BÁNH KHÚC

VÀ THỜI SINH VIÊN ĐÓI KÉM

Tác giả : Song Hà

Bài và ảnh

Tối nay ngồi cà phê, cu em kể lể chuyện gì đó, chợt nó ngước lên hỏi : "Anh có nhớ ở Hà Nội có cái bánh chi mà bên ngoài bọc xôi không ?".

Mình vỗ đùi reo lên : "Bánh khúc !".

Phải rồi bánh khúc nóng. Rất lâu không ai nhắc đến, vì xứ Nghệ mình không có món này nhưng mình thì không bao giờ quên nổi nó. Không phải vì bánh khúc quá ngon hay đặc sắc. Đơn giản vì ngày trước ở Hà Nội, vào cái đận đói kém nhất, mình từng muốn rớt nước mắt mỗi khi nghe tiếng rao lảnh lót của anh bán khúc dạo buổi tối :

"Khúc nóng nào ! Khúc đê !!! ..."

Dạo ấy mới ra trường, đời cơ bản là những chuỗi ngày đói ăn và nợ quán. Nợ dai đến mức mụ bán quán cơm bụi thấy mặt mình là lườm vì chán không thèm nói nữa. Hôm cuối cùng mụ bảo thẳng : "Thôi nhá ông tướng, hôm nay không bán cơm cho ông nữa nhá. Bao giờ ông giả hết nợ cũ thì ăn !".

Mình thất thểu lết về phòng nằm nguyên một cục, nghĩ thôi xong rồi, nhuận bút từ mấy bài báo vặt chưa biết bao giờ mới lĩnh được. Mà đói như này sức đâu ngồi viết với chả lách. Hôm ấy còn nhớ là một ngày rất dài ...

Nằm nguyên cả ngày đói vật vã. Khi no đủ người ta có vô vàn ước mơ và dự định, thậm chí có cả lí tưởng nữa. Nhưng khi nằm vì đói (à, đói rất hay nằm, nằm là nghĩa cử thông minh nhất vì đỡ phải ngọ nguậy tốn calo), người ta chỉ có duy nhất một khát khao cháy bỏng : kiếm được cái gì đút tạm vào mồm.

Hai ngày đầu của tháng ăn chay ramadan (gọi thế cho hoành), mình nợ được mì tôm của cô em hàng xóm bán tạp hóa. Đến bữa cứ công thức như này mà thực hiện : một gói mỳ tôm + một nhúm cải (vặt trộm ngoài bãi), đun lên rồi chiến. Ăn nhiều đến nỗi ngửi mùi mì tôm là say.

Ngày thứ ba, cái hàng tạp hóa đóng cửa vì sao thì mình không biết, mình đói không mò dậy nổi nữa. Nghĩ phen này hỏng rồi. Bắt xe buýt lên tòa soạn tờ báo mình hay gửi bài, vào phòng tài vụ, ông trả nhuận bút vừa thấy mặt mình thò vào đã cười nhăn nhở : "Chưa có cháu ơi !". Mình vừa ngại vừa chán lại lò dò đi bộ ra đường bắt xe về nằm tiếp.

Tối ấy cũng đã qua Trung thu như hôm nay. Hà Nội bắt đầu se lạnh. Hơn 11 giờ đêm đẩy cửa ra ngó trăng phát. Mà có tâm trạng đâu, thật ra là ngó nghiêng coi có hàng quán nào quanh đấy còn sáng đèn để nợ gói mì. Cả khu vắng hiu vắng hắt. Chợt từ xa, dưới lờ mờ đèn đường, một bóng người trên xe đạp vừa đi vừa rao câu gì đó. Không biết rao gì nhưng chắc là có thứ gì đó ăn được mới đi tầm này, đấy là mình dự thế.

Bóng người gần hơn, tiếng rao rõ dần. Giờ thì nghe rõ : "Khúc nóng nào ! Bánh khúc đê !!! ...".

À bánh khúc. Món này trước từng ăn nhưng nghe như mùi cám lợn nên không ấn tượng lắm, nhưng giờ thì đói quá... Bèn chặn cái xe đạp lại. Hóa ra là một anh tầm 30 tuổi, người gầy, nhỏ thó, sau xe đèo cái nồi ủ bánh khúc. Mình rụt rè thăm dò, hỏi xem liệu anh có cho mình nợ được không. Anh im lặng mở mấy lớp bao bì ủ trên nắp nồi ra, lấy đũa khều khều rồi hỏi : "Mấy cái ?". Đang đói, mình trả lời : "Hai cái, nhiều xôi vào cho em !".

Hai cái bánh khúc nhỏ như quả hồng xiêm, bên ngoài lấm tấm hạt xôi, kèm nhúm muối vừng sao mà ngon và bùi thế. Ăn xong vẫn còn thèm, bèn gọi thêm hai nháy nữa.

Nói về bánh khúc, đúng công thức là phải chế biến từ bột gạo, nước lá khúc đã được nghiền nhỏ, sau đó bóp cùng đậu xanh, hành khô, thịt ba chỉ, ... rồi đồ lên cùng gạo nếp. Nhưng lá khúc hiếm, đa số thay bằng lá su hào hoặc cải bắp, ăn hôi hôi, ngai ngái nhưng cứ đồ lên gọi bằng bánh khúc tất.

Ăn xong buột mồm định hỏi bọn anh làm bánh khúc bằng lá khoai lang à, nhưng đang mắc nợ miệng nên phanh lại được, vả lại cũng ngon phết, vì vừa có xôi, thịt lợn, đậu xanh, ... nên ngậy và bùi bùi. Quan trọng hơn là giải quyết được khâu đói nên mình rất ưng cái bụng.

Nói thêm về món này thì thật ra bánh khúc là thứ quà vặt, có phần kém thẩm mĩ nhất so với những thứ khác, vốn rất tinh tế của người Hà Nội như cốm non, bánh cuốn, bánh gai, ... Nhưng đói thì "thẩm mĩ" gì nữa.

Khi ấy chỉ thấy tiếng rao của anh bánh khúc hay như tiếng vĩ cầm cất lên trong đêm lạnh. Cả ngày chỉ mong đến 11 giờ khuya để thấp thỏm chờ cái bóng nhỏ thó, khắc khổ của anh trên cái xe mini. Ba tiếng "Khúc nóng nào" của anh vui gấp 10 lần ba chữ "Em yêu anh" của một đứa con gái nói bên tai mình. Không yêu có chết được đâu ?

Sau đêm đó, mình với anh thân thiết với nhau hơn. Anh quí mình vì điều gì không rõ, chỉ biết cho mình nợ thoải mái mà không lăn tăn. Hàng đêm, cứ hơn 11 giờ chút là đạp cái xe cà tàng ngang qua chỗ mình trọ, dựng xe xuống hỏi mình hôm nay ăn mấy cái đây rồi vào phòng kéo bi thuốc lào, mình nhắc anh ghi vào sổ kẻo quên, anh bảo khỏi cần, chú nhớ là được !

Tổng cộng mình nợ anh hơn trăm mấy ngàn, anh không nhắc, cũng không hỏi ngon không, chỉ lấy thêm xôi khuyến mại cho mình, rắc chút muối vừng bên cạnh gói xôi được gói bằng lá sen, khi thì lá chuối.

Bữa cuối cùng mình nhận được 500 000 đồng nhuận bút, ngồi đợi anh đến như mọi hôm. Anh hỏi ăn mấy cái thì mình bảo :" Thôi hôm nay em có tiền rồi, anh em mình ra ăn phở, làm chén cho vui".

Anh bảo còn hơn chục cái, để đi vài vòng bán hết xong về ngủ mai còn đi phụ hồ. Hóa ra nghề chính của anh là thợ xây, cũng thuê trọ ở một khu lụp xụp bên Triều Khúc. Mình gửi tiền nợ, dúi thêm cho anh 20 000 đồng nhưng anh không lấy.

Mình bảo : "Anh phải cầm cho em vui, anh không biết đấy, giờ em mới nói mỗi khi nghe tiếng anh rao "Bánh khúc" từ xa, em muốn rớt nước mắt vì mừng. Anh không cho nợ chắc em đói quá !".

Anh vẫn không cầm. Chỉ chào mấy tiếng lí nhí rồi lầm lũi mất hút dần trong đêm tối ...

Bánh khúc. Ôi bánh khúc ! ...

Hà Nội đã vào mùa đông. Khi mình trở lại nơi đây liệu có còn gặp lại cố nhân năm nào ? Gặp lại món quà vặt từng khiến mình rớt nước mắt không phải vì yêu mà vì đói.

*** — cùng với Trần Quang Dũng.