tuyết ngập các
chiến hào. Khó mà nằm lại trong đó, dù chỉ một giờ. Bọn Cô- dắc bị rét cóng, có
những kẻ bị hỏng chân hỏng tay vì lạnh. Trong các đơn vị bộ binh và trinh sát,
nhiều người không có ủng. Có những gã ra trận mà cứ như ra sân đuổi gia súc với
đôi ủng ngắn ống và cái quần đơn.
Người ta không tin vào quân Đồng minh. Một hôm Andrey
Kasulin đã nói một câu chua chát: "Chúng nó sẽ cưỡi bọ hung đến?". Trong
những lần chạm trán với các đội trinh sát Hồng quân, bọn Cô- dắc thường nghe
thấy phía bên kia gào lên: "Nầy nầy! Các con chiến ngoan đạo kia ơi? Các
anh đi xe tăng đến thăm chúng tôi, nhưng chúng tôi sẽ đi trượt tuyết đến thăm
các anh đấy! Liệu mà bôi sẵn mỡ vào gót chân. Chẳng bao lâu nữa chúng tôi sẽ
đến chơi nhà thôi!"
Đến trung tuần tháng Mười một. Hồng quân chuyển sang tấn
công. Họ chiến đấu bền bỉ, dồn các đơn vị Cô- dắc về tuyến đường sắt nhưng chỉ
một thời gian sau, các chiến dịch mới tiến tới bước ngoặt. Ngày mười sáu tháng
Mười hai, sau một trận chiến đấu dằng dai, kỵ binh Hồng quân đánh bật được
trung đoàn 33, nhưng tại khu vực của trung đoàn trấn Vosenskaia hồi nầy đang
triển khai ở gần thôn Colodediansky, họ đã vấp phải một sức chống cự kiên
quyết.
Từ sau những dãy hàng rào đầy tuyết vây quanh các sân đập
lúa, các xạ thủ súng máy của trấn Vosenskaia đã đón tiếp quân địch tiến trong
đội hình bộ binh bằng những loạt hoả lực bắn quét. Dưới hai bàn tay giàu kinh
nghiệm của gã Anchipov người thôn Kargin, khẩu súng máy nặng bố trí ở cánh bên
phải đã bắn tản theo chiều sâu rồi phạt ngang các đội hình tản khai của địch
đang tiến vọt từng chặng. Một đại đội bị phủ kín dưới khói đạn. Nhưng từ cánh
bên trái đã có ngay hai đại đội tiến ra vu hồi.
Lúc trời sắp hoàng hôn, một chi đội thuỷ binh vừa được
điều tới mặt trận đã thay thế các đơn vị Hồng quân bắt đầu tấn công uể oải. Họ
không nằm xuống, cũng không hò hét, cứ lầm lì xung phong thẳng vào mấy khẩu
súng máy.
Grigori bắn không ngừng tay. Buồng đạn bốc khói. Nòng
súng nóng bỏng, cháy cả ngón tay. Chàng chờ súng nguội bớt, rồi nhét một kẹp
đạn mới, và nheo mắt đưa đầu ruồi đuổi theo những hình người đen đen đằng xa.
Anh em thuỷ binh đã đánh quị bọn Cô- dắc. Các đại đội Cô-
dắc tháo ngựa, phi như bay qua thôn, chạy lên gò. Grigori quay đầu nhìn lại,
bất giác để rơi dây cương. Từ trên gò nhìn ra xa có thể thấy cánh đồng tuyết
với những mũi đất mọc đầy cỏ dại bị tuyết lấp kín và những cái bóng màu tím
ngắt của buổi hoàng hôn trải dài trên sườn khe núi. Trên cánh đồng ấy, suốt một
khoảng dài đến một vec- xta, xác của những người thuỷ binh bị hoả lực súng máy
bắn chết nằm lấm tấm như những nốt ban đen. Trong những chiếc áo vải buồm và áo
da ngắn, họ hiện lên đen đen trên mặt tuyết như một đàn quạ đậu xuống để sắp
sửa bay lên…
Chiều hôm ấy, các đại đội Cô- dắc bị đánh tan nát trong
trận tấn công của địch, đã mất liên lạc với trung đoàn trấn Elanskaia và một
trong các trung đoàn có phiên hiệu của khu Ust- Medvedisky trước kia bố trí ở
bên phải họ. Chúng dừng lại nghỉ đêm trong hai thôn trên bờ một con sông rất
nhỏ, nhánh của sông Buduluc.
Từ lúc hoàng hôn, Grigori đã theo lệnh tên đại đội trưởng
đi bố trí những vọng gác. Lúc trở về đến trong ngõ chàng gặp tên trung đoàn
trưởng và tên phó quan của trung đoàn.
- Đại đội ba đâu? - Tên trung đoàn trưởng ghìm cương hỏi.
Grigori trả lời. Hai tên kia thúc ngựa đi.
- Đại đội thương vong có nhiều không? - Tên phó quan đã
đi một quãng rồi còn hỏi thêm. Không nghe rõ câu trả lời, hắn hỏi lại:
- Thế nào?
Grigori cứ cắm cổ đi, không trả lời.
Suốt đêm có những đội vận tải không biết của nơi nào kéo
qua thôn. Một đại đội pháo dừng lại rất lâu bên cạnh ngôi nhà Grigori ở cùng
với bọn Cô- dắc. Qua cái cửa sổ một cánh có thể nghe thấy những tiếng chửi tục,
tiếng kêu của bọn coi ngựa và những tiếng chân nhộn nhịp. Vài tên lính pháo
binh và liên lạc của trung đoàn bộ không có mặt trong thôn cũng vào trong nhà
để sưởi. Đến nửa đêm lại có ba tên pháo thủ của đại đội pháo vào thêm làm chủ
nhà và bọn Cô- dắc mất cả ngủ. Ở một nơi gần đấy, chúng có một cỗ pháo bị sa
lầy dưới lòng sông, vì thế quyết định nghỉ lại một đêm rồi sáng hôm sau sẽ lấy
bò kéo cỗ pháo lên. Grigori thức giấc, chàng nhìn rất lâu bọn pháo binh, chúng
vừa gừ gừ trong họng vừa cậy những đám bùn đóng băng bám trên ủng, cởi ủng cởi
tất và hong những miếng vải bọc chân lên ống khói của cái lò xây dưới đất. Rồi
lại thêm một tên sĩ quan pháo binh bùn váy đến tai. Hắn xin được cùng nghỉ đêm
rồi cởi áo ca- pốt và đưa tay áo chiếc áo quân phục cổ đứng lên lau rất lâu
những vết bùn bắn đầy mặt với một vẻ rất là thẫn thờ.
- Chúng ta bị mất một khẩu pháo. - Hắn vừa nói vừa nhìn
Grigori bằng hai con mắt chịu đựng như mắt của một con ngựa mệt mỏi. - Cuộc
chiến đấu hôm nay thật chẳng khác gì lần ở Matrekhaia. Vừa bắn được hai phát đã
bị chúng nó mò ra ngay… Thế là chúng nó dập xuống cho một trận ra trò, trục
khẩu pháo lập tức bị gãy! Mà khẩu pháo lại đang nằm trong một sân đập lúa. Cứ
tưởng còn kiếm đâu được một nơi ngụy trang tốt hơn nữa! - Kèm theo bất cứ câu
nào hắn đều chửi một lời rất tục tĩu. Có lẽ đó là do thói quen và chửi cũng
chẳng có ý thức gì. - Ngài thuộc trung đoàn trấn Vosenskaia à? Nhưng ngài uống
nước trà nhé! Bà chủ nhà thân mến ơi, bà cho anh em tôi mượn cái samova nhé, có
được không?
Thằng cha hết sức lắm mồm, nói chuyện với hắn một lát đã
chán ngấy. Trà uống thì hết tách nọ đến tách kia. Nửa giờ sau, qua chính miệng
hắn, Grigori được biết rằng hắn sinh ở trấn Platonovskaia, đã tốt nghiệp trường
thực nghiệp, có tham gia trận chiến tranh với Đức, và lấy vợ hai lần đều chẳng
ra sao cả hai.
- Bây giờ thì "Amen" cái Quân đội sông Đông
thôi! - Hắn vừa nói vừa thè cái lưỡi đỏ lòm nhọn hoắt ra liếm mồ hôi trên cặp
môi cạo nhẵn nhụi, - Chiến tranh sắp kết thúc đến nơi rồi. Ngày mai mặt trận sẽ
vỡ và chỉ hai tuần nữa chúng ta sẽ có mặt ở Novocherkask. Họ đã mang cái mộng
tấn công vào nước Nga với những thằng Cô- dắc chân không? Như thế họ có phải là
những thằng ngu đần dại dột không nào? Còn bọn sĩ quan chính ngạch, tất cả
chúng nó đều chỉ là những thằng đểu cáng vô lại? Ngài là dân Cô- dắc à? Đúng
thế à? Chúng nó muốn dùng bàn tay của các ngài để bới hạt dẻ trong lửa ra cho
chúng nó xơi đấy. Còn chúng nó thì cứ rúc trong các cơ quan hậu cần để cân thóc
và lá nguyệt quế!
Hắn luôn hấp háy hai con mắt không màu sắc nom cứ như mắt
rỗng, ngọ nguậy cái thân mình to lớn và chắc nịch, người ngả hẳn xuống mặt bàn,
trong khi đó hai bên mép cái miệng rộng dành ra cứ trễ xuống một cách thê thảm
và nét mặt hắn vẫn giữ nguyên cái vẻ ngoan ngoãn vâng chịu như nãy của một con
ngựa bị đối xử tàn tệ.
- Xưa kia, dù dưới thời Napoleon cũng vậy, đánh nhau thật
thú biết mấy? Quân đội hai bên tiến tới gần nhau, giáp là cà một trận, rồi lại
mỗi bên đi một ngả. Chẳng có mặt trận mà cũng chẳng phải ngồi rũ trong chiến
hào. Nhưng bây giờ mà muốn mò mẫm tìm hiểu trong các chiến dịch thì sẽ vỡ mẹ nó
đầu. Nếu xưa kia bọn viết sử đã quen nói xằng nói bậy thì bây giờ họ sẽ càng
nói bậy nói xằng hơn trong khi viết về cuộc chiến tranh nầy! Chỉ là một trò
chán ngấy chứ không còn là chiến tranh nữa! Chẳng có màu sắc gì cả. Thật là bẩn
thỉu! Và nói chung là hoàn toàn vô nghĩa lý. Tôi thì chỉ muốn lôi hai tay chóp
bu của hai bên đến cho họ choảng nhau một trận. Tôi sẽ bảo: "Thưa ngài
Lenin, đây là một lão quản để giúp ngài, ngài hãy học ở lão cách dùng súng. Còn
ngài, thưa ngài Krasnov, nếu ngài không biết thì thật là nhục cho ngài". Sau
đó cứ để cho hai tay chơi với nhau như David và Goliat 2 ấy: bên nào thắng thì
bên ấy nắm chính quyền. Đối với nhân dân thì ai cai trị họ mà chẳng thế. Ngài
thấy thế nào, ngài thiếu uý?
Grigori không trả lời. Chàng đờ đẫn nhìn những cử động
giật giật của đôi vai và hai bàn tay rất nhiều thịt, cái lưỡi đỏ lòm luôn luôn
động đậy trong cái lỗ miệng nom rất tởm. Chàng buồn ngủ lắm rồi vì thế rất bực
mình với gã sĩ quan pháo binh ngu xuẩn và đáng ghét nầy. Hai cái chân đẫm mồ
hôi của hắn hôi xù như mùi chó, ngửi đến buồn nôn…
Sáng hôm sau Grigori tỉnh dậy với cái cảm giác nhức nhối
như đang đứng trước một việc gì đó chưa được giải quyết. Cái kết cục nầy,
Grigori đã đoán thấy trước từ mùa thu, nhưng dù sao chàng vẫn cảm thấy kinh
ngạc vì nó đã ập tới một cách quá đột ngột. Grigori thấy rằng cái tinh thần
chán ghét chiến tranh trước kia, chỉ len lỏi trong các đại đội và các trung
đoàn như những con suối rất nhỏ, nhưng đến nay các con suối nhỏ ấy đã họp lại
với nhau lúc nào không biết thành một dòng sông mãnh liệt. Và bây giờ chàng đã
nhìn thấy dòng nước đó ào ào tràn qua mặt trận như muốn nuốt chửng hết thảy.
Khi trời sang xuân, người đi trên đồng cỏ cũng thường
thấy như thế. Mặt trời chói lọi. Bốn bề toàn một màu tuyết tím ngắt chưa bị suy
suyển chút gì. Nhưng bên dưới lớp tuyết ấy đang diễn ra cái công việc tuyệt
đẹp, làm đi làm lại hàng năm từ ngàn đời nay, nhưng mắt con người không nhìn
thấy được, là giải phóng hòn đất. Mặt trời gặm dần lớp tuyết, đục khoét nó, từ
từ, làm cho nước thấm từ bên dưới lên. Chỉ qua một đêm đầy sương mù là sáng hôm
sau, váng băng mỏng trên mặt tuyết đã ràn rạt, ầm ầm chìm xuống, nước lũ xanh
lá cây chảy trên núi xuống đã sủi bọt ngầu lên trên tất cả các con đường cái và
đường mòn. Từng đám tuyết đang tan dở bắn vung tứ phía dưới vó ngựa. Trời đã
trở ấm. Các ngọn gò cát được bốc trần.
Thứ mùi nguyên thuỷ của đất sét và cỏ mục xông lên nồng
nặc. Đến nửa đêm, các khe núi bắt đầu gào rú ầm ầm, những cái khe bị những mảng
tuyết trôi chảy vào đầy ắp cũng vang lên. Những khoảng đất cày đen mịn như
nhung mới được bóc trần lên một làn hơi ngòn ngọt. Trước khi hoàng hôn xuống
con sông nhỏ xíu trên đồng cỏ rên rỉ, phá vỡ lớp băng, cuốn những mảnh băng
trôi theo, rồi chạy ào ào, tràn trề, đầy ắp như vú mẹ. Kinh ngạc trước cái kết
cục bất ngờ của mùa đông, người qua đường đứng trên bờ cát, đưa mắt kiếm một
chỗ còn tương đối nông, và giơ roi đánh ngựa đẫm mồ hôi đang ve vẩy hai tai. Nhưng
tuyết bốn bề vẫn xanh rờn, thâm hiểm và ngây thơ, mùa đông trắng xoá vẫn như
đắm trong giấc mơ…
Trung đoàn rút lui suốt ngày. Những chiếc xe vận tải chạy
long lên trên các nẻo đường. Ở một nơi nào đó bên phải, có đám mây xám như che
đường chân trời. Những loạt đạn pháo binh nổ rầm rầm như đá lở phía sau đám
mây. Các đại đội dẫm lõm bõm trên những con đường đã tan tuyết đầy phân ngựa. Vó
ngựa trộn nhão tuyết ẩm, bùn bết vào đầy những đám lông hình bàn chải phía trên
mông ngựa. Bọn lính liên lạc cho ngựa phóng theo hai bên đường.
Trong những bộ lông xanh đen bóng nhẫy, những con quạ đầy
vẻ quan trọng và ngượng nghịu như những anh chàng kỵ binh đi bộ, ngật ngưỡng đi
một cách oai vệ bên lề đường. Như trong một buổi duyệt binh chúng để chỗ những
đại đội Cô- dắc, những phân đội bộ binh rách rưới lam lũ, những đoàn xe vận tải
rút lui qua trước mặt.
Grigori hiểu rằng cái lò xo phát động cuộc rút lui một
khi đã mở chốt, đã văng ra rồi thì không còn có gì đủ sức ngăn chặn được nữa. Và
ngay đêm ấy, chàng đã tự ý rời bỏ trung đoàn với cả một quyết tâm đầy hân hoan.
- Anh sắp sửa đi đâu đấy, anh Grigo Panteleev? - Mitka
Korsunov hỏi. Từ nãy nó đã đưa cặp mắt châm biếm theo dõi Grigori mặc áo mưa ra
ngoài áo ca- pôt và mắc cả thanh gươm lẫn khẩu Nagan vào giây lưng.
- Nhưng cậu hỏi làm gì?
- Tò mò muốn biết đấy thôi.
Những viên tròn tròn hồng hồng đã hiện lên trên gò má
Grigori, nhưng chàng vẫn nháy mắt trả lời một cách vui vẻ:
- Đến cánh đồng "Đi đâu thì đi". Cậu hiểu chưa?
Chàng nói xong bước ngay ra khỏi nhà.
Con ngựa của chàng đã sẵn yên cương, đứng bên ngoài.
Grigori rong ruổi cho đến lúc trời rạng trên những con
đường bốc hơi mù mịt trong một đêm giá buốt. "Mình sẽ ở nhà ít bữa, xem
mọi người qua cái nạn nầy như thế nào, rồi sẽ lại quay về trung đoàn cũng
được", - Chàng thoáng có một ý nghĩ như của một kẻ đứng ngoài cuộc về
những con người hôm qua còn cùng chiến đấu sát cánh với mình.
Rồi hôm sau, lúc buổi chiều, chàng đã dắt ngựa vào trong
sân ngôi nhà của bố, con ngựa lảo đảo vì mệt mỏi, gầy rộc đi sau chặng đường
hai trăm vec- xta chạy trong hai ngày.
--- ------ ------ ------ -------
1 Có lẽ đây là
kêu gọi lịch sử của Xô- viết các uỷ viên nhân dân do Lenin và Stalin ký ngày
30- 5- 1948, hô hào nhân dân lao động Cô- dắc vùng sông Đông và sông Kuban đấu
tranh chống lại bè lũ phản cách mạng bên trong và bên ngoài.
2 Theo cựu ước,
David là con một nhà địa chủ ở Betlecai, đánh nhau với tên khổng lồ Goliat của
quân đội Philixtanh, giết được tên nầy bằng cách lăng một hòn đá vào trán nó,
nhờ đó làm cho quân địch như rắn không đầu, bị đại bại (ND).
SÔNG ĐÔNG
ÊM ĐỀM
Chương 131
Đến cuối tháng mười một, ở
Novocherkask bắt đầu biết tin có một phái đoàn quân sự của các nước Đồng minh
sắp được cử đến nơi. Trong thành phố truyền đi rất dai dẳng những lời đồn rằng
một hạm đội lớn của Anh đã thả neo ngoài khơi hải cảng Novorossisk, rằng những
đơn vị lính thuỷ đánh bộ rất lớn của quân đội Đồng minh điều từ Salonik về đây
đang đổ bộ lên, rằng một quân đoàn khinh binh da vàng và da đen của Pháp đã đổ
bộ, và chỉ trong một thời gian rất ngắn sẽ mở màn một trận tấn công hiệp đồng
với Tập đoàn quân tình nguyện. Các tin đồn ấy truyền lan trong thành phố như
những đám tuyết lăn theo mặt dốc…
Krasnov ra lệnh tổ chức một đội danh
dự gồm toàn những gã Cô- dắc thuộc trung đoàn ngự lâm Atamansky. Người ta cấp
tốc phát những đôi ủng cao, những dây đeo đạn trắng cho hai đại đội lính trẻ
của trung đoàn nầy và cũng cấp tốc điều chúng đi Taranroc cùng với một đại đội
kèn đồng.
Với mục đích thăm dò tình hình chính
trị bằng phương pháp đặc biệt, bọn đại biểu trong pháo đoàn quân sự Anh và Pháp
ở miền Nam nước Nga đã quyết định cử vài tên sĩ quan đến Novocherkask.
Nhiệm vụ của chúng là tìm hiểu tình
hình sông Đông cùng các triển vọng của cuộc đấu tranh chống người Bolsevich sau
nầy. Đại diện cho nước Anh có viên đại uý Baul và hai viên trung uý Blumphen và
Monro. Đại diện cho Pháp có viên đại uý Osanh và hai viên trung uý Dupre và
Pho. Thời vận chớ trêu đã làm cho mấy tên vô danh tiểu tốt trong phái đoàn quân
sự Đồng mình rơi vào cái cương vị là những "sứ thần". Việc đón tiếp
chúng đã làm cho tướng phủ của tên ataman bấn cả lên.
Các ngài "sứ thán" ấy đã
được đưa tới Novocherkask một cách hết sức long trọng. Trước những thái độ quá
ư bợ đỡ, mấy tên sĩ quan tép riu đã mê mẩn cả đầu óc và sau khi cảm thấy tính
chất vĩ đại "thật sự" của mình, chúng bắt đầu lên mặt kẻ cả và nhìn
những viên tướng uy danh lừng lẫy cùng những tên đại thần của cái nước cộng hoà
ma trơi nầy bằng nửa con mắt.
Trong khi nói chuyện với bọn tướng
lĩnh Cô- dắc, hai gã trung uý miệng còn hơi sữa của Pháp đã bắt đầu có những
giọng trịch thượng và kiêu ngạo qua cái bề ngoài lễ phép và lịch sự đường mật
truyền thống của người Pháp.
Tối hôm ấy trong lâu đài có dọn một
bữa tiệc mời một trăm người ăn. Dàn hợp xướng của Quân khu đã trải ra trong căn
phòng khách lớn những dải lụa mịn màng của những bài dân ca Cô- dắc, được điểm
thêm phong phú bằng những giọng nam cao lôi cuốn. Đội kèn đồng uy nghiêm cử
vang những bài quốc ca của các nước Đồng minh. Giữ đúng cương vị của mình trong
các trường hợp như thế nầy, các ngài "sứ thần" ăn uống rất từ tốn,
rất đàng hoàng. Các vị khách của ngài ataman cảm thấy ý nghĩa lịch sử của giờ
phút nầy nên cứ lấm lét nhìn họ.
Krasnov bắt đầu phát biểu:
- Thưa các ngài, các ngài đang ngồi
lúc nầy đây trong một toà đại sảnh lịch sử. Trên những bức tường của đại sảnh
nầy, những vị anh hùng của cuộc chiến tranh nhân dân lần trước, cuộc chiến
tranh nhân dân năm Một nghìn tám trăm mười hai, đang lặng lẽ nhìn các ngài.
Platov 1, Ilôvaisky, Denisov nhắc nhở chúng ta những ngày thiêng liêng, hồi
nhân dân Paris đón mừng những người đến giải phóng mình, những chiến sĩ Cô- dắc
sông Đông, hồi hoàng đế Alexandr đệ nhất 2 khôi phục lại nước Pháp tươi đẹp từ
những mảnh vỡ nát, từ những đống hoang tàn…
Các vị đại diện của "nước Pháp
tươi đẹp" đã uống khá nhiều rượu Chimlianskoie nên đã bắt đầu vui vui, mắt
nhìn đã ươn ướt, nhưng các vị vẫn chăm chú nghe Krasnov nói hết lời. Sau khi
miêu tả tràng giang đại hải các thảm hoạ mà "nhân dân Nga đang phải chịu
đựng dưới ách áp bức của những tên Bolsevich man rợ", Krasnov kết luận
bằng một giọng lâm ly thống thiết:
- Những người đại biểu ưu tú nhất
của nhân dân Nga đang chết trong những phòng tra tấn của bọn Bolsevich. Họ đang
đăm đăm nhìn vào các ngài, họ đang mong đợi sự giúp đỡ của các ngài, và các
ngài cần phải giúp đỡ họ, và chỉ giúp đỡ họ thôi, chứ không cần giúp đỡ sông
Đông. Chúng tôi có thể kiêu hãnh nói rằng chúng tôi đã được tự do! Nhưng tất cả
tâm tư của chúng tôi đều hướng về nước Nga vĩ đại, mục đích cuộc đấu tranh của
chúng tôi là nước Nga vĩ đại nước Nga trung thành với các đồng minh của mình,
nước Nga đã bảo vệ các quyền lợi của họ, đã vì họ mà tự hy sinh thân mình,
nhưng hiện nay lại đang khao khát mong ngóng sự giúp đỡ của họ. Một trăm linh
bốn năm trước đây, vào một ngày tháng Ba, nhân dân Pháp đã đón mừng hoàng đế
Alexandr đệ nhất cùng đội ngự lâm Nga. Và từ ngày ấy, cuộc sống của nước Pháp
đã bước sang một thời đại mới và thời đại nầy đã đưa nước Pháp lên hàng đầu.
Một trăm linh bốn năm trước đây, bá tước Platov, vị ataman của chúng tôi, đã là
một vị khách của London. Chúng tôi sẽ chờ đón các ngài ở Moskva! Chúng tôi chờ
đón các ngài, để trong giai điệu của những bản hành khúc khải hoàn và của bài
quốc ca của chúng tôi, chúng ta cùng tiến vào điện Kremli, để cùng chung hưởng
những ngọt bùi của hoà bình và tự do! Nước Nga vĩ đại! Bốn tiếng đó bao hàm tất
cả các ước mơ và kỳ vọng của chúng tôi!
Sau những lời kết luận của Krasnov,
tên đại uý Baul đứng dậy. Tất cả những tên có mặt trong bữa tiệc đều chết lặng
trong những âm thanh của lời phát biểu bằng tiếng Anh. Gã thông ngôn bắt đầu
dịch bằng một giọng phấn khởi:
- Nhân danh cá nhân và nhân danh đại
uý Osanh, đại uý Baul xin tuyên bố với vị ataman sông Đông rằng hai đại uý là
đại biểu của các cường quốc trong Đồng minh, được cử đến để tìm hiểu về những
việc đang xảy ra trong vùng sông Đông. Đại uý Baul đảm bảo rằng các cường quốc
Đồng minh sẽ giúp đỡ vùng sông Đông và Tập đoàn quân tình nguyện trong cuộc đấu
tranh anh dũng của họ chống bọn Bolsevich bằng tất cả các lực lượng và phương
tiện, kể cả sinh lực.
Gã thông ngôn còn chưa nói hết câu
cuối cùng thì ba đợt "hu- ra" gầm lên như sấm đã làm rung cả bốn bức
tường căn phòng lớn.
Những tiếng chạm cốc chúc mừng vang
lên trong những âm thanh hùng tráng của đội kèn. Người ta uống mừng sự phồn
vinh của "nước Pháp tươi đẹp" và "nước Anh hùng mạnh", uống
để cầu Thượng đế "ban cho thắng lợi đánh bại quân Bolsevich"… Thứ
rượu vang "sánh như đèn" của vùng sông Đông sủi bọt trong những cái
cốc chân cao, toả ra những tia đều đều và một mùi thơm ngọt ngọt…
Mọi người có vẻ mong các ngài đại
biểu của phái đoàn Đồng minh nói vài lời. Tên đại uý Baul cũng không để họ phải
chờ đợi:
- Tôi xin nâng chén chúc mừng nước
Nga vĩ đại, và tôi cũng muốn được nghe ở đây bài quốc ca cổ xưa và tuyệt hay
của các ngài. Chúng tôi không cần biết lời ca như thế nào, nhưng chúng tôi chỉ
muốn được nghe điệu nhạc…
Gã thông ngôn dịch xong, Krasnov
quay khuôn mặt tái nhợt vì cảm động nhìn một lượt bọn khách khứa và hô lên,
giọng phá ra:
- Vì nước Nga vĩ đại, thống nhất và
không thể chia cắt, hu- ra!
Đội nhạc bắt đầu cử bài "Cầu
Thượng đế bảo vệ vua Nga", tiếng nhạc vừa mạnh vừa nhịp nhàng. Mọi người
đều đứng đậy cạn cốc.
Nước mắt chảy ròng ròng trên mặt lão
tổng giám mục Germogen râu tóc bạc phơ. "Hay thật là hay! " - Tên đại
uý Baul đã chuếnh choáng hơi men phấn khởi kêu lên. Một tên cao cấp trong hàng
quan khách cảm động quá khóc rống lên như con nít và vùi cả bộ râu của hắn vào
chiếc khăn ăn bê bết những hạt trứng cá dập nát.
Đêm hôm ấy, gió biển Azov gào rú
hung hãn bên trên thành phố. Trận bão tuyết đầu mùa ập tới làm cái mái tròn của
toà nhà thờ lấp loáng một thứ ánh sáng đầy tử khí…
Đêm ấy, ở ngoại ô, tại nơi đổ rác,
theo lời kết tội của toà án quân sự dã chiến, một số công nhân đường sắt
Bolsevich ở Sarchinskaia đã bị xử bắn trong mấy cái khe đất sét. Họ bị trói
giật cánh khuỷu, bị đẩy từng hai người một ra chỗ sườn dốc, rồi bị bắn bằng
súng ngắn hay súng trường ngay sát mũi súng. Những tiếng súng bị làn gió mang
sương muối dập tắt ngay như đốm lửa trên đầu những điếu thuốc…
Trong khi đó, trước cửa toà lâu đài
của tên ataman, những gã Cô- dắc thuộc trung đoàn ngự lâm Atamansky trong đội
danh dự vẫn đứng cứng người như những xác chết, hai bàn tay chập lại nâng cán
thanh gươm tuốt trần cong đen lại, nước mắt chảy ròng ròng vì lạnh, hai chân tê
dại… Cho đến sáng, từ bên trong lâu đài vẫn vọng ra tiếng kêu la của những tên
say rượu, tiếng kèn đồng dội lên từng đợt của đội kèn, và tiếng rung mếu máo
của những giọng nam cao trong dàn hợp xướng Quân khu…
Nhưng một tuần sau đã bắt đầu xảy ra
điều khủng khiếp nhất: vỡ mặt trận. Đơn vị đầu tiên rời bỏ khu vực đang chiếm
giữ là trung đoàn 28 bố trí ở hướng Kalachev. Petro Melekhov thuộc trung đoàn
nầy.
Sau những cuộc đàm phán bí mật với
ban chỉ huy sư đoàn 15 Indenskaia, bọn Cô- dắc đã quyết định rút khỏi mặt trận
và để cho Hồng quân tiến qua địa phận Quân khu Đông Thượng mà không gây trở
ngại gì cho họ. Yakov Fomin, một gã Cô- dắc thiển cận, khả năng suy nghĩ rất có
hạn, đã trở thành thủ lĩnh của trung đoàn bạo động, nhưng kỳ thực Fomin chỉ là
cái màn che bên ngoài, sau lưng hắn còn có một nhóm Cô- dắc có tư tưởng
Bolsevich điều khiển mọi việc và giật dây hắn.
Trong cuộc mít tinh sôi nổi, bọn sĩ
quan sợ có những viên đạn bắn vào lưng mình mà vẫn phải miễn cưỡng trình bày
những lý lẽ bắt buộc phải chiến đấu. Nhưng bọn Cô- dắc đồng thanh kiên quyết
gào lên rằng không cần đánh nhau làm gì nữa và phải giảng hoà với quân
Bolsevich. Những lời đó không kèm theo một lý do nào và mọi người nghe đã chán
cả tai. Họp mit- tinh xong, trung đoàn chuyển quân ngay. Ngay sau chặng hành
quân đầu tiên, đêm hôm ấy ở gần làng Xolonka, tên trung đoàn trưởng trung tá
Philippov đã cùng phần lớn số sĩ quan rời bỏ trung đoàn và đến lúc trời hửng
thì chúng gia nhập lữ đoàn của tên bá tước Molie đã bị đánh xác xơ tơi tả qua
các trận chiến đấu và đang rút lui.
Tiếp theo trung đoàn 28, trung đoàn
36 cũng rút khỏi trận địa. Chúng kéo tới trấn Kazanskaia với đầy đủ quân số và
toàn bộ sĩ quan. Tên trung đoàn trưởng là một thằng cha thân hình nhỏ bé, mắt
lấm lét như thằng ăn cắp, luôn luôn quị lụy lấy lòng bọn Cô- dắc.
Hắn đem theo một toán kỵ binh, cứ
chễm chệ trên lưng ngựa tiến vào ngôi nhà dùng làm chỗ ở của viên chủ nhiệm
binh trạm. Hắn vung roi ngựa bước vào sát khí đằng đằng:
- Ai là chủ nhiệm?
- Tôi là phó chủ nhiệm. - Stepan
Astakhov đứng dậy, đàng hoàng trả lời. - Ngài sĩ quan, xin ngài đóng cửa lại
cho.
- Tôi là Trung đoàn trưởng Trung
đoàn Ba mươi sáu, trung tá Naumov. Ê… tôi có vinh dự… Tôi cần có quần áo và
giầy tất cho trung đoàn. Các anh em dưới quyền tôi hiện đang mình không áo,
chân không giầy. Ông đã nghe rõ chưa?
- Ông chủ nhiệm không có nhà, không
có ông ấy tôi không thể xuất kho cho ngài một đôi ủng dạ nào đâu.
- Thế nào hử?
- Như tôi đã nói với ngài đấy.
- Mày… Mày nói với ai thế hử? Ông sẽ
bắt giam mày, mẹ mày chứ? Anh em, nhốt nó xuống dưới hầm! Chìa khoá kho đâu,
cái con chuột chù rúc hậu phương nầy? Cái gì hả? - Naumov quất cái roi ngựa
đánh đét xuống bàn, mặt tái xanh tái tím vì tức giận, rồi hất cái mũ lông lồm
xồm kiểu Mãn Châu ra sao gáy. - Đưa ngay chìa khoá đây không nói gì nữa?
Nửa giờ sau, từ trong cái cửa của
căn nhà kho chìm trong một làn bụi màu da cam, từng bó áo khoác ngắn bằng da
thuộc, từng hộp ủng dạ đã bay ra ngoài tuyết, bay vào tay những gã Cô- dắc đứng
ở bên ngoài, từng túi đường được truyền tay nhau. Những tiếng cười nói vui nhộn
làm náo động cái quảng trường giờ lâu…
Trong khi đó trung đoàn 28 đã theo
tên Trung đoàn trưởng mới là viên quản Fomin tiến vào Vosenskaia. Những đơn vị
của sư đoàn Indenskaia tiến sát theo họ, chỉ cách chừng ba mươi vec- xta. Hôm
ấy trinh sát Hồng quân đã vào tới thôn Dubrovka.
Trước đó bốn hôm, tên thiếu tướng
Ivan tư lệnh Mặt trận miền Bắc đã cùng tên tham mưu trưởng là tướng Damgitsky
vội vã chạy về trấn Karginskaia. Xe hơi của chúng chạy trên tuyết cứ bị trượt
bánh. Mụ vợ của tên Damgitsky cắn môi đến chảy máu, mấy đứa con khóc như ri…
Vosenskaia rơi vào tình trạng không
có Chính phủ trong vài ngày. Có tin đồn là ở Karginskaia đã tập trung lực lượng
để đem đi đánh trung đoàn Hai mươi tám. Nhưng ngày 22 tháng Chạp, tên phó quan
của Ivanov đã từ Karginskaia tới Vosenskaia. Hắn cười hì hì, bước vào nhà tên
tư lệnh, thu lượm các thứ mà lão đã để quên: chiếc mũ cát- két đội mùa hè có
dính quân hiệu mới, bàn chải tóc, quần áo lót và vài thứ linh tinh khác.
Các đơn vị của Tập đoàn Hồng quân số
8 đã xông ngay vào cái lỗ hổng rộng một trăm vec- xta mở hoác trên Mặt trận
miền Bắc. Tên tướng Xavacheev không đánh đấm gì cả, rút thẳng một mạch về sông
Đông. Mấy trung đoàn của tên tướng Fitkhelarov quàng chân lên cổ rút lui và
Talư và Bogutra. Tình hình miền Bắc yên tĩnh một cách khác thường suốt trong một
tuần. Không một tiếng đạn pháo, các khẩu súng máy cũng câm tiếng. Bọn Cô- dắc
các vùng hạ du đang chiến đấu ở Mặt trận miền Bắc lo lắng trước sự thay lòng
đổi dạ của các trung đoàn vùng Đông Thượng cũng lặng lẽ rút lui, không cần có
ai đến đánh. Hồng quân tiến một cách thận trọng, từ từ vừa tiến vừa phái trinh
sát sục sạo kỳ càng các thôn Cô- dắc ở trước mặt.
Một chuyện vui mừng đã đền bù cho
Chính phủ vùng sông Đông về thất bại hết sức to lớn trên Mặt trận miền Bắc.
Ngày 26 tháng chạp, một đoàn đại biểu của Đồng minh đã tới Novocherkask, gồm có
tướng Pun trưởng đoàn đại biểu quân sự Anh ở Kavkaz, cùng đại tá Trưởng ban
tham mưu Kít, và hai đại diện của Pháp là tên tướng France Dexpe và têm đại uý
Fuke.
Krasnov đưa mấy tên đại biểu Đồng
minh ra mặt trận. Một buổi sáng tháng Chạp lạnh giá, trên sân nhà ga Tria người
ta thấy bố trí một hàng rào danh dự. Tướng Mamontov đi đi lại lại trên sân ga,
chung quanh lốc nhốc một bầy sĩ quan. Hắn vốn có bộ ria chảy xệ, mặt lúc nào
cũng như thằng say rượu, quần áo lôi thôi lếch thếch, thế mà hôm nay cũng gọn
ghẽ chỉnh tề, hai cái má cạo nhẵn nhụi phớt ánh xanh xanh. Bọn chúng đang chờ
đón đoàn tàu. Bên cạnh nhà ga, những tay kèn trong đoàn quân nhạc vừa dậm chân
vừa thổi phù phù vào những ngón tay xám ngoét. Hàng rào danh dự đứng cứng
người, nom rất ngoạn mục, với những tên Cô- dắc các trấn miền Nam đủ các mầu
tóc và đủ các lứa tuổi. Bên cạnh những lão già râu tóc bạc phơ là những tên trẻ
măng chưa có ria. Đứng lẫn vào đám đó còn có những gã cựu chiến binh với bờm
tóc xoã trước trán. Trên ngực áo ca- pôt của bọn già lấp loáng những tấm huân
chương vàng và bạc, những tấm huy chương kỷ niệm các trận Loptra và Plevna.
Những tên Cô- dắc trẻ hơn một chút
thì đeo đầy những huân chương được thưởng sau các trận tấn công dũng cảm gần
Georg- Chev, Xandepa và trong trận chiến tranh với Đức: Perenyt, Varsava, Lvov.
Những gã trẻ nhất thì chẳng có gì lấp lánh trên ngực, nhưng chúng đều đứng
thẳng như sợi dây đàn, cố bắt chước các lớp đàn anh.
Đoàn tàu ầm ầm chạy tới giữa làn
khói trắng như sữa. Toa xe Pullman 3 còn chưa kịp mở cửa, tên nhạc trưởng đoàn
quân nhạc đã hung dữ vung mạnh tay, đội nhạc cử oang oang bài quốc ca Anh.
Mamontov vội đưa tay giữ gươm chạy
tới bên toa xe. Krasnov đóng vai một chủ nhà hồ hởi, dẫn các vị khách vào nhà
ga qua hàng rào danh dự Cô- dắc đứng đực như phỗng.
- Người Cô- dắc đã nhất tề đứng lên
bảo vệ Tổ quốc chống lại những toán phỉ Bolsevich dã man. Các ngài có thể nhìn
thấy ở đây những đại diện của ba thế hệ. Những con người nầy đã chiến đấu ở
vùng Balkan, ở Nhật, ở Áo - Hung và Phổ, và hiện nay họ đang chiến đấu vì quyền
tự do của Tổ quốc, - Krasnov mỉm một nụ cười duyên dáng, nói một thứ tiếng Pháp
rất cừ, và bằng một cái hất đầu xứng đáng với một bậc vương giả, hắn chỉ những
ông bố già đang nín thở đứng cứng người, mắt thở thao láo.
Mamontov theo lệnh thượng cấp lựa
chọn được hàng rào danh dự nầy kể cũng không đến nỗi công toi. Hàng đã bày sờ
sờ ra đấy, mời các ngài mua đi.
Những tên đại diện Đồng minh tham
quan mặt trận xong trở về Novocherkask, rất lấy làm thoả mãn.
- Tôi rất mãn ý trước quân dung tề
chỉnh, kỷ luật chặt chẽ và tinh thần chiến đấu trong quân đội của tướng quân.
Trước khi ra đi, tên tướng Pun nói với Krasnov.
- Tôi sẽ lập tức ra lệnh điều từ
Salonik tới đây cho tướng quân lớp chiến binh đầu tiên của chúng tôi. Thưa
tướng quân, xin tướng quân chuẩn bị sẵn cho ba nghìn cái áo da và ba nghìn đôi
ủng ấm.
- Tôi hy vọng rằng với sự giúp đỡ
của chúng tôi, tướng quân sẽ có thể hoàn toàn nhổ rễ được chủ nghĩa Bolsevich.
Những chiếc áo da thuộc đã được cấp
tốc may xong, những đôi ủng dạ cũng đã được đóng xong. Nhưng không hiểu sao đội
lính thuỷ đánh bộ của đồng minh vẫn chưa đổ bộ lên Novorossisk. Vốn là Pun trở
về London đã được thay thế bằng Brichxơ, một con người lạnh lùng và kiêu ngạo.
Hắn đã đem từ London tới những chỉ thị mới và tuyên bố bằng cái giọng gay gắt,
dứt khoát như dao chém cột của một viên tướng:
- Chính phủ của đức Hoàng đế sẽ giúp
đỡ Tập đoàn quân tình nguyện ở vùng sông Đông rất nhiều về vật chất; nhưng sẽ
không cho một tên lính nào đâu.
Người ta không yêu cầu giải thích về
lời tuyên bố ấy.
--- ------ ------ ------ -------
1 (1751 -
1818) Bá tước, tướng Nga ghet- man của dân Cô- dắc, 1812 tấn công hậu vệ của
Napoleon khi quân Pháp rút lui khỏi nước Nga, 1813 đánh bại quân Pháo ở Lion,
1814 chiếm Nêmua, rồi cùng vớt quân Đồng minh tiến vào Paris. Dân Pháp không
quên cả sự dũng cảm lẫn sự dã man của quân Cô- dắc (ND).
2 (1775 -
1825) Hoàng đế Nga đã cùng Anh, Phổ, Áo, Thụy Điển đánh bại Napoleon, tiến vào
Paris năm 1814 sau trận Waterllo, rồi lại tiến vào Paris lần nữa để ký với Áo
và Phổ bản hiệp ước Liên minh Thần thánh 1815 (ND).
3 Một kiểu
toa xe lửa bốn trục rất to đóng ở xưởng của Pullman bên Anh (ND).
SÔNG ĐÔNG
ÊM ĐỀM
Chương 132
Ngay từ trong cuộc chiến tranh đế
quốc, giữa hai từng lớp sĩ quan và Cô- dắc đã nảy ra một lòng hằn thù chia rẽ
chúng như một luống cày vô hình. Nhưng đến mùa thu năm 1918, lòng hằn thù ấy đã
phát triển tới một mức chưa từng thấy. Cuối năm 1917, khi các đơn vị Cô- dắc từ
từ kéo về vùng sông Đông, rất ít thấy những trường hợp giết sĩ quan hay trao sĩ
quan cho Xích vệ, nhưng một năm sau các chuyện như thế đã trở nên gần như bình
thường. Trong các trận tấn công, theo gương các cấp chỉ huy Hồng quân, binh sĩ
Cô- dắc bắt các sĩ quan của chúng tiến trước đội hình tản khai rồi không cần ầm
ĩ gì cả, nhẹ nhàng nổ súng vào lưng chúng. Chỉ trong những đơn vị như trung
đoàn huân chương thánh Gioóc Gundorov là có đoàn kết chặt chẽ giữa trên và
dưới, nhưng trong Quân đội sông Đông rất hiếm thấy những đơn vị như thế.
Petro Melekhov tuy ngoan cố nhưng
rất ranh ma, lắm mưu nhiều kế. Từ lâu hắn đã hiểu rằng nếu cãi lộn với bọn Cô-
dắc thì chỉ đưa mình đến chỗ chết, vì thế ngay những ngày đầu, hắn đã cố tìm
cách xoá nhoà cái ranh giới ngăn cách mình, một sĩ quan, với bọn binh sĩ. Trong
những hoàn cảnh thích hợp, hắn cũng hùa theo với bọn kia, nói rằng chiến tranh
là vô nghĩa lý, chỉ có điều là hắn nói một cách không thành thật, hết sức miễn
cưỡng, nhưng bọn Cô- dắc không nhìn thấy thái độ giảo trá ấy. Hắn giả dạng đồng
tình với người Bolsevich và từ ngày thấy Fomin được đẩy lên làm trung đoàn
trưởng, hắn ra sức luồn lót bợ đỡ tên nầy không có chừng mực nào nữa. Cũng như
tất cả những tên khác, Petro không phản đối cướp bóc, chửi cấp trên, đối xử nhẹ
nhàng với tù binh, nhưng trong thâm tâm hắn luôn luôn bị lòng căm hờn cấu xé
tim gan và hai tay hắn cứ giật giật như bị chuột rút chỉ muốn đánh, muốn giết…
Trong công tác, hắn tỏ ra dễ dãi, giản dị, cứ như một thằng hình nhân bằng sáp
chứ không còn ra một tên trung uý nữa! Cuối cùng Petro đã dành được lòng tin
của bọn Cô- dắc, đã giấu chân tướng trước mắt chúng.
Hôm Philippov đưa bọn sĩ quan trốn
đi ở gần làng Xolonca, Petro đã ở lại. Hắn làm vẻ hiền lành ngoan ngoãn, lúc
nào cũng lẩn vào bóng tối, trong việc gì cũng tỏ ra ôn hoà biết điều, và cùng
trung đoàn tiến vào Vosenskaia. Nhưng hắn chỉ ở lại Vosenskaia hai ngày rồi
không chịu được nữa, đã chuồn thẳng về nhà, chẳng qua trung đoàn bộ mà cũng
chẳng gặp Fomin.
Hôm ấy, ở Vosenskaia đã tổ chức một
cuộc mít- tinh từ sáng sớm trên cái thao trường cạnh nhà thờ cổ. Trung đoàn chờ
đại diện của trung đoàn Indenskaia tới dự. Bọn Cô- dắc đứng từng đám trên bãi
với đủ mọi thứ áo ca- pốt, áo khoác ngắn làm bằng da cừu không có lót hay may
lại bằng những chiếc áo ca- pốt phá ra, áo vét- tông, áo trếch- men bông. Khó
mà tin rằng đám người nhung nhúc như kiến, ăn vận láo nháo nầy lại là một đơn
vị chiến đấu, là trung đoàn Cô- dắc Hai mươi tám. Petro chán ngán đi từ đám nầy
qua đám khác, và bọn Cô- dắc đã hiện ra trong mắt hắn như những con người khác
hẳn trước kia. Trước kia trên mặt trận, quần áo của chúng chẳng có gì đập vào
mắt mà cũng không có dịp nào được thấy trung đoàn tập hợp đông đủ thành một
khối như thế nầy. Nhưng bây giờ Petro nhai nhai một cách căm ghét và tức tối
chòm ria trắng phếch mà hắn mặc cho mọc xù lên, nhìn những gương mặt đầy sương
muối, những cái đầu đội đủ thứ mũ, mũ lông cừu kiểu Kavkaz, mũ da thấp, mũ
Kuban, mũ cát- két. Hắn đưa mắt nhìn xuống dưới thì cũng vẫn thấy cái tình
trạng muôn màu muôn vẻ phong phú ấy: ủng dạ rách nát, ủng da, xà cạp cuốn trên
những đôi giầy da lộn của Hồng quân.
- Một lũ ăn mày! Quân mu- gích chết
tiệt! Một bọn quái thai? - Petro lầu bầu với cả một niềm phẫn uất bất lực.
Những tờ niêm yết mệnh lệnh của
Fomin dán trắng xoá trên các hàng rào. Ngoài phố không thấy bóng vía một người
dân nào. Cả thị trấn đều lẩn trốn như đang chờ đợi điều gì. Từ trong các ngõ
nhìn ra có thể thấy bộ ngực mênh mông của sông Đông trắng xoá dưới lớp tuyết
phủ. Khu rừng bên kia sông hiện lên đen đen như vẽ thuỷ mạc. Những người đàn bà
từ các thôn đến thăm chồng đứng lốc nhốc như đàn cừu bên cạnh khối kiến trúc
xây bằng đá xám của toà nhà thờ cổ.
Petro mặc áo da ngắn viền lông với
cái túi to tướng trước ngực, đầu hắn đội một cái mũ lông cừu non kiểu Kavkaz.
Mới gần đây thôi cái mũ sĩ quan khốn kiếp nầy còn làm hắn rất hãnh diện, nhưng
lúc nầy, chính vì nó mà Petro luôn luôn cảm thấy có những cặp mắt gườm gườm,
lạnh như tiền đang nhìn mình. Những cặp mắt ấy cứ nhìn xuyên qua người hắn, và
càng tăng thêm cái tâm thần hốt hoảng, canh cánh sẵn có. Petro còn nhớ đại khái
rằng lúc ấy có một chiến sĩ Hồng quân lùn choằn choẵn đứng lên cái đáy của một
chiếc thùng ton- nô lật sấp ở giữa bãi. Người ấy mặc một chiếc áo ca- pốt khá
tốt, đầu đội một cái mũ còn mới bằng lông cừu non, hai cái tai mũ lòng thòng vì
tuột dây. Người ấy đưa bàn tay đi găng len xồm lên sửa chiếc khăn quấn cổ may
bằng lông thỏ màu xám khói, nhìn quanh một lượt.
- Thưa các đồng chí Cô- dắc! - Một
giọng trầm như của người bị cảm chọc vào tai Petro.
Petro nhìn quanh, thấy bọn Cô- dắc
có vẻ ngạc nhiên trước lối xưng hô khác thường ấy. Chúng đưa mắt cho nhau, nháy
mắt với nhau với một vẻ cảm động và hy vọng. Người chiến sĩ Hồng quân nói rất
lâu về chính quyền Xô- viết, về Hồng quân và quan hệ của họ với dân Cô- dắc.
Petro đặc biệt còn nhớ rằng luôn luôn có những tiếng kêu ngắt lời người lên
nói:
- Đồng chí, thế "cung" xã
nông nghiệp là gì?
- Người ta có ghi tên bắt chúng tôi
vào không?
- Còn đảng cộng sản thì là gì?
Người lên nói chuyện áp hai tay vào
ngực, quay nhìn tứ phía, kiên nhẫn giải thích:
- Các đồng chí ạ! Vào đảng cộng sản
là một việc tự nguyện.
Những người nào muốn đấu tranh cho
sự nghiệp vĩ đại giải phóng thợ thuyền và dân cày khỏi ách áp bức của bọn tư
bản và địa chủ thì gia nhập đảng theo nguyện vọng của chính mình.
Một phú sau ở một góc khác lại có
người kêu lên:
- Chúng tôi đề nghị giải thích về
đảng viên cộng sản và các uỷ viên?
Vừa trả lời xong được vài phút lại
có người nào đó la lên ồm ồm bằng một giọng sôi nổi:
- Đồng chí nói về công xã nông
nghiệp còn chưa được rõ. Chúng tôi thành khẩn đề nghị đồng chí giảng thật rõ
vào. Chúng tôi là những thằng tăm tối không có chữ nghĩa. Đồng chí nên dùng
những lời giản dị dễ hiểu thì hơn?
Sau đó đến lượt Fomin lên tràng
giang đại hải một hồi nghe đến phát chán. Chốc chốc hắn lại cố văn hoa mỹ tự
với hai tiếng "trật (triệt) binh" chẳng ăn vào đâu cả. Một gã thanh
niên đội chiếc mũ cát- két sinh viên, mặc một cái áo bành- tô rất diện, cứ ngọ nguậy
như một con chạch bên cạnh Fomin. Còn Petro thì trong khi nghe những lời không
đầu không đũa của Fomin hắn cứ nhớ lại cái ngày tháng Hai năm 1917, hôm Daria
đến thăm hắn, hôm hắn gặp Fomin lần đầu trong cái nhà ga trên đường đi
Petrograd… Trước mắt hắn lại hiện ra hai con mắt ra xa tinh mũi, long lanh ướt,
nhìn rất nghiêm khắc, của tên lính đào ngũ thuộc trung đoàn Atamansky trong cái
áo ca- pốt đính chiếc lon hạ sĩ với con số "52" đã mờ, cùng với những
bước chân nặng nề như chân gấu của hắn. Trong tai Petro còn vẳng mấy tiếng thều
thào: "Không chịu được nữa rồi, người anh em thân mến ạ!". "Một
thằng đào ngũ, ngu xuẩn chẳng khác gì thằng Khristonhia mà bây giờ đùng một cái
làm đến trung đoàn trưởng, còn mình thì cứ mốc xì!" - Petro nghĩ thầm, hai
con mắt hắn long lanh cho thấy cả một nỗi lòng sôi sục.
Một gã Cô- dắc đeo dây đạn súng máy
bắt chéo chữ thập trước ngực lên tiếp lời Fomin:
- Thưa anh em! Tôi đã từng tham gia
chi đội của Pochenkov, và bây giờ, nếu có thể, cầu Chúa cho tôi lại được cùng
những anh em cũ đi đánh bọn Kadet! - Gã khoát rộng hai tay, kêu lên bằng một
giọng khàn khàn.
Petro hấp tấp bước về nhà hắn ở nhờ.
Hắn thắng ngựa và nghe thấy tiếng nổ súng của những tên Cô- dắc rời khỏi thị
trấn. Theo tập quán từ xưa, đi lính sắp về nhà thì cũng phải có gì báo cho thôn
xóm biết trước.
SÔNG ĐÔNG
ÊM ĐỀM
Chương 133
Những ngày ngắn ngủi, lặng lẽ đến
rợn người, có vẻ dài ra như những ngày mùa bận rộn. Các thôn đều chết lặng như
những cánh đồng cỏ hoang hẻo lánh. Dân chúng hai bên bờ sông Đông tựa như đã
chết sạch, cứ như đã xảy ra một nạn ôn dịch làm cho các khu du mục của các trấn
trở nên hoang vắng. Hình như có đám mây vươn những cái cánh đen ngòm rất dày
phủ kín vùng sông Đông, không để lọt qua một chút ánh sáng nào, rồi lầm lì lan
rộng mãi một cách khủng khiếp và bất kỳ lúc nào cũng có thể có một trận cuồng
phong dúi đầu những cây tiêu huyền xuống đất, lúc nào cũng sẵn sàng có những
tiếng sấm khô khan nổ phá ra rồi rền ầm ầm, và cánh rừng trắng trắng bên kia
sông Đông sắp bị phá tan hoang, sắp bị vò rối, những tảng đá hoang trên những mũi
đá phấn sắp lở xuống, giông bão sắp hoành hành với những tiếng gào rú rùng rợn…
Từ sáng sớm sương mù đã phủ khắp
thôn Tatarsky. Từ trong núi vang ra những tiếng ầm ì báo trước trời sắp đại
hàn. Đến giữa trưa mặt trời cũng có lấp ló qua tấm màn sương mỏng manh, nhưng
cảnh vật không vì thế mà sáng sủa được thêm chút nào. Sương mù vẫn lang thang
như lạc đường trên những khoảng cao của dãy núi ven sông Đông, luồn vào các khe
núi, trườn xuống những mũi đá nhô ra sông, và đến đấy thì tan mất, chỉ để lại
một lớp bụi ẩm trên những phiến đá phấn đầy rêu và những sống đồi trọc đầy
tuyết.
Tối tối, từ sau khu rừng trụi lá
dựng lên tua lủa như những ngọn giáo, thần đêm lại giơ lên một vừng trăng đỏ
rực nom như một chiếc mộc khổng lồ. Vừng trăng đó toả mung lung xuống các thôn
xóm thiếp lặng một làn ánh sáng đỏ máu, như hồi quang của chiến tranh và hoả
tai. Và cái ánh sáng tàn nhẫn mãi chẳng chịu tắt ấy làm nảy ra trong lòng con
người một cảm giác thấp thỏm canh cánh vô duyên vô cớ, cả đến gia súc cũng vì
nó mà tức tối bực bội. Bò và ngựa không ngủ được cứ đi quanh đi quẩn đến sáng
trong các sân gia súc.
Những con chó hú lên từng hồi, và
cho tới nửa đêm, những con gà trống đua nhau gáy vọng rất lâu bằng đủ các
giọng. Khi trời bình minh, sương muối bó chặt như băng chung quanh những cành
cây ướt đẫm. Gió rung những cành cây, phát ra những tiếng lách cách như tiếng
bàn đạp thép, cứ như có một đoàn kỵ binh vô hình đang liến trên tả ngạn sông
Đông, trong khu rừng tối om, trong bóng tối xám xám xanh xanh, kèm theo những tiếng
va chạm của vũ khí và bàn đạp.
Hầu như tất cả những gã Cô- dắc thôn
Tatarsky trước kia chiến đấu trên mặt trận miền Bắc đều đã tự ý rời bỏ đơn vị,
từ từ kéo nhau tới sông Đông, trở về thôn. Hôm nào cũng có một chàng nào đó về
muộn. Có người đem vũ khí trang bị giấu trong những đống rơm hoặc dưới hiên nhà
kho để có thể tháo yên cương cho con ngựa chiến trong một thời gian dài và chờ
Hồng quân tới. Nhưng có người chỉ mở cái cửa hàng rào đầy tuyết, dắt ngựa vào
trong sân, lấy thêm lương khô, ngủ với vợ một đêm, rồi ngay sáng hôm sau đã lại
lên đường và khi lên đến đỉnh gò thì họ ngoái nhìn lại lần cuối cùng mặt sông
Đông trắng bệch nằm lặng như chết, nhìn quang cảnh quê cha đất tổ thân yêu biết
đâu mình sẽ không bao giờ được trông thấy nữa.
Có ai muốn đi tìm cái chết đâu? Cũng
có ai đoán trước được kết cục đường đời của một con người? Những con ngựa rời
khỏi thôn xóm còn có vẻ bịn rịn. Những chàng Cô- dắc ra đi cũng khó nén nổi
niềm yêu thương đối với những người thân thuộc trong trái tim đã rắn cứng của mình.
Và trong khi ruổi rong trên con đường đầy những đốm tuyết bị gió xua dồn, biết
bao người đã thả cho tâm tư của mình quay trở về nhà. Trên con đường ấy bao
nhiêu ý nghĩ nặng nề đã nảy ra trong đầu óc… Có thể có những giọt nước mắt mặn
chát như máu đã chảy xuống theo má yên, rơi xuống những chiếc bàn đạp giá băng
xuống con đường lỗ chỗ những vết đinh móng ngựa. Phải chăng sẽ không còn thấy
uất kim hương vàng, loài hoa của sự ly biệt, nở ra ở nơi đây nữa?
° ° °
Petro vừa ở Vosenskaia về thì đêm
hôm ấy, nhà Melekhov có một cuộc họp gia đình.
- Thế nào, làm sao thế? - Petro vừa
bước ngang qua ngưỡng cửa, ông Panteley Prokofievich đã hỏi luôn - Đánh đấm như
thế đủ rồi hay sao? Về không còn đeo lon nữa à? Thôi đi vào đi, vào trong nhà
đi, bắt tay thằng em mày một cái, cho mẹ mày mừng, vợ mày nó đang mong mòn con
mắt đấy… Tốt lắm, tốt lắm. Petro ạ…
- Grigori! Nầy cậu Grigori con trai
ông Panteley, cậu làm gì mà rúc mãi trên lò như con chuột thế? Mò xuống đi!
Grigori thõng hai bàn chân không đi
bít tất thò ra dưới ống quần màu cứt ngựa, dây ống quần buộc rất chặt. Chàng
mỉm cười gãi gãi bộ ngực đầy lông đen lồm xồm, nhìn Petro khom lưng tháo đoạn
dây da đeo vai và đưa những ngón tay rét cóng lên lần cái nút buộc chiếc mũ ba
tai. Daria chẳng nói chẳng rằng, chỉ tươi cười nhìn vào mắt chồng, giúp chồng
cởi những cái dải của chiếc áo lông ngắn.
Nhìn thấy bên phải Petro có đeo một
trái lựu đạn xám bóng trên giây lưng bên cạnh cái bao da súng lục, chị chàng sợ
hãi tránh ra chỗ khác Dunhiaska vừa chạy qua vừa ghé má cho chạm vào bộ ria đầy
sương muối của anh, rồi không đứng lại, cô chạy ngay ra sân thu xếp cho con
ngựa. Bà Ilinhitna đưa tạp dề lên chùi môi, sẵn sàng để hôn "thằng cả yêu
quí" của bà. Natalia lăng xăng bên cạnh bếp lò. Hai đứa bé bám lấy váy mẹ,
đứng sát vào nhau. Cả nhà đều chờ xem Petro nói gì, nhưng khi vào đến ngưỡng
cửa, hắn chỉ chào được một câu: "Chào cả nhà" bằng một giọng khàn
khàn, rồi cứ lầm lì cởi áo ngoài, cầm cái chổi bện bằng rơm kê phủi tuyết trên
ủng rất lâu. Mãi hắn mới dướn được cái lưng cong gập xuống, rồi bỗng nhiên môi hắn
run lên một cách rất thảm hại, hắn đứng dựa vào thành giường, mặt mày ngơ ngơ
ngác ngác, và tất cả mọi người bất ngờ nhìn thấy những giọt nước mắt trên hai
gò má rél cóng và đen xạm của hắn.
- Thế nào thầy quyền, làm sao thế? -
Ông già cố hỏi bằng một giọng bông lơn để giấu vẻ hốt hoảng và ghìm cơn run
trong cuống họng ông.
- Chúng ta nguy mất rồi, cha ơi!
Petro dành môi ra rất dài, rung rung
hai hàng lông mày trắng phếch rồi che mắt, xì mũi vào chiếc khăn tay bẩn thỉu,
nặc mùi thuốc lá.
Grigori đá cho con mèo đang nũng nịu
cọ mình vào chân chàng một cái, "a hà?" một tiếng rồi nhảy trên bếp
lò xuống. Bà mẹ khóc oà lên, ôm hôn cái đầu chấy rận như sung của Petro nhưng
lại bỏ ngay ra chỗ khác.
- Con yêu quí của mẹ! Tội nghiệp cho
con trai mẹ, mẹ lấy sữa chua cho con uống nhé! Nhưng con vào đây, ngồi xuống đi
con, súp bắp cải nguội tanh mất bây giờ. Có lẽ con đói lắm phải không?
Trong khi ăn, Petro đặt thằng cháu
lên đầu gối, nựng nịu nó, và nom mặt đã có phần tươi tỉnh. Hắn cố nén xúc động,
kể chuyện trung đoàn Hai mươi tám bỏ mặt trận, chuyện bọn sĩ quan chạy trốn,
chuyện Fomin và cuộc mít- tinh vừa rồi ở Vosenskaia.
- Thế anh nghĩ thế nào? - Grigori
hỏi, bàn tay đen sì của chàng vẫn đặt trên đầu đứa con gái.
- Có gì mà nghĩ với ngợi. Ngày mai
tao sẽ nghỉ một ngày, đến đêm là đi ngay. Mẹ làm sẵn cho con ít lương khô nhé,
- hắn lại quay lại nói với mẹ.
- Thế là rút lui à?
Ông Panteley Prokofievich đã thọc mấy ngón tay vào trong
túi thuốc, nhưng không rút ra, cứ mặc cho thuốc vụn lại rơi xuống, chờ Petro
trả lời.
Petro đứng dậy, làm dấu phép trước những nét vẽ đã đen mờ
của những bức hình thánh, mắt nhìn trang nghiêm và đau khổ.
- Lạy Chúa tôi, tôi được ăn no rồi! Cha bảo rút lui à? Không
rút lui thì còn sao nữa? Tôi ở lại thế nào được? Ở lại cho bọn Đỏ chúng nó béng
cái đầu đi à? Có lẽ cả nhà còn muốn ở lại, chứ tôi thì… Không, tôi sẽ phải đi!
Sĩ quan thì chúng nó chẳng tha đâu.
- Nhưng còn nhà cửa thì như thế nào? Chẳng nhẽ vứt bỏ hết
hay sao?
Petro thấy ông lão hỏi thế chỉ nhún vai. Nhưng Daria đã
lập tức tru tréo lên ngay:
- Các ông kéo nhau đi cả, còn chúng tôi thì phải ở lại
hay sao? Được lắm, không cần nói năng gì nữa! Chúng tôi sẽ trông nom gìn giữ
gia tài điền sản cho các ông? Rồi có thể vì cái gia tài điền sản nầy mà mất
mạng đấy! Châm cái lửa, đốt sạch quang là xong! Tôi sẽ không ở lại đâu?
Cả đến Natalia cũng xen vào câu chuyện. Nàng kêu lên, át
cả cái giọng lải nhải lanh lảnh của Daria:
- Nếu bà con cả thôn bỏ đi hết, chúng tôi cũng không ở
lại đâu! Đi bộ cũng đi!
- Hai cái con ngu xuẩn! Hai con chó cái! - Ông Panteley
Prokofievich trợn tròn hai con mắt, gào lên như hoá rồ và bất giác quờ tay tìm
cái gậy! - Đồ thối thây, mẹ chúng mày chứ! Câm ngay cái mồm, mấy con đáng chết
nầy! Chuyện đàn ông đàn ang mà chúng nó lại dám chõ vào… Được, chúng mày cứ
quẳng tất cả đấy rồi xéo đi đâu thì xéo? Còn bò còn ngựa thì sẽ làm thế nào? Ôm
cả vào trong lòng hay sao? Lại còn nhà cửa nữa?
- Mấy con bé nầy, đúng là chúng mày điên cả rồi?- Bà
Ilinhitna hùa theo ý kiến của chồng, nói giọng bực tức. - Cái cơ nghiệp nầy có
phải do hai bàn tay chúng mày gây dựng nên đâu, chúng mày quẳng hết cả đi thì
dễ lắm. Nhưng hai vợ chồng già nầy đã phải ngày đêm quần quật mới có được như
thế nầy, chúng mày bảo bỏ hết cả được hay sao? Không thể được đâu? - Rồi bà mím
chặt môi thở dài. - Thôi cứ đi hết cả đi, tôi thì chẳng đi đâu hết. Để chúng nó
giết chết ngay trên ngưỡng cửa nhà mình dù sao vẫn nhẹ nhàng hơn là gục xuống
dưới chân hàng rào nhà người ta!
Ông Panteley Prokofievich vừa vặn to bấc đèn, vừa sụt sịt
thở dài. Mọi người lặng đi một phút. Dunhiaska đang đan một ống bít tất bỗng
rời mắt khỏi cái kim đan, ngẩng đầu lên khẽ nói:
- Bò ngựa cũng có thể mang đi theo… Không nên chỉ vì bò
ngựa mà ở lại.
Thế là ông già phát khùng lên ngay. Ông dậm chân bành
bạch như con ngựa bị buộc ở cọc và vấp phải con dê con nằm bên cạnh bếp lò,
thiếu chút nữa thì ngã. Ông đến đứng trước mặt Dunhiaska quát tướng lên:
- Mang đi theo à? Thế con bò cái già sắp đẻ đến nơi rồi,
làm thế nào hử? Mày định dắt nó đi đến đâu hử? Mày nói như thế mà nghe được hay
sao? Cái quân đầu đường xó chợ! Đồ khốn nạn? Đồ đê tiện! Chắt chiu hàn gắn mãi
mới được ngần nầy để bây giờ nghe chúng nó giở cái giọng như thế đấy? Lại còn
đàn cừu nữa chứ? Những con cừu non làm thế nào bây giờ? Ôi dào, ôi dào, cái con
cho- o- ó đẻ! Câm cái họng đi có hơn không?
Grigori liếc mắt nhìn Petro và cũng như xưa kia, hồi đã
lâu lắm rồi, chàng lại nhìn thấy trong cặp mắt màu nâu sẫm thân thuộc của hắn
cái nét cười tinh nghịch, ranh ma nhưng vẫn mang một vẻ ngoan ngoãn vâng chịu,
kèm theo cái kiểu rung rung quen thuộc của hàng ria màu lúa mạch. Hai con mắt
Petro hoảng lên như có ánh chớp, hắn buồn cười quá, nhưng vẫn cố ghìm tiếng
cười, toàn thân run bắn lên. Grigori sung sướng cảm thấy rằng mình cũng sắp phá
lên cười đến nơi, mấy năm nay chàng có dễ cười như thế nầy đâu? Rồi chàng không
giấu gì cả, cười khà khà lên một tràng.
- Thôi được rồi, như thế thôi? Cầu Chúa cứu vớt… Nói đến
thế là đủ rồi! - Ông già bực tức lườm Grigori một cái rồi quay mặt ra khung cửa
sổ bị sương muối bám trắng xoá, lờm xờm như lông.
Mãi đến nửa đêm mọi người mới đi đến quyết định chung là
đàn ông sẽ rút lui, còn đàn bà con gái thì ở lại giữ nhà cửa sản nghiệp.
Trời con lâu lắm mới hửng, bà Ilinhitna đã nhóm lò, đến
sáng thì bà nướng xong bánh mì và sấy được hai túi lương khô. Ông già ăn sáng
dưới ánh đèn, rồi trời vừa rạng đã ra chăm nom cho gia sức và sửa soạn xe trượt
tuyết để ra đi. Ông vào đứng rất lâu trong nhà thóc, thọc tay vào cái hòm lúa
mì đầy ắp, vóc lên một nắm, rồi cho những hạt thóc rất nây chảy xuống qua những
kẽ ngón tay. Ông bỏ mũ xuống như sau khi đến viếng một người vừa qua đời, ra
xong khẽ khép cái cánh cửa màu vàng…
Ông còn lần xuống chỗ hiên nhà kho, loay hoay thay cái
ghết rên xe trượt tuyết. Giữa lúc ấy gã Anikey cho con bò cái ra sông uống nước
về cũng vừa qua ngõ. Hai người chào hỏi nhau:
- Bác đã sắp sửa rút lui chưa, bác Anikey?
- Tôi mà sửa soạn thì cũng chỉ thắt thêm sợi dây lưng lên
cái mình trần thôi. Mọi cái gì của tôi đều sẵn sàng trên mình tôi cả rồi. Cả
của người khác tôi cũng có thể đeo thêm được!
- Bác nghe ngóng có biết được tin gì mới không?
- Tin mới thì nhiều vô thiên lủng, ông Prokofit ạ!
- Tin gì thế? - Ông Panteley Prokofievich cắm phập lưỡi
rìu vào cái tay tựa trên xe, hỏi giọng lo lắng.
- Bọn Đỏ sắp kéo đến đây rồi. Chúng nó đã gần tới
Vosenskaia. Có một người trông thấy chúng nó ở thôn Đại Gromoc, anh ta kể rằng
tình hình hình như không tốt chút nào cả. Chúng nó giết người… Trong số chúng
nó có cả những thằng Do- Thái và những thằng Chiệc, phải diệt cho hết chúng nó
mới được! Cái bọn quỉ mắt xếch ấy, chúng mình nện chúng nó quá ít đấy?
- Chúng nó giết người à?
- Hẳn đi chứ lị, chẳng nhẽ chúng nó chỉ đến đánh hơi thôi
hay sao? Trong số chúng nó có cả những thằng khốn kiếp ở vùng trên nữa đấy! -
Anikey chửi rầm lên rồi vừa đị qua dãy hàng rào vừa nói thêm - Bọn đàn bà bên
kia sông Đông nẩu thật nhiều rượu, tọng cho chúng nó uống để chúng nó khỏi làm
chuyện bậy bạ, nhưng chúng nó nốc vào rồi lại sang thôn khác cướp bóc phá
phách.
Ông già mắc xong cái ghế đeo trên xe rồi đi khắp gian nhà
kho một lượt. Ông xem lại từng cái cọc, từng đoạn hàng rào mà chính tay mình đã
đóng. Rồi ông lấy một cái túi mắt cáo, khập khiễng ra sân đập lúa vơ ít cỏ cho
ngựa ăn đường. Ông với tay lên giá, lấy cái móc sắt và vẫn còn chưa cảm thấy
rằng mình ra đi lần nầy có thể sẽ không có ngày về, nên chỉ lôi xuống những chỗ
cỏ xấu nhất, cắt lẫn cả cỏ dại (cỏ tốt bao giờ ông cũng để dành cho vụ cày mùa
xuân), nhưng không hiểu nghĩ đi nghĩ lại thế nào, ông bực mình bước sang đống
khác. Hình như ông còn chưa nhận thức được rằng chỉ vài giờ nữa mình sẽ rời bỏ
cả nhà cửa lẫn thôn xóm để đi tới một nơi nào đó ở miền Nam và chưa biết chừng
sẽ không trở về nữa. Ông lôi cỏ trên đống xuống và theo thói cũ, vươn tay về
phía cái cào, định cào lại nhưng bỗng nhiên ông rụt phắt tay lại như phải bỏng
rồi đưa tay lên chùi vầng trán đầm đìa mồ hôi dưới cái mũ ba tai, vừa nói to:
- Bây giờ thì mình còn dành dụm những của cải nầy làm gì
nữa? Rồi chúng nó sẽ quẳng hết xuống chân ngựa, sẽ dẫm phí dẫm hoài hoặc đốt
sạch cho mà xem!
Ông đặt cái cào nhỏ lên đầu gối, bẻ đánh rắc một cái rồi
nghiến răng ken két, xách cái túi mắt cáo đi, lưng gù hẳn xuống, hai chân lệt
sệt như một người đã già lụ khụ. Ông không bước vào trong nhà mà chỉ hé cửa gọi
vọng vào:
- Sửa soạn ngay đi! Tao thắng ngựa ngay đây. Khéo lại
muộn mất.
Ông đã lồng những cái cổ ngựa lên hai con ngựa, đặt một
túi yến mạch lên đằng sau xe, nhưng tự nhiên cảm thấy lạ, không hiểu sao đến
giờ nầy mà hai thằng con còn chưa ra thắng ngựa, bèn quay vào trong nhà.
Trong nhà đang diễn ra một cảnh tượng rất lạ lùng: Petro
đang hung dữ giật tung những cái khăn gói đã chuẩn bị sẵn sàng đề mang theo và
ném bừa xuống sàn nhà nào quần đi ngựa, nào áo quân phục, nào quần áo ngày hội
của phụ nữ.
- Thế nầy là như thế nào? - Ông Panteley Prokofievich
hỏi. Ông hết sức kinh ngạc, bỏ cả cái mũ ba tai xuống.
- Cha xem kìa! - Petro vừa đưa ngón tay cái qua vai, chỉ
đám đàn bà con gái ở sau lưng và nói thêm - Họ gào khóc đến thế kia kìa. Chúng
ta sẽ chẳng đi đâu nữa? Đã đi thì đi cả nhà, không đi thì chẳng ai đi hết? Có
thể là bọn Đỏ đến đây sẽ cưỡng dâm họ, chẳng nhẽ ba bố con ta có thể yên tâm
chạy trốn hay sao? Nếu chúng nó giết thì ba bố con ta sẽ chết trước mắt các bà
ấy cũng được!
- Thôi cởi áo ngoài ra cha ạ! - Grigori mỉm cười cởi áo
ca- pốt và bỏ mũ. Natalia đang khóc thút thít sau lưng chàng vội nắm lấy tay
chàng hôn lấy hôn để. Dunhiaska sướng quá vỗ tay đen đét, mặt đỏ như gấc.
Ông già đội cái mũ ba tai lên đầu, nhưng lại bỏ xuống
ngay. Ông đi tới góc phòng đề những bình thánh, vung tay rất rộng làm dấu phép.
Ông quì xuống ba lần làm lễ rồi đứng dậy đưa mắt nhìn cả nhà.
- Thôi được đã vậy thì bố con ta ở lại cả? Lạy Đức mẹ
trên trời, xin người che chở cứu giúp chúng con? Tao ra tháo ngựa đây.
Anikey chạy sang. Vào đến trong nhà Melekhov, hắn rất đỗi
ngạc nhiên vì thấy mọi người đều tươi cười, vui như tết.
- Nhà ta có chuyện gì thế?
- Các ông Cô- dắc nhà tôi không đi nữa rồi? Daria trả lời
thay tất cả mọi người.
- Hay quá! Thay đổi ý kiến rồi à?
- Chúng tôi nghĩ lại rồi! - Grigori miễn cưỡng nhe hai
hàm răng trắng xanh hình móng ngựa, nháy mắt nói - Cái chết thì mình chẳng phải
đi đâu mà tìm, tự nó sẽ biết chỗ mò đến thôi.
- Đến các ngài sĩ quan còn không đi thì chúng tôi cũng
phó mặc cho Chúa! - Anikey chạy ầm ầm ra thềm rồi lại chạy vụt qua bên cửa sổ
hai chân như mọc thêm những cái móng ngựa.
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 134
Những bản quân lệnh của Fomin đập phấp phới trên những
dãy hàng rào ở Vosenskaia. Người ta chờ đợi Hồng quân kéo đến có thể bất cứ lúc
nào. Trong khi đó bộ tư lệnh của Mặt trận miền Bắc vẫn đóng ở trấn Karginskaia,
cách Vosenskaia ba mươi nhăm vec- xta.
Đêm mồng bốn tháng Giêng, một chi đội quân Turkestan kéo
đến Karginskaia và một chi đội tiễu phạt của tên trung tá Roman Ladarev được
điều cấp tốc từ trấn Ust- Belokaletvenskaia đi bộ tới đánh trung đoàn nổi loạn
của Fomin theo đội hình hành quân.
Đáng là bọn lính Turkestan đã phải tấn công Vosenskaia từ
ngày mồng năm. Trinh sát của chúng đã mò tới thôn Belogora.
Nhưng trận tấn công không thực hiện được. Những tên Cô-
dắc chạy khỏi trung đoàn Fomin cho biết rằng một lực lượng lớn của Hồng quân
đang nghỉ đêm ở thôn Gorokhovka và sẽ có mặt ở Vosenskaia vào ngày mồng năm.
° ° °
Krasnov đang bận đón những tên đại biểu đồng minh vừa tới
Novocherkask, vì thế hắn thử đánh Fomin bằng một đòn cân não. Hắn dùng đường
điện tín trực tiếp từ Novocherkask đến Vosenskaia gửi cho Fomin một bức điện.
Gã báo vụ đánh đi đánh lại rất lâu mấy tiếng "Vosenskaia, gửi Fomin"
rồi truyền đi mấy dòng ngắn ngủi:
"Gửi Fomin ở Vosenskaia. Ta ra lệnh cho thượng sĩ
Fomin hãy tỉnh ngộ và cùng trung đoàn trở về trận địa. Chi đội tiễu phạt đã
xuất phát. Cưỡng lệnh sẽ bị án tử hình. Krasnov".
Dưới ánh một ngọn đèn dầu hoả. Fomin phanh tà chiếc áo da
ngắn đứng nhìn cái băng giấy mỏng đầy những điểm lấm tấm nâu chạy ngoằn ngoèo
như con rắn dưới những ngón tay của gã báo vụ. Hắn vừa nói vừa phả vào gáy gã
báo vụ một làn hơi lạnh sặc sụa mùi rượu:
- Thế nào, nó nói bậy bạ gì đấy? Tỉnh ngộ à? Nó đánh đã
hết chửa? Viết cho nó… Cái gì hử? Sao lại không được? Tao ra lệnh, nếu không
tao sẽ lập tức moi nốt tim gan mề phổi của mày ra!
Thế là gã báo vụ đánh đi:
"Gửi ataman Krasnov ở Novocherkask. Cút mẹ mày đi.
Fomin".
Tình hình Mặt trận miền Bắc đã trở nên đặc biệt phức tạp.
Vì thế Krasnov quyết định thân chinh tới Karginskaia để từ đấy trực tiếp phóng
"nắm tay tiễu phạt" ra đánh Fomin và chủ yếu là lấy lại tinh thần cho
bọn Cô- dắc đang dao động. Chính vì mục đích ấy hắn đã mời mấy tên đại diện của
đồng minh đi một chuyến thăm mặt trận.
Ở làng Buturlinovka đã tổ chức lễ duyệt trung đoàn huân
chương thánh Gioóc Gundorov vừa chiến đấu trở về. Duyệt binh xong, Krasnov tới
đứng bên cạnh lá quân kỳ của trung đoàn. Hắn quay người sang bên phải, cất
tiếng hô oang oang:
- Những ai đã phục vụ dưới quyền chỉ huy của tôi trong
trung đoàn Mười tiến một bước… bước!
Gần một nửa quân số trung đoàn Gundorov bước lên phía
trước. Krasnov bỏ chiếc mũ lông của hắn xuống, hôn chéo miệng một tên quản đứng
gần nhất, tên nầy đã có tuổi nhưng tư thế còn rất hùng dũng. Tên quản đưa tay
áo ca- pốt lên chùi bộ ria xén tỉa ngay ngắn, hoảng hốt trợn tròn hai con mắt,
đứng đực ra như ngỗng ỉa. Krasnov hôn tất cả những tên lính và sĩ quan cũ trong
trung đoàn của hắn.
Bọn đại biểu của Đồng minh chẳng hiểu đầu đuôi ra sao cả,
chúng kinh ngạc thì thầm với nhau. Nhưng chẳng mấy chốc vẻ mặt ngạc nhiên của
chúng đã được thay bằng một nụ cười mãn ý vì Krasnov đã đi tới trước mặt chúng
và giải thích:
- Đây là những người anh hùng đã cùng tôi đánh quân Đức ở
gần Neviska, quân Áo ở Bengiet và Komarov, đã góp phần vào chiến thắng chung
của chúng ta đánh bại kẻ thù.
Hai bên vầng mặt trời treo lơ lửng ngay giữa đường, hai
hàng cột dây thép ngũ sắc với những cái đai trắng đứng chết lặng như những tên
lính gác hai bên một hòm tiền. Gió đông- bắc lạnh buốt rúc lên như tiếng kèn
trong những khu rừng, lao đi vùn vụt qua đồng cỏ lan rộng ra như những dòng
phún thạch, đè rạp đầu và làm gãy những khoảng cỏ dại lồm xồm. Chiều ngày mồng
sáu tháng giêng, lúc ánh hoàng hôn đã buông xuống trên sông Tria như một tấm
màn, Krasnov đến Karginskaia cùng hai sĩ quan quân đội hoàng gia Anh Edwardt và
Oncot, hai sĩ quan Pháp, đại uý Bactelo và trung uý Eclich. Bốn đại diện Đồng
minh mặc những chiếc áo choàng dài bằng lông, đội chiếc mũ lông thỏ lồm xồm. Họ
cười khà khà, so vai rụt cổ giậm giậm chân bước trên xe hơi xuống, mùi xì gà và
mùi nước hoa Colone nồng nặc. Sau khi đã sưởi ấm và uống vài tách trà trong nhà
lão phú thương Levotkin, mấy sĩ quan cùng với Krasnov và thiếu tướng Ivanov tư
lệnh Mặt trận miền Bắc tới ngôi trường dùng làm địa điểm cho một cuộc họp.
Krasnov nói rất lâu trước một đám đông toàn là dân Cô-
dắc. Bọn nầy có vẻ e ngại đề phòng, nhưng vẫn chăm chú lắng nghe, thái độ rất
tốt. Nhưng đến khi hắn bắt đầu tả lại một cách sống động "những hành động
dã man của bọn Bolsevich" trong các trấn bị họ chiếm đóng thì từ mấy hàng
cuối có người bực tức kêu lên trong làn khói thuốc lá xanh xanh:
- Không đúng thế đâu! - Ấn tượng từ nãy thế là tan ra mây
khói.
Sáng hôm sau, Krasnov cùng mấy tên đại diện Đồng minh vội
vã chuồn về Minlerovo.
Bộ tư lệnh Mặt trận miền Bắc cũng rút đi không kém phần
hấp tấp. Mãi đến chiều tối, bọn lính Turkestan còn sục sạo khắp trấn lùng bắt
những gã Cô- dắc không chịu rút lui. Đêm hôm ấy kho đạn bị đốt. Mãi đến nửa
đêm, đạn súng trường vẫn còn nổ ran như người ta đang đốt một đống củi khổng
lồ. Những phát đạn pháo nổ long trời như tiếng đá lở. Hôm sau, giữa lúc trên
quảng trường đang cử hành lễ cầu kinh trước khi rút lui trên ngọn gò bên cạnh
trấn Karginskaia bỗng có một khẩu súng máy bắn ra như tiếng máy khâu. Đạn súng
máy gõ trống trên mái nhà thờ như một trận mưa đầu mùa xuân. Thế là tất cả mọi
người chạy ùa ra đồng cỏ, không còn trật tự gì nữa. Ladarev chỉ huy chi đội của
hắn cùng vài đơn vị Cô- dắc nhỏ định yểm hộ cho những tên rút lui, bọn bộ binh
tản khai bố trí sau cái cối xay gió. Đại đội pháo 36 Karginskaia dưới quyền chỉ
huy của viên đại uý Fedor Popop người Karginskaia, bắn với tốc độ nhanh vào các
chiến sĩ Hồng quân đang tấn công, nhưng chẳng mấy chốc chúng đã thắng ngựa đánh
bài chuồn. Còn bộ binh Cô- dắc thì bị kỵ binh Hồng quân vu hồi từ phá thôn
Latysev bao vây dồn tới vách khe núi, chém chết chừng ba mươi tên bô lão ở
Karginskaia mà có kẻ đã gọi đùa là "Gaiđamác" 1.
--- ------ ------ ------ -------
1 Chỉ những người
Ukraina khởi nghĩa chống đế quốc Ba Lan từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 18. Trong thời
kỳ Nội chiến, chỉ một loại kỵ binh đặc biệt của bọn phản động Ukraina (ND).
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 135
Sau khi quyết định không rút lui nữa, ông Panteley
Prokofievich lại thấy mọi vật đều có giá trị, có ý nghĩa như cũ.
Chiều hôm ấy, trong khi quét dọn chuồng bò, ông đã không
do dự gì cả, chọn luôn đống xấu nhất để lấy cỏ. Ông đứng trong cái sân gia súc
tối om, ông ngắm đầu đuôi xuôi ngược, ngắm đi ngắm lại con bò cái và nghĩ thầm,
trong lòng rất vừa ý: "Nó đang có chửa đây, béo thật ra béo. Không biết
Chúa có cho được hai con sinh đôi không?". Mọi vật lại trở nên thân thiết
gần gũi đối với ông. Tất cả những thứ mà ông vừa có ý nghĩ vứt bỏ lại trở nên
quan trọng và có trọng lượng như xưa. Chỉ trong một buổi hoàng hôn ngắn ngủi
ông đã kịp mắng Dunhiaska về tội để trấu vãi lung tung quanh chuồng ngựa và
không đập băng trong cái máng ăn của gia súc, đồng thời bịt được cái lỗ mà con
lợn thiến nhà Stepan Astakhov mới húc thủng trong hàng rào. Thấy Acxinhia chạy
ra đóng cửa chớp, ông bèn nhân tiện hỏi xem Stepan có ý định rút lui không?
Acxinhia khép chặt chiếc khăn choàng, trả lời véo von như hát:
- Không đâu, không đâu, nhà tôi bây giờ còn đi đâu được
nữa? Hôm nay cứ nằm lỳ trên bếp lò, như đang lên cơn sốt rét ấy… Trán thì nóng
nóng là, lại còn kêu đau bụng. Anh Stepan nhà tôi ốm mất rồi. Chẳng đi được
đâu…
- Cả bên nhà tôi cũng thế đẩy. Thế là cả chúng tôi cũng
sẽ không đi đâu cả. Dịch tả dịch hạch nào biết được là không đi thì tốt hay
không tốt…
Trời đã tối. Sao Bắc Đẩu sáng đến chói mắt trên nền trời
xanh thẳm, sau đám rừng xám xịt bên kia sông Đông. Vùng chân trời đằng đông hơi
phớt một ánh hung hung. Quầng sáng của mặt trăng bắt đầu lên dần. Vầng trăng
lưỡi liềm ngoi lên trên một cây hắc dương cành đâm ngang dọc như gạc hươu. Vài
cái bóng mung lung nép mình xuống tuyết. Những đống tuyết cũng sẫm dần. Bốn bề
quá lặng lẽ, ông Panteley Prokofievich nghe thấy cả tiếng một người nào đó, có
lẽ là Anikey, đang dùng cái thuốn chọc băng trên sông Đông bên cạnh cái hố
nước. Những mảnh băng nhỏ bắn vung ra, đập vào nhau thành những tiếng leng keng
như tiếng thuỷ tinh. Trong sân, mấy con bò mộng vẫn nhai rơm đều đều. Trong bếp
đã nhóm lửa. Natalia đi lướt qua khoảng sáng trong khung cửa sổ. Ông Panteley
Prokofievich cảm thấy thèm được sưởi ấm. Ông bước vào thì thấy cả nhà đang quây
quần. Dunhiaska vừa ở nhà bên mụ vợ gã Khristonhia về. Cô bé đánh đổ hết chén
men rượu, rồi liến thoắng kể những tin mới, cứ như sợ có người kể tranh mất.
Grigori ngồi ở nhà trong bôi mỡ cho khẩu súng trường,
khẩu Nagan và thanh gươm. Chàng lấy một chiếc khăn bông bọc cái ống nhòm lại
rồi gọi Petro:
- Của anh đã sửa soạn xong cả chưa? Mang vào đây đi. Phải
đem chôn mới được.
- Nhớ phải chống lại chúng nó thì sao?
- Thôi không nói nữa! - Grigori cười nhạt. - Liệu cái
thần hồn, chúng nó mà vớ được thì sẽ treo cổ lên trước cổng cho mà xem.
Hai anh em ra sân gia súc. Không
hiểu sao người nào chôn riêng vũ khí của người nấy. Nhưng còn một khẩu Naga mầu
đen mới toanh, Grigori đem nhét xuống cái gối ở nhà trong.
Vừa ăn tối xong, mọi người sắp sửa
đi ngủ và chỉ còn chuyện trò một cách uể oải. Chợt có tiếng con chó đực xích
ngoài sân sủa vài tiếng khàn khàn. Nó kéo cái xích nhảy chồm về phía trước,
nhưng bị cái vòng cổ xít lấy họng, nó rên khè khè. Ông già ra ngoài xem có
chuyện gì rồi quay vào với một người đầu cuốn một cái khăn tới sát lông mày. Người
ấy đeo toàn bộ súng gươm, lưng thắt dây lưng rất chặt. Người ấy vừa bước vào
vừa làm dấu phép, hơi bốc ra cuồn cuộn từ cái miệng đầy sương muối nom hệt như
một chữ "o" trắng trắng.
Có lẽ cả nhà không nhận ra tôi nữa
rồi phải không?
- Bác thông gia Maca đây mà. - Daria
kêu lên.
Đến lúc nầy Petro và cả nhà mới nhận
ra một người có họ xa là gã Cô- dắc Maca Nogaichev ở thôn Xinghin, một tay rất
tốt giọng đồng thời là một con sâu rượu nổi tiếng trong toàn khu.
- Ma quỉ nào dẫn ông anh tới đây
thế? - Petro mỉm cười hỏi nhưng không đứng dậy.
Nogaichev gỡ những miếng băng nhỏ
bám trên ria, ném ra ngưỡng cửa, dậm dậm đôi ủng dạ đế da to, rồi từ từ cởi áo
ngoài.
- Tôi nghĩ rút lui một mình thì buồn
chết, nên tự bảo: thôi sang với mấy bác thông gia vậy. Nghe đồn hai bác đều còn
có nhà, vì thế tôi bảo nhà tôi là sẽ sang đi cùng với các bác Melekhov cho vui.
Hắn tháo cây súng trường, dựa vào
bếp lò, ngay bên cạnh mấy cái gắp than, làm mấy người phụ nữ mỉm cười và cười
khúc khích. Hắn nhét cái túi dết xuống bên dưới miệng bếp lò, chỗ vụn tro than,
còn thanh gươm và roi ngựa thì trịnh trọng đặt lên giường. Cũng như mọi lần,
hôm nay Maca nặc mùi rượu, hai con mắt ốc nhồi rất to mờ đi vì hơi men, hai hàm
răng đều đặn trắng xanh như những cái vỏ sò vùng sông Đông, lấp loáng sau bộ
râu ướt đẫm, bết lại từng đám.
- Anh em Cô- dắc ở Xinghin không đi
à? - Grigori vừa hỏi vừa chìa cho hắn cái túi thuốc thêu hạt cườm.
Người khách đưa tay gạt túi thuốc.
- Tôi không hút thuốc… Anh em Cô-
dắc ấy à? Có người thì đi, nhưng có người lại kiếm những cái hang chuột để chôn
mình vào trong đó. Thế hai bác có đi không?
- Các ông Cô- dắc nhà tôi không đi
đâu. Bác đừng có mà dụ dỗ họ! - Bà Ilinhitna hoảng lên.
- Chẳng nhẽ các bác ở lại thật à? Tôi
không thể nào tin được?
Bác Grigori, có thật không? Các bác
tự quyết định lấy đời mình đi, hai ông anh thân mến ạ?
- Phó mặc cho Chúa thôi… - Petro thở
dài rồi bỗng nhiên hắn đỏ bừng mặt hỏi - Grigori? Mày thế nào hả? Có thay đổi ý
kiến không? Có lẽ chúng ta đi chăng?
- Chẳng đi đâu cả.
Làn khói thuốc lá trùm kín Grigori
và chập chờn rất lâu trên cái bờm tóc xoăn đen như hắc ín của chàng.
- Con ngựa của mày cha đã tháo yên
cương cho nó chưa? - Petro hỏi một câu chẳng ăn vào đâu cả.
Mọi người nín lặng một lát. Chỉ còn
nghe thấy cái guồng quay sợi đưới chân Dunhiaska kêu vo vo như con ong đực,
nghe đến là buồn ngủ.
Nogaichev ngồi đến khi trời sáng
bạch và cứ luôn miệng khuyên hai anh em nhà Melekhov chạy sang bên kia sông
Dones. Đêm hôm ấy, Petro hai lần đầu không mũ chạy ra thắng ngựa nhưng cả hai
lần đều lại phải ra tháo yên dưới cặp mắt hăm doạ của Daria nhìn như xuyên vào
người hắn.
Trời đã sáng, khách sắp sửa ra đi. Hắn
mặc xong áo ngoài, tay đã nắm quả đấm cửa, còn húng hắng ho một cách đầy ý
nghĩa và nói rõ ràng có ý đe doạ:
- Cũng có thể rồi sẽ gặp may, nhưng
có điều là sau nầy hai bác sẽ phải hối thôi. Chúng tôi từ bên ấy kéo về sẽ còn
nhớ những ai đã mở cửa cho bọn Đỏ tiến vào vùng sông Đông, những ai đã ở lại
làm việc cho chúng nó…
Từ sáng, tuyết đã rơi như trút. Grigori
ra sân gia súc nhìn thấy một đám người đen đen đang tiến từ bên kia sông Đông
tới chỗ lội.
Tám con ngựa kéo không biết những
cái gì. Nhao nhao vẳng sang tiếng người nói, tiếng thúc ngựa, tiếng chửi tục
tĩu. Những hình người hình ngựa xám xám trắng trắng hiện ra thấp thoáng trong
trận bão tuyết như sau một tấm màn sương. Grigori nhìn thấy những cỗ bốn ngựa
bèn nghĩ thầm: "Một đại đội pháo… Chẳng nhẽ là bọn Đỏ?" ý nghĩ ấy làm
tim chàng như nứt làm đôi, nhưng chàng ngẫm nghĩ một lát thấy không phải như
thế, thì trong lòng lại nguôi nguôi.
Đoàn người tiến rời rạc, vòng tránh
rất xa cái hố băng đen ngòm mở hoác nhìn trời, và đã gần tới thôn. Nhưng khẩu
pháo đầu tiên vừa tới chỗ lên bờ thì lớp băng ở sát bờ sông bị nước xối mòn bên
dưới vỡ ra, một bánh thụt xuống. Gió đưa tới tiếng kêu của bọn coi ngựa, tiếng
lớp băng mỏng vỡ lạo xạo và tiếng những móng ngựa vừa trượt đập liên tiếp trên
mặt băng. Grigori đi qua sân tới gần, chăm chú nhìn. Trên áo ca- pốt của những
tên cưỡi ngựa, chàng nhận ra những cái lon đầy tuyết, và nhìn mặt có thể đoán
rằng họ là dân Cô- dắc.
Năm phút sau có một lão quản đã
nhiều tuổi cưỡi con ngựa cao lớn, mông rất to, tiến vào trong cổng. Tới bên
thềm, lão xuống ngựa, buộc dây cương lên lan can rồi bước vào trong nhà.
- Ai là chủ nhà nầy? - Lão chào xong
rồi hỏi.
- Tôi… - Ông Panteley Prokofievich
trả lời và lo lắng chờ câu hỏi tiếp theo: "Tại sao nhà ông còn có những
tay Cô- dắc ở nhà thế nầy?"
Nhưng lão quản chỉ đưa nắm tay lên
sửa lại hai hàng ria trắng loá những tuyết, dài và xệ xuống như dây ngù vai và
đề nghị:
- Các bà con đồng hương ạ? Bà con
hãy vì Chúa mà giúp chúng tôi một tay để lôi khẩu pháo lên! Vừa tới bờ thì bị
thụt xuống nước tới trục bánh xe ấy… May ra có chão lớn chăng? Đây là thôn gì
thế nhỉ? Chúng tôi đã bị lạc đường. Đáng là phải đến trấn Elanskaia, nhưng
tuyết rơi dầy như thế nầy thì chẳng còn trông thấy gì nữa. Lạc mất đường hành
quân rồi, mà bọn Đỏ thì đã đuổi đến sát gót.
- Tôi cũng không rõ, thật đấy… - Ông
già ngập ngừng.
- Nhưng có gì mà rõ với chẳng rõ? Nhà
ta đang có mấy tay Cô- dắc như thế nầy… Chúng tôi thì đang cần có người kéo
giúp.
- Tôi đang ốm, - Ông Panteley
Prokofievich nói dối.
- Tại sao bà con anh em lại như thế
nhỉ? - Lão quản quay nhìn tất cả mọi người, nhưng cổ lão cứ như ổ con chó sói,
không thể xoay đi xoay lại được. Giọng lão tựa như trẻ ra, rắn ròi hơn. - Chẳng
nhẽ bà con ta đây không phải là dân Cô- dắc hay sao? Thế là phải giương mắt
nhìn tài sản của Quân khu bị mất toi hay sao? Tôi đã phải ở lại thay đại đội
trưởng, các sĩ quan đều bỏ chạy hết. Suốt một tuần nay không được xuống ngựa,
các ngón chân đã rét cóng, rụng cả ra, nhưng tôi thà hy sinh tính mạng chứ
quyết không chịu bỏ mất đại đội pháo nầy đâu? Còn như các người… Nhưng không
sao cả? Nói năng nhẹ nhàng với nhau chẳng muốn nghe thì bây giờ tôi sẽ gọi anh
em Cô- dắc vào, và chúng tôi sẽ bắt các người… - Lão quản ức quá quát lên, nước
mắt đầm đìa - Chúng tôi sẽ bắt các người phải làm, lũ chó đẻ! - Quân Bolsevich?
Quẳng mẹ các người xuống hố! Còn lão, lão già kia, dù lão muốn hay không, chúng
tôi sẽ cột cổ lão vào xe! Đi gọi ngay người lại đây! Nếu không thì có Chúa
chứng giám đấy, thằng nầy mà quay lại thì tất cả cái thôn nầy sẽ thành bình
địa…
Lão nói như một con người không hoàn
toàn tin vào sức mạnh của mình. Grigori bỗng thấy thương hại. Chàng với lấy cái
mũ, nói giọng nghiêm nghị, nhưng mắt không buồn nhìn lão quản lúc nầy đang như
hoá điên hoá ngộ:
- Thôi anh đừng ngậu xị lên nữa, ầm
ĩ lên như vậy làm gì! Chúng tôi sẽ kéo giúp, còn anh thì cút đi đâu thì cút.
Sau khi dỡ hàng rào lót bánh xe, mọi
người đã kéo được đại đội pháo qua sông. Người đến giúp không phải là ít.
Anikey, Khristonhia, Tomilin Ivanov, hai anh em nhà Melekhov và một chục người
đàn bà đã cùng bọn lính pháo binh kéo mấy khẩu pháo và những hòm đạn lên, cả
những con ngựa cũng được dắt lên giúp.
Các bánh xe bị đông cứng không chịu
quay cứ trượt trên mặt băng. Những con ngựa đã kiệt sức gân cổ kéo mãi mới leo
lên được cái dốc ngắn nhất. Nửa số pháo thủ đã đào ngũ, những gã còn lại phải
đi bộ.
Lão quản bỏ mũ cúi chào, cảm ơn
những người đến giúp rồi xoay người trên yên, khẽ ra lệnh:
- Đại đội pháo, theo tôi!
Grigori nhìn theo lão, ánh mắt đầy
vẻ kính nể. Chàng rất đỗi ngạc nhiên và có vẻ như không tin tưởng lắm. Petro
nhai nhai món ria bước tới, nói như để trả lời ý nghĩ của Grigori:
- Nếu mà tất cả đều được như thế nầy
nhỉ? Sông Đông êm đềm phải được bảo vệ như thế nầy mới phải!
- Cậu đang nói về cái lão rậm râu,
lão quản ấy phải không? - Khristonhia bước tới, bùn bắn tới mang tai. - Chưa
biết chừng lão sẽ kéo được mấy khẩu pháo của lão đến nơi cho mà xem! Mẹ lão
chứ, lão đã vung roi định đánh cả mình nữa đấy! Mà lão rất có thể đánh thật
đấy, một khi con người đã phát khùng lên như thế… Vốn là mình không muốn ra
đâu, nhưng thú thật là cũng có hoảng. Không có ủng dạ mà cũng phải ra. Mà cậu
bảo, cái thằng ngu xuẩn ấy, nó lôi mấy khẩu pháo nầy đi thì được tích sự gì cơ
chứ? Đúng là con lợn hay phá hàng rào, phải đeo cái gông vào cổ, vừa mệt xác,
vừa chẳng được việc gì, thế mà cứ lôi đi…
Đám Cô- dắc ra về, vừa đi vừa lặng lẽ mỉm cười.
SÔNG ĐÔNG ÊM ĐỀM
Chương 136
Đã đến giờ ăn trưa, ở một nơi rất xa bên kia sông Đông có
khẩu súng máy nổ hai loạt khàn khàn rồi câm bặt.
Grigori đã đứng nửa giờ như mọc rễ ở nhà trong, bên cạnh
cửa sổ. Bỗng chàng lùi lại, hai gò má xạm đi như rắc tro:
- Chúng nó kia rồi!
Bà Ilinhitna kêu lên một tiếng, chạy bổ ra cửa sổ. Tám
người cưỡi ngựa đạng cho ngựa chạy tản ra theo dọc phố. Những con ngựa chạy
nước kiệu đến trước sân nhà Melekhov thì đứng lại. Toán người quan sát chỗ lội
qua sông Đông cùng con đường nhỏ đen đen bị kẹp giữa dòng sông và ngọn núi rồi
quay lộn trở lại. Những con ngựa béo căng vẫy vẫy những cái đuôi xén ngắn, tung
vó làm từng đám tuyết bắn vung lên. Sau khi xem xét thôn Tatarsky, đội trinh
sát cưỡi ngựa lại mất hút. Một giờ sau, trong thôn đã rộn lên tiếng người xôn
xao, những giọng nói lạ tai với những âm "ô" không biến âm và tiếng
chó sủa oăng oẳng. Một trung đoàn bộ binh vượt qua sông Đông, tràn vào trong
thôn, cùng với những khẩu súng máy nặng trên xe trượt tuyết những xe vận tải và
xe nhà bếp.
Dù cho phút đầu tiên thấy quân địch đột nhập vào là đáng
sợ như thế nào, nhưng cô gái hay cười Dunhiaska vẫn không làm thế nào nhịn cười
được. Khi toán trinh sát quay trở lại, Dunhiaska cười phì phì trong chiếc tạp
dề kéo lên che miệng và chạy vào trong bếp.
Natalia đang ở trong đó kinh hãi nhìn em chồng:
- Em làm sao thế?
- Chao ôi, chị Natalia yêu quí! Chị yêu của em? - Ra mà
xem họ cưỡi ngựa! Ngồi trên yên cái kiểu gì mà ngật ngà ngật ngưỡng…
Còn hai khuỷu tay thì lắt la lắt lẻo. Người họ cứ như
khâu bằng giẻ rách ấy, từ đầu đến chân chỗ nào cũng run bắn lên!
Cô gái nhại kiểu các chiến sĩ Hồng quân oặt oẹo trên yên
khéo quá làm cho Natalia phải hết sức nhịn cười, chạy vào giường nằm úp mặt
xuống gối để bố chồng khỏi biết, khỏi nổi giận.
Người ông Panteley Prokofievich khẽ run lên như bị lạnh.
Ông vô duyên vô cớ xê dịch trên chiếc ghế dài cái hộp đựng cuộn dây sáp cái dùi
và cái ống bơ nhỏ đựng một nắm đinh bằng gỗ bạch dương, và cứ đăm đăm nhìn ra
cửa sổ bằng cặp mắt nheo nheo, hốt hoảng như mắt một con thú bị vây bắt.
Trong khi đó bọn đàn bà con gái trong bếp cứ náo cả lên,
làm như đang có tin mừng lớn không bằng. Mặt đỏ bừng, hai con mắt đẫm nước mắt
long lanh như hai hạt nhãn 1 đẫm sương đêm, Dunhiaska diễn lại cho Daria xem
cách ngồi trên yên của các chiến sĩ Hồng quân và trong khi nhại đi nhại lại đều
đều các cử động của họ trên lưng ngựa, cô gái đã vô tình làm giống một cách
trâng tráo, một động tác tục tĩu. Trong một trận cười như lên cơn thần kinh,
cặp lông mày tô đen của Daria cong hẳn lên như hai cái móng ngựa. Chị chàng
cười như nắc nẻ, nói giọng khàn khàn cố giữ cho khỏi vang to:
- Có lẽ họ mài quần đến thủng đũng mất? Những anh chàng
cưỡi ngựa thật là kỳ quặc… Mũi yên bị uốn gập xuống chứ còn gì!
Ngay đến Petro vừa bước vào trong nhà ra với bộ mặt đưa
đám cũng bị tiếng cười của mấy chị em làm cho vui lên.
- Nhìn chúng nó cưỡi ngựa đã đủ thấy lạ chưa. - Hắn nói.
- Nhưng chúng nó có biết thương ngựa đâu. Cưỡi gãy lưng con ngựa nầy lại cướp
ngay được một con khác. Cái quân mu- gích! - Hắn vung tay với một vẻ hết sức
khinh bỉ. - Có lẽ bây giờ chúng nó mới trông thấy con ngựa lần đầu. "Nhong
nhong ngựa ông đi, nhong nhong ngựa ông đến!" Cha ông chúng nó nghe thấy
tiếng bánh xe rít còn sợ, thế mà bây giờ chúng nó cũng vênh vang trên ngựa!
Chao ôi! - Hắn bẻ ngón tay răng rắc rồi chui qua cửa, vào nhà trong.
Các chiến sĩ Hồng quân đi từng đoàn từng lũ theo dọc phố,
rồi phân thành nhiều nhóm vào các nhà. Ba người rẽ vào cái cửa nhỏ của nhà
Anikey. Năm người trong số đó có một người cưỡi ngựa, dừng lại bên cạnh nhà
Astakhov, còn năm người nữa thì đi dọc theo hàng rào tới nhà Melekhov. Đi đầu
là một chiến sĩ nhỏ bé, đã có tuổi, râu ria nhẵn nhụi, mũi tẹt, lỗ mũi rất to,
dáng người lanh lợi, hoạt bát, mới trông đã biết ngay là một cựu chiến binh.
Anh ta bước vào sân nhà Melekhov trước nhất. Đến bên thềm thì anh ta dừng lại
một phút, cúi đầu nhìn con chó vàng đang giật xích, thở hồng hộc, sủa rầm lên.
Anh ta nhìn một lát rồi hạ khẩu súng trường trên vai xuống. Một phát súng nổ
làm sương muối trên mái nhà rơi xuống lả tả như một làn khói. Grigori đưa tay
lên nới cổ áo sơ- mi làm chàng ngạt thở. Chàng nhìn qua cửa sổ thấy con chó lăn
lộn trên tuyết, máu chảy lênh láng. Trong cơn đau điên cuồng lúc giãy chết, nó
cắn cả vào chỗ lưng trúng đạn và xích sắt. Grigori quay lại nhìn thấy những
khuôn mặt cắt không còn một hột máu của những người phụ nữ trong nhà và cặp mắt
mất hết tinh thần của mẹ. Chàng không kịp đội mũ, bước luôn ra phòng ngoài.
- Đứng lại! - Người bố ở phía sau gọi thất thanh.
Grigori mở toang cánh cửa. Một cái vỏ đạn rơi leng keng
xuống ngưỡng cửa. Mấy chiến sĩ Hồng quân còn ở lại phía sau đã bước vào qua cửa
hàng rào.
- Tại sao anh giết con chó hử? Nó
gây trở ngại cho anh à? - Grigori đứng ở ngưỡng cửa hỏi.
Hai cái lỗ mũi rộng hoác của người
chiến sĩ Hồng quân hít hít phập phồng, hai bên mép cặp mắt mỏng dính, cạo râu
kỹ đến xanh xanh, chảy xệ xuống. Anh ta ngoái nhìn một cái rồi hất khẩu súng
sang tay kia.
- Nhưng mầy muốn gì hử? Mày tiếc à?
Còn tao thì tao không tiếc mất với mầy một viên đạn đâu. Mầy muốn phải không?
Đứng lại!
- Thôi thôi đi, Alexandr! - Một
chiến sĩ Hồng quân cao lớn, lông mày đỏ, tươi cười bước tới và nói - Chào bác
chủ nhà? Bà con ta đã thấy Hồng quân chưa? Bác cho chúng tôi ở nhờ nhé. Đồng
chí nầy bắn chết mất con chó của bác đấy à? Thật là không cần thiết? Các đồng
chí, vào đi thôi.
Grigori bước vào sau cùng. Các chiến
sĩ Hồng quân vui vẻ chào hỏi, rồi tháo những túi dết, những bao đạn kiểu Nhật
bằng da và ném những cái áo ca- pốt, áo bông lên giường thành một đống to
tướng.
Khắp nhà lập tức nồng nặc cái mùi
lính tráng khó ngửi, hắc hắc như mùi cồn, một thứ mùi hỗn hợp của mồ hôi người,
thuốc lá, xà phòng rẻ tiền, mỡ lau súng: mùi của những kẻ viễn chinh.
Anh chàng ban nãy được gọi tên là
Alexandr ngồi vào bàn, châm thuốc hút và hỏi như để tiếp tục câu chuyện đã bắt
đầu nói với Grigori:
- Anh có ở với bọn Trắng à?
- Có.
- Ấy đấy. Cứ xem cách bay như thế
nào là có thể nhận ra được ngay loài cú vọ, còn anh thì có thể nhận được ra ở mùi
rớt rãi. Trắng à?
Sĩ quan có phải không? Lon vàng à?
Anh ta thở một hơi khói rất dài ra đằng mũi, nhìn như
xuyên vào Grigori đang đứng dựa vào xà ngang cửa bằng hai con mắt lạnh như
tiền, không thoáng một nét cười nào, và cứ gõ cái móng tay phồng phồng ám khói
xuống điếu thuốc.
- Sĩ quan phải không? Cứ nhận đi xem nào? Thằng nầy chỉ
nhìn qua thái độ là thấy rõ ngay. Bản thân thằng nầy đã đánh nhau chán chê với
bọn Đức rồi đấy.
- Trước kia có làm sĩ quan. - Grigori mỉm cười một cách
ngượng nghịu. Chàng nhìn sang bên cạnh, bắt gặp cặp mắt Natalia đang nhìn mình
đầy vẻ hốt hoảng, van lơn, bèn sầm mặt lại, hai hàng lông mày rung rung. Chàng
cảm thấy tức giận về cái cười của mình.
- Thật đáng tiếc? Viên đạn lúc nãy vốn là không nên bắn
vào con chó…
Người chiến sĩ Hồng quân ném mẩu thuốc xuống chân Grigori
và nháy mắt với mấy người kia.
Rồi Grigori lại cảm thấy rằng, trái với ý muốn của mình,
môi mình lại xệch ra thành một nụ cười hối lỗi và van lơn. Chàng thẹn đến đỏ
mặt vì sự yếu đuối của mình đã lộ ra một cách tự phát, không kiềm chế nổi.
"Cứ như con chó vừa làm bậy đứng trước mặt chủ".
Sự nhục nhã làm đầu Grigori nóng lên như lửa đốt và trong
mắt chàng thấy hiện ra trước mắt mình cái cảnh con chó ức trắng vừa bị giết
đang dành cặp môi đen bóng như xa- tanh ra cười, cùng với cái cười của mình lúc
nãy khi mình, Grigori nầy, là chủ nó, là kẻ nắm quyền sinh sát đối với nó, đi
tới gần nó. Chàng thấy nó nằm ngửa ra, nhe những cái răng còn non, đập đập cái
đuôi bù xù màu hung hung xuống đất…
Cả ông Panteley Prokofievich cũng hỏi với một giọng mà
Grigori chưa từng nghe thấy bao giờ:
- Có lẽ các vị khách muốn xơi cơm tối chăng? Nếu có thì
ông sẽ bảo vợ…
Bà Ilinhitna không chờ trả lời đã chạy ra bếp lò. Cái gắp
than cứ run bắn lên trong tay bà và bà không là thế nào nâng nổi cái nồi gang
đựng súp bắp cải lên nữa. Daria sửa soạn bàn ăn, mắt không ngước lên nhìn ai
cả. Các chiến sĩ Hồng quân không làm dấu phép, ngồi ngay vào bàn. Ông già theo
dõi họ, trong lòng vừa sợ, vừa căm ghét, nhưng cố không để lộ. Cuối cùng ông
không nhìn được nữa, bèn hỏi:
- Thế là các bác không cầu kinh à?
Đến lúc nầy mới có một cái gì tương tự như một nét cười
thoáng trên môi Alexandr. Anh ta trả lời giữa tiếng cười chung của mọi người:
- Cả bố già nữa, tôi cũng khuyên bố đừng nên cầu nguyện
làm gì cả! Bao nhiêu thần thánh của chúng tôi, chúng tôi đã tống cổ đi từ lâu
rồi… - Anh ta ngừng một lát rồi cau mày. - Chẳng làm gì có Chúa, chỉ những kẻ
ngu xuẩn mới tin, mới cầu nguyện những mẩu gỗ ấy!
- Vâng, vâng… Những người có chữ nghĩa tất nhiên hiểu
được rõ. - Ông Panteley Prokofievich hoảng lên, cũng đồng ý.
Daria đặt trước mặt mỗi người một cái muỗng, nhưng
Alexandr đẩy cái muỗng trước mặt anh ta ra và bảo.
- Có thể có cái nào không bằng gỗ không? Ăn bằng cái nầy
thì đến mang bệnh truyền nhiễm vào thân thôi! Cái nầy mà gọi là cái muỗng à?
Gặm nham nhở cả?
Daria nổ ra như thuốc súng:
- Nếu sợ không dám dùng của người khác thì phải mang của
mình đi mà dùng.
- Nầy, thôi im đi, cô nàng? Không có thìa à? Thế lấy cái
khăn sạch cho tôi lau cái nầy đi.
Lúc bà Ilinhitna múc súp bắp cảỉ ra đĩa, Alexandr lại bảo
bà:
- Mẹ nếm thử cái xem, mẹ.
- Sao tôi lại phải ăn trước? Hay nhiều muối quá chăng? -
Bà già hỏi giọng sợ hãi…
- Mẹ cứ nếm đi, cứ nếm đi! Biết đâu chẳng rắc thêm cho
khách dúm thuốc gì đó…
- Múc lấy một muỗng ăn đi! Nghe rõ chưa? - Ông Panteley
Prokofievich ra lệnh bằng một giọng nghiêm khắc rồi mím chặt môi lại. Sau đó,
ông lấy những đồ chữa ủng trong cái hộp, đẩy một khúc xích dương mà ông dùng
làm ghế ra cạnh cửa sổ, đổ thêm ít dầu vào cây đèn, rồi đưa một chiếc ủng cũ
ngồi xuống. Từ lúc đó trở đi ông không nói gì thêm nữa.
Petro không bước chân ra khỏi phòng trong. Cả Natalia
cũng ru rú trong đó với hai đứa trẻ. Dunhiaska ngồi sát vào bếp lò đan bít tất.
Đến khi thấy một chàng Hồng quân gọi mình là "tiểu
thư" và mời mình cùng ăn tối thì cô gái bỏ ra ngoài. Mọi người lặng đi một
lát.
Ăn xong, các chiến sĩ Hồng quân bắt đầu hút thuốc.
- Ở nhà ta đây có hút thuốc được không nhỉ? - Anh chàng
lông mày đỏ hỏi.
- Nhà tôi không thiếu những con sâu thuốc đâu. - Bà
Ilinhitna miễn cưỡng trả lời.
Người ta mời Grigori hút thuốc, chàng từ chối. Ruột gan
chàng lộn cả lên, tim chàng nhoi nhói từng đợt mỗi khi chàng nhìn anh chàng bắn
chết con chó cứ luôn luôn có một thái độ ngang ngược, khiêu khích đối với mình.
Rõ ràng anh ta muốn gây gổ, nên lúc nào cũng tìm kiếm những dịp châm chọc
Grigori, bắt chuyện với chàng.
- Trước kia quan lớn ở trung đoàn nào?
- Nhiều trung đoàn lắm.
- Ngài đã giết bao nhiêu anh em chúng tôi rồi?
- Trên chiến trường thì không thể đếm được đâu. Đồng chí
đừng tưởng tôi sinh ra đã là sĩ quan. Tôi đã được đề bạt trong cuộc chiến tranh
với Đức. Vì lập được chiến công nên mới được họ quẳng cho hai cái lon vai…
- Tôi không đồng chí với các ngài sĩ quan? Những người
anh em của các ngài, chúng tôi thì cho đứng vào tường mà ăn kẹo đạn. Con người
tội lỗi như tôi đã nhằm trên đầu ruồi rồi không chỉ một thằng đâu.
- Nầy đồng chí, tôi nói cho đồng chí biết… Thái độ của
đồng chí như thế không đúng đâu: đồng chí làm như các đồng chí đã chiếm lĩnh
thôn nầy sau một trận chiến đấu không bằng. Phải nhớ rằng chính chúng tôi đã bỏ
mặt trận, để các đồng chí tiến vào, mà đồng chí thì cứ như đi vào một vùng bị
đánh chiếm ấy… Bắn con chó, việc ấy thì bất cứ ai cũng làm được, còn như giết
và làm nhục một người không có vũ khí thì cũng chẳng phải là hảo hán đâu…
- Anh đừng có dạy khôn tôi! Cái loại người như anh tôi đã
biết chán rồi! "Bỏ trận địa". Nếu chúng tôi không nện cho cẩn thận
thì liệu các anh có bỏ không? Tôi thì có thể nói chuyện với anh đủ mọi kiểu
được.
- Thôi đi Alexandr! Chán ngấy đi được! - Anh chàng lông
mày đỏ khuyên.
Nhưng anh chàng kia đã thở như kéo bễ, bước tới trước mặt
Grigori, lỗ mũi phập phồng:
- Nầy, anh sĩ quan, tốt nhất là đừng có trêu tôi, nếu không
sẽ chẳng hay ho gì đâu?
- Tôi không trêu chọc gì anh.
- Không, có trêu?
Natalia hé cửa, gọi Grigori bằng một giọng phá ra. Chàng
lánh khỏi anh chàng Hồng quân đứng trước mặt mình, đi vào cửa, người lảo đảo
như say rượu. Petro chờ chàng ở cửa, khẽ nói với chàng bằng một giọng căm tức:
- Mày làm cái trò gì thế hử? Đời nào nó lại chịu thua
mày? Mày dính vào với nó làm gì? Khéo lại mất mạng cả mày lẫn cả nhà thôi!
- Ngồi xuống đi! - Hắn nói xong ấn mạnh cho Grigori ngồi
xuống cái rương rồi bỏ vào trong bếp.
Grigori há to miệng thở lấy thở để, hai gò má rám nắng
mất hẳn cái ánh hồng hào, hai con mắt mờ đi chỉ còn giữ được một chút ánh sáng.
- Anh Griska? Grisenca? Anh yêu của
em! Anh đừng có dính vào với họ làm gì? - Natalia vừa van chồng, vừa run rẩy
bịt miệng hai đứa trẻ đã sắp sửa gào lên.
- Sao mình lại không đi nhỉ? -
Grigori hỏi rồi đau khổ nhìn Natalia. - Anh sẽ không dính vào với nó nữa. Thôi
im đi! Lòng dạ không còn sức đâu mà chịu đựng nữa rồi.
Sau đó lại đến thêm ba người Hồng
quân nữa. Một người đội chiếc mũ lông đen rất cao, có vẻ là chỉ huy. Người ấy
hỏi:
- Trong nhà đã xếp mấy cậu rồi.
- Đã có bảy anh em, - anh chàng lông
mày đỏ vừa trả lời vừa lựa những phím trên chiếc accordeon dân gian.
- Bộ tiêu súng máy sẽ đến ở đây. Các
đồng chí chịu chật một chút nhé.
Ba người đó lại bỏ đi. Và lập tức có
tiếng cánh cổng rít. Hai chiếc xe tải tiến vào trong sân. Một trong những khẩu
súng máy được kéo vào phòng ngoài. Có người quẹt diêm trong bóng tối và văng
tục rất ghê gớm. Người ta hút thuốc dưới hiên nhà kho, rút rơm châm lửa, nhưng
nhà chủ chẳng có ai ra.
- Có lẽ ông nó ra ngó qua mấy con
ngựa một cái. - Bà Ilinhitna đi qua trước mặt ông lão, khẽ rỉ tai ông.
Nhưng ông chồng chỉ nhún vai chứ không
chịu ra. Cửa mở ra đóng vào suốt đêm. Một làn hơi trắng đọng lững lờ trên trần
và bám vào tường như sương. Các chiến sĩ Hồng quân sửa soạn chỗ ngủ ngay dưới
đất ở nhà trong. Grigori đem một tấm thảm ra, trải giúp họ, và lấy cả cái áo
lông ngắn của mình đặt xuống cho họ gối.
- Tôi cũng đã từng đi lính, tôi biết
lắm. - Chàng mỉm cười làm lành với con người mà chàng cảm thấy là kẻ thù của
mình.
Nhưng hai cái lỗ mũi rộng hoác của
người chiến sĩ Hồng quân kia vẫn phập phồng, cặp mắt nhìn lướt trên người Grigori
vẫn gườm gườm…
Grigori và Natalia nằm trên cái
giường kê ngay trong phòng. Các chiến sĩ Hồng quân đặt súng trường trên đầu,
nằm ngổn ngang trên tấm thảm. Natalia định tắt đèn, nhưng một người đã hỏi,
giọng đe nạt:
- Ai nhờ bà chị tắt đèn hử? To gan thật!
Vặn nhỏ bấc đi, nhưng đèn thì phải thắp đến sáng.
Natalia đặt hai con nằm dưới chân,
còn mình thì cứ nguyên áo sống nằm sát vào tường. Grigori nằm chắp tay sau gáy,
không nói năng gì ca.
"Chúng mình mà ra đi, - chàng
nghiến răng, ấn chặt chỗ tim mình vào góc cái gối, nghĩ thầm - chúng mình mà
rút lui thì trong lúc nầy chúng nó đã dằn ngửa Natalia trên cái giường nầy mà
giở trò như hồi nào đối với Frania ở Ba Lan rồi…"
Một chiến sĩ Hồng quân bắt đầu kể
chuyện, nhưng cái giọng quen thuộc lúc nãy ngắt lời anh chàng kia, và vang lên
trong bóng tối mung lung với những khoảng ngắt quãng như chờ đợi:
- Chà không có đàn bà buồn bỏ mẹ? Bỏ
vào miệng nhai ngau ngáu được… Nhưng chủ nhà lại là sỹ quan… Họ chẳng cho những
thằng lính mượn vợ đâu… Có nghe thấy không, bác chủ?
Trong số các chiến sĩ Hồng quân có
người đã ngáy khò khò, có người khẽ cười trong giấc mơ. Giọng anh chàng lông
mày đỏ lại vang lên hăm doạ:
- Nầy, Alexandr, mình khuyên cậu mãi
đã chán rồi. Đến ở nhờ nhà nào cậu cũng gây chuyện, giở trò lưu manh, bôi nhọ
thanh danh Hồng quân. Không thể để như thế được? Mình lên báo cáo ngay chính
trị viên hoặc đại đội trưởng đây. Nghe rõ không? Còn mình thì nói chuyện với
cậu sau!
Trong nhà lặng đi. Chỉ nghe thấy
tiếng anh chàng lông mày đỏ vừa lồng ủng vào chân vừa thở phì phì một cách bực
bội. Một phút sau, anh ta ra ngoài, cửa đóng đánh sầm.
Natàlia không nhịn được nữa, khóc oà
lên. Grigori run rẩy đưa tay trái lên vuốt tóc, vuốt vừng trán đẫm mồ hôi và
khuôn mặt đầm đìa nước mắt của vợ. Tay phải của chàng xoa xoa trên ngực mình,
mấy ngón tay hết mở ra lại cài vào hàng khuy của chiếc áo sơ- mi lót như một
cái máy.
- Thôi nín đi, nín đi! - Chàng rỉ
tai Natalia nói rất khẽ. Trong giây phút nầy chắc chắn chàng biết rõ là mình đã
chuẩn bị tinh thần chịu đựng mọi sự thử thách và mọi điều nhục nhã để giữ lấy
tính mạng cho mình và cho những người trong gia đình.
Một que diêm soi sáng mặt anh chàng
Alexandr lúc nầy đã đứng dậy, thấy rõ cái mũi to bè bè và cái miệng đang hút
điếu thuốc: Qua những tiếng ngáy đủ các kiểu, có thể nghe thấy tiếng anh ta khẽ
lầu bầu, thở dài và bắt đầu mặc quần áo.
Grigori bồi hồi lắng nghe, trong
lòng vô cùng biết ơn anh chàng lông mày đỏ. Chàng sướng run cả người khi nghe
thấy bên ngoài cửa sổ có những tiếng chân bước và một giọng phẫn nộ:
- Và đồng chí ấy cứ gây sự… làm thế
nào được nữa… thật là tai vạ thưa đồng chí chính trị viên…
Những tiếng chân bước đã vang lên ở
phòng ngoài. Cánh cửa rít, mở ra… Một giọng chỉ huy rất trẻ ra lệnh:
- Đồng chí Alexandr Chiunikov, mặc
quần áo vào rồi ra khỏi chỗ nầy ngay. Đồng chí sẽ sang ngủ ở chỗ tôi. Mai chúng
tôi sẽ xử đồng chí về tội có những hành động không xứng đáng với danh hiệu Hồng
quân.
Grigori bắt gặp cặp mắt sắc thiện ý
của một người mặc áo da đen đứng ngoài cửa, bên cạnh anh chàng lông mày đỏ.
Người nầy nom còn trẻ, và trên nét
mặt có cái vẻ nghiêm nghị của một người còn trẻ: cặp môi mím chặt cố trỏ ra
kiên quyết một cách quá mức dưới một hàng lông tơ lún phún của tuổi thanh niên.
- Vớ phải một ông khách quấy rầy
phải không đồng chí? - Anh ta nói với Grigori, trên miệng chỉ hơi thoáng một
nét cười. - Thôi bây giờ cả nhà cứ ngủ yên, ngày mai chúng tôi sẽ làm cho anh
chàng nầy biết điều. Xin chúc mọi sự tốt lành. Nào ta đi thôi, Chiunikov.
Hai người bỏ đi, Grigori thở dài nhẹ
nhõm cả người. Sáng hôm sau anh chàng lông mày đỏ trả tiền trọ và tiền ăn uống
xong, còn cố ý trùng trình nán lại và nói:
- Thôi xin ông bà và các bác đừng
giận chúng tôi. Chỗ chúng tôi có cái cậu Alexandr nó cứ như bị bệnh thần kinh
ấy. Năm ngoái ở Lungansk, quê cậu ấy ở Lungansk mà, bọn sĩ quan đã bắn chết mẹ
và em gái cậu ấy ngay trước mắt cậu ấy. Vì vậy mới đâm ra như thế đấy… Thôi
nhé, xin cám ơn và chào cả nhà. À, thiếu chút nữa thì quên cái nầy cho hai
cháu? - Rồi anh ta lấy trong ba- lô ra và nhét vào tay mỗi đứa trẻ một miếng
đường cáu bẩn xám xịt, làm hai đứa mừng rơn.
Ông Panteley Prokofievich nhìn hai
đứa cháu, vẻ hết sức cảm động:
- Chà, bác cho các cháu quà như thế
nầy cơ à! Đường thì một năm rưỡi nay chúng tôi không được trông thấy rồi… Cầu
Chúa che chở cho đồng chí! Lạy chú ạ đi! Poliuska cám ơn chú đi! Cháu yêu của
ông, sao cứ đứng đực ra như phỗng thế?
Người chiến sĩ Hồng quân đã ra đi
khỏi cổng. Ông già nổi nóng bảo Natalia:
- Nhà mày thật là vô học thức! Ít
nhất cũng phải có cái bánh mì tròn biếu bác ấy ăn đường chứ! Một người tốt như
thế mà không có quà gì đưa tiễn người ta hay sao? Chà!
- Chạy quàng ra đi! - Grigori ra
lệnh.
Natalia bịt cái khăn lên đầu, chạy
ra ngoài cửa hàng rào, đuổi kịp anh chàng lông mày đỏ. Nàng ngượng đỏ cả mặt,
nhét vội cái bánh vào áo ca- pốt của anh ta, cái túi sâu thẳm như một cái giếng
trên đồng cỏ.
--- ------ ------ ------ -------
1 -Nguyên văn
"hai hạt cà" (ND).
Xem tiếp:
Xem tiếp:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét